TEMAT 7: RĘCZNE NARZĘDZIA I SPRZĘT MALARSKI

TEMAT 7: RĘCZNE NARZĘDZIA I SPRZĘT MALARSKI 1

Narzędziami malarskimi nazywamy przedmioty, którymi malarz wykonuje czynności związane z przygotowaniem podłoża oraz naniesieniem i wykończeniem powłok malarskich. 2

Każdy pędzel, bez względu na kształt, składa się z czterech podstawowych części: - roboczej, stanowiącej zależnie od rodzaju pędzla odpowiednio preparowane: szczecinę świńską, włosie końskie z ogona lub grzywy, włosie z bydlęcych uszu lub ogonów, sierść zwierząt futerkowych, włókna fibrowe, włókna syntetyczne szlifowane lub rozszczepione, a także mieszanki wymienionych materiałów, - zestalającej włókna części roboczej, za pomocą nieodwracalnego spoiwa, zazwyczaj żywicy syntetycznej, na przykład epoksydowej, fenolowej, - mocującej, w postaci ławki, skuwki, pierścienia, sznurowania, - trzonka, który może być wykonany z drewna lub tworzyw sztucznych (polistyren, poliamid, polietylen). 3

W większości przypadków stosuje się włosie naturalne ze szczeciny świńskiej. Włosie to o typowej budowie stożkowej i podzielnym końcu, doskonale przyjmuje farbę. Możliwość dodatkowego nabierania i oddawania farby, jest wynikiem nierównej, łuskowatej powierzchni włosa. Stożkowy kształt włosia zapewnia szczecinie wytrzymałość i elastyczność. Włosie naturalne nie jest polecane do farb wodorozcieńczalnych, ponieważ chłonie wodę i może być przez to deformowane. Pędzle wykonane z włosia naturalnego, idealnie nadają się do farb olejnych, szelaku, lakierów, wysokiej jakości emalii i lakierów bezbarwnych. Świńskie włosie dostępne jest w różnych kolorach (czarne, szare, białe) i długościach. 4

Włosie syntetyczne jest najczęściej wykonane z nylonu i poliestru. Nie chłonie wody tak łatwo jak włosie naturalne, jest więc bardziej odpowiednie do farb wodorozcieńczalnych. Może być czasami stosowane do farb olejnych. Końcówki włosia syntetycznego rozszczepiają się, są ostre, umożliwiając przez to nabieranie i utrzymywanie większej ilości farby i uzyskiwanie wyższej jakości wykończenia. Pędzel w którym połączone są włókna syntetyczne proste i włókna syntetyczne o kształcie stożka ma doskonałe parametry - jest elastyczny i świetnie się nim maluje. 5

PĘDZLE Ze względu na przeznaczenie i kształt pędzle dzieli się na: ławkowce do malowania farbami wodorozcieńczalnymi i gruntowania podłoża,a ze zdartą szczeciną (zdzieraki) do robót przygotowawczych, Rys. 1. Pędzel ławkowiec: a) widok ogólny, b) sposób połączenia trzonka z oprawą (ławką), sposób zawieszenia pędzla 1 ławka, 2 trzonek, 3 pęczek szczeciny, 4 blaszka zaczepu 7

Trzonek pędzla jest zamocowany w oprawie na gwint wyrobiony w drewnie. Część roboczą pędzli ławkowców stanowi świńska szczecina preparowana, włosie końskie, włókna sztuczne lub mieszanki tych materiałów. Sposób połączenia części roboczej z oprawą może być różny, na przykład w otworach, w obejmie blaszanej lub w rowkach. Zamocowanie szczeciny pędzla powinno być trwałe. Pędzle ławkowce są stosowane do malowania farbami wodorozcieńczalnymi. Zupełnie nowego pędzla nie należy od razu używać do malowania, lecz do robót przygotowawczych, na przykład do zwilżania starych powłok klejowych. W czasie takiej pracy szczecina wygładzi się, koniuszki zetrą, a pędzel pozbędzie się słabych, wyłamujących się szczecinek, które znajdują się nawet w pędzlach najwyższej jakości. 8

