lukaass(at)vp.pl 43664, Finanse i Rachunkowość, wyjazd na IV semestrze studiów magisterskich 1. Nazwa uczelni zagranicznej oraz termin przebywania na wymianie MARMARA ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL, TURCJA, semestr zimowy 15.09.2012 15.02.2013 2. Miejsce pobytu i formalności przedwyjazdowe Po dopełnieniu wszystkich formalności w CPM SGH, na ok 2 tygodnie przed wyjazdem należy udać się do Ambasady Tureckiej w Warszawie (ul. Malczewskiego, metro Racławicka), w celu uzyskania wizy studenckiej. Wiza jest bezpłatna i przyznawana na okres 180 dni. ALE UWAGA jest to wiza typu single entry, upoważnia więc tylko do wjazdu na teren Republiki Tureckiej. W ciągu 30 dni od przekroczenia granicy należy uzyskać pozwolenie na pobyt (ikamet tezkeresi/ residence permit) lub ewentualnie wypełnić w tym terminie internetowy wniosek o pozwolenie. Jest to z pewnością najważniejsza formalność, jakiej należy dopełnić podczas całego wyjazdu. Brak pozwolenia na pobyt uniemożliwia nam opuszczenie Turcji, a w najlepszym wypadku skończy się karą pieniężną przy przekraczaniu granicy i zakazem ponownego wjazdu przez kilka miesięcy. Koszt pozwolenia to aż 172 lir tureckich (1 TL = 1,70-1,80 PLN), ponadto potrzebne jest kilka zdjęć paszportowych, ksero paszportu i wizy oraz dokument z uczelni (ilgili makama). Jednak największym wyzwaniem jest uzyskanie terminu spotkania na policji w ciągu 30 dni od wjazdu do kraju. Ci, którzy wypełniają wniosek już po przyjeździe nie mają co liczyć na szybkie załatwienie tej formalności, gdyż spotkania są zarezerwowane na kilka miesięcy do przodu! Mimo tego należy uzyskać jakikolwiek termin, tak aby uniknąć kary (minimum 25USD). Dlatego najlepiej zarejestrować się przynajmniej dwa tygodnie przed wyjazdem z Polski. Residence permit umożliwia nam dowolne przekraczanie granicy w okresie w nim zapisanym. Warto mieć taki dokument także aby móc podróżować do krajów sąsiednich. Z Polski do Stambułu najłatwiej dostać się samolotem. Z Warszawy bezpośrednie połączenia oferują linie LOT oraz Turkish Airlines. Czasami można trafić na promocję w LOT, wtedy przelot w obie strony może kosztować poniżej 500 PLN, niestety zazwyczaj ceny połączeń bezpośrednich są dużo wyższe, dlatego warto sprawdzić opcje przelotów z przesiadkami np. liniami LUFTHANSA, AUSTRIAN czy nawet KLM. Zarezerwowane odpowiednio wcześniej bilety powinny kosztować ok 700-900 PLN w dwie strony. Tanie linie WIZZ AIR i PEGASUS latają odpowiednio z Lwowa i Berlina, co może być dobrą alternatywą dla osób mieszkających blisko tych miast. Z obu lotnisk (głównego Atatürk oraz mniejszego Sabiha Gökçen) do miasta najlepiej dostać się autobusami HAVATAŞ, które odjeżdżają sprzed hal przylotów co 30 min, przejazd kosztuje 10 TL. Ważne - taksówka z lotniska Atatürka w okolice placu Taksim nie powinna kosztować więcej niż 35-40 TL, najlepiej ustalić to przed podróżą. Stambuł jest ogromnym miastem, mającym oficjalnie ok. 15 milionów mieszkańców, nieoficjalne statystyki mówią nawet o 20 milionach. Jedną z największych atrakcji miasta jest jego położenie na
