Badanie klicznści i przyczyn wypadków przy pracy w r. W r. inspektrzy pracy zbadali klicznści i przyczyny 2 766 wypadków przy pracy, w wyniku których 3 469 sób zstał pszkdwanych, w tym 1 050 ciężk, a 547 ze skutkiem śmiertelnym. Rk Liczba zbadanych wypadków gółem Liczba pszkdwanych ze skutkiem śmiertelnym ciężkie uszkdzenie ciała lżejsze brażenia ciała gółem 2 766 3 469 547 1 050 1 872 w tym wypadki zbirwe 420 1 123 72 127 924 gółem 2 466 3 163 564 1 033 1 566 w tym wypadki zbirwe 458 1 176 95 171 910 gółem 2 480 3 245 590 1 038 1 617 w tym wypadki zbirwe 446 1 211 85 172 954 Wypadki zbirwe stanwiły 15,7% gólnej liczby zbadanych wypadków (57,4% tych wydarzeń t wypadki drgwe, w wyniku których pszkdwanych zstał 591 sób, w tym 50 ze skutkiem śmiertelnym, a 65 dznał ciężkich brażeń ciała). W gólnej liczbie pszkdwanych największy udział miały sby w wieku 40 49 lat (29,2%), a pnad 80% pszkdwanych należał d przedziału wiekweg 19 49 lat. W zbadanych wypadkach zstał pszkdwanych 27 sób, które nie przekrczyły 18 rku życia, w tym 6 z nich dznał ciężkich brażeń ciała. Zdecydwana większść stanwili pracwnicy w wieku 17 18 lat (21 sób). W ubiegłym rku wśród młdcianych był 2 fiary śmiertelne. Największy udział wg stażu pracy w zakładzie, w którym dszł d wypadku miały sby zatrudnieniu krótszym niż 1 rk (31,8%), a płwę pszkdwanych stanwiły sby stażu d 2 lat. 0.8 0.9 1.2 Pszkdwani wg grup wiekwych w latach - (w %) 26.3 26.1 26.3 26.6 28.8 24.7 29.2 26.2 30.9 15.4 16.1 15.3 1.7 1.9 1.6 31.8 30.0 27.3 Pszkdwani wg stażu pracy w zakładzie w latach - (w %) 19.4 19.4 11.9 6.1 7.1 9.4 5.0 7.7 4.5 4.0 5.2 18 lat i pniżej 19-29 30-39 40-49 50-59 60 lat i pwyżej mniej niż 1 rk 1-2 lat 2-3 lat 3-4 lat 4-5 lat W liczbie zbadanych wypadków przy pracy największy udział miały sekcje: przetwórstw przemysłwe 36%, budwnictw 17,8%, handel i naprawy 11,5% raz transprt, gspdarka magazynwa i łącznść 7,8%. Łączny udział tych sekcji w zbadanych wypadkach śmiertelnych wynsił 68,9%, w tym w budwnictwie - 19,4%. W strukturze wydarzeń (mechanizmów pwstawania urazów) zabserwwan w stsunku d r. - wzrst udziału urazów wskutek ptknięcia się, pślizgnięcia sób na płaszczyźnie 3% i spadek udziału wypadków drgwych 3,5%.
Wśród wydarzeń pwdujących wypadki śmiertelne nadal jednak dminwały wypadki drgwe 28% (spadek 3,5%) i upadki z wyskści 16,7% (wzrst 5,2%). Wyski dsetek stanwiły nagłe przypadki medyczne (zawał, udar mózgu itp.), które były przyczyną aż 15,2% zgnów. W przetwórstwie przemysłwym największy dsetek urazów był skutkiem uderzenia, pchwycenia, przygniecenia człwieka przez maszyny, urządzenia i ich części raz śrdki transprtu 41,3%, w budwnictwie natmiast dminwały upadki z wyskści - 44,3%, a w handlu i naprawach raz w Dminujące wydarzenia pwdujace wypadki w latach - (w %) Wydarzenia pwdujące najwięcej wypadków śmiertelnych w latach - (w %) uderzenie, pchwycenie, przygniecenie człwieka przez maszyny, ich części, urzadzenia, narzędzia, śrdki transprtu wypadki drgwe upadki z wyskści uderzenie, przygniecenie człwieka przez spadający, wysypujący, wylewający się czynnik materialny uderzenie, przygniecenie człwieka przez czynniki materialne transprtwane mechanicznie lub ręcznie upadek, ptknięcie się, pślizgnięcie na płaszczyźnie nagłe przypadki medyczne, np.. Zawał, udar mózgu pżar, wybuch 5.5 7.5 4.3 4.2 4.3 3.5 9.0 10.1 16.4 19.9 18.2 14.9 14.2 1 24.5 23.2 24.5 Źródł: wypadki drgwe upadki z wyskści nagłe przypadki medyczne, np. zawał, udar mózgu uderzenie, pchwycenie, przygniecenie człwieka przez maszyny, ich części, urzadzenia, narzędzia, śrdki transprtu uderzenie, przygniecenie człwieka przez spadający, wysypujący, wylewający się czynnik materialny 11.5 11.1 16.7 15.2 15.5 13.4 