NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA OBSZARU 1.1 TYP 1.2 KOD OBSZARU 1.3 DATA OPRACOWANIA 1.4 DATA AKTUALIZACJI B PLH100015 2005-11-01 2006-11-30 1.5 POWIĄZANIA Z INNYMI OBSZARAMI NATURA 2000 1.6 INSTYTUCJA LUB OSOBA ZBIERAJĄCA INFORMACJE Bolimowski Park Krajobrazowy 1.7 NAZWA OBSZARU DOLINA RAWKI 1.8 WSKAZANIE I ZAKLASYFIKOWANIE OBSZARU DATA ZAPROPONOWANIA JAKO OZW DATA ZAKLASYFIKOWANIA JAKO OSO DATA ZATWIERDZENIA JAKO OZW DATA ZATWIERDZENIA JAKO SOO
2. POŁOŻENIE OBSZARU 2.1 POŁOŻENIE CENTRALNEGO PUNKTU OBSZARU DŁUGOŚĆ GEOGRAFICZNA SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA E 20 17 26 N 51 55 56 2.2 POWIERZCHNIA (ha) 2.3 DŁUGOŚĆ OBSZARU (km) 2525,38 2.4 WYSOKOŚĆ (m n.p.m) MINIMALNA MAKSYMALNA ŚREDNIA 89 145 114 2.5 REGION ADMINISTRACYJNY (NUTS) KOD NAZWA REGIONU % PL052 Piotrkowsko-skierniewicki 89 PL073 Warszawski 11 2.6 REGION BIOGEOGRAFICZNY Kontynentalny 2
3. INFORMACJA PRZYRODNICZA 3.1. TYPY SIEDLISK ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA TERENIE OBSZARU NATURA 2000 ORAZ OCENA ZNACZENIA OBSZARU DLA TYCH SIEDLISK 3.1.a Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Kod Nazwa siedliska % pokrycia Stopień reprez. Względna pow. Stan zach. Ocena ogólna 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze 2,00 A C A A zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) 1,00 A C A A 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 70,00 A C A A (Arrhenatherion elatioris) 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z 1,00 A C B B roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) 91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-betuletum 1,00 B C B B pubescentis, Vaccinio uliginosi-pinetum, Pino mugo- Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) 10,00 A C A A 3.1.b Pozostałe typy siedlisk Kod % Pokrycia 3.2 Gatunki, których dotyczy Artykuł 4 Dyrektywy Rady 79/409/EWG i gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz ocena znaczenia obszaru dla tych gatunków 3.2.a Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna A021 Botaurus stellaris (bąk) R C B C B A022 Ixobrychus minutus (bączek) R C B C B A030 Ciconia nigra (bocian czarny) 1p C A C A A031 Ciconia ciconia (bocian biały) 10p C A C A A038 Cygnus cygnus (łabędź krzykliwy) V C B C B A075 Haliaeetus albicilla (bielik) R C A C A A081 Circus aeruginosus (błotniak stawowy) 7p C A C A A082 Circus cyaneus (błotniak zbożowy) R C A C A A084 Circus pygargus (błotniak łąkowy) R C A C A A103 Falco peregrinus (sokół wędrowny) V C B C B A104 Bonasa bonasia (jarząbek) R C A C A A119 Porzana porzana (kropiatka) V C B C B A122 Crex crex (derkacz) R C A C A A224 Caprimulgus europaeus (lelek) R C A C A A229 Alcedo atthis (zimorodek) 5-6 p C A C A A238 Dendrocopos medius (dzięcioł średni) R C A C A A272 Luscinia svecica (podróżniczek) R C B C B A307 Sylvia nisoria (jarzębatka) C C A C A A320 Ficedula parva (muchołówka mała) R C A C A A321 Ficedula albicollis (muchołówka V C B C B białoszyja) A338 Lanius collurio (gąsiorek) R C A C A A379 Emberiza hortulana (ortolan) R C A C A 3.2.b Regularnie występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 3
