Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie 311[10].Z2.05

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Agnieszka Kantor Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie 311[10].Z2.05 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

Recenzenci: mgr inŝ. Adam Bielawa mgr inŝ. Marek Rosa Opracowanie redakcyjne: mgr inŝ. Agnieszka Kantor Konsultacja: mgr Małgorzata Sienna Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie, zawartego w programie nauczania dla zawodu technik geodeta. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 1

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 4 3. Cele kształcenia 5 4. Materiał nauczania 6 4.1. Pomiary realizacyjne przy obsłudze trasy drogowej 6 4.1.1. Materiał nauczania 6 4.1.2. Pytania sprawdzające 11 4.1.3. Ćwiczenia 11 4.1.4. Sprawdzian postępów 16 4.2. Obsługa geodezyjna budowy budynku mieszkalnego 17 4.2.1. Materiał nauczania 17 4.2.2. Pytania sprawdzające 20 4.2.3. Ćwiczenia 21 4.2.4. Sprawdzian postępów 22 5. Sprawdzian osiągnięć 23 6. Literatura 29 2

1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o pomiarach realizacyjnych i kształtowaniu umiejętności tyczenia prostych odcinków i łuków, opracowywania szkiców oraz wykonywania inwentaryzacji budynku. W poradniku znajdziesz: wymagania wstępne wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŝ ukształtowane, abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, cele kształcenia wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, materiał nauczania wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki modułowej, zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŝ opanowałeś określone treści, ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować umiejętności praktyczne, sprawdzian postępów, sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiału całej jednostki modułowej, literaturę uzupełniającą. 311[10].Z2 Geodezja inŝynieryjna 311[10].Z2.01 Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej 311[10].Z2.02 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji obiektów budowlanych 311[10].Z2.03 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego 311[10].Z2.04 Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia terenu 311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie Schemat układu jednostek modułowych 3

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: przeliczać jednostki, wykonywać pomiar kąta poziomego oraz pomiar długości boku, obsługiwać komputer w zakresie programów geodezyjnych komputerowych obliczeniowych i graficznych, wykonywać niwelację geometryczną i obliczyć wysokości punktów, wykonywać pomiary przy pomocy tachimetru, przetwarzać wyniki pomiaru terenowego na dane numeryczne i graficzne z wykorzystaniem techniki komputerowej, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu pomiarów realizacyjnych, tyczenia tras, posługiwać się instrukcjami technicznymi dotyczącymi obsługi inwestycji, określać zasady projektowania osnów realizacyjnych, dobierać sprzęt do pomiarów realizacyjnych, obliczać współrzędne punktów projektu, kontrolować poprawność obliczeń geodezyjnych, określać wymagania dotyczące dokładności tyczenia, opracowywać szkic dokumentacyjny, stosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi przyrządów geodezyjnych, określać zasady kontroli pomiarów realizacyjnych, organizować stanowisko pracy do wykonywania pomiarów realizacyjnych, określać zasady pracy zespołu podczas wykonywania pomiarów realizacyjnych, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, współpracować w grupie, zabezpieczać przed uszkodzeniem i zniszczeniem sprzęt geodezyjny, stosować zasady ochrony środowiska podczas pomiarów realizacyjnych, stosować zasady bezpiecznej i higienicznej pracy podczas prac polowych, stosować zasady bezpiecznej i higienicznej pracy z komputerem. 4

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: zorganizować wykonanie prac terenowych w zespołach pomiarowych zgodnie z obowiązującymi zasadami bhp oraz ochroną środowiska, dobrać sprzęt i instrumenty do wykonania określonego zadania, opracować geodezyjnie fragment planu realizacyjnego trasy drogowej z wykorzystaniem geodezyjnych programów komputerowych, zaprojektować i zrealizować w terenie osnowę do obsługi trasy drogowej, opracować szkice dokumentacyjne i szkice tyczenia z wykorzystaniem geodezyjnych programów komputerowych, wytyczyć punkty osi trasy drogowej zawierającej łuk kołowy z krzywymi przejściowymi (klotoidami), wytyczyć przekrój poprzeczny trasy drogowej na odcinku prostoliniowym i krzywoliniowym, obliczyć z wykorzystaniem geodezyjnych programów komputerowych objętość mas ziemnych w oparciu o własne pomiary, wykonać inwentaryzację przewodu urządzenia podziemnego przy pomocy lokalizatora elekromagnetycznego, wykonać inwentaryzację przewodu urządzenia podziemnego przed zasypaniem, wyznaczyć wychylenie krawędzi wysokiego budynku na podstawie przeprowadzonych pomiarów, opracować dokumentację geodezyjną wykonanych prac pomiarowych i obliczeniowych, zastosować przepisy bezpieczeństwa higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów realizacyjnych. 5

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Pomiary realizacyjne przy obsłudze trasy drogowej 4.1.1. Materiał nauczania Zasady BHP stosowane w pomiarach realizacyjnych Podczas wszystkich prac geodezyjnych zarówno polowych jak i kameralnych obowiązują nas przepisy BHP. Obsługa inwestycji wymaga od nas stosowania takŝe przepisów obowiązujących na placu budowy. Przepisy te nie są jednakowe, ze względu na inny proces technologiczny dla kaŝdej inwestycji. Zamawiający prace geodezyjne powinien udostępnić obowiązujące w zakładzie szczegółowe przepisy BHP, zapoznać pracowników zespołów geodezyjnych z zagroŝeniami występującymi na obiekcie i przeprowadzić szkolenie stanowiskowe z uwzględnieniem szczególnych zagroŝeń na stanowisku pracy. NiezaleŜnie od tego kierownik zespołu jest zobowiązany osobiście przeprowadzić instruktaŝ przed przystąpieniem do wykonania czynności niebezpiecznych. Oprócz tego zamawiający powinien: wykonać urządzenia ochronne stanowisk na wysokości i naziemnych zlokalizowanych w strefie zagroŝenia (np, upadkiem przedmiotów z wysokości), wykonać pomosty pod stanowiska instrumentu oraz usuwać przeszkody uniemoŝliwiające wykonanie pomiaru, stosować środki eliminujące zagroŝenia wynikające z ruchu urządzeń, zapewnić fachowy nadzór techniczny podczas wykonywania prac niebezpiecznych, udostępnić zespołom geodezyjnym pomieszczenia do pracy, przechowywania sprzętu i odzieŝy, pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne, umoŝliwić korzystanie z opieki lekarskiej, udostępnić specjalistyczny sprzęt ochronny i odzieŝ ochronną. Pracownicy zespołów geodezyjnych są zobowiązani przestrzegać przepisów oraz stosować się do poleceń kierownika zespołu. W czasie wykonywania prac pomiarowych pracownikom zespołów pomiarowych zabrania się: przebywania w zasięgu pracy czynnych urządzeń transportowych i maszyn budowlanych, przeskakiwania przez wykopy, przechodzenia przez rozpory obudowy wykopów, wchodzenia do wykopów niezabezpieczonych, uruchamiania maszyn i urządzeń, włączanie prądu elektrycznego, przenoszenia długiego sprzętu pomiarowego nieuwaŝnie, szczególnie pod przewodami elektrycznymi, w wąskich przejściach, w miejscach o ograniczonej widoczności, usuwania przeszkód zasłaniających wizury. 6