Pędzle ławkowce po znacznym starciu się (skróceniu się) części roboczej, nie nadają się do wykonywania powłok, szczególnie wierzchnich warstw klejowych, ponieważ są zbyt sztywne i rozcierają poprzednio wykonaną warstwę, powodując smugi lub nierówności. Takie pędzle (potocznie nazywane zdzierakami ) są w dalszym ciągu przydatne w robotach przygotowawczych, zwłaszcza do zmywania starych powłok klejowych. Trwałość pędzla, w zależności od wykonywanej powłoki, podłoża i sposobu obchodzenia się z nim, wynosi 3 6 miesięcy, przy codziennym używaniu. 9

okrągłe: pierścieniowe, skuwkowe, pędzle z dłuższą szczeciną do farb wodorozcieńczalnych, z krótszą do farb olejnych, lakierów i emalii, Rys. 2. Pędzel pierścieniowy: a) widok, b) przekrój, c) sposób osadzenia trzonka 1 pierścień metalowy, 2 wiązka szczeciny, 3 trzonek, 4 wkładka z korka, 5 owinięcie szpagatem 10

Pędzle pierścieniowe - składają się z pęczka szczeciny wprowadzonego do metalowego pierścienia, silnie do niego dociśniętego przez wybicie w środek pęczka szczeciny drewnianego stożka. Końce szczeciny w obrębie pierścienia są nasycone nieodwracalną żywicą syntetyczną. W środku pędzla umieszczone są wkładki z korka. Od krawędzi pierścienia do wysokości wkładek, część robocza jest owinięta szpagatem, który w miarę zużywania się pędzla odwija się, usuwając również wkładkę korkową. W ten sposób przywraca się pierwotną długość części roboczej pędzla. 11

Pędzle skuwkowe, nazywane również trzonowymi, charakteryzują się tym, że część robocza pędzla jest osadzona w czole trzonka i połączona z nim za pomocą skuwki wytłoczonej z blachy stalowej lub z tworzywa sztucznego, trwałe zamocowanej przez zaciśnięcie. 12

płaskie: zwykłe, angielskie, trzepaki, flisaki, kątowe do robót lakierniczych, Rys. 3. Pędzle płaskie: a) angielski, b) zwykły, c) trzepak, d) flisak, e) kątowy 13

Pędzle angielskie są to pędzle płaskie, których część roboczą tworzą warstwy szczeciny preparowanej, włókna sztucznego szlifowanego oraz włókna sztucznego rozszczepionego. Przedzielone są one wkładkami oraz osadzone w skuwce z blachy stalowej ocynkowanej i zamocowane do trzonka z drewna lub tworzywa sztucznego. Rys. 9 Pędzle angielskie 14

Pędzle płaskie zwykłe - część roboczą stanowi płaski pęczek szczeciny preparowanej, osadzony w skuwce z blachy stalowej ocynkowanej, połączonej z trzonkiem. 15

Pędzle płaskie trzepaki. Charakteryzują się większą długością części roboczej. Używane są do wykańczania lazurujących powłok lakierowych. Pędzle płaskie flisaki. Pędzle te wyrabia się z sierści zwierząt futerkowych. Cienkie pęczki sierści są osadzone w otworach drewnianej oprawy, szerokość pędzli do 120 mm. Pędzle płaskie wygładziki. Pędzle te, o budowie analogicznej do pędzli płaskich zwykłych, maja część roboczą z preparowanej sierści borsuka, skunksa lub uszu bydlęcych. 16

Pędzle kątowe to pędzle z długą i wygiętą na końcu rączką, ułatwiającą malowanie trudnodostępnych miejsc, narożników i sufitów. W zależności od potrzeby kąt zgięcia pędzla można zmniejszać lub zwiększać. 17

Pędzle płaskie trzepaki. Charakteryzują się większą długością części roboczej. Używane są do wykańczania lazurujących powłok lakierowych. Pędzle paskowce do malowania pasków i innych robót dekoracyjnych. 18

SZCZOTKA DO TEPOWANIA służy do wykańczania powłok malowanych pędzlem (usuwa ślady pędzla oraz nadawania powłoce odpowiedniej faktury. Szczotkę należy trzymać prostopadle do wykańczanej powierzchni i lekko uderzać w świeżo naniesioną warstwę farby. Są to szczotki w oprawie drewnianej. Część roboczą stanowi szczecina preparowana lub mieszanka szczeciny w włosiem bydlęcym z ogonów. Szczotka jest zaopatrzona w trzonek przymocowany do oprawy wkrętami. 19

KONSERWACJA PĘDZLI Nowe, nie używane jeszcze pędzle, powinno się przechowywać zabezpieczone przed nadmierną wilgotnością i wysoką temperaturą powietrza oraz przed molami. Nowe pędzle i szczotki, przeznaczone do farb olejnych, lakierów i emalii, należy przed użyciem zanurzyć na dwa lub trzy dni w oleju lnianym, po czym olej powinno się usunąć rozcieńczalnikiem do farb olejnych (benzyną lakową). Nowe pędzle i szczotki przeznaczone do robót farbami wodorozcieńczalnymi, powinno się przed użyciem zanurzyć w wodzie, tak aby drewno opraw (ławek) nasiąkło wodą. 20

