Państwowa Inspekcja Sanitarna działa na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity Dz.U. z 2011r. Nr 212 poz. 1263), realizując zadania z zakresu zdrowia publicznego poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŝytku, higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju realizuje wymienione zadania sprawując zapobiegawczy i bieŝący nadzór sanitarny oraz prowadząc działalność zapobiegawczą i przeciwepidemiczną, takŝe oświatowo-zdrowotną promującą zdrowie. Działalność ukierunkowana jest na ochronę zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciąŝliwości środowiskowych oraz zapobieganie powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Nadzorem objętych jest 41 036 mieszkańców powiatu pińczowskiego (stan na 30.06. 2012r.). Oddział Laboratoryjny Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Busku- Zdroju wykonuje badania w zakresie: wody do spoŝycia, wód powierzchniowych, kąpielisk i basenów. zanieczyszczeń mikrobiologicznych Ŝywności oraz oznaczania składników odŝywczych w posiłkach zapylenia, hałasu, mikroklimatu, oświetlenia oraz zawartość substancji toksycznych na stanowiskach pracy badań diagnostycznych w kierunku chorób bakteryjnych, wirusowych i pasoŝytniczych Posiada akredytację i utrzymuje wysoki poziom jakości wykonywanych badań. W laboratorium został przeprowadzony w 2012 roku przez Polskie Centrum Akredytacji audit 1
zgodnie z PN-EN-ISO/IEC 17025:2007, potwierdzający wiarygodność wykonywanych badań laboratoryjnych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny realizuje zadania w ramach zintegrowanych systemów działających w Unii Europejskiej np. systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach Ŝywnościowych (RASFF) oraz prowadzi monitoring jakości wody, nadzór epidemiologiczny, ocenę ryzyka zagroŝenia bezpieczeństwa Ŝywności (przestrzegania zasad GMP, GHP, HACCP). W działalności kontrolnej udoskonalano wdroŝony system jakości i jednolite procedury kontroli obiektów i urządzeń. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju nadzorując obiekty na terenie powiatu pińczowskiego przeprowadził 1070 kontroli, wydał 102 decyzje, nałoŝył 23 mandaty na kwotę 7 750 zł. Oddział Laboratoryjny PSSE przeprowadził 5 161 badań laboratoryjnych, w tym 850 oznaczeń chemicznych, 1 591 oznaczeń fizycznych i 6 320 oznaczeń mikrobiologicznych. Wyniki działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej pozwalają na ocenę sytuacji epidemiologicznej i stanu sanitarnego powiatu pińczowskiego, uwzględniającą istniejące oraz mogące się pojawić zagroŝenia. Przedstawiony Stan bezpieczeństwa sanitarnego powiatu pińczowskiego został opracowany na podstawie informacji i materiałów własnych. Informacje zawarte w niniejszej ocenie wskazują, iŝ bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców powiatu pińczowskiego jest na wysokim poziomie. Aktualne informacje dotyczące działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Busku-Zdroju znajdują się na stronie internetowej pssebusko.w.interia.pl Niniejszą ocenę opracowano i przesyła się na podstawie art. 12 a ust.3 Ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ((tekst jednolity Dz.U. z 2011r. Nr 212, poz. 1263). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju Krzysztof Socha 2
I. OCENA ZAGROśENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO Choroby zakaźne wieku dziecięcego oraz choroby przenoszone drogą pokarmową w porównaniu do lat 2010-2011 w roku 2012 mieszczą się w średniej krajowej. W roku 2012 nastąpił nieznaczny wzrost zachorowań na ospę wietrzną. W roku 2011 w powiecie pińczowskim zarejestrowano 121 przypadków ospy wietrznej, natomiast w roku 2012 zarejestrowano 164 przypadki ospy wietrznej. W 2012 r. odnotowano niewielki wzrost zachorowań wywołanych przez Salmonellę. W 2011 r. zarejestrowano 5 zachorowań wywołanych przez Salmonellę, w roku 2012 było 7 zachorowań. Pozostałe choroby zakaźne, zakaŝenia i zatrucia objęte obowiązkiem zgłaszania i rejestracji pozostają na stałym niskim poziomie i mieszczą się w średniej krajowej. W roku 2012 odnotowano nieznaczny spadek zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C w porównaniu do 2011 r., odnotowano natomiast wzrost zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B w stosunku do roku 2011. W 2011 roku w powiecie pińczowskim zarejestrowano 4 przypadki WZW C, natomiast w 2011 r. 3 przypadki: przy zapadalności w 2011 r. 9,76/100 tys. dla powiatu i 7,66/100 tys. w województwie świętokrzyskim, oraz 5,71/100 tys. w kraju. - w 2012 r. 7,31/100 tys. dla powiatu i 18,26/100 tys. w województwie świętokrzyskim, oraz 5,71/100 tys. w kraju. W 2011 r. zarejestrowano w powiecie pińczowskim 1 przypadek zachorowań na WZW B, a w 2012 roku 6 przypadki: przy zapadalności - w 2011 r. 2,44/100 tys. dla powiatu i 5,33/100 tys. w województwie świętokrzyskim, oraz 3,85/100 tys. w kraju. - w 2012 r. 14,62/100 tys. dla powiatu i 6,11/100 tys. w województwie świętokrzyskim, oraz 3,85/100 tys. w kraju. Nastąpił natomiast spadek zachorowań na boreliozę w stosunku do roku 2011. W 2011 r. w powiecie pińczowskim zarejestrowano 9 przypadków zachorowań na Boreliozę, natomiast w 2012 roku 4 przypadki. Zapadalność dla powiatu w 2011 r. 21,98/100 tys. mieszkańców przy zapadalności w województwie świętokrzyskim 12,24/100 tys. mieszkańców i zapadalności w Polce 23,98/100 tys. mieszkańców. w 2012 r. 9,74/100 tys. mieszkańców dla powiatu przy zapadalności w województwie świętokrzyskim 8,54/100 tys. mieszkańców i zapadalności w Polsce 22,86/100 tys. mieszkańców. W 2012 r. spadła liczba osób szczepionych przeciwko wściekliźnie ponaraŝeniowo. Stały nadzór nad tymi osobami prowadzi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny. 3