3.2.c Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 1337 Castor fiber (bóbr europejski) > 200 C A C A 1355 Lutra lutra (wydra) C C B C B 1361 Lynx lynx (ryś) V D 3.2.d Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 1166 Triturus cristatus (traszka C C A C A grzebieniasta) 1188 Bombina bombina (kumak nizinny) C C A C A 3.2.e Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 1096 Lampetra planeri (minóg R C B C B strumieniowy) 1145 Misgurnus fossilis (piskorz) R C B C B 1149 Cobitis taenia (koza) R C B C B 1163 Cottus gobio (głowacz białopłetwy) V C C C C 3.2.f Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 3.2.g Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG Populacja Populacja St zach. Izolacja Ogólnie 1617 Angelica palustris C B C B 3.3 Inne ważne gatunki zwierząt i roślin PTAKI Populacja Motywacja SSAKI Populacja Motywacja Alces alces R C Capreolus capreolus P C Cervus elaphus R C Cricetus cricetus R C Dama dama R C Eptesicus murinus C D 4
Meles meles C C Microtus oeconomus C C Mustela nivalis C C Myotis daubentonii C D Neomys fodiens C C Nyctalus noctula C D PŁAZY I GADY Populacja Motywacja Bufo bufo C C Hyla arborea C C Lacerta agilis C D Lacerta vivipara C D Natrix natrix C D Pelobates fuscus R C Rana arvalis C C Rana ridibunda R C Rana temporaria C C Triturus vulgaris C C RYBY Populacja Motywacja BEZKRĘGOWCE Populacja Motywacja Apatura ilia C D Astacus astacus R C Bombus subterraneus R D Camponotus fallax R A Papilio machaon R D ROŚLINY Populacja Motywacja Asarum europaeum R D Centaurium erythraea C D Cnidium dubium R D Convallaria majalis R D Dianthus superbus R D Drosera rotundifolia V D Epipactis helleborine R D Frangula alnus C D Galium odoratum R D Hedera helix V D Helichrysum arenarium R D 5
4.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU 4. OPIS OBSZARU Klasy siedlisk % pokrycia grunty orne 11,00 % lasy iglaste 6,00 % lasy liściaste 16,00 % lasy mieszane 7,00 % lasy w stanie zmian 4,00 % łąki i pastwiska 30,00 % tereny luźno zabudowane 0,00 % tereny rolnicze z dużym udziałem elementów naturalnych 26,00 % złożone systemy upraw i działek 0,00 % Suma pokrycia siedlisk 100,00 % OPIS OBSZARU Dolina Rawki obejmuje obszar leżący między Żydomicami a Bolimowem. Położona jest w centralnej części Niziny Środkowopolskiej, na obszarze granicznym dwóch mezoregionów: Równiny Łowicko- Błońskiej oraz Wysoczyzny Rawskiej. Głównym jej elementem jest rzeka Rawka i jej dolina. 42 km odcinek obszaru Dolina Rawki znajduje się na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Rzeka Rawka wraz ze swą doliną stanowi naturalną oś, przecinającą obszar parku w układzie południkowym. Jest to jednocześnie bardzo ważny element hydrologiczny, biocenotyczny i krajobrazowy BPK. Rawka należy do nielicznych w Polsce niżowej rzek o naturalnym, meandrujacym korycie oraz brzegach porośniętych roślinnością łęgową i łąkową. Liczne starorzecza i zagłębienia