Geodezyjne opracowanie projektu trasy drogowej Opracowanie geodezyjne projektu trasy ma zadanie dostarczenie danych, które by umoŝliwiły przeniesienie projektu z mapy w teren w nawiązaniu do osnowy geodezyjnej. Geodezyjne opracowanie projektu trasy drogowej polega na: ustaleniu układu współrzędnych osnowy realizacyjnej, ustaleniu danych do lokalizacji punktów osnowy realizacyjnej, przeniesieniu na szkice dokumentacyjne rysunku miar i współrzędnych elementów podlegających wytyczeniu (punkty główne, punkty hektometrowe, punkty główne skrzyŝowań itp.), sprawdzeniu zgodności wewnętrznej miar (długość odcinków prostoliniowych), obliczeniu współrzędnych punktów głównych trasy, obliczeniu miar realizacyjnych, obliczeniu miar kontrolnych. Dane odczytane z projektu powinny mieć odzwierciedlenie na szkicu dokumentacyjnym, który jest efektem opracowania geodezyjnego projektu kaŝdej inwestycji. Elementy tyczenia (miary) mogą być naniesione na szkicu sytuacyjnym, wykonanym bez obowiązku zachowania skali lub teŝ mogą one być zestawione w formie tabelarycznej. Szkice dokumentacyjne moŝna sporządzić zarówno ręcznie jak i komputerowo. Szkic dokumentacyjny moŝna wykonywać etapami. Pierwszy obejmuje przeniesienie rysunku, miar i współrzędnych z planu realizacyjnego lub projektu technicznego, sprawdzenie wewnętrznej zgodności miar i współrzędnych oraz obliczenie współrzędnych głównych punktów budowli. Drugi etap pracy nad szkicem dokumentacyjnym wymaga danych osnowy realizacyjnej. Praca nad osnowa realizacyjną obejmuje czynności: zaprojektowanie, stabilizacja, wykonanie opisów topograficznych punktów osnowy, pomiar, obliczenie współrzędnych X, Y,H. Drugi etap opracowania szkicu dokumentacyjnego zaleca się wykonywać bezpośrednio przed wyniesieniem punktów w teren i obejmuje on obliczenie i wpisanie na szkic miar realizacyjnych i kontrolnych. Podsumowując szkic dokumentacyjny zawiera: 1) rysunek lokalizowanego obiektu oś trasy drogowej, 2) istniejące przewody i urządzenie podziemne, 3) punkty osnowy realizacyjnej i ich współrzędne, 4) punkty tyczone i ich współrzędne, 5) kierunek północy, 6) osie układu lokalnego, 7) obliczone dane realizacyjne, 8) dane dotyczące numeru projektu i sporządzającego ten szkic. 7

Rys. 1. Szkic dokumentacyjny 8

Tyczenie lokalizujące Zadaniem geodezyjnego wytyczania obiektów budowlanych w terenie jest zapewnienie tym obiektom przestrzennego usytuowania zgodnego z projektem, a w szczególności zachowanie przewidzianego w projekcie usytuowania wytyczanych obiektów względem: sąsiednich obiektów istniejących, sąsiednich obiektów wznoszonych, granic działek. Wytyczanie obiektów naleŝy opierać na szczegółowej osnowie realizacyjnej lub istniejącej osnowie pomiarowej. JeŜeli plan realizacyjny opracowano na szkicu sytuacyjnym, dane liczbowe do wytyczenia obiektu mogą być wyznaczone w stosunku do trwałych szczegółów sytuacyjnych I grupy dokładnościowej, uwidocznionych na mapie zasadniczej lub szkicu sytuacyjnym (istniejące budowle, trwałe granice itp.). Przedmiotem wytyczania w szczególności są w odniesieniu do: 1) terenu zakładu przemysłowego granice zewnętrzne zakładu, granice rezerwy terenowej pozostającej poza aktualnymi granicami zakładu, granice obszarów przeznaczonych dla poszczególnych wykonawców budowy, 2) kolei granice zewnętrzne obszarów kolejowych, osie torów, rozjazdy i skrzyŝowania torów oraz inne urządzenia techniczno-kolejowe, a takŝe towarzyszące obiekty inŝynierskie, 3) dróg granice zewnętrzne pasa drogowego, charakterystyczne punkty osi i korony drogi, skrzyŝowania dróg, drogowe obiekty inŝynierskie, urządzenia techniczno-drogowe, 4) cieków wodnych granice pasa cieku, oś i linie brzegowe kanału, linie zalewowe zbiorników wodnych, linie brzegowe w przypadku regulacji rzeki, wodne budowle inŝynierskie, 5) robót ziemnych granice robót i poszczególnych działek, granice tarasów, punkty charakterystyczne skarp, punkty wysokościowe, 6) przewodów podziemnych, naziemnych i napowietrznych osie tras określone punktami załamania w płaszczyźnie poziomej i pionowej, punkty rozgałęzień i podłączeń, punkty (osie) ustawienia podpór, 7) budynków oraz budowli i urządzeń przemysłowych punkty główne obiektów, to znaczy punkty określające jednoznacznie połoŝenie obiektu w układzie współrzędnych osnowy realizacyjnej i punkty określające jednoznacznie połoŝenie głównych osi obiektu i osi elementów łączących funkcjonalnie obiekt z pozostałymi obiektami jako całością, punkty wysokościowe wyznaczające jednoznacznie poziom zerowy budowli. Punkty sytuacyjne moŝna lokalizować w oparciu o poziomą osnowę realizacyjną jedną z następujących metod tyczenia: a) metodą biegunową, b) metodą wcięcia kątowego w przód, c) metodą ortogonalną, d) metodą przecięć, e) metodą trygonometryczną. Dobór metody tyczenia zaleŝy od: a) rodzaju tyczonego obiektu, b) typu osnowy realizacyjnej, c) sposobu prowadzenia budowy. Kontrola tyczenia lokalizującego Kontrola tyczenia lokalizującego polega na porównaniu miar uzyskanych z pomiaru to jest odległości lub kątów między wytyczonymi punktami a punktami osnowy lub szczegółami istniejących obiektów z odpowiednimi miarami wykazanymi na szkicu dokumentacyjnym. 9