Wykonawstwo szczepień ochronnych wśród dzieci i młodzieŝy objętych Programem Szczepień Ochronnych jest nadzorowane przez Powiatową Inspekcję Sanitarną i jest na poziomie zadowalającym co ilustruje poniŝsze zestawienie w tabeli. Ośrodki Zdrowia i Przychodnie realizują równieŝ Program Szczepień Zalecanych przy uŝyciu szczepionek odpłatnych. Wykonawstwo szczepień ochronnych w rocznikach podlegających w 2012 roku zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych w powiecie pińczowskim. Szczepienie Rocznik Rodzaj szczepienia Wykonawstwo BCG 2012 Szczepienie Szczepienie p/wzw B DTP noworodkowe 2012 Szczepienie pierwotne + uzupełniające 2011 Szczepienie pierwotne + 1999 14 rok Ŝycia uzupełniające Szczepienie pierwotne + uzupełniające 1998 Szczepienie pierwotne + uzupełniające w powiecie w 2012 r. Analogiczne wykonawstwo w 2011 r. 100% 100 % 93,64% 93,71 % 98,45% 99,67 % 100% 100 % 100% 100 % 2012 Szczepienie pierwotne 65,02% 57,85 % (błonica, tęŝec, krztusiec) 2011 Szczepienie pierwotne + Hib (przeciwka haemophilus influenzae) uzupełniające 99,07% 99,35 % 2012 Szczepienie pierwotne 65,02% 57,85% 2011 Szczepienie pierwotne + uzupełniające 99,07% 99,35% Odra, świnka, róŝyczka 2011 Szczepienie pierwotne 89,16% 90,82 % DTaP + Polio 2007 Szczepienie I Odra, świnka, róŝyczka 2003 Td błonica + tęŝec (14 rok Ŝycia) Td błonica + tęŝec (19 rok Ŝycia) (10 rok Ŝycia) przypominające 87,90% 92,48 % rewkcynacja 87,88% 92,05 % 1999 Szczepienie II przypominające 1994 Szczepienie III przypominające 96,87% 95,33 % 93,64% 88,79% 4
II. JAKOŚĆ WODY DO SPOśYCIA Jakość wody do spoŝycia przez ludzi W ewidencji Powiatowej Stacji na terenie powiatu pińczowskiego znajduje się 15 urządzeń wodnych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŝycia. Na liczbę tę składa się 14-wodociągów publicznych i 1- komercyjny. Ponadto nadzorem sanitarnym objęta jest sieć wodociągowa Działoszyce zasilana przez ujęcie wody w PłuŜkach. W ramach nadzoru sanitarnego nie kontroluje się urządzeń komercyjnych, które nie stanowią publicznych źródeł zaopatrzenia w wodę i nie zaopatrują obiektów publicznych /szkoły przedszkola itp./. W 2012r. Państwowa Inspekcja Sanitarna skontrolowała na terenie powiatu pińczowskiego wszystkie urządzenia zbiorowego zaopatrzenia w wodę tj 14- wodociągów publicznych. Ponadto skontrolowano 1-wodociąg komercyjny naleŝący do zakładu NIDA- MEDIA w Gackach, który w ograniczonym zakresie zaopatruje w wodę ludność w ramach sieci wodociągowej publicznej. Z wodociągów publicznych regularnie pobierano próby wody do analizy laboratoryjnej monitorowano jakość wody z urządzeń słuŝących do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę. Na terenie powiatu pińczowskiego w 2012 r. w ramach nadzoru nad jakością wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi pobrano do analizy laboratoryjnej z sieci wodociągowych - 85 prób wody. 5
Ilość prób pobranych do badania w poszczególnych gminach powiatu pińczowskiego zestawiono w poniŝszej tabeli: Gmina (liczba prób) Pińczów (32) Działosz yce (14) Kije (5) Michał ów (10) wodociąg Monitoring kontrolny /Bad.fizchem i bakt podstaw./ Monitoring przeglądowy /badania poszerzone/ Liczba prób kwestionowanych fiz-chem Liczba prób kwestionowanych bakteriologicznie Pińczów 14 2 0 1 Aleksandrów 2 1 0 0 Byczów Byczów 2 1 0 0 Kozubów Młodzawy DuŜe 2 1 1/mętn./ 0 Marzęcin 4 1 1/ mętn./ 0 Gacki /wod. zakł 2 0 0 0 NIDA -EDIA/ Działoszyce 3 1 1/ mętn./ 0 DzierąŜnia 4 1 0 0 Sancygniów 4 1 0 2 Gołuchów/Górki 4 1 0 0 Zagajów 9 1 0 0 Chroberz 7 1 0 2 Złota (24) Złota 3 1 1/ mętn./ 0 Złota Graby 2 0 0 0 Złota Lubowiec 4 1 1/ mętn./ 0 Stawiszyce 4 1 0 0 Razem-85 prób 70 15 5 5 W przypadku stwierdzenia nieznacznych odstępstw jakości wody od wymogów sanitarnych natychmiast informowano zarządców sieci i powtórnie pobierano próby wody do badania laboratoryjnego. Nie prowadzono w roku sprawozdawczym postępowania administracyjnego celem doprowadzenia jakości wody do odpowiadającej wymogom sanitarnym. Stan sanitarny urządzeń zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę został oceniony jako dobry zarządcy urządzeń skutecznie zapewniali właściwy reŝim sanitarny przy produkcji wody. Stan ten przełoŝył się bezpośrednio na jakość wody, przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi. 6
Na koniec okresu sprawozdawczego oceniono jakość wody w kontrolowanych na terenie powiatu pińczowskiego urządzeniach do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę jako odpowiadającą wymogom sanitarnym.. III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny w PPSE w Busku-Zdroju realizuje profilaktykę w zakresie ochrony zdrowia ludzi: wykonywał kontrole obiektów budowlanych (etap dopuszczenia obiektu do uŝytkowania), uzgadniał projekty budowlane (etap poprzedzający wydanie pozwolenia na budowę, zmianę sposobu uŝytkowania, zgłoszenie robót itp.), uczestniczył w procesie postępowania w sprawie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (brak lub potrzeba przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i uzgadnianie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach). Podczas pracy nad w/w tematyką zwracano szczególną uwagę na następujące zagadnienia: ochronę ludzi przed nadmiernym oddziaływaniem czynników środowiska pracy (hałas, zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie elektromagnetyczne) poprzez egzekwowanie rozwiązań technicznych i odpowiednich materiałów budowlanych w celu dotrzymania normatywnych wartości dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, właściwą gospodarkę wodno-ściekową (zaopatrzenie ludności w wodę do picia o odpowiednich parametrach), prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwiane odpadów niebezpiecznych, w tym pochodzenia medycznego, w sposób nie zagraŝający Ŝyciu i zdrowiu ludzi, ochronę ludzi przez uciąŝliwościami środowiskowymi w miejscu zamieszkania poprzez egzekwowanie skutecznych rozwiązań z zakresu ochrony środowiska. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (decyzje środowiskowych uwarunkowań) W 2012 roku wydano 3 postanowienia uzgadniające przedsięwzięcia na etapie przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Czynność uzgadniania poprzedzona jest postępowaniem w sprawie braku lub potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko W przedmiocie wydano 16 opinii. Uzgadnianie dokumentacji projektowych W 2012 roku wydano ogółem 4 opinie o dokumentacjach projektowych. Analiza opiniowanych dokumentacji projektowych wskazuje, iŝ główne uchybienia w rozwiązaniach projektowych dotyczyły błędów w zakresie zapewnienia właściwych warunków wymiany i czystości powietrza w obiektach. 7
