R E G U L A M I N XXXII Zlotu Turystycznego Śladami Dawnego Hutnictwa. Regolowiec 2013



Podobne dokumenty
V Ponadregionalny Rajd Gwiaździsty po GWPK Smólnik czerwca 2013

Droga do celu to nie połowa przyjemności, to cała przyjemność Jan Paweł II ZAPROSZENIE. pieszo rowerowy

XLVIII RAJD STASZICOWSKI

REGULAMIN JESIENNEGO RAJDU PIECZONEGO ZIEMNIAKA organizowanego w dniu 1 października 2016 roku

XXXVI Rajd Kleebergowski

PRZEBIEG TRASY - św. JÓZEF. Zawadzkie - Staniszcze Wielkie Osiek Łaziska Bokowe - Gąsiorowice - Jemielnica.

Oddział PTTK w Turku Miasto Turek

REGULAMIN VIII ZLOTU AKTYWU TURYSTYKI KOLARSKIEJ WOJ. POMORSKIEGO I KUJAWSKO-POMORSKIEGO

Regulamin. rajdu turystycznego po Puszczy Zielonka XIII GOŚLIŃSKIE LOFRY 19 maja 2012 r.

Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze Oddział w Szamotułach Zespół Szkół w Pamiątkowie. ZAPROSZENIE na

POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZE ODDZIAŁ MIEJSKI W SKARŻYSKU-KAMIENNEJ II SKARŻYSKI MARATON PIESZY NAD KAMIENNĄ REGULAMIN

- poznawanie turystycznych walorów krajobrazu, historii i przyrody Parku Mużakowskiego i Geoparku UNESCO Łuk Mużakowa

Oddział PTTK w Turku ZSR CKP w Kaczkach Średnich Nadleśnictwo Turek Gminne Koło TPD w Galewie Gminny Ośrodek Kultury Wozownia.

XX Rajd Niepodległości listopada 2014 r.

zapraszają na III RAJD KRAJOZNAWCZO - HISTORYCZNY TUREK 2018

Zaprasza na VII Poznańską Wiosnę z Koziołkami pt. Enigma W dniach V. 2017r. w Poznaniu

Kierownictwo Rajdu: Paweł Czarnecki - komandor Małgorzata Gosik z-ca komandora Jadwiga Nowakowska- kierownik finansowy.

Ogólnopolski Cykliczny Zlot Turystów Rowerowych pt.

Rajd odbywa się na szlakach turystycznych i bezdrożach Pogórza Kaczawskiego - Krainy Wygasłych Wulkanów. Za główne cele i zadania stawiamy:

zapraszają na XVI INTEGRACYJNY RAJD TURYSTYCZNY PIECZONEGO ZIEMNIAKA

zapraszają na XVIII INTEGRACYJNY RAJD TURYSTYCZNY PIECZONEGO ZIEMNIAKA

zapraszają na XII INTEGRACYJNY RAJD TURYSTYCZNY PIECZONEGO ZIEMNIAKA

XIII Zimę w Mieście 2017

REGULAMIN. VII ZŁAZU MIKOŁAJKOWEGO PTTK Bażantarnia 2010

II ŚWIĘTOKRZYSKI RAJD WIOSNA NA PONIDZIU im. Wojtka Belona REGULAMIN

XXIV Rajdu Rodzin Chorzowskich

XI Zimę w Mieście 2015

XVI WIELKOPOLSK I SZKOLENIOWY ZLOT PRZODOWNIKÓW TURYSTYKI KOLARSKIEJ PTTK

REGULAMIN GRUDZIĄDZKIEGO PUCHARU KOMISJI TURYSTYKI PIESZEJ

REGULAMIN 56 OGÓLNOPOLSKI ZLOT PRZODOWNIKÓW TURYSTYKI PIESZEJ

Włocławski Krajoznawczy Klub Rowerowy CYKLISTA. REGULAMIN Jubileuszowego Zlotu Rowerowego Strzał w Dyche

Oddział PTTK w Turku Miasto Turek Szkoła Podstawowa nr 4 w Turku Muzeum Miasta Turku im. Józefa Mehoffera. zapraszają na I INTEGRACYJNY RAJD FLAGI

REGULAMIN. Rajdu Czerwonokrzyskiego 100-lecia PCK

REGULAMIN XII Ogólnopolskiego Zlotu Aktywu Turystyki Kolarskiej Goreń Duży, maja 2014 roku

POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZE ODDZIAŁ MIEJSKI W SKARŻYSKU-KAMIENNEJ SKARŻYSKI MARATON PIESZY NAD KAMIENNĄ REGULAMIN

REGULAMIN XXXII RAJDU PO ZIEMI PSZCZYŃSKIEJ upamiętniający wybuch I Powstania Ślaskiego organizowany przez Oddział PTTK Ziemi Pszczyńskiej

V KOLARSKI RAJD WJAZD NA ELEKTROWNIĘ SZCZYTOWO POMPOWĄ DLOUHE STRANE JAZDA INDYWIDUALNA NA CZAS. KOUTY NAD DESNOU 20 czerwca 2009r Wjazd na trasie:

REGULAMIN VIII RAJDU ROWEROWEGO KOLD Bliżej Natury

43 Rajd. 02 czerwca 2012 r. Koszalin Niedalino. Więcej informacji na stronie

Ludowy Klub Turystyczny W Y C Z Ó Ł G o ś c i e r a d z

Regulamin Przodownika Turystyki Kolarskiej PTTK

RAJD GÓRSKI HUTNIKÓW WIOSENNE TATRY ZACHODNIE 2016

Uczczenie 70 rocznicy marszu śmierci więźniów obozu Gross Rosen

Regulamin rajdu: Warunki uczestnictwa

Oddział PTTK w Turku Miasto Turek Szkoła Podstawowa nr 4 w Turku. zapraszają na I INTEGRACYJNY RAJD FLAGI. 2 MAJA 2017 r.

X MIĘDZYNARODOWY TURYSTYCZNY WYŚCIG i SPŁYW KAJAKOWY BRDA 2015

XX Rajd Niepodległości TRASA MOTOROWA 15 listopada 2014 r.

START: Liceum Ogólnokształcące nr 4 w Szczecinie ul. Św. Kingi 2 META: Szkoła Podstawowa nr 1 w Policach ul. Sikorskiego 8

POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO KRAJOZNAWCZE. II OGÓLNOPOLSKI RAJD AKADEMICKI Tykocin maja 2011 r.

XI MIĘDZYNARODOWY TURYSTYCZNY WYŚCIG i SPŁYW KAJAKOWY BRDA 2016

Zapraszamy na Rajd Rowerowy Murowaniec 2017

REGIONALNY ODDZIAŁ SZCZECIŃSKI PTTK im. Stefana Kaczmarka STOCZNIOWY KLUB TURYSTYKI KOLARSKIEJ NEPTUN

REGULAMIN XVII OGÓLOPOLSKIEGO ZLOTU AKTYWU TURYSTYKI KOLARSKIEJ

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Komisja Turystyki Kajakowej ZG PTTK Oddział Gdański im. dr. Jerzego Szukalskiego REGULAMIN

,,Spolecznik pasjonata Alfred Feliks

4. INWENTARYZACJA OBIEKTÓW HISTORYCZNYCH I KULTUROWYCH GMINY KOLONOWSKIE

ODDZIAŁ ZAKŁADOWY PTTK

Regulamin XII Ogólnopolskiego Rajdu Ekologicznego pn. Ekologicznie po Ziemi Koronowskiej

Rajd odbędzie się w dniach r.

POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZE REGIONALNY ODDZIAŁ w Białymstoku oraz KLUB PRZEWODNIKÓW TURYSTYCZNYCH PTTK w Białymstoku zapraszają na:

X Ogólnopolski Rajd Geologiczny Młodzieży Szkolnej Sudety 2015 Rudawy Janowickie Kolorowe Jeziorka r. (sobota)

REGULAMIN 39 OGÓLNOPOLSKIEGO ELBLĄSKIEGO RAJDU WIOSENNEGO EL WI - RA 2014

I OGÓLNOPOLSKI SPŁYW KAJAKOWY SZTOŁA 2018

Tegoroczny Rajd ŻÓŁTY JESIENNY LIŚĆ przebiegnie pod kierownictwem:

XIX Jurajskie Marsze na Orientację O PUCHAR WÓJTA GMINY JANÓW I STAROSTY CZĘSTOCHOWSKIEGO Siedlec gmina Janów. 25 MAJA 2019 r.