13.9 12.0 16.1 14.2 28.0 27.0 31.5 Źródł: dane PIP transprcie, gspdarce magazynwej i łącznści wypadki drgwe (21% i 33,1%). W gólnej liczbie pszkdwanych najliczniejszą grupę zawdwą stanwili kierwcy 9,3%, a następnie: budwlani stanu surweg 7,2% raz bróbki drewna, stlarze meblwi i 5,2%. W strukturze pszkdwanych w wypadkach śmiertelnych kierwcy stanwili 17,4%, a budwlani stanu surweg i rbót wykńczeniwych - łącznie 13,9%. Wśród pszkdwanych w wypadkach ciężkich, najwięcej był rbtników budwlanych - 12,1%, kierwców - 8,6% raz rbtników bróbki drewna, stlarzy meblwych i pkrewnych 7,9%. 2
Zawdy najczęściej pszkdwanych w wypadkach w latach - (w %) kierwcy pjazdów silnikwych stanu surweg i bróbki drewna, stlarze meblwi i kwale, ślusarze, elektrmnterzy sprzętu elektryczneg i elektrniczneg wykńczeniwych pmcniczy w górnictwie i budwnictwie frmierze, dlewnicy, spawacze, blacharze, mechanicy maszyn i urządzeń górnicy i bróbki kamienia 5.2 4.9 3.8 4.5 3.6 4.9 3.4 3.0 2.9 2.5 2.5 3.5 7.2 6.8 9.3 9.9 Zawdy najczęściej pszkdwanych w wypadkach śmiertelnych w latach - (w %) kierwcy pjazdów silnikwych stanu surweg i wykńczeniwych pmcniczy w górnictwie i budwnictwie frmierze, dlewnicy, spawacze, blacharze, mechanicy maszyn i urządzeń elektrmnterzy sprzętu elektryczneg i elektrniczneg górnicy i bróbki kamienia kwale, ślusarze, bróbki drewna, stlarze meblwi i 3.8 3.4 3.3 2.7 3.1 3.1 2.6 2.3 2.4 1.8 5.7 8.4 5.5 7.4 4.8 6.9 17.4 18.1 Udział pszczególnych kategrii przyczyn wypadków w gólnej liczbie stwierdznych przyczyn był zbliżny d pzimu z lat. Przyczyny techniczne stanwiły 12%, przyczyny rganizacyjne 39% raz przyczyny ludzkie 49%. Przyczyny techniczne t w szczególnści: brak, niewłaściwy dbór lub stan techniczny urządzeń chrnnych (słny zabezpieczające przed dstępem d stref niebezpiecznych, blkady napędu, urządzenia graniczające wysięg elementów ruchmych itp.) 33% w grupie przyczyn technicznych; niewłaściwa statecznść czynnika materialneg (np. brak zamcwania maszyny d pdłża, niewłaściwe płżenie śrdka ciężkści w czasie pracy) 12%; niewystarczająca wytrzymałść czynnika materialneg 8%; ukryte wady materiałwe czynnika materialneg 7%; wady knstrukcyjne czynnika materialneg 5%; brak, niewłaściwy dbór lub stan techniczny urządzeń sygnalizujących pwstawanie stanów zagrżeń 4%. Przyczyny rganizacyjne: brak nadzru nad pracwnikami 11% w grupie przyczyn rganizacyjnych; brak lub niewłaściwe przeszklenie pracwników w zakresie bezpieczeństwa pracy i ergnmii 10%; tlerwanie przez nadzór dstępstw d zasad bezpiecznej pracy 9%; brak lub niewłaściwe instrukcje bezpiecznej pracy, w tym dt. bsługi maszyn i urządzeń raz prwadznych prcesów technlgicznych 8%; brak zabezpieczenia stanwisk pracy, w tym na wyskści i w wykpach 5%; 3
niedstateczne przygtwanie zawdwe pracwnika brak dświadczenia zawdweg lub wymaganych uprawnień kwalifikacyjnych 4%; niewłaściwa krdynacja prac zbirwych, w tym w miejscach realizacji zadań przez pracwników różnych zakładów (np. place budów) 4%; brak wypsażenia pracwników w wymagane śrdki chrny indywidualnej 4%; niewłaściwa rganizacja stanwisk pracy (brak dpwiednich djść i przejść) 3%. Przyczyny ludzkie: nieprawidłwe zachwanie się pracwnika, w tym: zaskczenie niespdziewanym zdarzeniem, niedstateczna kncentracja uwagi na wyknywanej czynnści, lekceważenie zagrżenia, nieznajmść zagrżenia raz brak dświadczenia 47% w grupie przyczyn ludzkich; niewłaściwe samwlne zachwanie się pracwnika, w tym: przechdzenie, przejeżdżanie lub przebywanie w miejscach niedzwlnych; wejście, wjechanie w bszar zagrżny bez upewnienia się, czy nie ma niebezpieczeństwa; wyknywanie czynnści bez usunięcia zagrżenia (np. niewyłącznie maszyny, nie wyłączenie napięcia) 16%; brak lub niewłaściwe