Stwierdza się, Ŝe zastrzeŝenia wnoszone do przedkładanych rozwiązań projektowych wynikały głównie z nieznajomości przez projektantów przepisów, w tym technicznobudowlanych (Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dn. 12.04.2002r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie /Dz. U z 2002r, Nr 75 poz. 690 z późn. zm./) oraz wymagań sanitarno-higienicznych określonych dla poszczególnych rodzajów obiektów. Uczestniczenie w dopuszczeniu do uŝytkowania obiektów budowlanych W 2012 roku wydano 17 opinii w zakresie stwierdzenia zgodności wykonania obiektów wg projektu budowlanego. Podczas odbiorów spotkano się w większości przypadków z inwestycjami dobrze przygotowanymi do czynności odbiorowych pod względem wykonawczym (prace zakończone, zgodność wykonawstwa z dokumentacją projektową) oraz formalnym (wpis do dziennika budowy, odbiory techniczne wewnętrzne, badania i pomiary, itd.). Tym niemniej zdarzały się obiekty, na których stwierdzono nieprawidłowości pod względem funkcjonalnym oraz sanitarno-technicznym. Uchybienia usuwane były na bieŝąco w trakcie czynności kontrolnych do momentu wydania decyzji. Decyzje administracyjne o spełnieniu wymagań dla podmiotów leczniczych: W roku 2012 wydano 6 decyzji o spełnieniu wymagań dla podmiotów leczniczych w trybie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2011r. Nr 112 poz. 654 z późn. zm.) Inne opinii sanitarnych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju wydał 9 stanowisk w zakresie: koncepcji projektowych, opinii o bezpieczeństwie imprez masowych, opinii o spełnieniu wymagań dla innych form wychowania przedszkolnego, Dodatkowo Państwow y Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju zaopiniował 4 przedsięwzięcia w zakresie zgodności z przepisami Unii Europejskiej, których realizacja jest wspomagana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego W 2012r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju sześciokrotnie zajmował stanowisko w sprawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin powiatu pińczowskiego w trybie ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.717 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie, udziale społeczeństwa w udziale społeczeństwa oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) 8
IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UśYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK Stan sanitarny kąpielisk i obiektów kąpielowych całorocznych W 2012r. Inspekcja Sanitarna kontrolowała w trakcie sezonu letniego Miejsce Kąpieli w Pińczowie; przez cały okres turystyczny obiekt kąpielowy był dopuszczony do kąpieli, nie stwierdzono uchybień sanitarnych wymagających unieruchomienia miejsca kąpieli. Nie kontrolowano miejsca wykorzystywanego do kąpieli w msc. Gacki (z uwagi na brak zarządcy). Prowadzono nadzór sanitarny nad obiektem kąpielowym całorocznym-pływalnią w Pińczowie, pobrano do badania 8-prób wody. Stan sanitarno-techniczny obiektu oceniono jako dobry. Na koniec okresu sprawozdawczego kontrolowane na terenie powiatu pińczowskiego obiekty kąpielowe (Miejsce do kąpieli oraz Pływalnia kryta) jw. oceniono jako odpowiadające wymogom sanitarnym. Nadzór nad jakością ciepłej wody W 2012r inspekcja sanitarna kontrolowała jakość ciepłej wody w Domu Wycieczkowym w Pińczowie oraz w Schronisku dla Nieletnich w Gackach. Pobrano do badania laboratoryjnego ogółem 5 prób ciepłej wody, nie stwierdzono obecności bakterii legionella (jakość ciepłej wody odpowiadała wymogom sanitarnym). Postępowanie z odpadami Nadzór nad gospodarką ściekową nie leŝy w gestii organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, postęp w zakresie rozbudowy sieci kanalizacyjnej jest uwaŝnie śledzony ze względu na pośredni wpływ nieprawidłowej gospodarki ściekowej na jakość wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi. Zbyt wolne tempo rozbudowy sieci kanalizacyjnej na terenach wiejskich, w połączeniu z systematyczną poprawą zaopatrzenia ludności w wodę /poprzez rozbudowę sieci wodociągowych/ oraz z fatalnym stanem technicznym istniejących zbiorników do czasowego gromadzenia nieczystości ciekłych (popularnych szamb) a tym bardziej wobec ich braku, wpływa niekorzystnie m.in. na jakość wody do spoŝycia przez ludzi. Problem ten odnosi się głównie do studni przydomowych które z reguły czerpią wodę ze źródeł podskórnych, jak równieŝ moŝe dotyczyć jakości wody w kąpieliskach. Gminy z terenu powiatu pińczowskiego posiadają opracowane regulaminy utrzymania czystości i porządku uwzględniające sprawy postępowania z odpadami stałymi i płynnymi 9
przez właścicieli nieruchomości. Skuteczne egzekwowanie obowiązków nałoŝonych na właścicieli nieruchomości niewątpliwie przyczyni się do poprawy stanu czystości i porządku na terenach wiejskich. Zakłady Opieki Zdrowotnej wytwarzające odpady niebezpieczne posiadają stosowne uzgodnienia oraz podpisane umowy na odbiór odpadów, kontrole placówek nie wykazały nieprawidłowości w zakresie postępowania z odpadami, a w szczególności z odpadami pochodzenia medycznego /na 19 obiektów znajdujących się w ewidencji skontrolowano18 obiektów - zakładów opieki zdrowotnej/. Stan sanitarny zakładów usługowych i obiektów uŝyteczności publicznej W 2012r.poza urządzeniami do zaopatrzenia w wodę do picia, obiektami kąpielowymi i placówkami słuŝby zdrowia organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wytypowały do kontroli i skontrolowały na terenie powiatu pińczowskiego 38 obiektów (zakładów usługowych i obiektów uŝyteczności publicznej) tj w miastach-33, na wsiach-5 obiektów. Ponadto kontrolowano stan sanitarny środków transportu: autobusy PKS, karetki pogotowia ratunkowego i samochody do przewozu zwłok. Główny nacisk połoŝono na kontrole: ustępów publicznych, zakładów usługowych, obiektów wczasowo-turystycznych i zakładów pogrzebowych. Celem poprawy stanu sanitarnego w obiektach wydano 6 decyzji administracyjnych w tym; 1- płatnicza oraz 5 merytorycznych nakładających obowiązki poprawy stanu technicznego obiektów oraz opłatę za kontrole. Decyzje dotyczyły głównie obiektów usługowych (4- zakł fryzjerskich, 1-dworca PKS oraz 1-ujęcie wody wodociągu). NałoŜono 3 mandaty karne na kwotę 400zł w zakładach fryzjerskich. Na koniec okresu sprawozdawczego na terenie powiatu pińczowskiego oceniono, Ŝe bieŝący stan sanitarny obiektów uŝyteczności publicznej generalnie nie budził większych zastrzeŝeń. Podsumowanie: Biorąc pod uwagę wyniki kontroli przeprowadzonych w 2012r. w zakresie higieny środowiska moŝna ocenić stan sanitarny obiektów na terenie powiatu pińczowskiego jako dobry, nie stwierdzono powaŝnych uchybień stanowiących zagroŝenie dla zdrowia i Ŝycia ludzi w obiektach uŝyteczności publicznej. 10