r. ZAPRASZAMY NA IV OGÓLNOPOLSKI RAJD ROWEROWY DOOKOŁA KOSZALINA

Rada Sołecka i Sołtys Gałkowa Małego ZACHÓD

WIOSENNY RAJD GÓRSKI

VIII Ogólnopolski Rajd Geologiczny Młodzieży Szkolnej KOWARY 2013 pod honorowym patronatem burmistrza Kowar Pana Mirosława Góreckiego

czyli m a r s z na dobę

REGULAMIN I ZŁAZU ZŁOTA JESIEN SENIORA

VI INTEGRACYJNĄ IMPREZĘ NA ORIENTACJĘ

RAJD ROWEROWY Rajd turystyczno - integracyjny

TURYSTYCZNO-NAWIGACYJNY RAJD ENERGETYKÓW TURAWA

III Runda Pucharu Starego Remola

XV OGÓLNOPOLSKIE JUBILEUSZOWE WIOSENNE MARSZE NA ORIENTACJĘ WIMNO 2013

Oddział Wojskowy PTTK przy Klubie SOW we Wrocławiu Klub InO "ORIENTOP" zaprasza na. WroMnO 2010 I OGÓLNOPOLSKIE WROCŁAWSKIE MARSZE NA ORIENTACJĘ

KURS ZNAKARZY SZLAKÓW NIZINNYCH

Karlino - Gościno - Dźwirzyno - Karlino

Regulamin. Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego - Mielecki Klub Górski Carpatia

TURYSTYCZNY RAJD MOTOROWY PTTK SZLAKIEM KLASZTORÓW I SANKUARIÓW W POLSCE REGULAMIN

P R O G R A M E D U K A C Y J N Y

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Środzie Wielkopolskiej. Regulamin. VI InO w nieznane! Środa Wlkp. Łękno

XI Ogólnopolski Zlot Młodzieży Wiejskiej PTTK Kociewie maja 2015 r.

REGULAMIN XXI RODZINNEGO RAJDU GÓRSKIEGO WOJSKA POLSKIEGO oraz IX RODZINNYCH ZAWODÓW STRZELECKICH WOJSKA POLSKIEGO BESKIDY 2018

REGULAMIN. XLIX Ogólnopolski Zlot Przodowników Turystyki Górskiej PTTK

Rada Sołecka i Sołtys Gałkowa Małego ZACHÓD. Gałkówek 22 kwietnia 2017r.

KTOOOOOOOOOO?! pierwszy obejdzie Szczecin. czyli m a r s z. km na dobę. Patronat honorowy

KLUB TURYSTYCZNY SZUWAREK W NOWYM DWORZE GDAŃSKIM. X Żuławski Rajd Rowerowy

REGULAMIN. 13 września 2014r. Ruda Maleniecka. Stowarzyszenie,,Lokalna Grupa Działania - U ŹRÓDEŁ ; Modliszewice ul. Piotrkowska 30, Końskie

Oddział Wojskowy PTTK przy Klubie SOW we Wrocławiu Klub Imprez na Orientację ORIENTOP. zaprasza na OGÓLNOPOLSKI GÓRSKI MARATON NA ORIENTACJĘ

W DĄBROWIE GÓRNICZEJ. PATRONAT HONOROWY PREZYDENT MIASTA Dąbrowa Górnicza ZBIGNIEW PODRAZA. M E T A przy fontannie

V INTEGRACYJNĄ IMPREZĘ NA ORIENTACJĘ

1. ORGANIZATOR: Fundacja K-S-M Jesteśmy z Wami, 2. WSPIERAJĄCY NASZE DZIAŁANIA:

Rada Sołecka i Sołtys Gałkowa Małego ZACHÓD

REGULAMIN VII OGÓLNOPOLSKIEGO ZLOTU TURYSTÓW PRZYRODNIKÓW ZIELONKA kwiecień 2017 rok

Odznaki turystyczne i krajoznawcze zweryfikowane w latach:

Regulamin Uczestnictwa Rajd 55-lecia Parku Kampinoskiego Julinek

Transkrypt:

R E G U L A M I N XXXII Zlotu Turystycznego Śladami Dawnego Hutnictwa Regolowiec 2013 organizowanego dnia 11 maja 2013r. przez Oddział Zakładowy PTTK Huta Andrzej w Zawadzkiem przy współudziale i wsparciu finansowym Urzędu Miejskiego w Zawadzkiem, Urzędu Miasta i Gminy Kolonowskie, Wójta Gminy Jemielnica, Starostwa Powiatowego w Strzelcach Opolskich Nadleśnictwa Zawadzkie, Spółek: Izostal, Track Tec KolTram, Banku Spółdzielczego, Spółdzielni Mieszkaniowej Hutnik, Księgarni p. Zientek w Zawadzkiem CELE ZLOTU Uczczenie Roku Przewodników Turystycznych Zapoznanie z historią regionu, dawnego hutnictwa i osadnictwa w dorzeczu Małej Panwi Propagowanie piękna Doliny Małej Panwi Zapoznanie z walorami przyrodniczymi lasów Nadleśnictwa Zawadzkie POSZANOWANIE PRZYRODY I ŚRODOWISKA Umacnianie więzi turystycznych wśród mieszkańców sąsiadujących gmin Popularyzacja turystyki rowerowej i pieszej Podnoszenie kwalifikacji turystycznych KOMITET ORGANIZACYJNY