są miejscem występowania interesującej roślinności: wodnej, bagiennej, szuwarowej i zaroślowej. Średnia szerokość koryta Rawki wynosi ok. 10 m, a głębokość 1,5 m. Wzdłuż całej Rawki występują gleby bagienne, mułowo-bagienne, torfowe i murszowe. Dolina Rawki znajduje się na obszarze trzykrotnego nasunięcia lądolodów pleistoceńskich. Najistotniejszym był okres zlodowacenia środkowopolskiego stadium Warty. Zlodowacenie to uformowało złożoną galcjalną rzeźbę i budowę geologiczną warstw przypowierzchniowych. Interglacjał mazowiecki uformował głęboką i szeroką dolinę Rawki, wypełnioną osadami rzecznymi. Obszar Dolina Rawki obejmuje trzy rezerwaty przyrody: krajobrazowo-wodny Rawka,leśne: Ruda- Chlebacz i Kopanicha. Usytuowanie Doliny Rawki w środkowej części kraju, między Łodzią a Warszawą, nadaje temu obiektowi szczególną rangę. Centralne położenie, ale przede wszystkim walory przyrodnicze tego terenu, zdecydowały o jego miejscu w sieci ekologicznej ECONET-PL jako ważnego węzła ekologicznego. 4.2 WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Rzeka Rawka wraz z doliną i dopływami jest jednym z najcenniejszych elementów przyrody w tej części Polski. Duże zróżnicowanie siedlisk decyduje o jej bogactwie i róznorodności flory i fauny. W dolinie Rawki stwierdzono ponad 540 gatunków roślin naczyniowych, a wśród nich co najmniej 27 gatunków chronionych i kilkadziesiąt rzadkich w skali krajowej lub regionalnej. Najcenniejsze z nich to starodub łąkowy (Załącznik II DS.), widłak wroniec i wielosił błękitny. Roślinność doliny Rawki buduje: 5 zespołów leśnych, 3 zespoły zaroślowe oraz 54 zespoły i zbiorowiska nieleśne. Duże zróżnicowanie cechuje zbiorowiska naturalnych i półnaturalnych łąk, szuwarów i torfowisk. Zbiorowiska i zespoły trzech klas: Phragmitetea (szuwary wysokie i turzycowe), Molinio-Arrhenatheretea (łąki i pastwiska wilgotne i świeże) oraz Scheuchzerio-Caricetea (torfowiska przejściowe i niskie) obejmują aż 30 z ogólnej liczby 54 jednostek roślinności nieleśnej. Obszar Dolina Rawki to także siedlisko wielu cennych gatunków zwierząt. Na terenie obszaru Dolina Rawki znajdują się trzy rezerwaty. Dwa wśród nich to rezerwaty leśne. Rezerwat Kopanicha chroni zespoły leśne olsu, łęgu olszowego, boru bagiennego i grądu oraz torfowisko przejściowe z rzadkimi i chronionymi roślinami. Stanowi on również ważną ostoję zwierząt np. jest miejscem gniazdowania bociana czarnego. Przedmiotem ochrony w rezerwacie Ruda-Chlebacz jest łęg olszowy ze stanowiskami widłaka wrońca i narecznicy 6
szerokolistnej. Rezerwat krajobrazowo-wodny Rawka to siedlisko wielu cennych gatunków roślin. Są wśród nich takie gatunki chronione jak: grzybień biały, grążel żółty, konwalia majowa, kukułka szerokolistna. W Rawce żyje 18 gatunków ryb i 1 gatunek minoga. Kilka z nich jak: głowacz białopłetwy, koza, piskorz czy minóg struminiowy; są wymienione w Załączniku II DS. Rezerwat Rawka to także miejsce lęgu dla około 100 gatunków ptaków. Na szczególną uwagę zasługują tu: bąk, bocian czarny, bocian biały, błotniak stawowy, derkacz, kropiatka czy zimorodek. Wśród ssaków (Załącznik II DS.) związanych z rzeką występuja tu bobry (reintrodukowane z powodzeniem w 1983r.) i wydry. Wypłycone starorzecza oraz płytkie rozlewiska dość licznie zasiedla kumak nizinny. Niektóre gatunki płazów, jak np.: traszka grzebieniasta (Załącznik II DS.), traszka zwyczajna, żaba trawana czy moczarowa, gromadzą się tu licznie w okresie godowym. 