V. STAN SANITARNY ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ W 2012 r. skontrolowano wszystkie zakłady opieki zdrowotnej na terenie powiatu pińczowskiego nadzorowane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Busku-Zdroju z wyjątkiem Gminnego Ośrodka Zdrowia w Działoszycach ze względu na prowadzony tam remont. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej ulega wolnej lecz systematycznej poprawie. Stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły głównie stanu technicznego zajmowanych budynków i pomieszczeń. W miarę pozyskiwanych środków zarządcy obiektów ochrony zdrowia, stosując się do zaleceń i wskazówek organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, podejmują skuteczne kroki w kierunku doprowadzenia stanu obiektów do obowiązujących wymagań. Przeprowadzenie radykalnej zmiany w tej dziedzinie utrudnia sytuacja finansowa zakładów opieki zdrowotnej. W ocenie stanu sanitarnego placówek ochrony zdrowia odniesiono się tylko do bieŝącego stanu sanitarnego stwierdzanego podczas rutynowych kontroli. Podmioty lecznicze posiadają natomiast opracowane i pozytywnie zaopiniowane plany dostosowawcze. Ośrodki Zdrowia i prywatne gabinety lekarskie znajdujące się na terenie powiatu pińczowskiego prawidłowo realizują podstawowe wymogi w zakresie dezynfekcji i sterylizacji. VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Przedmiotem działalności Sekcji Nadzoru Środowiska Pracy jest nadzór nad zakładami pracy, dotyczący warunków zdrowotnych środowiska pracy oraz zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy. Zasadniczą tematyką w 2012r. było prowadzenie działań wynikających z ustaleń FORUM dot. wymiany informacji o egzekwowaniu przepisów rozporządzenia REACH, prowadzenie nadzoru nad warunkami pracy i wypełnianiem przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny ryzyka zawodowego pracowników zatrudnionych w warsztatach samochodowych oraz pracowników zatrudnionych w zakładach poligraficznych, prowadzenie nadzoru nad podmiotami wprowadzającymi do obrotu produkty biobójcze oraz prowadzenie nadzoru nad 11
przygotowaniem pracodawców pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp podczas prac związanych z usuwaniem bądź zabezpieczaniem wyrobów zawierających azbest. Na terenie powiatu objętych nadzorem jest 113 obiektów. W 2012r. skontrolowanych zostało 38 obiektów. Tabela 1. Liczba pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy Liczba zakładów pracy skontrolowanych w 2012r 5 15 6 20 10 21 50 3 51 100 5 101 250 4 >250 1 ogółem 38 1. Zakres kontroli warunków pracy W 2012r. przeprowadzono 70 kontroli w 38 zakładach zatrudniających 1852 pracowników. Tabela 2. Temat Liczba kontroli Substancje i mieszaniny chemiczne 26 Warunki pracy w zakładach 50 Czynniki biologiczne 10 Produkty biobójcze 12 Środki ochrony roślin 1 Czynniki rakotwórcze 1 Skala realnych i potencjalnych zagroŝeń decyduje o tym, jakie czynniki środowiskowe powinny być przedmiotem systematycznego nadzoru i wynikających z nich działań represyjnych i interwencyjnych. Pod uwagę bierze się następujące kryteria : 1. Występowanie czynników szkodliwych w środowisku pracy. 2. Występowanie przekroczeń najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń (NDS) i najwyŝszych dopuszczalnych natęŝeń (NDN) wyŝej wymienionych czynników. 3. Stosowanie substancji i mieszanin chemicznych. 4. Stosowanie prekursorów narkotykowych kategorii 2 i 3. 5. Występowanie czynników rakotwórczych. 6. Stosowanie produktów biobójczych. 7. Stosowanie środków ochrony roślin. 8. Występowanie czynników biologicznych. 9. Występowanie chorób zawodowych. 12
Analizując rodzaj branŝy PKD najwięcej kontroli w 2012r. przeprowadzono w następujących sekcjach: Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych Produkcja artykułów spoŝywczych Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli Najwięcej decyzji wydano w następujących sekcjach: Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń Produkcja artykułów spoŝywczych Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli W 2012r. najwięcej pracowników zatrudnionych było w branŝach: Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń 2. Postępowanie administracyjno egzekucyjne W wyniku przeprowadzonych w 2012r. kontroli wydano 22 decyzje. Decyzje te zawierały zarządzenia dotyczące: 1. Przeprowadzenia pomiarów czynników szkodliwych. 2. Uaktualnienia rejestru pracowników, naraŝonych na działanie czynników rakotwórczych 3. Sporządzenia planu organizacyjno technicznego, zmierzającego do ograniczenia naraŝenia pracowników na hałas. 4. ObniŜenia stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych. 5. Uaktualnienia oceny ryzyka zawodowego. 6. Udostępnienia instrukcji udzielania I pomocy. 7. Czynników biologicznych. 8. Substancji i mieszanin chemicznych. 9. Doprowadzenia do naleŝytego stanu sanitarnego pomieszczeń higieniczno sanitarnych. Zarządzenia z decyzji przedsiębiorcy wykonują w ustalonych terminach. Postępowań egzekucyjnych nie prowadzono. 3. Nadzór nad warunkami pracy 3.1. Nadzór nad warunkami pracy w przekroczeniach NDS i NDN. W 2012r. w powiecie pińczowskim przekroczenia NDN hałasu stwierdzono w 1 zakładzie, zajmującym się produkcją wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych. W przekroczeniach NDN hałasu pracowały 4 osoby. Po otrzymaniu decyzji pracodawca sporządził plan techniczno organizacyjny, zmierzający do ograniczenia naraŝenia pracowników na szkodliwe działanie hałasu. Przekroczenia NDS zapylenia w 1 zakładzie zajmującym się produkcją wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych. 13