UCZESTNICTWO: 1. W Zlocie mogą uczestniczyć wszyscy chętni zgłoszeni przez zakłady pracy, szkoły, organizacje społeczne oraz osoby indywidualne. 2. W rywalizacji Zlotowej biorą udział drużyny stanowiące minimum 8 osób. 3. Młodzież szkolna może brać udział wyłącznie pod opieką wychowawców wyznaczonych przez dyrekcję szkoły, inne grupy pod opieką kierownika drużyny. 4. Szkoły w zgłoszeniach podają numer polisy ubezpieczeniowej. 5. Uczestnicy z poza szkół ubezpieczają się w własnym zakresie. 6. Po zakończeniu imprezy grupy wracają do miejsca zamieszkania pod opieką swych wychowawców. 7. Zgłoszenia przyjmuje Oddział Zakładowy PTTK do dnia 8.05.2013r. 8. W przypadku udziału młodzieży szkolnej zgłoszenia potwierdza dyrekcja szkoły. Równocześnie ze zgłoszeniem należy dokonać wpłaty wpisowego w wysokości : 5,00 zł dla członków PTTK 7,00 zł dla pozostałych uczestników. 9. Na zgłoszeniach należy podać wybraną trasę kolarską lub pieszą OBOWIĄZKI UCZESTNIKA : 1. Przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych i ruchu drogowego. 2. Udzielanie w razie potrzeby pierwszej pomocy koleżeńskiej. 3. Przestrzeganie Regulaminu Zlotu, dyscypliny i punktualności. 4. Ścisłe przestrzeganie Karty Turysty. 5. Bezwzględne przestrzeganie zasad Ochrony Przyrody. 6. Bezwzględny zakaz picia alkoholu. 8. Posiadanie dużego zapasu dobrego humoru. 9. Przestrzeganie Kodeksu Drogowego. UCZESTNICY ZLOTU OTRZYMUJĄ: - znaczek okolicznościowy - dyplomy i puchary dla drużyn - możliwość poznania piękna przyrody naszych okolic, - nagrody i dyplomy za miejsca w konkursach. - odcisk pieczęci okolicznościowej. - zaliczenie punktów do OTP, MOK, KOT, TP (Turysta Przyrodnik), RKOT (Regionalna Kolarska Odznaka Turystyczna), Oddziałowej Odznaki Kolarskiej, Regionalnej Odznaki TP (Turysta Przyrodnik) Doliny Małej Panwi - posiłek turystyczny.

KIEROWNICTWO ZLOTU : kol. Alfred Feliks - Kierownik Rajdu kol. Zdzisław Andrzejewski - Z ca Kier. Rajdu kol. Stanisław Niewęgłowski - Z ca Kier. Rajdu kol. Bolesław Imiełowski - Kwatermistrz kol. Jerzy Czech - kol. Ulrych Sklorz - Sekretariat kol. Renata Czech - kol. Aleksandra Labus Gałuszka - kol. Henryk Gwóźdź - kier. rajdu kolarskiego trasy I z gminy Zawadzkie kol. Jerzy Spallek - kol. Piotr Jendruś - II Kolonowskie kol. Beata Jendruś - kol. Gizela Zientek - III Jemielnicy kol. Alfred Werner - kol. Bogusław Barłóg - ze Strzelec Op. br. Paweł Siennicki - z DPS - u kol. Jerzy Kubik - kier. trasy pieszej kol. Józef Polis - Koordynator Nadleśnictwa kol. Józef Feliks - kol. Krzysztof Szawczuk - kol. Agnieszka Jamrozik - kol. Grzegorz Kwaśnik - kol. Adrian Sowiński - odpowiedzialny za konkursy kol. Tomasz Swoboda - odpowiedzialny za konkursy kol. Jerzy Lackiert - odpowiedzialny za konkursy kol. Józef Jagoda - odpowiedzialny za konkursy kol. Piotr Hudzik kol Józef Hertel - odpowiedzialny za konkursy PROGRAM RAJDU 8,00-9,00 Start grup z poszczególnych miejscowości wg ustaleń 8,00 11,10 Przejazd na trasach oznakowanych Doliny Małej Panwi do mety. Pomnik hr. Filipa Collony Rajd pieszy Trasa Nr 1 Zawadzkie 8:00 (parking k. biurowca Huty) 8:10-10:30 przejście na trasie : Huta Andrzej- Zawadzkie (kościół Św. Rodziny)- stadionprzejście szosy Strzelce Opolskie Dobrodzień- most na Małej Panwi Kocia Góra (215 m) - Stawy Pluderskie (ścieżka rowerowa niebieska Nr 163) do drogi leśnej Pludry Kolonowskie i dalej bez znaków mostek na rzece Brzyniczce- Huta Brzyniczka (ścieżka rowerowa zielona/ niebieska) nowa wieża obserwacyjna Huta Regolowiec.