4.3 ZAGROŻENIA Zagrożenia aktualne: zanieczyszczenie wód powierzchniowych nielegalnym, punktowym wylewem ścieków, głównie pochodzenia komunalnego, zanieczyszczenie wód powierzchniowych w wyniku spływu powierzchniowego pestycydów i nawozów sztucznych, zanieczyszczenie wód powierzchniowych sowodowane spuszczaniem wód z zespołów stawów rybnych bepośrednio do Rawki, zbyt intensywna i niekontrolowana turystyka i rekereacja (od Rudy do Bolimowa w letni pogodny dzień nad Rawką przebywa 2-3 tys. turystów), zarastanie łąk spowodowane zaprzestaniem wykaszania czy zarzuceniem pasterstwa. Zagrożenia potencjalne: północny przebieg autostrady A 2, budowa drugiego zbiornika wodnego na w dolinie rzeki Rawki (obszar Joachimów Mogiły). 4.4 STATUS OCHRONY Około 50 % obszaru Dolina Rawki znajduje się w granicach Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, utworzonego w 1986 r. dla ochrony rozleglego kompleksu dawnych puszcz królewskich i doliny Rawki. Obecnie Park ma powierzchnie 21 130 ha. Istnieją plany powiększenia go. Około 30 % obszaru Dolina Rawki stanowi teren rezerwatu Rawka, utworzonego w 1983 r. Około 2 % obszaru Dolina Rawki znajduje się na terenie rezerwatów: Kopanicha i Ruda- Chlebacz. 4.5 STRUKTURA WŁASNOŚCI Tereny w dolinie Rawki mają właścicieli prywatnych. 4.6 DOKUMENTACJA ŹRÓDŁA DANYCH Czyżewska K. i in. 2003 Vascular plants, bryophytes, lichens and lichenicolous fungi in the Bolimów Landscape Park Monographiae botanicae, Łódź 92 Czyżewska K. i in. 1999 Roślinność Bolimowskiego Parku Karjobrazowego Monographiae botanicae, Łódź 85 Jakubowska-Gabara J. i in. 1996 lan Ochrony Bolimowskiego Parku Karjobrazowego. Faza II.Środowisko biotyczne. Szata roślinna Towarzystwo Urbanistów Polskich-Zarząd Główny, Warszawa Jakubowska-Gabara J., Kucharski L. 1983. Rzeka Rawka, projektowany rezerwat przyrody. Chrońmy Przyr. Ojcz. 39,1-2: 17-28. 7
Jakubowska-Gabara J., Markowski J. 2002 Bolimowski Park Krajobrazowy.Monografia przyrodnicza. Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź Kurowski J. K. (red.). 2002. Parki krajobrazowe Polski Środkowej. Katedra Geobot. i Ekol. Roś. UŁ, Łódz. Markowski J. i in. 1996 Plan Ochrony Bolimowskiego Parku Karjobrazowego. Faza II.Środowisko biotyczne.gospodarka łowiecka Towarzystwo Urbanistów Polskich-Zarząd Główny, Warszawa Olaczek R., Kucharski L. 1994-95 Rezerwat RAWKA - rezerwat wodno-krajobrazowy rezki Rawka.Plan ochrony na lata 1996-2015 (część I i II) Zakład Ochrony Przyrody Instytutu Ekologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego Rąkowski G. i in. 2004 Parki Krajobrazowe w Polsce Instytut Ochrony Środowiska,Warszawa 4.7 HISTORIA DATA KOD OPIS 8
