SPRAWOZDANIE ZBIORCZE Z DZIAŁALNOŚCI OŚWIATOWO-ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANIATRNEJ ZA ROK 2013

SPRAWOZDANIE ZBIORCZE Z DZIAŁALNOŚCI OŚWIATOWO-ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANIATRNEJ ZA ROK 2013 I. OBSADA KADROWA Obsada kadrowa w pionie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia we wszystkich wojewódzkich i powiatowych stacjach sanitarno-epidemiologicznych 599 osób, w tym: Obsada w WSSE w dziale/oddziale oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia Obsada kadrowa pracowników w pionie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia w wojewódzkich i powiatowych stacjach sanitarno-epidemiologicznych WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM WSSE PSSE DOLNOŚLĄSKIE 47 5 42 KUJAWSKO-POMORSKIE 35 10 25 LUBELSKIE 45 6 39 LUBUSKIE 27 6 21 ŁÓDZKIE 42 10 32 MAŁOPOLSKIE 42 11 31 MAZOWIECKIE 76 10 66 OPOLSKIE 18 5 13 PODKARPACKIE 35 3 32 PODLASKIE 30 8 22 POMORSKIE 29 4 25 ŚLĄSKIE 44 5 39 ŚWIĘTOKRZYSTKIE 19 5 14 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 28 5 23 WIELKOPOLSKIE 57 9 48 ZACHODNIOPOMORSKIE 25 4 21 SUMA 599 106 493 Ocena obsady kadrowej w WSSE 64% pracowników wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych z wykształceniem wyższym dodatkowo ukończyło studia podyplomowe lub zrobiło specjalizację, natomiast średnie wykształcenie posiada 10% osób. W opinii Kierowników działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia, obsada kadrowa wojewódzkich stacjach jest wystarczająca do skutecznej i terminowej realizacji zadań. Ocena obsady kadrowej w PSSE 43% pracowników powiatowych stacjach sanitarno-epidemiologicznych z wykształceniem wyższym ukończyło dodatkowo studia podyplomowe lub specjalizację ze zdrowia publicznego i epidemiologii. Średnie wykształcenie posiada 12% osób. Część powiatowych stacji zgłaszała niewystarczającą obsadę kadrową, uniemożliwiającą sprawną realizację zadań. II. SZKOLENIA Ogólna liczba szkoleń przeprowadzonych przez pion oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia w 16 województwach: 2877, w tym: liczba szkoleń organizowanych przez WSSE Dział/Oddział OZ i PZ: 121 liczba szkoleń organizowanych przez PSSE: 2756 1

Liczba szkoleń przeprowadzonych przez pion oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia na terenie województw WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM WSSE PSSE DOLNOŚLĄSKIE 479 20 459 KUJAWSKO-POMORSKIE 193 3 190 LUBELSKIE 302 2 300 LUBUSKIE 81 23 58 ŁÓDZKIE 71 2 69 MAŁOPOLSKIE 63 4 59 MAZOWIECKIE 186 9 177 OPOLSKIE 53 2 51 PODKARPACKIE 135 7 128 PODLASKIE 130 9 121 POMORSKIE 106 7 99 ŚLĄSKIE 235 16 219 ŚWIĘTOKRZYSTKIE 75 6 69 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 167 5 162 WIELKOPOLSKIE 437 2 435 ZACHODNIOPOMORSKIE 164 4 160 SUMA 2877 121 2756 III. NARADY Ogólna liczba narad przeprowadzonych przez pion oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia w 16 województwach: 13851, w tym: liczba narad organizowanych przez WSSE Dział/Oddział OZ i PZ: 498 liczba narad organizowanych przez PSSE: 13353 Liczba narad przeprowadzonych przez pion oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia na terenie województw WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM WSSE PSSE DOLNOŚLĄSKIE 1782 18 1764 KUJAWSKO-POMORSKIE 650 11 639 LUBELSKIE 1162 7 1155 LUBUSKIE 1302 37 1265 ŁÓDZKIE 341 6 335 MAŁOPOLSKIE 436 4 432 MAZOWIECKIE 1015 5 1010 OPOLSKIE 696 11 685 PODKARPACKIE 1239 8 1231 PODLASKIE 344 312 32 POMORSKIE 385 38 347 ŚLĄSKIE 1476 5 1471 ŚWIĘTOKRZYSTKIE 899 26 873 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 158 3 155 WIELKOPOLSKIE 1404 2 1402 ZACHODNIOPOMORSKIE 562 5 557 SUMA 13851 498 13353 2