W przekroczeniach NDS zapylenia pracowało 16 osób. Wydano decyzję dotyczącą obniŝenia stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych. Pracodawca zrezygnował ze szlifowania elementów celem zmniejszenia zapylenia. Poprawa warunków pracy związana jest równieŝ z ograniczeniem liczby osób zatrudnionych, likwidacją niektórych stanowisk pracy oraz całkowitą likwidacją niektórych zakładów. NaleŜy stwierdzić, Ŝe pracodawcy sukcesywnie wprowadzali rozwiązania techniczne i organizacyjne, mające na celu zmniejszenie naraŝenia poprzez zmniejszenie poniŝej normy NDS i NDN czynników szkodliwych : wymiana maszyn i urządzeń na bardziej nowoczesne, montowanie dodatkowych odciągów, montowanie wentylacji mechanicznej, kapitalne remonty, stosowanie nowoczesnych środków ochrony indywidualnej, rotacja pracowników. 3.2. Poprawa warunków pracy innych niŝ związanych z przekroczeniami NDS i NDN 1/ W 2 zakładach, zajmujących się konserwacją i naprawą pojazdów samochodowych doprowadzono do naleŝytego stanu sanitarnego pomieszczenia higieniczno sanitarne. 3.3. Substancje i mieszaniny chemiczne Przeprowadzono 26 kontroli w 25 zakładach stosujących, produkujących i wprowadzających do obrotu substancje i mieszaniny chemiczne. Wydano 1 decyzję, która dotyczyła: brak aktualnych kart charakterystyki stosowanych i posiadanych substancji i mieszanin chemicznych. Zalecenie z decyzji zostało wykonane. 3.4. Czynniki biologiczne Zakłady, w których występuje najwięcej czynników biologicznych to: zakłady opieki społecznej, domy pomocy społecznej, zakłady produkujące Ŝywność, oczyszczalnie ścieków, składowiska śmieci. W 2012r. przeprowadzono ogółem 10 kontroli w 9 zakładach w zakresie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy osób naraŝonych na działanie czynników biologicznych. Wydano 1 decyzję dotyczącą stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości. Decyzja dotyczyła: nieaktualna ocena ryzyka zawodowego na czynniki biologiczne brak przeprowadzonych szkoleń dla pracowników naraŝonych na działanie czynników biologicznych brak rejestru prac naraŝających pracowników na działanie szkodliwego czynnika biologicznego brak rejestru pracowników naraŝonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych Zalecenia z decyzji wykonano. 14
3.5. Produkty biobójcze Przeprowadzono 12 kontroli w 12 obiektach, zajmujących się wprowadzaniem do obrotu bądź stosowaniem produktów biobójczych. Decyzji nie wydawano. 3.6. Środki ochrony roślin Przeprowadzono 1 kontrolę w 1 zakładzie, zajmującym się sprzedaŝą i magazynowaniem środków ochrony roślin. Wydano 1 decyzję, dotyczącą : zaopatrzenia magazynu w termometr i higrometr umieszczenia wykazu środków ochrony roślin na drzwiach magazynu umieszczenia na drzwiach magazynu napisu Magazyn środków ochrony roślin umieszczenia w magazynie numeru powiadamiania ratunkowego Decyzja została wykonana. 3.7. Czynniki rakotwórcze Przeprowadzono 1 kontrolę w 1 zakładzie, reprezentującym wymiar sprawiedliwości. Wydano 1 decyzję dotyczącą m.in. : uaktualnienia rejestru pracowników naraŝonych na działanie czynników rakotwórczych. Termin wykonania zalecenia decyzji ustalono na miesiąc lipiec 2 3.6. Choroby zawodowe W 2012r. przeprowadzono 8 wizytacji w ramach postępowań dowodowych w sprawach chorób zawodowych. Sporządzono 8 kart ocen naraŝenia zawodowego. Wydano 7 decyzji, w tym 3 decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej oraz 4 decyzje stwierdzające chorobę zawodową (3 rolnicy, 1 leśnik). 4. Podsumowanie W porównaniu z 2011 rokiem utrzymuje się liczba stwierdzonych uchybień w zakresie stwierdzonych przekroczeń normatywów higienicznych ( w 2 zakładach). Zaobserwowano równieŝ utrzymywanie się ilości stwierdzonych chorób zawodowych ( 2011r. 4 decyzje, w 2012r. - 4 decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej w powiecie pińczowskim). 15
VII. NADZÓR NAD PLACÓWKAMI NAUCZANIA I WYCHOWANIA ORAZ PLACÓWKAMI WYPOCZYNKU DZIECI I MŁODZIEśY Na terenie powiatu pińczowskiego pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Busku Zdroju znajdowało się 40 obiektów nauczania i wychowania tj. Szkoły Podstawowe - 13 Gimnazja - 1 Przedszkola - 12 śłobek - 1 Zespoły Szkół - 10 Internaty - 1 Domy z Pobytem Całodobowym - 1 Domy z Pobytem Dziennym - 1 W roku 2012r. przeprowadzono 66 kontroli stanu sanitarno higienicznego w obiektach nauczania i wychowania oraz 7 kontroli wypoczynku dzieci i młodzieŝy. Do obiektów nauczania i wychowania w 2012r. wydano 19 decyzji administracyjnych w tym 8 decyzji zarządzających poprawę stanu sanitarnego i higienicznego oraz 11 decyzji zmieniających termin wykonania zaleceń. Decyzje zarządzające poprawę stanu sanitarnego i higienicznego wydano do następujących obiektów: Zespół Szkół w Pińczowie, Zespół Placówek Oświatowych w Górach, Zespół Placówek Oświatowych w Górach, Zespół Placówek Oświatowych w Kozubowie, Zespół Placówek Oświatowych w Działoszycach, Szkoła Podstawowa w Sędowicach, Szkoła Podstawowa w Stępocicach i Szkoła Podstawowa w Bogucicach. Natomiast decyzje zmieniające termin wykonania zaleceń decyzji wydano do następujących obiektów: Przedszkole Nr 1 w Pińczowie, Przedszkole Nr 2 w Pińczowie, Przedszkole Nr 3 w Pińczowie, Przedszkole w Działoszycach, Szkoła Podstawowa w Miernowie, Szkoła Podstawowa w Młodzawach, Szkoła Podstawowa w DzierąŜni, Szkoła Podstawowa Nr 1 Pińczowie, Zespół Placówek Oświatowych w Gackach (2 decyzje), Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Chrobrzu. We wszystkich placówkach nauczania i wychowania na terenie powiatu pińczowskiego w pomieszczeniach sanitarnych zapewniono przy umywalkach ciepłą bieŝącą wodę do mycia rąk. W wyniku podejmowanych działań uzyskano poprawę stanu sanitarno technicznego w placówkach nauczania i wychowania w następującym zakresie: 16
Remonty częściowe przeprowadzono w - 12 placówkach Malowanie pomieszczeń w 10 placówkach Poprawiono warunki do higieny osobistej w-3 placówkach Zakupiono meble szkolne w 5 placówkach Poprawy stanu sanitarnego technicznego dróg i przejść oraz zapewnienie prawidłowego składowania nieczystości stałych -3 placówkach Poprawy warunków do prowadzenia WF- 3 placówkach Zakupiono meble szkolne w 3 placówkach. Poprawiono stan techniczny urządzeń sanitarnych w - 1 placówce 1.Ocena dostosowania mebli do wzrostu uczniów, prawidłowość tygodniowych rozkładów lekcji oraz posiadania infrastruktury do prowadzenia zajęć wf. W celu oceny warunków na stanowisku pracy ucznia przeprowadzono badania pomiarów mebli szkolnych w 1 gimnazjum działającym samodzielnie i w 1 zespole szkół. Dokonano oceny 546 stanowisk pracy ucznia. Podczas kontroli stwierdzono, Ŝe wszyscy uczniowie siedzą w meblach dostosowanych do wzrostu. Na 2 zbadane placówki w 1 placówce meble w 100% z certyfikatem ( 384 stanowiska). Nieprawidłowe zestawienie mebli szkolnych i usadzenie ucznia w meblach niedostosowanych do wzrostu ma ujemny wpływ na zdrowie, na prawidłowe kształtowanie się kręgosłupa i prawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych. W 2012r na terenie powiatu pińczowskiego dokonano oceny higienicznej rozkładów zajęć w kaŝdej placówce w której była przeprowadzona kontrola stanu sanitarnego. Plan zajęć oceniano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69 ze zm.). Sprawdzano: 1. Czy zajęcia rozpoczynają się o stałej porze, przy czym róŝnica pomiędzy dniami jest nie większa niŝ 1 godzina. 2. Czy róŝnica godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia jest nie większa od 1 godziny. Ocena rozkładów zajęć nie wykazała nieprawidłowości w ocenianym zakresie. 17