Wyniki pomiaru kontrolnego naleŝy wnieść na szkic tyczenia. Wynik kontroli uznaje się za pozytywny, jeŝeli róŝnica pomiędzy wynikiem pomiaru kontrolnego, a wartością nominalną (projektową) jest mniejsza od podwójnej wartości błędu średniego kontrolowanej wielkości w przypadku pojedynczych elementów. Dokumentem technicznym wykonanego wytyczenia jest szkic tyczenia. Szkic tyczenia sporządza się jako dokument wycinkowy jednego, określonego etapu wytyczenia. Szkic tyczenia moŝe być sporządzony na kopii szkicu dokumentacyjnego. Punkty będące przedmiotem wytyczenia, a w szczególności punkty główne budowli, powinny być tak rozmieszczone, aby w kaŝdym momencie budowy było moŝliwe tyczenie szczegółów budowli z wymaganą dokładnością. W szczególności w tym celu naleŝy główne osie budowli dodatkowo zastabilizować znakami (punktami zabezpieczającymi) usytuowanymi poza zasięgiem robót ziemnych. Zadaniem geodezyjnego wytyczania szczegółów obiektów budowlanych i urządzeń technicznych jest zapewnienie wzajemnego połoŝenia i połączenia elementów tworzących obiekt, zgodnych z projektem technicznym, a w szczególności zapewnienie zachowania przewidzianego w projekcie kształtu i wymiarów obiektu. Tyczenie szczegółów W zakres zadań geodezyjnych w trakcie prac budowlano - montaŝowych wchodzi tyczenie tych szczegółów, które nie mogą być prawidłowo usytuowane bez pomiarów geodezyjnych. Tyczenie szczegółów w poziomie naleŝy wykonywać w oparciu o osnowę realizacyjną (osnowa budowlano-montaŝowa) utworzoną przez główne osie tyczonego obiektu lub jednoznacznie związaną z tymi osiami. Tyczenie elementów zespołów konstrukcyjnych i technicznych o mniejszych wymaganiach dokładnościowych naleŝy opierać na układach osi konstrukcyjnych tych zespołów oraz na uprzednio wytyczonych i skontrolowanych elementach. Tyczenie wysokościowe naleŝy opierać na reperach roboczych wyznaczanych z reperów wysokościowej osnowy realizacyjnej, umiejscowionych w moŝliwie najmniejszym oddaleniu od tyczonego obiektu, lecz poza zasięgiem przemieszczeń podłoŝa spowodowanych przez obiekt i w takiej liczbie, aby była zapewniona moŝliwość kontroli tyczenia. Wykonanie kaŝdego z etapów robót geodezyjnych potwierdza się wpisem do dziennika budowy. Kierownikowi budowy przekazuje się dwa egzemplarze szkiców tyczenia i kontroli połoŝenia fundamentów i poszczególnych elementów obiektu budowlanego, zawierające dane geodezyjne umoŝliwiające wznowienie lub kontrolę wyznaczenia. Wykonawca przechowuje po jednym egzemplarzu w/w szkiców do chwili zakończenia budowy. W razie stwierdzenia niedopuszczalnych rozbieŝności między wynikami pomiarów, a ustaleniami projektu obiektu budowlanego, fakt ten naleŝy odnotować w dzienniku budowy. Tyczenie osi trasy drogowej Trasa (oś) drogi składa się z odcinków prostych i krzywoliniowych. Odcinki krzywoliniowe mogą zawierać łuki kołowe, kombinacje łuków kołowych i krzywych przejściowych. Tak jak dla innych inwestycji obowiązuje nas tyczenie punktów głównych osi trasy jak i tyczenie szczegółów, punktów pośrednich osi trasy. Obecnie przy geodezyjnej obsłudze tras drogowych stosuje się tyczenie metodą biegunową w oparciu o osnowę realizacyjną zarówno dla punktów głównych jak i szczegółowych osi trasy. Przekroje poprzeczne trasy drogowej Etapy pracy związane z tyczeniem przekroju poprzecznego trasy drogowej następuje po znalezieniu projektowanej osi trasy w terenie. Punkty charakterystyczne przekroju poprzecznego wymagające tyczenia to punkty wyznaczające: Granicę korony drogi, Zasięg wykopów i nasypów, 10