dwóch kontynentach rozdzielonych wodami cieśniny Bosfor. Z jednego kontynentu na drugi najszybciej dostaniemy się promem (vapur lub motor), podróż trwa 15-25 min i za każdym razem jest bardzo przyjemnym doświadczeniem. Promy raczej się nie spóźniają, nie są tak zatłoczone jak inne środki transportu, a poza tym zawsze możemy kupić na nich filiżankę typowej dla Turcji mocnej gorącej herbaty. Komunikacja autobusowa jest bardzo rozbudowana, co niestety sprawia, że niełatwo zorientować się w trasach autobusów, a godziny przyjazdu są w zasadzie losowe i raczej nie są podawane w rozkładach. Autobusy odjeżdżają zazwyczaj z kilkunastu pętli w różnych częściach miasta (najważniejsze to Taksim Meydanı, Eminönü, Kadıköy, Üsküdar). Po europejskiej stronie miasta wygodnym środkiem transportu jest tramwaj linii T1, jadący między innymi wzdłuż europejskiejgo wybrzeża Bosforu, przez most Galata oraz starą dzielnicę Sultanahmet. W Stambule mamy także kilka linii metra, niestety nie tworzą one jeszcze spójnej sieci. Zmieni się to wkrótce wraz z otwarciem tunelu pod Morzem Marmara oraz wraz z ukończeniem nowego mostu nad zatoką Złoty Róg. Osoboliwymi środkami komunikacji miejskiej są dwie podziemne kolejki w tym Tünel, druga najstarsza na świecie miejska kolejka podziemna. A także nostaljik tramvay łączący dwa końce İstiklal Caddesi, głównego deptaku po europejskiej stronie. Transport publiczny w Stambule jest dość drogi. Bilety okresowe nie są dostępne za wyjątkiem miesięcznego pakietu 200 przejazdów, kosztującego 75 TL (ok. 140 PLN). Jest to rozwiązanie dla tych, którzy mają często zajęcia i dojeżdżając na uczelnię przesiadają się przynajmniej kilka razy. Dla pozostałych zostaje korzystanie ze studenckiej karty typu pre-paid (jednorazowy koszt wydania karty to 10 TL, do jej wyrobienia potrzebne jest zaświadczenie z uczelni i zdjęcie legitymacyjne). Wtedy pierwszy przejazd kosztuje za każdym razem 1 TL, a przy kolejnych przesiadkach w ciągu dwóch godzin płacimy 0,40 i 0,35 TL. Ciekawą alternatywą wobec komunikacji miejskiej jest dolmuş. Słowo to w tureckim oznacza pełny - bus rusza w trasę dopiero po zebraniu kompletu 8 pasażerów. Dolmuşe jeżdżą ustalonymi trasami np. z Taksim do Kadıköy zatrzymując się na żądanie pasażera. Przejazd jest droższy niż transportem publicznym, ale dolmuşe jeżdżą przez całą noc. 3. Uniwersytet Marmara jest państwowym uniwersytetem, na którym studiuje ok 60 tysięcy studentów, w tym kilkuset studentów zagranicznych, głównie Niemców. Uczelnia posiada kilkanaście kampusów na obu kontynentach, głównym kampusem jest położony po stronie azjatyckiej GÖZTEPE KAMPÜSÜ, gdzie znajdują się zarówno International Office jak i Wydział Ekonomii.