5. STATUS OCHRONY OBSZARU ORAZ POWIĄZANIA Z OSTOJAMI CORINE BIOTOPES 5.1 DESYGNOWANIE FORMY OCHRONY NA POZIOMIE KRAJOWYM I REGIONALNYM KOD % POKRYCIA PL02 9,9 PL03 9,4 5.2 POWIĄZANIE OPISANEGO OBSZARU Z INNYMI TERENAMI a) desygnowanymi na poziomie krajowym lub regionalnym KOD FORMY OCHRONY NAZWA OBSZARU TYP RELACJI % POKRYCIA PL02 Ruda Chlebacz + 0,5 PL02 Rawka * 7,7 PL02 Kopanicha + 1,7 PL03 Bolimowski + 9,4 b) desygnowanymi na poziomie międzynarodowym KOD FORMY OCHRONY NAZWA OBSZARU TYP RELACJI % POKRYCIA 5.3 POWIĄZANIA OPISANEGO OBSZARU Z OSTOJAMI CORINE BIOTOPES KOD CORINE TYP RELACJI % POKRYCIA GOB100600 0,0 GOB100100 0,0 9
6. DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA NA TERENIE OBSZARU I W JEGO OTOCZENIU I INNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TEN OBSZAR 6.1 GŁÓWNE CZYNNIKI I RODZAJE DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA ORAZ PROCENT POWIERZCHNI OBSZARU IM PODLEGAJĄCY Wpływy i działalność na terenie obszaru kod Nazwa intensywność % obszaru wpływ 102 Koszenie / ścinanie B 10 + 140 Wypas B 10 + 141 Zarzucenie pasterstwa B 15-150 Restrukturyzacja gospodarstw rolnych A 20-166 Usuwanie martwych i umierających drzew C 2-170 Hodowla zwierząt C 5 0 180 Wypalanie C 5-220 Wędkarstwo C 50 0 230 Polowanie C 50 0 300 Wydobywanie piasku i żwiru C 1 0 400 Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane C 5-403 Zabudowa rozproszona C 5 0 421 Pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych C 5-430 Budowle związane z rolnictwem C 2 0 501 Ścieżki, szlaki piesze, szlaki rowerowe B 2 0 502 Drogi, autostrady B 1-507 Mosty, wiadukty C 1 0 511 Linie elektryczne B 1-622 Turystyka piesza, jazda konna i jazda na pojazdach B 2 0 niezmotoryzowanych 629 Inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku B 50 0 701 Zanieczyszczenia wód B 20-740 Wandalizm C 1-820 Usuwanie osadów (mułu...) C 1 0 853 Kształtowanie poziomu wód B 20 + 870 Tamy, wały, sztuczne plaże - ogólnie B 5 + 900 Erozja B 25-941 Powódź C 50 - Wpływy i działalność wokół obszaru kod Nazwa intensywność % obszaru wpływ 100 Uprawa B - 110 Stosowanie pestycydów C - 120 Nawożenie /nawozy sztuczne/ C - 160 Gospodarka leśna ogólnie A + 161 Zalesianie B + 163 Odnawianie lasu po wycince (nasadzenia) B + 164 Wycinka lasu B - 165 Usuwanie podszytu C - 180 Wypalanie C - 400 Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane B - 403 Zabudowa rozproszona B - 430 Budowle związane z rolnictwem C 0 501 Ścieżki, szlaki piesze, szlaki rowerowe B 0 502 Drogi, autostrady B - 10
503 Linie kolejowe, w tym TGV C - 511 Linie elektryczne B - 608 Kempingi i karawaningi C 0 622 Turystyka piesza, jazda konna i jazda na pojazdach B 0 niezmotoryzowanych 703 Zanieczyszczenie gleby B - 740 Wandalizm B - 6.2 ZARZĄDZANIE OBSZAREM SPRAWUJĄCY NADZÓR (INSTYTUCJA LUB OSOBA) ZARZĄDZANIE OBSZAREM I PLANY 11
Mapy fizyczne obszaru 7. MAPY OBSZARU Numer mapy Skala Projekcja Opis Zdjęcia lotnicze obszaru Numer Obszar Temat Data 12
8. ZDJĘCIA OBSZARU Numer Obszar Temat Autor Data 13