Zmiana nachylenia skarp, Początek środek i koniec rowu, Granicę pasa drogowego. Wyznaczenie punktów przekroju w terenie obejmuje tyczenie sytuacyjne i wysokościowe. Punkty stabilizuje się palikami. Wbity palik obrazuje nam połoŝenie punktu zgodnie z jego współrzędnymi X i Y. śeby wytyczyć wysokościowo punkt projektowany naleŝy najpierw pomierzyć wysokość góry palika. Efektem tyczenia wysokościowego jest zapisana na paliku róŝnica wysokości między rzędną palika a projektowaną rzędną wyznaczanego punktu. Tyczenie przekroju moŝna wykonywać w nawiązaniu do: punktów osi trasy, punktów osnowy realizacyjnej. Nawiązując do punktów osi trasy ustawiamy instrument na punkcie osi trasy, nawiązujemy się na sąsiedni punkt osi trasy, wyznaczamy kierunek przekroju poprzecznego, tyczymy sytuacyjnie i wysokościowo punkty charakterystyczne przekroju (dana odległość punktu od osi trasy i projektowana wysokość). Nawiązując do punktów osnowy realizacyjnej ustawiamy instrument na punkcie osnowy realizacyjnej, nawiązujemy się na sąsiedni punkt osnowy realizacyjnej, tyczymy sytuacyjnie i wysokościowo punkty przekroju (dane współrzędne punktów osnowy realizacyjnej i punktów tyczonych). Ze względu na duŝą ilość wytyczonych charakterystycznych pasa drogowego stosuje się róŝne kolory palików np. kolor pomarańczowy krawędź korony drogi, kolor niebieski krawędź skarpy. 4.1.2. Pytania sprawdzające punktów dla odróŝnienia punktów Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń. 1. Jakie dane odczytujemy z projektu trasy drogowej? 2. Co to są punkty główne trasy? 3. Jakie elementy znajdują się na szkicu dokumentacyjnym? 4. Jak opracowujemy szkic dokumentacyjny? 5. Na cym polega tyczenia lokalizujące? 6. Na czym polega tyczenie szczegółów? 7. Jakimi metodami moŝna tyczyć projektowane przekroje poprzeczne trasy drogowej? 8. Jakie są etapy pracy podczas tyczenia przekroju poprzecznego trasy? 9. Jak kontrolujemy tyczenie? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Opracuj szkic dokumentacyjny (I etap) tyczenia odcinka prostoliniowego osi trasy drogowej o długości 300,00 metrów oraz tyczenia przekroju poprzecznego na dowolnym hektometrze Twojego odcinka. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z projektem trasy drogowej w wersji tradycyjnej lub w postaci pliku komputerowego, 11

2) odszukać swój odcinek trasy (masz podany kilometraŝ), 3) ustalić punkty główne osi trasy, 4) odczytać z projektu dane potrzebne do opracowania szkicu dokumentacyjnego tyczenia punktów głównych osi trasy, 5) wybrać przekrój poprzeczny trasy, 6) ustalić punkty charakterystyczne przekroju, 7) odczytać z projektu dane potrzebne do opracowania szkicu dokumentacyjnego tyczenia punktów przekroju poprzecznego trasy, 8) ustalić sposób sprawdzenia miar wewnętrznych projektu, 9) opracować szkice dokumentacyjne, 10) wykonać sprawozdanie z wykonania tego ćwiczenia. WyposaŜenie stanowiska pracy: tachimetr, komplet luster, niwelator, statywy, łaty, Ŝabki, komplet tyczek, ruletki, szkicowniki, dzienniki pomiarowe, szpadel, młotek, komplet palików, komplet znaków do trwałej stabilizacji, kamizelki ochronne. Ćwiczenie 2 Wyznacz w terenie punkty A, B, W o danych współrzędnych, gdzie punkt W jest punktem wierzchołkowym osi trasy, natomiast linie AW i BW zawierają się w sobie styczne główne łuku kołowego trasy. Dokonaj pomiaru kąta wierzchołkowego. W A B Rysunek do ćwiczenia 2 12

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) pobrać od nauczyciela dane dotyczące osnowy geodezyjnej poziomej znajdującej się na terenie pomiaru (wykaz punktów, wykaz współrzędnych, mapy przeglądowe osnowy, opisy topograficzne punktów osnowy geodezyjnej), 2) ustalić podział prac terenowych i kameralnych dla całego zespołu, 3) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia, 4) odszukać znaki geodezyjne nadziemne lub podziemne, 5) wykonać pomiary sprawdzające, 6) wykonać aktualizację opisów topograficznych punktów, 7) ustalić punkty osnowy wykorzystane do tyczenia zadanych punktów, 8) opracować szkic dokumentacyjny tyczenia, 9) zatwierdzić szkic dokumentacyjny u nauczyciela, 10) wykonać szkic potrzebny do wytyczenia punktów, 11) wytyczyć punkty A, W, B, 12) zastabilizować palikami wytyczone punkty, 13) sprawdzić poprawność tyczenia, 14) opracować szkic tyczenia, 15) pomierzyć kąt wierzchołkowy (dana potrzebna do następnego ćwiczenia). WyposaŜenie stanowiska pracy: tachimetr, komplet luster, niwelator, statywy, łaty, Ŝabki, komplet tyczek, ruletki, szkicowniki, dzienniki pomiarowe, szpadel, młotek, komplet palików, komplet znaków do trwałej stabilizacji, kamizelki ochronne. Ćwiczenie 3 Opracuj szkic dokumentacyjny tyczenia 8 punktów pośrednich osi trasy drogowej wyokrąglającej załamanie trasy A, W, B układem symetrycznym klotoida, krzywa przejściowa, klotoida. Zastosuj metodę biegunową. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) obliczyć współrzędne punktów osi trasy wyokrąglającej załamanie AWB (dane: wartość kąta wierzchołkowego z pomiaru, długość klotoidy w układzie, promień łuku kołowego), 13

2) obliczyć dane do wytyczenia punktów pośrednich trasy drogowej w oparciu o punkty główne układu, 3) obliczyć miary kontrolne dla tyczenia punktów pośrednich, 4) opracować przy uŝyciu programów komputerowych szkic dokumentacyjny tyczenia. WyposaŜenie stanowiska pracy: tachimetr, komplet luster, niwelator, statywy, łaty, Ŝabki, komplet tyczek, ruletki, szkicowniki, dzienniki pomiarowe, szpadel, młotek, komplet palików, komplet znaków do trwałej stabilizacji, kamizelki ochronne. Ćwiczenie 4 Wytycz w terenie punktu pośrednie osi trasy na odcinku krzywoliniowym na podstawie opracowanego szkicu dokumentacyjnego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) ustalić podział prac przy pomiarze, 2) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia, 3) wykonać szkic potrzebny do wytyczenia punktów, 4) wytyczyć w terenie punkty projektowanej trasy, 5) zastabilizoawać punkty pośrednie trasy, 6) wykonać pomiary kontrolne, 7) opracować szkic tyczenia. WyposaŜenie stanowiska pracy: tachimetr, komplet luster, niwelator, statywy, łaty, Ŝabki, komplet tyczek, ruletki, szkicowniki, dzienniki pomiarowe, szpadel, 14