2. Ocena posiadania infrastruktury do prowadzenia zajęć wf. Podczas kontroli przeprowadzonych w 2012r. stwierdzono, Ŝe uczniowie wszystkich kontrolowanych placówek mają warunki do prowadzenia zajęć wf. Uczniowie ćwiczą na zastępczych salach sportowych, pełnowymiarowych salach sportowych i boiskach. Na pełnowymiarowych salach gimnastycznych z pełnym zapleczem sanitarnym i natryskami wykorzystywanymi po dodatkowych zajęciach - ćwiczą uczniowie 10 szkół tj. 2 szkół podstawowych i 1 gimnazjum i uczniowie 7 zespołów szkół. Analiza zapewnienia bazy lokalowej do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w 2012r.na terenie powiatu pińczowskiego( skontrolowano w 2012r. 24szkoły) 25 liczba kontrolowanych szkół na terenie powiatu pińczowskiego 20 15 10 5 24 10 14 liczba szkół w których uczniowie ćwiczą na pełnowymiarowych salach gimnastycznych liczba szkół w których uczniowie ćwiczą na zastępczych salach gimnastycznych 0 1 0 liczba szkół w których brak jest warunkow do prowadznie zająć W F Wszystkie kontrolowane szkoły na terenie powiatu pińczowskiego w 2012r. mają warunki do prowadzenia zajęć WF. Uczniowie ćwiczą na pełnowymiarowych salach sportowych i zastępczych salach sportowych. 3.Opieka medyczna w szkołach Nadal aktualnym problemem jest brak opieki medycznej w szkołach. W roku 2012 na 24 skontrolowane szkoły na terenie powiatu pińczowskiego stwierdzono, Ŝe opieka lekarska zapewniona jest w 6 placówkach tj. -w 3 szkołach podstawowych -w 1 szkołach gimnazjalnych - w 2 zespołach Opieka pielęgniarska zapewniona jest równieŝ w tych samych placówkach tj. -w 3 szkołach podstawowych -w 1 szkołach gimnazjalnych - w 2 zespołach 18
Opieka stomatologiczna nie była sprawowana w Ŝadnej z kontrolowanych szkół w 2011r Analiza zapewnienia opieki medycznej w skontrolowanych szkołach na terenie powiatu pińczowskiego w 2012r ( skontrolowano 24 placówek w 2012r. ) 25 20 15 24 liczba kontrolowanych szkół na terenie powiatu pińczowski liczba szkół w których zapewniona jest opieka lekarska 10 5 0 6 1 6 0 liczba szkół w których zapewniona jest opieka pielegniarska liczba szkół w których zapewniona jest opieka stomatologiczna 4.Działalność prowadzona w zakresie doŝywiania ( ogółem szkoły podstawowe,gimnazja oraz zespoły szkół ). Na terenie powiatu pińczowskiego podczas kontroli bieŝących w roku 2012r. stwierdzono, Ŝe ciepły posiłek wydawany był w 16 placówkach. Ogółem 16 placówek wydawało ciepły posiłek. - 5 placówek - wydawało posiłek dwudaniowy dla 372uczniów. - 11 placówek wydawało posiłek jednodaniowy dla 661 uczniów, - drugie śniadanie wydawane było w 7 placówkach dla 352 uczniów. Łącznie z posiłków dofinansowanych w 2012r na terenie powiatu pińczowskiego skorzystało 624 uczniów. 5.Wypoczynek dzieci i młodzieŝy. Ogółem z wypoczynku letniego dzieci i młodzieŝy na terenie powiatu pińczowskiego skorzystało 101 dzieci i młodzieŝy w 4 placówkach wypoczynku tj. koloniach, obozach sportowych lub wypoczynku organizowanego w miejscu zamieszkania. Wypoczynek zimowy był zorganizowany na 2 placówkach wypoczynku dla 50 dzieci. 19
Wnioski: Kontrole sanitarne prowadzone w placówkach nauczania i wychowania wykazały znaczną poprawę stanu sanitarnego i higienicznego. W ostatnich latach pod wpływem wydawanych decyzji administracyjnych oraz działań samorządów prowadzi się remonty częściowe, które polegają na wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, wymianie elewacji, usuwaniu przyczyn powstawania zacieków, wymianie podłóg, poprawie stanu technicznego ścian i sufitów w salach zajęć, na korytarzach i w salach gimnastycznych. Przeprowadzi się równieŝ remonty sanitariatów. W roku 2012 nie powstały nowe hale sportowe ale ciągle poprawia się stan techniczny i sanitarny zastępczych sal gimnastycznych oraz sukcesywnie wyposaŝa się je w nowy sprzęt sportowy posiadający certyfikaty i atesty. Poprawia się stan umeblowania w szkołach - szkoły nabywają ławki i krzesełka, wyposaŝają pracownie komputerowe w meble z certyfikatami. Nadal częstym zjawiskiem jest nie wykonywanie zaleceń w terminach zawartych w decyzjach. Dyrektorzy placówek niewykonywanie zaleceń w terminach tłumaczą z reguły brakiem środków finansowych na wykonanie wszystkich punktów zawartych w decyzjach i trudnościami związanymi z przetargami. Nadal problemem jest brak wentylacji mechanicznej w sanitariatach dla uczniów. Nie ulega poprawie opieka medyczna i stomatologiczna w placówkach nauczania i wychowania. Brak gabinetów lekarsko - pielęgniarskich w większości obiektów. Współpraca z dyrektorami placówek nauczania i wychowania układa się prawidłowo. VIII.STAN SANITARNY OBIEKTÓW śywności, śywienia I PRZEDMIOTÓW UśYTKU Charakterystyka ogólna nadzorowanych obiektów W 2012 roku nadzorem objętych było 451 obiektów (znajdujących się w ewidencji), skontrolowano 235 obiektów, tj. 52,1 %. Kontrolą objęto: obiekty produkcji i obrotu Ŝywnością, zakłady Ŝywienia zbiorowego otwarte i zamknięte, zakłady małej gastronomii, środki transportu Ŝywności, miejsca obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z Ŝywnością oraz kosmetykami na terenie Powiatu Pińczowskiego. 20