Rajd kolarski Trasa kolarska Nr 1 Zawadzkie : Start Plac przed dworcem PKP w Zawadzkiem ul. Kolejowa przejazd kolejowy - czarnym szlakiem rowerowym Nr 166 do drogi na Nowe Łąki dalej do szosy Zawadzkie- Strzelce Op. (przejście pieszo), dalej drogą leśną do szlaku czerwonego Nr 18 (Białe Ługi) szlakiem czerwonym ok. 0,5 km. i w prawo drogą leśną Wyślejską do drogi Cegielskiej i do Leśniczówki Jażwin dalej szlakiem niebieskim Nr 163 do Kowolowskiego (Wyrki) ul. Siewną i dalej szlakiem Nr 18 czerwonym) do Kolonowskiego następnie szlakiem żółtym Nr 27/ ul. 1- go Maja most na Małej Panwi i w prawo ul. Kościuszki do drogi Ozimek - Zawadzkie przejście przez drogę i dalej szlakiem zielonym Nr 19 i niebieskim Nr 163, ul. Haraszowską oraz drogą leśną do Huty Brzyniczka i Huty Regolowiec. Droga powrotna wg ustaleń opiekunów. Trasa kolarska Nr 2 Kolonowskie (Fosowskie) : Start : 8,00 - Fosowskie ( boisko szkoły podstawowej ), ok. 38 km Przejazd na trasie : Fosowskie - Staniszcze Wielkie - Osiek Łaziska Zamek Kąty Kocia Góra Stawy Pluderskie Huta Brzyniczka Huta Regolowiec, ulicami : ul. Jana Pawła II, ul. Arki Bożka, ul. Sienkiewicza, ul. Kościelna, Plac Targowy, ul. Żeromskiego, drogą do Osieka, dalej drogą do Łazisk, czerwoną ścieżką rowerową Nr18 do połączenia z niebieską trasą rowerową Nr 163, następnie niebieską ścieżką rowerową ( Nr 163 ) do Leśnictwa Wyrki, Zamku Kąty, mostkiem kładką rowerową przez Małą Panew, dalej drogami leśnymi (m. in. Drogą Błażkową ) do okolic Kociej ( Zawadzkie ), przejazd przez drogę Zawadzkie Kolonowskie i drogą leśną z Kociej Góry przez Stawy Pluderskie, Hutę Brzyniczkę do Huty Regolowiec. G ok. 9 km Powrót : Regolowiec ( zieloną trasą rowerową nr 19/ niebieską trasą rowerową nr 163 Haraszowskie (Kolonowskie) Kolonowskie (centrum) Fosowskie. Trasa kolarska Nr 3 Jemielnica 8:00 start: ( boisko szkoły podstawowej ), 8:15-10:30 przejazd na trasie: Jemielnica (plac szkoły podstawowej) Dambina Łaziska Białe Ługi- (czerwoną ścieżką rowerową Nr 18) w prawo, następnie w lewo drogą leśną (bez szlaku) - Pod Jesionem- Zamek Kąty- dalej szlakiem Nr 163 i 18 (niebieskim/ czerwonym) do Kolonowskiego (Kowolowskie- Wyrki)- dalej szlakiem czerwonym Nr 18/ ul. Siewna/, następnie szlakiem żółtym Nr 27/ ul. 1- go Maja/ do przejazdu kolejowego. Dalej szlakiem zielonym Nr 19 i niebieskim Nr 163, ul. Ks. Czerwionki do drogi Ozimek - Zawadzkie, przejście przez drogę i dalej tymi szlakami ul. Haraszowską oraz drogą leśną do Huty Brzyniczka i Huty Regolowiec. Droga powrotna wg ustaleń opiekunów. Trasa kolarska Nr 4 7:30 start: Strzelce Opolskie (parking przy PSP Nr 7 ), 7:30-10:50 przejazd na trasie: Strzelce Opolskie - Huta Kolonowskie - Huty Brzyniczka - - Huty Regolowiec (trasa wg ustaleń kierownika grupy/ trasy ) Droga powrotna wg ustaleń kierownika grupy/ trasy