młotek, komplet palików, komplet znaków do trwałej stabilizacji, kamizelki ochronne. Ćwiczenie 5 Oblicz objętość mas robót ziemnych na danym terenie na podstawie własnych pomiarów. Wysokość projektowana jest stała dla całego terenu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) ustalić granice terenu objętego pomiarem objętości robót zimnych, 2) ustalić podział prac przy pomiarze, 3) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia, 4) ustalić gęstość stawianych pikiet, 5) dokonać pomiaru w oparciu o wcześniej odszukane punkty osnowy geodezyjnej metodą tachimetryczną, 6) obliczyć współrzędne X, Y, H pomierzonych punktów, 7) obliczyć przy pomocy programu komputerowego objętość mas robót ziemnych na danym terenie. WyposaŜenie stanowiska pracy: tachimetr, komplet luster, niwelator, statywy, łaty, Ŝabki, komplet tyczek, ruletki, szkicowniki, dzienniki pomiarowe, szpadel, młotek, komplet palików, komplet znaków do trwałej stabilizacji, kamizelki ochronne. 15

4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) odczytać z projektu współrzędne dowolnego punktu? 2) dokonać analizy projektu trasy drogowej? 3) opracować szkic dokumentacyjny? 4) opracować szkic dokumentacyjny przy uŝyciu programów komputerowych? 5) dobrać sprzęt do pomiarów realizacyjnych? 6) opracować szkic tyczenia? 7) wytyczyć punkt w oparciu o osnowę geodezyjną? 8) skontrolować tyczenie punktów projektu osi trasy drogowej? 9) zaplanować pomiar w celu uzyskania danych do obliczania mas robót ziemnych? 10) wykonać pomiar w celu uzyskania danych do obliczania mas robót ziemnych? 11) obliczyć objętość mas robót ziemnych przy uŝyciu programów komputerowych? 16

4.2. Obsługa geodezyjna budowy budynku mieszkalnego 4.2.1. Materiał nauczania Geodezyjną obsługę budowy i montaŝu obiektu budowlanego wykonuje się na wniosek inwestora lub innej zainteresowanej jednostki. Obsługą geodezyjną naleŝy obejmować wszystkie zasadnicze etapy realizacji budowy, a mianowicie: roboty ziemne i przygotowawcze z włączeniem podsypki i układania chudego betonu, budowę fundamentów wraz z ustawieniem szalunków (deskowań) i tyczenia śrub kotwicznych (studzienek), budowę i montaŝ konstrukcji nośnej, instalację urządzeń technicznych. Geodezyjne wytyczenie obiektów budowlanych w terenie słuŝy przestrzennemu usytuowaniu tych obiektów zgodnie z projektem budowlanym, a w szczególności: zachowaniu przewidzianego w projekcie połoŝenia wyznaczonych obiektów względem obiektów istniejących i wznoszonych oraz względem granic nieruchomości, wytyczeniu w terenie i utrwaleniu na gruncie, zgodnie z wymaganiami projektu budowlanego, elementów określających usytuowanie w poziomie oraz posadowienie wysokościowe takich jak: - główne osie obiektów budowlanych naziemnych i podziemnych, - charakterystyczne punkty projektowanego obiektu, - stałe punkty wysokościowe repery robocze. Czynności geodezyjne w toku budowy obejmują: 1) geodezyjną obsługę budowy i montaŝu obiektu budowlanego, która obejmuje tyczenie i pomiary kontrolne tych elementów obiektu, których dokładność usytuowania bez pomiarów geodezyjnych nie zapewni prawidłowego wykonania obiektu, 2) pomiary przemieszczeń obiektu i jego podłoŝa oraz pomiary odkształceń obiektu, 3) geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektów lub elementów obiektów ulegających zakryciu. Czynności wymienione w pkt. 1 i 2 wykonuje się, jeŝeli są one przewidziane w projekcie budowlanym lub na wniosek uczestnika procesu budowlanego. Geodezyjne czynności po zakończeniu budowy. Po zakończeniu budowy poszczególnych obiektów budowlanych sporządza się geodezyjną inwentaryzację powykonawczą w celu zebrania danych o przestrzennym rozmieszczeniu elementów zagospodarowania działki lub terenu. Po zakończeniu prac budowlanych, a przed oddaniem obiektu do uŝytkowania, naleŝy wykonać pomiar stanu wyjściowego obiektów wymagających w trakcie uŝytkowania okresowego badania przemieszczeń i odkształceń. Geodezyjna dokumentacja powykonawcza. Operat geodezyjny wchodzący w skład dokumentacji budowy powinien zawierać dokumentację geodezyjną sporządzoną na poszczególnych etapach budowy szkice tyczenia i kontroli połoŝenia poszczególnych elementów obiektu budowlanego. W wypadku pomiaru przemieszczeń i odkształceń obiektu lub jego podłoŝa, do dokumentacji budowy naleŝy dołączyć operat z tych pomiarów. Do dokumentacji budowy dołącza się kopię mapy powstałej w wyniku wykonania geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej. Szczególnym rodzajem prac związanym takŝe z obsługą geodezyjną budowy budynku mieszkalnego jest inwentaryzacja urządzeń podziemnych. Istota inwentaryzacji polega na ustaleniu w terenie usytuowania przewodów danego rodzaju sieci i wykonanie pomiarów ich połoŝenia w odniesieniu do istniejącej sytuacji i osnowy geodezyjnej. 17