4. Kursy Zapisałem się na 5 przedmiotów o łącznej wartości 25 ECTS. Zajęcia w Turcji mają przeważnie formę wykładów, prowadzący rzadko udzielają głosu studentom, choć zdarzały się przedmioty, do których zaliczenia wymagane było przygotowanie grupowej prezentacji. Studenci Department of Economics mogą także wybierać przedmioty z wydziałów Business Administration oraz Political Science. Zaletą zajęć na Wydziale Nauk Politycznych jest możliwość lepszego poznania Turcji i jej uwarunkowań socjo-politycznych, o których raczej nie usłyszymy na zajęciach z przedmiotów ekonomicznych, mających zresztą na uniwersytecie Marmara stosunkowo niski poziom merytoryczny. Wszystkie zajęcia były prowadzone po angielsku, umiejętności językowe wykładowców były dobre lub bardzo dobre, czego nie można powiedzieć o dużej grupie studentów, którzy często zwracali się do prowadzącego w języku tureckim. To czasem sprawiało, że wykładowca musiał powtarzać omawiane zagadnienie po turecku. Nie należy za bardzo przywiązywać się do przedmiotów zadeklarowanych przed przyjazdem. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że będą ze sobą kolidować lub po prostu nie zostanie uruchomiony wykład. Polecam poświęcenie pierwszych dwóch tygodni zajęć na sprawdzenie możliwie dużej liczby interesujących nas zajęć, by przekonać się czy odpowiada nam wykładowca, sposób zaliczenia, godzina zajęć i czy w trakcie przerwy zdążymy przemieścić się pomiędzy kampusami (może dotyczyć tych, którzy wybiorą zajęcia z różnych wydziałów). Comparative Industrial Policies prof. Barış Tekin Wykład na temat strategii państwa w polityce gospodarczej. Zajęcia umiarkowanie ciekawe, prowadzone na dobrym poziomie. Zaliczenie to dwa egzaminy: śród-semestralny oraz końcowy, wykładowca daje wcześniej materiały i nie wymaga niczego, co wykracza poza podręcznik. Egzaminy są oceniane dość łagodnie, choć warto napisać tak dużo jak to możliwe (ta zasada dotyczy zresztą wszystkich przedmiotów, które realizowałem na Marmara Üniversitesi). Topics in International Economics dr Mahmut Tekçe, Z powodu kolizji z innym przedmiotem nie uczęszczałem na wykład. Zaliczenie: egzamin w połowie semestru oraz referat do napisania w 2-3 osoby. Diplomatic Correspondence prof. Önder Özar Nic ponad to, na co wskazuje tytuł. Zajęcia prowadzi były ambasador Turcji w krajach Afryki Północnej, co sprawia, że można spodziewać się interesujących historii zza kulis sceny politycznej. Niestety wykłady ograniczają się do przerobienia teorii z trzech krótkich skryptów. Na nich też jest oparty egzamin, choć profesor docenia wiedzę ponadprogramową.
Current Issues in Turkish Politics I prof. Nurşen Gürboğa Koraltürk Interesujące zajęcia, prowadzone przez zmieniających się co tydzień wykładowców. Każdy z nich prezentuje inne zagadnienie ze współczesnej polityki tureckiej (np. reformy konstytucjonalne, system partyjny czy nacjonalizm). Dobry wybór dla lubiących historię i chcących zrozumieć, jakie były fundamenty Republiki Tureckiej i co współcześnie oznacza tureckość. Zaliczenie w postaci dwóch egzaminów każdy w formie dłuższej wypowiedź na wybrane pytanie, np. porównanie konstytucji z 1961 i 1982 roku lub opisanie roli armii na tureckiej scenie politycznej. Pre-Intermediate Turkish and Turkish Culture Leyla Ceylan Trafiłem do wyższej grupy, ponieważ przed wyjazdem zrobiłem trzymiesięczny kurs językowy w Warszawie. Na uczelni jest także kurs dla początkujących. Najlepsze zajęcia podczas wymiany. Fantastyczna, choć czasem wymagająca lektorka, mówiąca perfekcyjnym angielskim. Poza nauką intrygującego języka jest miejsce na poznawanie subtelnych różnić kulturowych. Zaliczenie w postaci dwóch pisemnych egzaminów o umiarkowanej trudności. 