psługiwanie się czynnikiem materialnym (np. niewłaściwe uchwycenie, trzymanie narzędzi, wyknywanie pracy niewłaściwymi narzędziami) 6%; nieużywanie sprzętu chrnneg przez pracwnika, w tym: śrdków chrny indywidualnej, śrdków chrny zbirwej 4%. Z przedstawinych danych mżna wywniskwać, że przy prgramwaniu działań prewencyjnych w dziedzinie wypadkwści niezbędne jest uwzględnienie jak kntekstu gólnej sytuacji spłeczn gspdarczej kraju. Na stan wypadkwści wywiera bwiem wpływ wiele czynników, w tym: wyski wskaźnik bezrbcia, struktura i kndycja finanswa pdmitów gspdarczych, a także gólnie przyjęte wzrce zachwań. Najpważniejszy prblem, pdbnie jak w innych krajach, stanwią wypadki drgwe. Znaczna ich część jest pwdwana przez innych użytkwników dróg publicznych, a nie tylk przez kierwców zawdwych. O stanie bezpieczeństwa kierwców decydują m.in. stan techniczny nawierzchni dróg, rganizacja ruchu i jeg nasilenie, a także kultura jazdy. W statnim 10-leciu isttnej zmianie uległa struktura przewzów. Zdecydwanie zmalał udział transprtu klejweg. Mżliwści ddziaływania pracdawców na stan wypadkwści na drgach są zatem graniczne i mgą praktycznie - sprwadzać się d takich przedsięwzięć, jak graniczenie zatrudniania kierwców w gdzinach nadliczbwych, zapewnienie sbm kierującym pjazdami dpwiedniej pieki medycznej. Odzwierciedleniem sytuacji na rynku pracy jest przede wszystkim struktura wiekwa i staż pracy pszkdwanych. Szczególnie niepkjącym zjawiskiem jest znaczny udział sób bardz krótkim stażu pracy w zakładzie, w którym dszł d wypadku. Są t nie tylk sby rzpczynające pracę zawdwą, ale również zmieniający z różnych pwdów miejsce zatrudnienia, pracwnicy seznwi, wyknujący pracę na innej pdstawie niż stsunek pracy (sby samzatrudniające się) itp. 4
Struktura przyczyn wypadków śmiertelnych w latach i (w %) Wady knstrukcyjne lub niewłaściwe rzwiązania techniczne i ergnmiczne Niewłaściwe wyknanie czynnika materialneg Wady materiałwe czynnika materialneg Niewłaściwa eksplatacja czynnika materialneg Niewłaściwa gólna rganizacja pracy Niewłaściwa rganizacja stanwiska pracy Brak lub niewłaściwe psługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracwnika Nieużywanie sprzętu chrnneg przez pracwnika Niewłaściwe samwlne zachwanie się przez pracwnika Stan psychfizyczny nie zapewniający bezpieczneg wyknywania pracy Nieprawidłwe zachwanie się pracwnika 9,6 9,3 0,9 1,1 1,2 0,5 3,1 3,4 8,0 6,6 5,5 3,7 2,2 2,6 10,2 11,8 3,7 10,1 27,3 25,9 27,7 24,7 Zmiany miejsca pracy, najczęściej wymuszne bezrbciem, nie sprzyjają wzrstwi pzimu bezpieczeństwa. Wiele sób decyduje się na pdjęcie każdeg zajęcie, bez względu na psiadane kwalifikacje zawdwe i predyspzycje zdrwtne. Szklenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy traktwane są w tych warunkach jedynie jak wymóg frmalny. Od kilku lat najbardziej niepkjąca sytuacja występuje w budwnictwie, gdzie najczęściej w jednym miejscu pracę wyknuje wiele małych firm budwlanych, w tym sby fizyczne zarejestrwane jak samdzielne pdmity gspdarcze. Ze względu na brak bwiązku twrzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy w małych zakładach, a d takich należy większść firm budwlanych, na placach budów nie prwadzi się na bieżąc kntrli stanu bezpieczeństwa pracy. Obszarem wymagającym szczególnej uwagi jest również przetwórstw przemysłwe, w tym zwłaszcza prdukcja drewna i wyrbów z drewna, gdzie występuje wyski dsetek wypadków dprwadzających d trwałeg uszczerbku na zdrwiu (inwalidztwa). Liczba wypadków przy pracy w przetwórstwie przemysłwym nadal pzstawała w ścisłym związku ze stanem maszyn i urządzeń prdukcyjnych raz rganizacją pracy. Są t te elementy prcesów pracy, na które mgą wywierać wpływ przede wszystkim pracdawcy. 5