Pełny zakres prac związanych z inwentaryzacją sieci przewodów i urządzeń podziemnych obejmuje: 1) inwentaryzację geodezyjną, 2) inwentaryzację branŝową, 3) inwentaryzację majątkową. Metody pomiaru inwentaryzacyjnego Metoda bezpośrednia Jest to metoda, która w Prawie geodezyjnym i Kartograficznym została uznana jako jedyna dopuszczalna w przypadku inwentaryzacji przewodów nowych. Zamierzyć naleŝy przewód przed zasypaniem. Dopuszczalna jest teŝ metoda przy zastosowaniu przekopów poprzecznych. Zamierzone punkty przewodu zostają zamierzone bezpośrednio, ale tylko one nie zostają zasypane. W rezultacie takich pomiarów sporządza się szkic polowy, który stanowi podstawę do uaktualnienia mapy. Metoda pośrednia Drugim sposobem pomiaru inwentaryzacyjnego urządzeń podziemnych jest pomiar za pomocą lokalizatorów elekromagnetycznych. W przewodzie znajdującym się pod nawierzchnią ulicy wzbudza się prąd zmienny. Prąd ten wywołuje wokół przewodu pole elektromagnetyczne. Lokalizator składa się z odbiornika i nadajnika. Odbiornik lokalizatora ma za zadanie wykrycie zmiennego pola elektromagnetycznego, emitowanego przez lokalizowany ciąg podziemny. Odbiornik zaopatrzony jest w antenę odbiorczą. Ze względu na osiową symetrię pola wytwarzanego przez ciąg podziemny oraz kierunkową charakterystykę anteny odbiorczej, wartość, jakość sygnału docierającego do odbiornika lokalizatora zaleŝy od połoŝenia anteny odbiorczej względem ciągu. Etapy inwentaryzacji urządzeń podziemnych: 1. Zgłoszenie roboty geodezyjnej. 2. Zaprojektowanie osnowy pomiarowej. 3. Odszukanie armatury naziemnej przewodów (na podstawie dostępnej dokumentacji określa się równieŝ przewidywany przebieg). 4. Wykonanie pomiaru inwentaryzacyjnego sposobem pośrednim przy uŝyciu elektromagnetycznego lokalizatora urządzeń podziemnych. Pomiar naleŝy zaczynać od punktu, w którym przebieg jest niewątpliwy, tj. zasuwy, skrzynki hydrantu, latarni. 5. Sygnalizacja przebiegu przewodu na powierzchni terenu palikami, szpilkami, tyczkami, a na nawierzchni utwardzonej kredą. Szczególnie starannie naleŝy lokalizować i sygnalizować punkty kolizji (skrzyŝowania) przewodów oraz punkty załamania osi przewodów. Odcinki proste przewodów sygnalizuje się co około 10 m. 6. Nawiązanie do osnowy pomiarowej. 7. Wykonanie pomiaru sytuacyjnego wcześniej zasygnalizowanych punktów przebiegu urządzenia podziemnego. Wynikiem inwentaryzacji jest szkic inwentaryzacyjny. Zawiera on następujące dane o przewodzie: 1) rodzaj np. kanalizacyjny, gazowy, wodociągowy, 2) funkcje np. przewód magistralny, rozdzielczy, połączenie domowe, 3) uzbrojenie z podaniem nazw i symboli, 4) usytuowanie poziome, 5) usytuowania pionowego wraz z podaniem rzędnych, 18

6) długości poszczególnych odcinków i średnice, 7) usytuowania armatury naziemnej. Przy opracowywaniu inwentaryzacji szczegółowej na podkładach mapowych naleŝy wykazywać wszystkie przewody podziemne i nadziemne z pełnym ich uzbrojeniem. Przy sieci cieplnej naleŝy wykazywać na mapach: osie przewodów i zewnętrzne krawędzie kanałów, w których ułoŝone są przewody, obrysy zewnętrzne studzienek, obrysy kanałów wentylacyjnych, osie przewodów i krawędzie zewnętrzne otuliny ciepłochłonnej dla przewodów ułoŝonych bez kanałów (przy tzw. bezkanałowym ułoŝeniu przewodów), pokrywy włazów, słupy i podpory uŝywane przy przewodach nadziemnych. Przy sieci kanalizacyjnej naleŝy wykazywać na mapach: osie i średnice przewodów (dla przewodów o średnicy do 500 mm), krawędzie przewodów (dla przewodów o średnicy ponad 500 mm), pełne uzbrojenie przewodów, jak np. komory rozgałęzieniowe. Przy sieci wodociągowej i gazowej naleŝy wykazywać na mapach: osie i średnice przewodów (dla przewodów o średnicy do 300 mm), krawędzie przewodów (dla przewodów o średnicy ponad 300 mm), pełne uzbrojenie przewodów. Przy sieci elektroenergetycznej i telekomunikacyjnej naleŝy wykazywać na mapach: osie pojedynczych kabli doziemnych, przy równoległym ułoŝeniu ściśle obok siebie kilku kabli doziemnych naleŝy wykazywać tylko osie kabli zewnętrznych oraz ich ilość, osie kanałów kablowych. W wyniku prac związanych z geodezyjną inwentaryzacją uzbrojenia terenu powstaje operat techniczny. W jego skład wchodzą następujące dokumenty: 1. Zgłoszenie roboty. 2. Sprawozdanie techniczne. 3. Szkic osnowy pomiarowej. 4. Obliczenia współrzędnych i rzędnych wysokości punktów osnowy geodezyjnej. 5. Dzienniki pomiarów liniowych i kątowych, pomiarów metodą biegunową oraz pomiarów wysokościowych. 6. Zestawienie szkiców polowych. 7. Szkice polowe z inwentaryzacji uzbrojenia terenu. 8. Kopie z wywiadu branŝowego. 9. Inne materiały pomocnicze. Metody sprawdzania pionowości budowli wieŝowych Usytuowanie budowli wieŝowych w płaszczyźnie poziomej i w pionie odbywa się na podstawie danych z projektu technicznego oraz planu generalnego i w oparciu o istniejącą w terenie osnowę sytuacyjno-wysokościową. RozróŜniamy sposoby sprawdzania pionowości budowli wieŝowych: a) metoda mechaniczna (uŝycie pionu sznurkowego), b) niwelacja geometryczna reperów załoŝonych na obwodzie fundamentu budowli, c) metoda fotogrametrii naziemnej, d) metoda niwelacji trygonometrycznej. Tok postępowania przy sprawdzaniu pionowości budowli na podstawie pomiaru odchylenia od pionu ściany budynku. 19