W skontrolowanych obiektach: przeprowadzono 340 kontroli i rekontroli sanitarnych, wydano 3 decyzje zarządzające poprawę stanu sanitarnego, wydano 1 decyzję zakazującą wprowadzania do obrotu środków spoŝywczych, wydano 2 decyzje dotyczące wycofania z obrotu handlowego środka spoŝywczego, nałoŝono 19 mandatów karnych na kwotę 6 600 zł, W 54 obiektach przeprowadzono ocenę stanu sanitarnego wg ujednoliconych arkuszy oceny stanu sanitarnego dla poszczególnych rodzajów obiektów. Oceny niezgodne z wymaganiami otrzymało 3 obiekty, tj. 5,56 % obiektów ocenianych. Oceny negatywne były wynikiem: oceny negatywnej w obszarze mycia i dezynfekcji naczyń, oceny negatywnej ze względu na niewłaściwą jakość zdrowotną oferowanych środków spoŝywczych, oceny negatywnej ze względu na brak zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego przechowywanej Ŝywności, oceny negatywnej z powodu braku orzeczeń lekarskich do celów sanitarnoepidemiologicznych, oceny negatywnej ze względu na obecność szkodników. Stan sanitarny obiektów Ŝywnościowo-Ŝywieniowych na terenie powiatu pińczowskiego w latach 2009-2012, wyraŝony odsetkiem obiektów niezgodnych, przedstawia wykres 1. Wykres 1 8 7 6 5 4 3 2 1 0 7,1% 4,6% 4% 5,56% 1 2009 2010 2011 2012 21
Stan sanitarny poszczególnych rodzajów zakładów na terenie powiatu pińczowskiego w latach 2009-2012, wyraŝony odsetkiem obiektów niezgodnych, przedstawia wykres 2. Wykres 2 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2009 2010 2011 2012 zaklad produkcji Ŝywności zaklad obrotu Ŝywności zakład Ŝywienia zbiorowego Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w nadzorowanych obiektach: zły stan sanitarno higieniczny i techniczny pomieszczeń zakładów, wprowadzanie do obrotu środków spoŝywczych po upływie terminu przydatności do spoŝycia i dacie minimalnej trwałości, brak środków do dezynfekcji sprzętu i naczyń, nieprawidłowa lub brak dezynfekcji sprzętu i naczyń brak zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego oraz brak monitorowania i dokumentowania warunków przechowywania środków spoŝywczych, brak prawidłowo opracowanych, wdroŝonych i dokumentowanych procedur opartych na systemie HACCP (System Analizy ZagroŜeń i Krytycznych Punktów Kontroli), między innymi w zakresie: jakości zdrowotnej produkowanych wyrobów, skuteczności wykonywanych zabiegów myjąco-dezynfekujących, procedur wycofania partii Ŝywności nie odpowiadających wymaganiom jakości zdrowotnej, ochrony zakładu przed szkodnikami (monitoringu), brak ciepłej wody przy umywalkach do mycia rąk niewłaściwe przechowywanie artykułów spoŝywczych, powodujące zagroŝenie zanieczyszczeniem Ŝywności, brak segregacji w przechowywaniu Ŝywności, brak orzeczeń lekarskich z badań przeprowadzonych do celów sanitarnoepidemiologicznych dla pracowników brak dokumentacji umoŝliwiającej identyfikację producentów surowców (głównie warzyw i owoców od indywidualnych dostawców), oferowanie w ruchomych lub tymczasowych punktach sprzedaŝy środków spoŝywczych niezgodnie z decyzją zatwierdzającą, tj. sprzedaŝ środków spoŝywczych bez opakowań jednostkowych dotyczy szczególnie pieczywa, wyrobów ciastkarskich, wędlin oraz mięsa. oferowanie w ruchomych lub tymczasowych punktach sprzedaŝy środków spoŝywczych niezgodnie z decyzją zatwierdzającą, tj. sprzedaŝ środków 22
spoŝywczych bez opakowań jednostkowych dotyczy szczególnie pieczywa, wyrobów ciastkarskich, wędlin oraz mięsa. W 2012r. stan sanitarno-higieniczny w obiektach obrotu Ŝywnością oraz Ŝywienia zbiorowego uległ nieznacznemu pogorszeniu w stosunku do 2011r. Stwierdzano szereg uchybień w stanie sanitarnym kontrolowanych zakładów. W obiektach produkcji Ŝywności zaznaczyła się nieznaczna poprawa stanu sanitarnego jak równieŝ higienicznego. Za nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny nakładane były mandaty karne. Biorąc pod uwagę ubiegły rok oraz rok 2011 moŝna stwierdzić, iŝ stan wdroŝenia Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) oraz Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP), a takŝe działania związane z prowadzoną kontrolą wewnętrzną przez zakłady w powyŝszych zakresach utrzymuje się na stałym poziomie z nieznaczną tendencją spadkową, stwierdzono zaniedbania w prawidłowym dokumentowaniu systemu HACCP. Za zadowalający naleŝy uznać fakt, iŝ w porównaniu z latami ubiegłymi wzrósł odsetek zakładów, które wdroŝyły system HACCP. Jednak stan wdroŝenia zasad systemu HACCP jest w dalszym ciągu niezadowalający i niski, chociaŝ widać nieznaczną coroczną poprawę. Stan wdroŝenia przez przedsiębiorców zasad GHP, GMP oraz HACCP w latach 2009-2012, wyraŝony odsetkiem zakładów z wdroŝonymi systemami, przedstawia wykres 3. Wykres 3 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2009 2010 2011 2012 GHP GMP HACCP Bezpieczeństwo zdrowotne Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŝytku Realizując zadania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŝytku stwierdzono i ustalono między innymi: 23
Ogółem w 2012 roku w ramach urzędowej kontroli Ŝywności i monitoringu pobrano i zbadano 88 próbek środków spoŝywczych, nie zakwestionowano jakości zdrowotnej Ŝadnej próbki. Mikrobiologicznie zbadano 55 próbek. Chemicznie zbadano 33 próbki. W związku z 32 powiadomieniami alarmowymi w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach śywnościowych i Środkach śywienia Zwierząt (RASFF) oraz 2 pismami przeprowadzono 40 kontroli. W efekcie tych kontroli wycofywano z obrotu: 6 sztuk suplementu diety pn. NoEND zakwestionowanego ze względu na zawartość niedeklarowanych substancji takich jak: dimetylosildenafil (pochodna sildenafilu), ikaryna oraz śladowe ilości sildenafilu. 677 sztuk środka spoŝywczego pn. Sucharki bez dodatku cukrów zawierających w swoim składzie kwestionowany susz jajeczny, których producentem jest Firma MAMUT Sp. z o. o., ul. śmigrodzka 244, 51-131 Wrocław. 118 sztuk tuńczyku w kawałkach w oleju oraz w solance, oferowanych do sprzedaŝy pod nazwą marki STATESMAN, wyprodukowanego w Ekwadorze zakwestionowanego ze względu na podwyŝszony poziom kadmu. 