Meta Regolowiec 10.30-11.15 - posiłek turystyczny 11.15-13.45 - konkursy: a) konkursy wiedzy krajoznawczej i turystycznej oraz historii regionu, dawnego hutnictwa w dorzeczu Małej Panwi. b) piosenki turystycznej lub regionalnej /drużyny wykonują jedną piosenkę/ c) konkurs wiedzy przyrodniczej /Nadleśnictwo/ d) konkursy sprawnościowe kolarski tor przeszkód, rzuty do celu i inne. 13.45-14.50 - podsumowanie imprezy, wręczenie nagród i dyplomów 14.50 15.00- zakończenie imprezy Uwaga! Organizator zastrzega sobie prawo zmiany programu i terminu rajdu / względy pogodowe / Życzymy przyjemnej wędrówki po pięknej Dolinie Małej Panwi Rekonstrukcja Dymarki ul. Ks. Wajdy 1 47-120 ZAWADZKIE Reko ul. Ks. Wajdy 1 47-120 ZAWADZKIE Tel. 077 4561309 e-mail: pttkzawadzkie@op.pl

O KUŻNICACH MAŁOPANEWSKICH I RYBENSKICH SZKIC Z DZIEJÓW HUTNICTWA ŻELAZA NA GÓRNYM ŚLĄSKU Motto Wszakoż w księstwie opolskim nad te wszystkie szląskie Kuźnice nasławniejsze już są małopanewskie; Z których po małpanewskich rybieńskie nastały Najpierw, lecz niektóre już popustoszały, Tylko z nich co znaczniejsze dwie jeszcze kuźnice, Tworogowska z Kotowską są na Rybnej rzece Walenty Roździeński; Officina Ferraria, 1612. A w innym miejscu poematu stwierdza, że (k.e4v/17-18): Wszakoż w księstwie opolskim nad te wszystkie szląskie Kuźnice najsławniejsze już są małopanewskie. Dymarka dawny piec hutniczy, w którym przez redukcję tlenkowych rud żelaza za pomocą węgla drzewnego otrzymywano żelazo w postaci gąbczastej, zawierającej żużel. Żelazo nadające się do wyrobu narzędzi, broni itp. uzyskiwano przez usunięcie z łupki żużla na drodze wielokrotnego przekuwania. Tzw. proces dymarkowy znany był od bardzo dawna (w Europie od ok. II w. p.n.e., na ziemiach polskich od ok. I w. n.e.). W początkowym okresie dymarki były wyłożonymi gliną zagłębieniami w ziemi (tzw. ogniska dymarskie), później piecami jednorazowego użytku, częściowo zagłębionymi w ziemi; po zakończeniu procesu część nadziemna była niszczona, część zagłębioną wraz z żużlem pozostawiano Fryszerka - funkcjonujący w XIX w. piec w którym surówka wielkopiecowa przerabiana była na stal. Nazwa ta zwykle obejmowała zabudowanie, w którym znajdowało się jedno lub kilka ognisk fryszerskich, miechy oraz młoty napędzane kołami wodnymi. Proces fryszerski polegał na świeżeniu surówki, czyli oczyszczaniu jej z domieszek poprzez ich utlenienie. W ognisku fryszerskim następowało utlenienie zawartego w surówce węgla, krzemu oraz manganu. Pierwsze fryszerki z wyglądu przypominały dymarki. W późniejszym okresie miały kształt skrzyni, która wyłożona była płytami z lanego żelaza. Po bokach umieszczone były dysze, którymi doprowadzano powietrze. Jako paliwo używany był wyłącznie węgiel drzewny, którym częściowo napełniano skrzynię przed rozpoczęciem procesu. Po rozpaleniu ognia, do skrzyni dostarczano powietrze. Proces trwał około 2 godzin. Wydajność jednej fryszerki wynosiła zwykle ok. 500 kg żelaza zgrzewnego na dobę. Budynek przy drodze Renarda Miejsce pobierania opłaty drogowej /cła/