Wybranie stanowisk obserwacyjnych. Spoziomowanie i centrowanie instrumentu nad stanowiskiem. Ustawienie odpowiednich parametrów tachimetru w zaleŝności od temperatury i ciśnienia panującego w dniu pomiaru. Zakodowanie wysokości stanowiska do pamięci instrumentu (w przypadku teodolitu pomiar wysokości instrumentu). Ustawienie instrumentu w płaszczyźnie powstałej z przedłuŝenia ścian. Ustawienie poziomo łaty niwelacyjnej na wysokości np. podłogi parteru. Pomiar na stanowisku: 1. Wycelowanie na lustro ustawione na 1 punkcie nawiązania (poprzedni punkt osnowy w ciągu) pomiar kierunku, pomiar odległości. 2. Nastawienie krzyŝa celowniczego w lunecie na punkty naroŝnika budynku pomiar kierunku, pomiar odległości. 3. Odrzutowanie w/w punktów na poziomo ustawioną łatę. W dwóch płaszczyznach dla kaŝdej krawędzi. Czynności 2 i 3 powtarzamy aŝ pomierzymy wszystkie punkty naroŝnika budynku odpowiadające poziomom stropów na poszczególnych kondygnacjach. 4. Wycelowanie na lustro ustawione na 2 punkcie nawiązania (następny punkt osnowy w ciągu) pomiar kierunku, pomiar odległości. Na podstawie obliczonych wysokości poszczególnych kondygnacji oraz odczytów z łaty niwelacyjnej naleŝy opracować w dowolnych skalach wykresy: a) wychylenie krawędzi w płaszczyźnie ZOX, b) wychylenie krawędzi w płaszczyźnie ZOY, c) rzutu wychylenia krawędzi na płaszczyznę poziomą XOY. Efektem pomiaru jest: szkic polowy z rysunkiem i numeracją punktów pomierzonych, dziennik pomiarowy, w którym dla kaŝdego numeru punktu zapisuje się pomierzone: odległość, kąt, wysokość, (w przypadku rejestratora danych w instrumencie nie otrzymamy dziennika, a potrzebne dane moŝemy wydrukować bezpośrednio z komputera). 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie prace naleŝą do geodezyjnej obsługi budowy budynku mieszkalnego? 2. Jakie rodzaje inwentaryzacji urządzeń podziemnych stosuje się w pomiarach realizacyjnych? 3. Jakie znasz metody sprawdzania pionowości budowli wieŝowych? 4. Jaką metodę stosuje się do sprawdzania pionowości ścian? 20

4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Opracuj szkic inwentaryzacyjny urządzeń podziemnych metodą pośrednią przy pomocy lokalizatora elektromagnetycznego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) ustalić podział prac przy odszukiwaniu punktów osnowy dla całego zespołu, 2) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia, 3) wykonać wywiad w terenie w poszukiwaniu elementów naziemnych urządzeń podziemnych, 4) ustalić kolejność prac przy poszukiwaniu urządzeń podziemnych, 5) ustalić sposób markowania odnalezionych punktów przewodu, 6) ustalić sposób pomiaru odnalezionych punktów osi przewodu podziemnego, 7) opracować szkic inwentaryzacyjny urządzeń podziemnych. WyposaŜenie stanowiska pracy: poradnik dla ucznia, materiały piśmiennicze. Ćwiczenie 2 Sprawdź pionowość ściany budynku dwupiętrowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dobrać metodę pomiaru pionowości ściany budynku, 2) ustalić podział prac przy pomiarze dla całego zespołu, 3) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia, 4) dokonać pomiaru pionowości ściany budynku, 5) zapisać wyniki pomiaru w dziennikach pomiarowych, 6) opracować wyniki pomiaru w postaci analitycznej, 7) dobrać skalę dla opracowania graficznego pomiarów, 8) opracować wyniki pomiaru w postaci graficznej. WyposaŜenie stanowiska pracy: poradnik dla ucznia, sprzęt, dziennik pomiarowy, materiały piśmiennicze. 21

4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) posłuŝyć się lokalizatorem elektromagnetycznym? 2) wykonać inwentaryzację pośrednią urządzeń podziemnych? 3) opracować szkic inwentaryzacyjny? 4) dobrać metodę pomiaru pionowości ściany budynku? 5) dobrać sprzęt do pomiaru pionowości ścian budynku? 6) opracować wyniki pomiaru wychylenia ściany od pionu w postaci analitycznej? 7) dobrać sprzęt do pomiarów realizacyjnych przy obsłudze geodezyjnej budowy budynku? 8) ustalić podział prac dla zespołu podczas pomiarów realizacyjnych geodezyjnej obsługi inwestycji? 22

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwaŝnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 30 zadań. Do kaŝdego zadania dołączone są 4 moŝliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŝy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 6. Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku. 7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŝ jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 9. Na rozwiązanie testu masz 60 min. Powodzenia ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. O wydanie decyzji o warunkach zabudowy moŝe się ubiegać a) właściciel nieruchomości. b) dzierŝawca. c) kaŝdy zainteresowany. d) uŝytkownik. 2. Na placu budowy geodety nie obowiązują przepisy BHP dotyczące a) stroju. b) poruszania się. c) pracy na wysokości. d) składowania materiałów budowlanych. 3. Geodeta na placu budowy ma prawo do przestawiania materiałów budowlanych w celu a) uzyskania wigury. b) ustawienia instrumentu. c) załoŝenia znaku osnowy realizacyjnej. d) nie ma takiego prawa. 4. Efektem opracowania geodezyjnego projektu jest a) szkic tyczenia. b) szkic dokumentacyjny. c) mapa do celów prawnych. d) mapa sytuacyjno-wysokościowa. 23