IV. INTERWENCJE PROGRAMOWE I NIEPROGRAMOWE PROGRAMY OGÓLNOPOLSKIE: 1. Profilaktyka nawagi i otyłości Ogólnopolski program edukacyjny Trzymaj Formę! Program jest realizowany przez Główny Inspektorat Sanitarny i Polską Federację Producentów Żywności Związek Pracodawców na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego. W roku szkolnym 2012/2013 obyła się VII edycja programu. zwiększenie świadomości dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie. pogłębienie wiedzy w zakresie znaczenia zbilansowanej diety i aktywności fizycznej dla organizmu człowieka, kształtowanie zmiany postaw i zachowań związanych z prawidłowym żywieniem, odpowiednią jakością zdrowotną żywności i aktywnością fizyczną, dostarczenie wiedzy i umiejętności korzystania z informacji zamieszczonych na opakowaniach produktów spożywczych. uczniowie wszystkich klas gimnazjów, V i VI klas szkół podstawowych oraz ich rodzice. Ramy czasowe: rok szkolny 2012/2013. Główny Inspektorat Sanitarny, Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców. wojewódzkie i powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne, placówki oświatowo-wychowawcze. Agencja Rynku Rolnego, Instytut Medycyny Wsi. Współpraca: Zasięg: urzędy miast, podmioty lecznice, urzędy marszałkowskie, placówkami kulturowo-oświatowymi, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej. liczba odbiorców programu: 703159 uczniów liczba jednostek objętych programem: 7946 szkół w tym: 3920 gimnazjów i 4026 szkół podstawowych Tegoroczna edycja programu przebiegała pod hasłem: Talerz Zdrowia - skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania prezentujący, uzgodniony przez Radę ds. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia, całodzienny sposób żywienia z uwzględnieniem proporcji pomiędzy poszczególnymi grupami produktów żywnościowych. Na potrzeby programu wykorzystano ponadto 500 000 ulotek dla rodziców pt.: Co każdy rodzic wiedzieć powinien o żywieniu i aktywności fizycznej oraz ponad 160 000 broszur dla uczniów. Istotnym wzmocnieniem działań programowych było przeprowadzenie przez organizatorów programu, II edycji Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę!. W tegorocznej edycji, konkurs objął swoim zasięgiem łącznie 16 powiatów z czterech województw: małopolskiego, opolskiego, śląskiego 3

i zachodniopomorskiego. Głównym celem Konkursu było zwiększenie świadomości dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie wśród młodzieży gimnazjalnej oraz pogłębienie wiedzy o wartościach odżywczych żywności i doskonalenie umiejętności korzystania z informacji zamieszczonych na opakowaniach produktów żywnościowych. Tematyka konkursu obejmowała wiedzę na temat zbilansowanej diety, znaczenia aktywności fizycznej dla zdrowia oraz wybranych elementów edukacji konsumenckiej. Do pierwszego etapu konkursu zgłoszonych zostało 1469 uczniów ze 123 gimnazjów. Do drugiego etapu konkursu zakwalifikowano 90 uczniów z 42 gimnazjów. W trzecim etapie konkursu udział wzięło 17 uczniów. 2. Profilaktyka palenia tytoniu Rządowy Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu na lata 2010-2013 Realizacja programów edukacyjnych do dzieci i młodzieży: A. Czyste Powietrze Wokół Nas - program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców i opiekunów, którego głównym celem programu jest zwiększenie wiedzy rodziców w zakresie ochrony dzieci przed narażeniem na działanie dymu tytoniowego oraz kształtowanie świadomych, asertywnych postaw wśród dzieci dotyczących ochrony własnego zdrowia, w przypadku bezpośredniego kontaktu z osobami palącymi. W roku szkolnym 2012/2013 programem edukacyjnym objęto 4373 przedszkola, co stanowi 58,4% tych placówek w całym kraju. Ponadto w realizacji programu wzięło udział 2995 oddziałów przedszkolnych, co stanowi 40% tych placówek w Polsce oraz 119 innych form wychowania przedszkolnego (1,6%). Łącznie do programu przystąpiło 7 588 placówek wychowania przedszkolnego (38,1% placówek tego typu w Polsce). Liczba rodziców uczestniczących w programie wyniosła 187316 osób. Łączna liczba dzieci uczestniczących w V edycji programu to 203379. Liczba dzieci w przedziale wiekowym 5-6 lat biorących udział w programie: 173355, co stanowi 27,03% wszystkich dzieci w przedziale wiekowym 5-6 lat. W Programie ponadto uczestniczyło 30024 dzieci w wieku 3-4 lata. B. Nie pal przy mnie, proszę - program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół podstawowych, który w ramach edukacji antytytoniowej odnosi się do problemu biernego palenia wśród dzieci. Kształtuje u najmłodszych postawy odpowiedzialności za własne zdrowie i umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, gdy inni ludzie przy nich palą. Do III edycji programu przystąpiło 5547 szkoły podstawowe, co stanowi 40,3% wszystkich szkół podstawowych w Polsce. Łącznie w roku szkolnych 2012/2013 w programie udział wzięło 320111 uczniów. Odsetek szkół realizujących program wzrósł w porównaniu z poprzednią edycją o ponad 6% (z 33,8% do 40,3%). C. Znajdź właściwe rozwiązanie program profilaktyki palenia tytoniu dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów zwiększa odpowiedzialność za własne zdrowie wśród uczniów oraz kształtuje postawy wspierania ludzi, którzy pragną zerwać z nałogiem. Konstrukcja programu uwzględnia zajęcia, podczas których młodzież uczy się asertywności. Do realizacji III edycji programu przystąpiło 3142 szkół podstawowych (22,8%) oraz 2854 gimnazjów (38%). Łącznie udział wzięło 5995 szkół. Program objął swoim zasięgiem 482924 uczniów, w tym 197865 uczniów szkół podstawowych oraz 285 059 uczniów gimnazjów. Efektem realizacji programu jest wzrost wiedzy dzieci i młodzieży w zakresie szkodliwości palenia oraz jego wpływu na stan zdrowia. Blisko 90% uczniów realizujących program wskazało, że poszerzyło wiedzę na temat negatywnych skutków palenia tytoniu oraz na temat zdrowotnych skutków palenia tytoniu. Realizacja kampanii społecznych: A. Światowy Dzień Bez Tytoniu hasło obchodów, które odbyły się 31 maja 2013 roku Zakaz reklamy i promocji tytoniu oraz sponsoringu przez firmy tytoniowe. Głównym celem kampanii było pobudzenie krajów członkowskich do realizacji art. 13 Ramowej Konwencji WHO o ograniczaniu użycia tytoniu (FCTC) oraz skierowanie wysiłków lokalnych, krajowych i międzynarodowych na działania przeciwdziałające przemysłowi tytoniowemu, przede wszystkim w zakresie zakazu reklamy i promocji wyrobów tytoniowych 4

oraz sponsorowania. Państwowa Inspekcja Sanitarna każdego roku organizuje obchody Światowego Dnia bez Tytoniu na terenie całej Polski. W 2013 roku adresatem kampanii był ogół społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. Zakres podjętych działań obejmował w szczególności zagadnienia dotyczące przestrzegania zakazu reklam i promocji wyrobów tytoniowych oraz sponsoringu przez firmy tytoniowe, zdrowotnych skutków czynnego i biernego palenia tytoniu, promocji zdrowego stylu życia wolnego od dymu tytoniowego oraz działań związanych z organizacją punktów informacyjnoedukacyjnych. Istotnym punktem obchodów była organizacja rodzinnych festynów, podczas których udzielano uczestnikom licznych porad związanych z negatywnym skutkiem palenia tytoniu. W trakcie obchodów emitowane były spoty edukacyjne w miejscach użyteczności publicznej. Ukazały się liczne informacje w telewizji, radiu, prasie oraz na stronach internetowych. Szacunkowo, działania te dotarły do blisko 24 mln osób. B. Światowy Dzień Rzucania Palenia w 2013 r. z inicjatywy wojewódzkich i powiatowych stacji sanitarnoepidemiologicznych odbyło się wiele przedsięwzięć z okazji obchodów Światowego Dnia Rzucania Palenia, które są zwieńczeniem całorocznej działalności programowej w zakresie ochrony zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W ramach