Podstawowym warunkiem utrzymania pełnej użyteczności pędzli w długim okresie, jest rygorystyczne dbanie o ich czystość. Resztki materiału malarskiego nie mogą w żadnym razie wyschnąć w szczecinie pędzla. Jeżeli nawet uda się je potem zmiękczyć i usunąć zanieczyszczenie, to dochodzi zazwyczaj do uszkodzenia szczeciny. Niektóre zanieczyszczenia (na przykład wyrobami chemoutwardzalnymi, epoksydowymi, farbami krzemianowymi) po zaschnięciu nie dadzą się w ogóle usunąć. Pędzle używane do farb wodorozcieńczalnych, powinno się po skończonym dniu pracy dokładnie umyć wodą, najlepiej z dodatkiem mydła lub innych środków piorących. Pędzle używane do pracy z alkalicznymi farbami (wapiennymi, kazeinowymi, krzemianowymi) powinno się ponadto wypłukać w wodzie z niewielkim dodatkiem kwasu octowego. 21

Po strząśnięciu nadmiaru wody, pędzle należy pozostawić do wyschnięcia w pozycji wiszącej, szczeciną w dół. Należy przyjąć zasadę, że pędzli nie wolno opierać na szczecinie. Przy przechowywaniu pędzli ławkowców należy zwrócić uwagę, aby drewniana oprawa nie uległa nadmiernemu wyschnięciu. Powoduje to kurczenie się drewna i obluźnia zamocowanie wiązek szczeciny. W związku z tym, dłużej przechowywany pędzel powinno się od czasu do czasu zwilżyć wodą. 22

Pędzle używane do wyrobów lakierowych (olejnych, ftalowych, poliwinylowych, chlorokauczukowych), powinno się po zakończeniu pracy staranie wymyć rozcieńczalnikiem, właściwym dla danego materiału powłokowego. Następnie pędzle te powinno się umyć wodą z detergentem, dokładnie spłukać wodą i wysuszyć. W czasie przerw w pracy, pędzel wymyty rozcieńczalnikiem można zabezpieczyć przed zaschnięciem, przez zanurzenie jego szczeciny (lecz nie głębiej) w wodzie. W tym celu pędzel zawiesza się nad naczyniem z wodą. Pędzle stosowane do wyrobów dwuskładnikowych, wymagają dokładnego wymycia odpowiednim rozcieńczalnikiem, zanim rozpocznie się proces utwardzania lakieru. Pozostawienie takich pędzli bez umycia powoduje ich zniszczenie. 23

WAŁKI MALARSKIE Wałki malarskie najczęściej stosuje się do farb wodorozcieńczalnych: emulsyjnych, silikatowych czy akrylowych. Używane są także do nakładania farb rozpuszczalnikowych. Ich najważniejsza część pokryta jest tkaniną lub gąbką. Do produkcji wałków futrzanych używa się tkanin naturalnych (ze skóry jagnięcia) oraz sztucznych tkanin poliestrowych i poliamidowych, a do produkcji wałków gąbkowych - pianki poliuretanowej i moltoprenu oraz tkaniny typu flock. 24

WAŁKI MALARSKIE z włosem krótkim stosuje się do farb olejnych, olejno-żywicznych i ftalowych, wałki z włosem dłuższym do farb klejowych i emulsyjnych. 25

26

Rys. 11. Wałki malarskie: a) i b) do powierzchni płaskich, c) do naroży wypukłych, d) do naroży wklęsłych 27

WAŁKI DO ZADAŃ SPECJALNYCH 29

Rozwiązania materiałowo konstrukcyjne wałków malarskich są stale doskonalone. Istnieją wałki malarskie z wbudowanym zbiornikiem na farbę, co umożliwia pomalowanie kilku metrów kwadratowych ściany z jednego napełnienia zbiorniczka. 30

31

NARZĘDZIA RĘCZNE DO PRZYGOTOWYWANIA PODŁOŻA Szpachle służą do usuwania starych powłok malarskich oraz do szpachlowania (wygładzania) powierzchni podłoża. Szpachle są to podstawowe narzędzia do robót związanych z przygotowaniem podłoża, polegających na szpachlowaniu, czyli wypełnianiu drobnych nierówności podłoża oraz wygładzaniu podłoża szpachlówką. Najczęściej stosowane są szpachle trójkątne o szerokości 4 cm - 12 cm oraz prostokątne. Cześć stalowa wykonana jest ze stali nierdzewnej lub hartowanej. Packi służą do szpachlowania dużych powierzchni i uzupełniania ubytków w tynku. Packi mają różne wielkości. Mogą być wykonane z drewna, stali lub tworzywa sztucznego. 32