884 sztuki produktu pn. Źródło Primavera woda źródlana niegazowana w związku ze stwierdzeniem obecności bakterii Pseudomonas aeruginosa w produkcie. W ramach prowadzonego nadzoru nad suplementami diety, środkami spoŝywczymi specjalnego przeznaczenia Ŝywieniowego oraz środkami spoŝywczymi wzbogaconymi witaminami i składnikami mineralnymi przeprowadzono 4 kontrole, podczas których oceniono znakowanie 3 suplementów diety oraz 1 środka spoŝywczego wzbogaconego witaminami. Nieprawidłowości nie stwierdzano. Pobrano do badań 4 próbki suplementów diety oraz 3 próbki środków spoŝywczych specjalnego przeznaczenia Ŝywieniowego. Nie kwestionowano Ŝadnej próbki. W ramach zatwierdzania i rejestracji zakładów przeprowadzono 46 kontroli. Wydano 46 decyzji zatwierdzających obiekty Ŝywnościowe w tym 2 decyzje zmieniające dotychczasowy zakres prowadzonej działalności rozszerzenie działalności. W celu oceny bazy Ŝywnościowo-Ŝywieniowej zlokalizowanej w miejscowościach wypoczynkowych, przy trasach turystycznych, parkingach i stacjach paliw w letnim sezonie turystycznym skontrolowano ogółem 68 obiektów, nałoŝono 7 mandatów karnych na kwotę 2300zł. za zły stan sanitarno-higieniczny kontrolowanych obiektów. Ponadto w kontrolowanych obiektach nie była prowadzona prawidłowo kontrola wewnętrzna oparta na procedurach na podstawie zasad systemu HACCP. Mandaty nakładano w obiektach tzw. małej i duŝej gastronomii w obiekcie ruchomym i sklepach spoŝywczych. Wydano 1 decyzję wstrzymującą działalność obiektu ruchomego. Przeprowadzono 1 kontrolę w trakcie wypoczynku letniego. Dokonano oceny wyŝywienia na podstawie jadłospisu, zastrzeŝeń do sposobu wyŝywienia jak i stanu sanitarno-higienicznego nie stwierdzano. Nie wystąpiły przypadki zbiorowych zatruć pokarmowych. Wykonano 45 pomiarów kontrolnych w zakresie zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego. 13,3 % pomiarów wskazało na nieprawidłowości w tym zakresie. 24
Wykonano 14 ocen teoretycznych sposobu Ŝywienia w obiektach Ŝywienia zbiorowego zamkniętego, tj. w obiektach oświatowo-wychowawczych oraz szpitalu. Oceniane jadłospisy generalnie nie budziły zastrzeŝeń, a stwierdzane błędy stanowiły wskazówki do poprawy planowanych jadłospisów. W 2012r pobrano do badania laboratoryjnego 1 próbki w kierunku wartości odŝywczej i energetycznej celem monitoringu jakości posiłków serwowanych dzieciom w stołówkach szkolnych. Próbkę pobrano w bloku Ŝywienia w gimnazjum - pobrano jedną próbkę obiadu. Na podstawie wyników badań stwierdzono, iŝ udział energii z białka wynosi 17,8%, udział energii z tłuszczu wynosi 26,7%, co jest zgodne z zaleceniami. Na skutek interwencji konsumentów i innych instytucji przeprowadzono 5 kontroli 4 kontrole potwierdziły zasadność interwencji. W ramach zatwierdzania i rejestracji zakładów przeprowadzono 46 kontroli. Wydano 46 decyzji zatwierdzających obiekty Ŝywnościowe w tym 2 decyzje zmieniających dotychczasowy zakres prowadzonej działalności rozszerzenie działalności. Podejmowano działania w związku z decyzją Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 16.09.2012r w sprawie wstrzymania wprowadzania do obrotu na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres 1 miesiąca napojów alkoholowych o zawartości powyŝej 20% alkoholu wyprodukowanego w Republice Czeskiej. 94 podmiotom dostarczono niniejszą decyzję, zabezpieczono 67 opakowania jednostkowe alkoholu z Republiki Czeskiej o zawartości > 20% alkoholu. Przeprowadzono 114 kontroli. Nie stwierdzono alkoholu skaŝonego metanolem. 12. Podejmowano działania dotyczące wprowadzania do obrotu soli technicznej jako soli spoŝywczej. Przeprowadzono 21 kontroli w zakładach produkcji Ŝywności stosujące sól spoŝywczą jako surowiec: piekarnie, ciastkarnie oraz w obiektach obrotu Ŝywnością. W 1 obiekcie obrotu środkami spoŝywczymi stwierdzono na stanie magazynowym sól techniczną oraz peklosól na bazie soli technicznej w ilości 6 000 kg. PPIS w Busku- Zdroju wydał decyzję zarządzającą zakaz wprowadzania do obrotu handlowego zabezpieczonych na terenie zakładu prtii soli i peklosoli. Zabezpieczona partia została zwrócona do producenta. Cały czas objęta była nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. PPIS w Busku-Zdroju pobrał do badania 3 próbek soli. Próbki pobrano w: Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw Zakład GarmaŜeryjny Inne wytwórnie Ŝywności 1 próbka 1 próbka 1 próbka Badany parametr: zawartość siarczanów w chlorku sodu. Nie kwestionowano Ŝadnej próbki. 13. Podejmowano działania w sprawie nieprawidłowości zaistniałych przy produkcji Ŝywności na bazie suszu jajecznego oraz działania dotyczące wycofywania z obrotu środków spoŝywczych wyprodukowanych z uŝyciem kwestionowanego suszu jajecznego. Przeprowadzono 20 kontroli w zakładach uŝywających do produkcji suszu jajecznego jako surowca, w hurtowniach oraz w obiektach obrotu Ŝywnością. W trakcie tych kontroli 25
wycofano z obrotu 677 sztuk oraz 56 kg środków spoŝywczych wyprodukowanych na bazie suszu jajecznego. Podejmowano działania wspólnie z funkcjonariuszami policji dotyczące zabezpieczenia suszu jajecznego. Zabezpieczono 146 kg suszu jajecznego. W związku z otrzymanymi pismami dotyczącymi zwalniania zabezpieczonych przez organy policji suszy jajecznych 6 kg zwrócono do dostawcy. Dla pozostałej ilości trwa postępowanie wyjaśniające. Pobrano do badania 5 próbek mieszanki piekarniczej jajowej. Próbki pobrano w: Piekarnia : 5 próbek Badany parametr: obecność bakterii Salmonella w 25g i liczba bakterii Enterobacteriaceae. Nie kwestionowano Ŝadnej próbki. Wnioski W 2012r. stwierdzono pogorszenie stanu sanitarno-higienicznego w nadzorowanych obiektach. Większa liczba obiektów ocenionych jako niezgodne z wymaganiami wynika z faktu, iŝ planując kontrole w 2012r. w nadzorowanych obiektach dokonywano szacowania ryzyka zanieczyszczenia Ŝywności. Kontrole podejmowano w zakładach mogących stwarzać zagroŝenie, natomiast nie uwzględniano w planach obiektów, w których w 2011r. nie stwierdzano niezgodności z prawem Ŝywnościowym. Stan wdroŝenia zasad GHP i GMP w nadzorowanych zakładach branŝy spoŝywczej nieznacznie pogorszył się. W grupie obiektów: zakłady Ŝywienia zbiorowego typu otwartego oraz zakłady małej gastronomii stwierdzono najniŝszy odsetek wdroŝenia systemów bezpieczeństwa Ŝywności, stwierdzono zaniedbania w prawidłowym dokumentowaniu systemu HACCP. Przyczyną powyŝszego moŝe być fakt, Ŝe są to małe zakłady zatrudniające jedną do kilku pracowników. Opracowanie własnych procedur według zasad systemu HACCP w tych obiektach stanowi powaŝny problem. Dotyczy to zwłaszcza obiektów, w których przed wdroŝeniem zasad HACCP konieczne jest poczynienie szeregu inwestycji, w tym modernizacji obiektów w celu spełnienia wymaganych standardów higienicznych. Ponadto wdroŝenie zasad systemu HACCP wymaga od wielu przedsiębiorców zintensyfikowania działań w tym zakresie oraz przeprowadzenia szkoleń zatrudnionego personelu. NajwyŜszy odsetek obiektów, które wdroŝyły systemy zapewnienia bezpieczeństwa Ŝywności odnotowano w grupie obiektów produkcji Ŝywności oraz Ŝywienia zbiorowego typu zamkniętego. W tej grupie obserwuje się najwyŝszą dynamikę związaną z wdraŝaniem zasad systemu HACCP. 26