tegorocznych obchodów podjęto łącznie 234497 działań, które objęły zasięgiem blisko 2 000000 osób. W placówkach oświatowowychowawczych w ramach realizacji programów edukacji antytytoniowej prowadzone były przez koordynatorów szkolnych pogadanki, prelekcje, imprezy okolicznościowe. Zorganizowano wystawy, gazetki ścienne oraz dystrybucję materiałów edukacyjnych. Uruchomiono wiele punktów informacyjnopomiarowych, w czasie których udzielano informacji na temat profilaktyki palenia tytoniu oraz zachęcano do wykonania bezpłatnych badań medycznych: pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, sprawdzenia poziomu glukozy, poziomu cholesterolu, pojemności płuc lub poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu. Ogólnopolski projekt Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Cities) W celu poprawy egzekwowania i wzrostu przestrzegania przepisów ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55 z późn. zm.), a także zapoznania społeczeństwa ze szkodliwymi skutkami zdrowotnymi dymu tytoniowego dla czynnych i biernych palaczy, Główny Inspektorat Sanitarny wraz z wojewódzkimi i powiatowymi stacjami sanitarnoepidemiologicznymi od 1 października 2011 roku podjął się realizacji II edycji ogólnokrajowego projektu pn. Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Cities), która zakończyła się w 2013 roku. Projekt był finansowany przez Międzynarodową Unię ds. Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc, we współpracy ze Światową Fundacją ds. Walki z Chorobami Płuc (World Lung Foundation). Obie organizacje są zrzeszone w ramach Inicjatywy Bloomberga, założonej przez Michaela Bloomberga, burmistrza Nowego Jorku. W ramach projektu zorganizowano szkolenia dla funkcjonariuszy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Policji i Straży Miejskiej, odpowiedzialnych za egzekucję zapisów ww. ustawy w zakresie przestrzegania zakazu palenia i oznakowania stref bezdymnych. Przygotowano także podręcznik dla pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej, sprawujących bieżący nadzór nad realizacją obowiązków wynikających z ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz broszurę dla partnerów projektu informującą o zapisach ustawy. W ciągu 2-letniej realizacji projektu Policja i Straż Miejska i Gminna wydała 56099 upomnień, 37942 mandaty o łącznej wysokości 2121697,90 PLN. Od listopada 2011 roku do października 2013 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna przeprowadziła kontrole w 583440 placówkach. W ciągu dwóch 2 lat PIS wydała 31 decyzje administracyjne i 161 mandatów na całkowitą kwotę 29961,00 PLN za złamanie zakazu palenia oraz 73 decyzje administracyjne i 163 mandaty na całkowitą kwotę 28910,98 PLN za brak znaków palenia. 5

3.Profilaktyka uzależnień od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych Od 1 lipca 2012 roku Główny Inspektorat Sanitarny we współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Instytutem Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera w Łodzi oraz Instytutem Medycyny Wsi im. W. Chodźki w Lublinie w ramach zawiązanego partnerstwa rozpoczął realizację Projektu KIK/68 Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych współfinansowanego w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Głównym celem pięcioletniego Projektu jest ograniczenie używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym. W 2013 roku w ramach realizacji Projektu Główny Inspektorat Sanitarny we współpracy z partnerami zorganizował szkolenia pt. Edukacja zdrowotna, jako element zapobiegania uzależnieniom dla 16 wojewódzkich koordynatorów programu edukacyjnego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych pt. ARS, czyli jak dbać o miłość?, którzy następnie przeszkolili 340 powiatowych koordynatorów programu z 318 powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych. GIS zorganizował również cykl 10 szkoleń pt. Skuteczna komunikacja z pacjentem w zakresie ograniczania konsekwencji zdrowotnych używania substancji psychoaktywnych dla kadry medycznej, w których udział wzięło 897 osób (102 lekarzy, 595 pielęgniarek/pielęgniarzy, 189 położnych oraz 11 ekspertów). W ramach Projektu KIK/68 Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych powstał program edukacyjny ARS, czyli jak dbać o miłość? autorstwa Pana dr Krzysztofa Wojcieszka. Celem programu jest dotarcie z przekazem edukacyjnym do uczniów szkół ponadgimnazjalnych i ograniczenie skutków zdrowotnych używania substancji psychoaktywnych (alkoholu, tytoniu i narkotyków). Program został objęty honorowym patronatem Ministra Edukacji Narodowej. Instytucja Realizująca opracowała i wydała pakiety edukacyjne, w skład których wchodzi podręcznik z płytą CD opracowany przez autora programu, pakiet 150 broszur, 150 ulotek dla nauczyciela, 150 ulotek dla ucznia, 6 sztuk plakatów oraz 50 ankiet ewaluacyjnych dla ucznia. Całkowity budżet Projektu wynosi 4 045 519 CHF (12 456 154 PLN), z czego wartość dofinansowania Projektu przez stronę szwajcarską wynosi 85% i obejmuje kwotę 3 438 691 CHF (10 587 730 PLN), pozostałe 15% w kwocie 606 828 CHF (1 868 424 PLN) stanowi wkład krajowy zapewniony przez Ministra Zdrowia. 4. Profilaktyka HIV/AIDS Krajowy Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń HIV poprzez zapewnienie odpowiedniego dostępu do informacji, edukacji i usług w zakresie profilaktyki HIV/AIDS. wzrost poziomu wiedzy na nt. HIV i AIDS u ogółu społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży szkół ponadgimnazjalnych i gimnazjów, zmniejszenie poziomu ryzykownych zachowań, zwiększenie odpowiedzialności za własne zdrowie, zwiększenie liczby osób wykonujących badania na obecność wirusa HIV. ogół społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży gimnazjalnej i szkół ponadgimnazjalnych, nauczycieli, rodziców i opiekunów, osób aktywnych seksualnie, osób dorosłych, pacjentów i personelu placówek opieki zdrowotnej, społeczności lokalne. Ramy czasowe: rok 2013 z nasilonymi działaniami w czasie obchodów Światowego Dnia AIDS. Krajowe Centrum ds. AIDS. 6

wojewódzkie i powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne. nauczyciele i pedagodzy szkolni, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, pracownicy ośrodków kultury. Wojewodowie, Marszałkowie, Kuratoria Oświaty, lokalne władze samorządowe, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, ośrodki pomocy społecznej, parafie, placówki letniego i zimowego wypoczynku, podmioty lecznicze, domy kultury, biblioteki, świetlice, fundacje, lokalne media. Liczba odbiorców programu - 1419515 Liczba jednostek objętych programem - 8016 Wzmocnieniem działań programowych były coroczne obchody Światowego Dnia Walki z AIDS oraz działania realizowane w zakresie kampanii społecznej informacyjnej Znam rekomendacje PTN AIDS. Zalecam test na HIV skierowanej do środowisk medycznych, w szczególności lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy ginekologów oraz pielęgniarek i położnych, a poprzez te grupy zawodowe, do ogółu społeczeństwa. Celem działań kampanijnych jest upowszechnienie wczesnej diagnostyki zakażenia HIV, która ogranicza liczbę nowych zakażeń i pozwala w odpowiednim czasie rozpocząć terapię antyretrowirusową (ARV). Ponadto wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne, kontynuowały działania podjęte w ramach ogólnopolskiej kampanii społecznej Zrób test na HIV, która zachęcała do badań w kierunku HIV i wykonywania bezpłatnych, anonimowych testów w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych na terenie całego kraju. PROGRAMY WOJEWÓDZKIE: 1. Profilaktyka raka szyjki macicy Wybierz życie pierwszy krok (woj. dolnośląskie, woj. lubelskie, woj. łódzkie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. podkarpackie, woj. pomorskie, woj. świętokrzyskie, woj. warmińsko-mazurskie) zmniejszenie występowania raka szyjki macicy i umieralności na tę chorobę. zwiększenie poziomu wiedzy na temat profilaktyki raka szyjki macicy, w tym wirusa HPV, podniesienie wiedzy o czynnikach zwiększających ryzyko raka szyjki macicy (profilaktyka pierwotna i wtórna), motywowanie kobiet do regularnego poddawania się badaniom profilaktycznym, przygotowanie młodzieży do roli liderów edukacji zdrowotnej w środowisku lokalnym. uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, rodzice i opiekunowie uczniów, kadra pedagogiczna szkół. 7

Ramy czasowe: rok szkolny 2012/2013. Państwowa Inspekcja Sanitarna, Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. nauczyciele i pedagodzy w szkołach, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, lekarze. urzędy miast i gmin, przedstawiciele Kuratoriów Oświaty, dyrektorzy podmiotów leczniczych, dyrektorzy szkół, Fundacja edukacji Społecznej, Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet. Liczba odbiorców działań: 193056 Liczba jednostek objętych działaniami: 1031 2. Profilaktyka próchnicy Radosny uśmiech radosna przyszłość (woj. dolnośląskie, woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubuskie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. opolskie, woj. podlaskie, woj. pomorskie, woj. wielkopolskie) dostarczenie wiedzy na temat higieny jamy ustnej dzieciom i rodzicom. nauczenie dzieci podstaw higieny jamy ustnej, kształtowanie umiejętności prawidłowego szczotkowania zębów, zachęcenie rodziców do współdziałania z dziećmi na rzecz prawidłowej higieny jamy ustnej. uczniowie I, II klas szkół podstawowych, dzieci przedszkolne, rodzice i opiekunowie dzieci. Ramy czasowe: rok szkolny 2012/2013 Państwowa Inspekcja Sanitarna, Firma Colgate. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, nauczyciele i pedagodzy w szkołach i przedszkolach. przedstawiciele władz samorządowych, dyrektorzy szkół podstawowych, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, Rady Rodziców. Liczba odbiorców działań: 16662 Liczba jednostek objętych działaniami: 279 8

3. Profilaktyka chorób przenoszonych przez kleszcze Kleszcz mały czy duży nic dobrego ci nie wróży (woj. mazowieckie, woj. podkarpackie, woj. podlaskie, woj. śląskie, woj. warmińsko mazurskie) zmniejszenie liczby zachorowań na choroby przenoszone przez kleszcze. podniesienie poziomu wiedzy dzieci i młodzieży w zakresie profilaktyki chorób przenoszonych przez kleszcze, zaktywizowanie społeczności szkolnych do działań edukacyjnych w zakresie profilaktyki chorób przenoszonych przez kleszcze, zwiększenie wiedzy rodziców uczniów nt. szczepień oraz promowanie szczepień ochronnych jako skutecznej metody profilaktyki kleszczowego zapalenia opon mózgowych i mózgu. uczniowie gimnazjów oraz pozostałych placówek nauczania i wychowania, uczestnicy wypoczynku letniego, rodzice, nauczyciele i opiekunowie, klienci placówek służby zdrowia, usługowo-handlowych oraz ośrodków wypoczynkowych. Ramy czasowe: rok szkolny 2012/2013 Państwowa Inspekcja Sanitarna, Firma Baxter Poland. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. pedagodzy i nauczyciele placówek nauczania i wychowania, pracownicy placówek służby zdrowia. dyrektorzy placówek nauczania i wychowania, podmioty lecznicze, Kuratoria Oświaty, Rady Rodziców, Firma Baxter Poland. Liczba odbiorców działań 57614 Liczba jednostek objętych działaniami 865 4. Profilaktyka meningokokowa Pierwszy Dzwonek (woj. lubelskie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. podlaskie, woj. pomorskie) zmniejszenie narażenia na zakażenia meningokokami. przekazanie dzieciom i młodzieży informacji dot. możliwych dróg zakażenia i podstawowych zasad profilaktyki zakażeń wywołanych przez meningokoki, utrwalenie podstawowych zasad higieny. uczniowie gimnazjów, szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych, rodzice i opiekunowie. Ramy czasowe: rok szkolny 2012/2013 9