5. Współrzędne (X i Y) punktów tyczonych znajdują się na a) szkicu inwentaryzacyjnym. b) szkicu dokumentacyjnym. c) mapie zasadniczej. d) mapie ewidencyjnej. 6. Wysokość osi celowej wynosi 115,200 m. Aby wysokość realizowanego punktu wyniosła 114,700 m, naleŝy łatę ustawić na odczycie a) 0050 mm. b) 2500 mm. c) 1500 mm. d) 0500 mm. 7. Przy zakładaniu osnowy realizacyjnej korzystamy z instrukcji a) G-3. b) K-1. c) G-4. d) O-3. 8. Dokumentem technicznym wykonanego tyczenia jest szkic a) polowy. b) dokumentacyjny. c) tyczenia. d) realizacyjny. 9. Elementy naziemne sieci uzbrojenia terenu naleŝą do a) III grupy dokładnościowej. b) I grupy dokładnościowej. c) II grupy dokładnościowej. d) II i III grupy dokładnościowej. 10. Rysunek przedstawia fragment a) szkicu polowego. b) mapy sytuacyjnej. c) opisu topograficznego. d) projektu osnowy realizacyjnej. 11. Tyczenie lokalizujące w pomiarach realizacyjnych ma na celu a) ustalenie granic własności. b) zaprojektowanie inwestycji. c) ustalenie harmonogramu prac. d) powiązanie projektu z granicami działek. 24

12. Obiektem budowlanym nie jest a) budynek mieszkalny. b) obiekt małej architektury. c) autostrada. d) stacja kolejowa. 13. Dobór metody tyczenia nie zaleŝy od a) warunków atmosferycznych. b) ukształtowania terenu. c) rodzaju inwestycji. d) posiadanego sprzętu. 14. JeŜeli występują rozbieŝności między wynikami pomiarów wykonywanych w trakcie budowy a projektem, fakt ten naleŝy odnotować a) na szkicu polowym. b) na szkicu dokumentacyjnym. c) w dzienniku budowy. d) w dzienniku pomiaru. 15. Punkty charakterystyczne przekroju poprzecznego projektowanej trasy to punkty a) leŝące na granicy pasa drogowego. b) równomiernie rozłoŝone na przekroju poprzecznym. c) zabezpieczające. d) dowolnie ustalone przez geodetę. 16. Przewód gazowy na mapie zasadniczej kreśli się kolorem a) pomarańczowym. b) Ŝółtym. c) brązowym. d) niebieskim. 17. W czasie wykonywania pomiarów na drogach publicznych, geodeta musi być ubrany w kamizelkę ochronną w kolorze a) pomarańczowym. b) Ŝółtym. c) zielonym. d) czerwonym. 18. Sprawozdanie techniczne opracowuje się a) przed rozpoczęciem prac. b) w trakcie trwania prac. c) po zakończeniu prac. d) po odbiorze pracy przez inwestora. 19. Przekrój poprzeczny projektowanej trasy wyznacza się w terenie a) w trakcie wyznaczania punktów osi trasy. b) przed wyznaczeniem punktów osi trasy. c) po wyznaczeniu punktów osi trasy. d) po umocnieniu skarp. 25

20. Długość odcinka trasy, którego końcami są punkty 12/1+30,00 i 15/3 ma długość a) 27430 metrów. b) 15300 metrów. c) 12130 metrów. d) 3170 metrów. 21. Punkty pośrednie projektu trasy drogowej leŝą na a) przekroju poprzecznym trasy drogowej. b) granicy pasa drogowego. c) studzienkach kanalizacyjnych. d) osi trasy drogowej. 22. Dane, które nie są potrzebne do obliczenia objętości robót ziemnych to a) wysokości pikiet. b) współrzędne X i Y pikiet. c) kilometraŝ trasy. d) obrys obszaru. 23. Inwentaryzację pośrednią urządzeń podziemnych wykonujemy a) lokalizatorem. b) teodolitem. c) niwelatorem. d) tachimetrem. 24. Inwentaryzację bezpośrednią urządzeń podziemnych wykonujemy a) lokalizatorem. b) teodolitem. c) niwelatorem. d) tachimetrem. 25. Inwentaryzacja urządzeń podziemnych wykonana metodą przekopów polega na pomiarze przewodu gdy jest on a) połoŝony i odsłonięty cały. b) połoŝony i odsłonięty częściowo. c) połoŝony i zasłonięty cały. d) przygotowany do połoŝenia. 26. Lokalizatorem a) poszukujemy punktów przewodu podziemnego. b) stabilizujemy punkty główne osi trasy. c) poszukujemy punktów osnowy. d) wykonujemy tyczenie lokalizujące. 27. Daną ewidencji geodezyjnej dla przewodu podziemnego nie jest a) średnica przewodu. b) numer działki na której jest połoŝony. c) wykonawca inwentaryzacji. d) współrzędne armatury przewodu. 26

28. Obsługa geodezyjna budynku mieszkalnego to a) wykonanie pomiaru granic działki. b) sprawdzanie poziomu stropów. c) obliczenie kubatury budynku. d) sprawdzenie stanu prawnego działki. 29. Inwentaryzacja powykonawcza inwestycji wykonuje się w celu a) podsumowania kosztorysu prac budowlanych. b) naniesienia do projektu inwestycji poprawek. c) przygotowania placu budowy do następnego etapu prac realizacyjnych. d) naniesienia wybudowanego obiektu na mapę zasadniczą. 30. Pomiary przemieszczeń i odkształceń wykonujemy w nawiązaniu do a) osnowy realizacyjnej. b) specjalnie w tym celu załoŝonej osnowy pomiarowej. c) szczegółów I grupy dokładnościowej. d) punktów głównych projektu. 27

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko... Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr zadania Odpowiedź 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d 21 a b c d 22 a b c d 23 a b c d 24 a b c d 25 a b c d 26 a b c d 27 a b c d 28 a b c d 29 a b c d 30 a b c d Razem: Punkty 28

6. LITERATURA 1. Gocał J.: Geodezja inŝynieryjno-przemysłowa. Cz. I i II. AGH, Kraków 2005 2. Praca zbiorowa: Ćwiczenia terenowe z geodezji inŝynieryjnej i miejskiej. Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003 3. Praca zbiorowa: Geodezja inŝynieryjna. Tom I, II i III. PPWK, Warszawa 1995 4. śurowski A.: Pomiary geodezyjne w budowie dróg, lotnisk i mostów. WKiŁ, Warszawa 1984 Czasopisma: Przegląd Geodezyjny Geodeta GPS World 29