5. Warunki studiowania Warunki studiowania na uczelni są dość dobre. Budynek Wydziału Ekonomii jest prawdopodobnie najnowszy na całym kampusie, nie może on się jednak równać z budynkiem C SGH. Biblioteka jest dostępna dla wszystkich studentów. Korzystałem z czytelni w trakcie przygotowań do egzaminów, warto wtedy przyjść wcześniej, by znaleźć wolne miejsce. Przed sesją polecam także bardziej kameralną bibliotekę Atatürka, 5 min od placu Taksim, mieści się ona w bardzo ładnym budynku z widokiem na Bosfor. Wstęp za okazaniem dowodu tożsamości. Punkt ksero znajduje się w centralnej części kampusu GÖZTEPE, tuż przy salonach fryzjerskich (!) i sklepie z gadżetami uniwersyteckimi. Kilka innych punktów ksero jest zlokalizowanych tuż przy bramie wejściowej na kampus tak jak w esgiehowym alpinusie można w nich dostać skrypty wykładów i kserokopie podręczników. Zajęcia odbywają się od poniedziałku do piątku w dwóch turach od 10 do 13 i od 14 do 17. W zasadzie niemożliwe jest uczęszczanie na więcej niż dwa wykłady dziennie. 6. Warunki mieszkaniowe Uczelnia nie oferuje miejsca w akademikach i nie pomaga studentom zagranicznym w znalezieniu zakwaterowania. Większość osób szuka mieszkania poprzez portal craigslist lub grupy tematyczne na facebook u. Zdecydowana większość studentów Department of Economics i w ogóle większość studentów zagranicznych na Marmara Üniversitesi ze względu na bliskość uczelni i trochę niższe koszty utrzymania mieszka po stronie azjatyckiej, w Kadıköy, Göztepe, Üsküdar lub Moda. To właśnie tam można znaleźć kilkupiętrowe budynki zamieszkiwane wyłącznie przez Erasmusów.
Ja wynająłem pokój po dużo bardziej interesującej stronie europejskiej i pomimo początkowych obaw związanych z dojazdem na uniwersytet, szybko doszedłem do wniosku, że była to bardzo dobra decyzja. Na oba kampusy byłem w stanie dojechać z dwiema przesiadkami w ok. 50 min, co jak na Stambuł i fakt przedostawania się promem z Europy do Azji było bardzo dobrym wynikiem. Niektórzy studenci podróżujący między kampusami na kontynencie azjatyckim poświęcali na dojazdy nawet 90 min. Na pewno dużym minusem mieszkania w samym centrum części europejskiej w Beyoğlu są ceny mieszkań. Za swój pokój płaciłem 450 (1000 TL), ale mieszkanie miało zdecydowanie wyższy standard niż mieszkania w Turcji, znajdowało się tuż przy wejściu do metra i kolejki Tünel, przy głównym deptaku Stambułu İstiklal Caddesi. Ceny po europejskiej stronie mogą być jednak znacznie niższe (nawet do 600-700 TL za pokój) zależy to od standardu i lokalizacji mieszkania. Za pokój w części azjatyckiej zapłacimy przeciętnie od 500 do 800 TL. 7. Recepcja Po przyjeździe, w dniu rozpoczęcia zajęć udałem się do International Office. Wszyscy pracownicy biura są bardzo pomocni i mówią dobrze po angielsku. Sprawdzili moje dokumenty i pomogli z problemem przy logowaniu się do uczelnianego systemu internetowego. W International Office dostaniemy także zaświadczenie potrzebne do wyrobienia karty na transport oraz dokument o nazwie ilgili makama niezbędny do złożenia wniosku o residence permit. Po podpis na learning agreement należy udać się do koordynatora dr Mahmuta Tekçe. Jest on wg relacji pracowników IO jednym z najlepszych koordynatorów na uczelni i łatwo można się o tym przekonać już przy pierwszym spotkaniu. Można go spytać nie tylko o opinie na temat przedmiotów ale także o dojazdy na uczelnie czy nawet życie nocne w mieście. Dr Tekçe pomaga także w zapisaniu przedmiotów w internetowym systemie, który często szwankował podczas mojego pobytu. Poza tym nie trzeba uczęszczać na jego wykłady w przypadku kolizji z innym przedmiotem. ESN Marmara organizuje w pierwszym tygodniu dwugodzinne spotkanie informacyjne na temat studiowania i życia w Stambule oraz imprezę powitalną na statku pływającym po Bosforze. I w zasadzie to koniec działań przez nich podejmowanych. Dopiero po ok. miesiącu przydzielono studentom zagranicznym opiekunów z ESN, ale prawdopodobnie nikt nie korzystał z ich pomocy. 