Packi drewniane lub z tworzywa sztucznego służą do przecierania tynku, packi stalowe do nanoszenia mas fakturujących. Szczotki druciane służą do oczyszczania z rdzy powierzchni metalowych, Szczotki z włókien roślinnych lub syntetycznych do odkurzania podłoża. Uchwyt do papieru ściernego służy do szlifowania podłoży oraz powłok malarskich podkładowych. 33

Lampy lutownicze (opalarki) służą w robotach malarskich do usuwania starych powłok lakierowych metodą opalania. Obecnie zamiast lamp lutowniczych stosuje się elektryczne nagrzewnice umożliwiające zmiękczanie starych powłok strumieniem gorącego powietrza o temperaturze 100 560 C. 34

SPRZĘT POMOCNICZY W robotach malarskich stosuje się przyrządy pomiarowe pokazane na poniższym rysunku. Rys. 15. Przybory pomiarowe: a) przymiar do ustalania wysokości faset, b) przymiar taśmowy, c) pion malarski, d) poziomnica, e) liniał malarski 35

Do wewnętrznych robót malarskich stosuje się najczęściej drabiny kozłowe wykonane z twardego zdrowego drewna. 36

Drabiny przystawne mogą być stosowane wyłącznie w miejscach ciasnych, w których nie da się ustawić drabiny kozłowej. Końce stojaków opierane o ścianę należy wtedy owinąć szmatami. 37

Do wykonywania zewnętrznych robót malarskich oraz nakładania powłok malarskich wewnątrz wysokich pomieszczeń używa się rusztowań: drabinowych, stalowych z rur, składanych z ram wykonanych z rur stalowych, wiszących, na wysuwnicach, przesuwnych wolno stojących z mechanicznym podnoszeniem pomostu roboczego. 38

39

Naczynia do farb to: specjalne wiaderka do przygotowywania farb wodnych, wiadra emaliowane i ocynkowane oraz beczki blaszane. Sita malarskie są potrzebne do przesiewania materiałów sypkich oraz cedzenia roztworów klejów i farb. 40

TEMAT 8: URZĄDZENIA MECHANICZNE DO PRZYGOTOWANIA PODŁOŻA I WYKONYWANIA POWŁOK MALARSKICH 41

Aparaty i mechaniczne narzędzia malarskie Do nakładania powłok malarskich na budowie służą aparaty natryskowe. W zależności od sposobu rozpylania farby rozróżnia się aparaty do natrysku: - mechanicznego, - hydrodynamicznego, - pneumatycznego. 42

Natrysk mechaniczny polega na tym, że farba jest doprowadzona pod ciśnieniem (0,15 0,8MPa) do dyszy aparatu, a następnie rozpylona przez nagłe rozprężenie po przejściu przez mały otwór dyszy. Do natrysku mechanicznego służą aparaty z napędem: - ręcznym, - elektrycznym nisko- i średniociśnieniowe, - sprężonego powietrza. 43

Natrysk hydrodynamiczny polega na wywieraniu na farbę bardzo wysokiego ciśnienia (10 25 MPa). Farba przepływa przez dyszę z bardzo dużą prędkością (100 200 m/s) i gwałtownie rozprężając się, ulega rozpyleniu. Natrysk ten nazywa się również natryskiem bezpowietrznym, ponieważ sprężone powietrze nie jest tu czynnikiem rozpylającym. Z uwagi na dużą wydajność, aparatami tymi maluje się duże powierzchnie. Aparaty do natrysku hydrodynamicznego: z silnikami elektrycznymi, spalinowymi lub siłownikami pneumatycznymi, o napędzie elektromagnetycznym, o kombinowanym natrysku hydrodynamiczno-pneumatycznym. 44

Aparaty do natrysku hydrodynamicznego stały się popularne, dzięki możliwości nakładania przy ich użyciu farb ciężkich, o doskonałych właściwościach antykorozyjnych. Natrysk hydrodynamiczny polega na podawaniu farby pod wysokim ciśnieniem 8 Mpa 25 MPa. Po przekroczeniu prędkości krytycznej, następuje zaburzenie stabilności wpływającego z dyszy strumienia farby i na skutek oddziaływania siły napięcia powierzchniowego, rozpada się on na wiele kropli. Prędkość wypływu farby z pistoletu wynosi 100 m/s 200 m/s. Stosuje się trzy metody natrysku dynamicznego. 45

W przypadku niewielkiego zakresu robót lakierowych można stosować pistolet elektromagnetyczny działający na zasadzie pompy ssąco-tłoczącej, której tłoczek jest poruszany elektromagnesem. 46

W skład zestawu urządzeń do natrysku pneumatycznego wchodzą: pistolet natryskowy, zbiornik na materiał malarski, sprężarka, węże doprowadzające materiał malarski i sprężone powietrze do pistoletu. Za pomocą pistoletów pneumatycznych można nakładać wyroby lakierowe jednoskładnikowe i dwuskładnikowe. Do wyrobów chemoutwardzalnych dwuskładnikowych stosuje się specjalne pistolety, w których oba składniki mieszają się w głowicy lub po ich rozpyleniu z odrębnych dysz pistoletu. 47

W aparatach do natrysku pneumatycznego, farba jest podawana strumieniem sprężonego powietrza i rozpylona w momencie rozprężenia się powietrza, po jego wyjściu z dyszy aparatu. Typowy zastaw do noszenia powłok ta metodą składa się z pistoletu natryskowego, zbiornika ciśnieniowego na farbę oraz sprężarki z kompletem przewodów doprowadzających sprężone powietrze. Do drobnych prac malarskich można używać pistoletów ze zbiornikiem na farbę, do których należy jedynie doprowadzić sprężone powietrze. 48

URZĄDZENIA I ZMECHANIZOWANE NARZĘDZIA DO PRZYGOTOWYWANIA PODŁOŻA Szczotki i szlifierki mechaniczne są to urządzenia z napędem elektrycznym lub pneumatycznym, do których można, w zależności od potrzeby, mocować wymienne narzędzia robocze (szczotki, tarcze szlifierskie, skrobaki). Szlifierki z tarczami, do których umocowany jest papier ścierny, mogą służyć do szlifowania powierzchni drewnianych, warstw szpachlówki lub powłok lakierowych. Rys. 16. Szlifierki pneumatyczne: a) do narzędzi trzpieniowych, b) obwodowa, c) kątowa, d) czołowa 49

Młotki i oczyszczarki pneumatyczne służą do oczyszczania powierzchni metalowych z rdzy i zgorzeliny oraz usuwania starych powłok lakierowych. Oczyszczarki, w zależności od używanego ścierniwa, dzielą się na: piaskownice i śrutownice. Ścierniwo może być do nich podawane przez zasysanie lub ciśnieniowo. 50

Narzędzia do oczyszczania płomieniowego są to palniki acetylenowo-tlenowe służące do usuwania z podłoży metalowych rdzy, zgorzeliny oraz starych powłok malarskolakierniczych. Pod wpływem wysokiej temperatury następuje odpryśnięcie rdzy lub rozmiękczenie starej powłoki, dającej się wtedy usunąć przez zeskrobywanie lub szczotkowanie. 51

Pytania sprawdzające 1. Jakie znasz rodzaje pędzli malarskich? 2. Do jakich robót stosuje się poszczególne rodzaje pędzli? 3. Czym myje się pędzle? 4. Do czego i w jaki sposób stosuje się szczotkę do tepowania? 5. Jakie są rodzaje wałków stosowanych w robotach malarskich? 6. Jakie znasz narzędzia ręczne do przygotowywania podłoża? 7. Jakie rodzaje rusztowań mogą być używane do robót malarskich? 8. Jakie są rodzaje aparatów do natrysku mechanicznego? 9. W jaki sposób rozpyla się farbę przy natrysku hydrodynamicznym? 10. Jakich narzędzi mechanicznych używa się do przygotowywania podłoża? 11. Jakie są rodzaje szlifierek mechanicznych? 12. Jakie narzędzia są używane przy robotach tapeciarskich? 52

Pytania sprawdzające 1. Z jakich części składa się każdy pędzel? 2. Jaki jest najczęściej używany surowiec do wyrobów pędzli? 3. Jakie pędzle nazywamy potocznie zdzierakami? 4. Jakie znasz rodzaje pędzli okrągłych? 5. Jak konserwujemy pędzle? 6. Z jakim włosem są wałki do malowania olejnego? 7. Do czego służą szpachle w trakcie przygotowywania podłoża? 8. Jakie drabiny stosujemy najczęściej do robót wewnątrz budynku? 53