8. Koszty utrzymania Koszty życia w Stambule są wyższe niż w Warszawie, a stypendium w wysokości ok 250 miesięcznie w najlepszym wypadku może wystarczyć na wynajęcie pokoju. Sporo wydatków ponosi się na początku (pisałem już o residence permit). Jeśli chcemy używać tureckiej karty telefonicznej w polskim aparacie należy go zarejestrować maksymalnie w ciągu kilku
dni od włożenia karty tureckiej. W tym celu musimy udać się z paszportem i aparatem telefonicznym (lub jego numerem IMEI) do urzędu o nazwie vergi dairesi. Po zapłaceniu 100 TL otrzymamy dokument potwierdzający zarejestrowanie telefonu. Wtedy udajemy się do salonu operatora (polecam sieć AVEA, w szczególności jeśli chodzi o ceny internetu mobilnego 14,5 TL miesięcznie), gdzie nasze dane i nr IMEI telefonu zostaną przypisane do wydanej nam karty SIM - koszt karty i rejestracji to ok 40 TL. Ceny żywności są różne, można zjeść stosunkowo tanio, głównie street food (np. kebap, podobno inny niż znany w Europie czy börek), ale raczej trzeba się liczyć z większymi wydatkami niż w Warszawie. Tanie jest przygotowywanie jedzenia w domu, choć powinno się spróbować możliwie dużo specjałów kuchni tureckiej, prawdziwe śniadanie tureckie raczej nie ma sobie równych w świecie. Zakupy robi się głównie w supermarketach; najtańsze są dyskonty DİA i ŞOK, droższe są Carrefour i Migros. Uczelnia oferuje wszystkim studentom obiady za 1TL dziennie, można dzięki temu sporo zaoszczędzić, ale warto wcześniej upewnić się czy odpowiada nam taka kuchnia. Informacja dla wegetarian można bez problemu mieszkać w Turcji nie jedząc mięsa, jest bardzo dużo potraw opartych na warzywach, ale mimo tego dobrze przyswoić sobie podstawowe słownictwo kulinarne, żeby nie natknąć się na mięsne składniki. Niemiłym zaskoczeniem będą dla niektórych ceny alkoholu. Konserwatywny rząd Erdoğana jest dużym przeciwnikiem używek, co odbija się w cenach trunków oraz w regulacjach prawnych dotyczących spożywania alkoholu czy palenia papierosów. Butelka piwa w supermarkecie kosztuje ok 4 TL ok. 7,5 PLN, w barze nawet 12 TL 23 PLN! Drogie są też alkohole wysokoprocentowe, także narodowy trunek Turków czyli rakı. 9. Życie studenckie Stambuł jest miastem, w którym trudno o nudę. Życie nocne jest bardzo bogate, minusem są koszty wieczornych wyjść (wstęp, wydatki w klubie, koszty powrotu). Zainteresowani imprezami lub wycieczkami powinni zapoznać się z ofertą ESN-ów innych uczelni i zapisać się do grup dla Erasmusów w Stambule. Organizowanych jest dużo wycieczek poza Stambuł, warto wybrać się do Kapadocji. 10. Adaptacja kulturowa Turcja jest idealnym krajem na wymianę studencką. Z całą pewnością różni się kulturowo od krajów Unii Europejskiej, nie są to jednak różnice bardzo duże. Wystarczy tylko trochę czasu, by nauczyć się funkcjonować w nowej rzeczywistości. Przed wyjazdem warto poczytać przewodniki i literaturę podróżniczą, np. książki Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu Maksa Cegielskiego i Zabójca z miasta moreli Witolda Szabłowskiego. 11. Ocena ogólna: 5 Ocena merytoryczna: 3,5