Fundacja Aby żyć. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. pedagodzy i nauczyciele placówek nauczania i wychowania, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania. dyrektorzy placówek nauczania i wychowania, podmioty lecznicze, Liczba odbiorców działań 73987 Liczba jednostek objętych działaniami 605 WOJEWÓDZKIE KAMPANIE SPOŁECZNE: 1. Europejski Tydzień Szczepień (woj. dolnośląskie, woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubelskie, woj. lubuskie, woj. łódzkie, woj. małopolskie, woj. podkarpackie, woj. podlaskie, woj. świętokrzyskie, woj. warmińsko-mazurskie, woj. zachodniopomorskie) propagowanie szczepień, jako najskuteczniejszej i najbardziej opłacalnej formy zapobiegania chorobom. personel medyczny zakładów opieki zdrowotnej, pacjenci zakładów opieki zdrowotnej. Ramy czasowe: 2013 rok ze szczególnym nasileniem działań w dniach 22-27 kwietnia 2013 roku. Państwowa Inspekcja Sanitarna. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. dyrektorzy i nauczyciele placówek nauczania i wychowania, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, pracownicy służby zdrowia, lokalne media. samorządy lokalne, starostwa powiatowe, placówki oświatowo-wychowawcze, podmioty lecznicze, lokalne media. Liczba odbiorców działań: 173557 Liczba podmiotów uczestniczących: 1249 2. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach (woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubelskie, woj. łódzkie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. opolskie, woj. podlaskie, woj. warmińsko-mazurskie, woj. wielkopolskie, woj. zachodniopomorskie) zwrócenie uwagi na problem antybiotykooporności, podniesienie poziomu świadomości społecznej w zakresie szkodliwości nadużywania oraz niewłaściwego stosowania antybiotyków, 10

ogół społeczeństwa. Ramy czasowe: wrzesień grudzień 2013 ze szczególnym nasileniem działań w dniu 18 listopada 2013 roku. Państwowa Inspekcja Sanitarna. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, pracownicy podmiotów leczniczych, lokalne media. Narodowy Instytut Leków w Warszawie. Liczba odbiorców działań: 173557 Liczba podmiotów uczestniczących: 1249 3. Profilaktyka grypy (woj. dolnośląskie, woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubelskie, woj. lubuskie, woj. łódzkie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. opolskie, woj. podkarpackie, woj. podlaskie, woj. pomorskie, woj. śląskie, woj. świętokrzyskie, woj. warmińsko-mazurskie, woj. wielkopolskie, woj. zachodniopomorskie) zapobieganie zachorowaniom na grypę i jej powikłaniom. edukacja w zakresie profilaktyki grypy sezonowej, przestrzeganiu zasad zdrowego stylu życia i czynności higienicznych oraz szczepień ochronnych, które mogą uchronić przed grypą. dzieci i młodzież placówek nauczania i wychowania, opiekunowie i rodzice dzieci i młodzieży, dyrektorzy, nauczyciele placówek nauczania i wychowania, pacjenci podmiotów działalności leczniczej, przedstawiciele podmiotów leczniczych, społeczność lokalna. Ramy czasowe: 2013 rok. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. dyrektorzy i nauczyciele placówek nauczania i wychowania, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, pracownicy służby zdrowia, lokalne media. samorządy lokalne, starostwa powiatowe, placówki oświatowo-wychowawcze, podmioty lecznicze, lokalne media. Liczba odbiorców działań: 1821810 Liczba podmiotów uczestniczących: 4557 11

4. Bezpieczny Letni i Zimowy Wypoczynek (woj. dolnośląskie, woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubelskie, woj. lubuskie, woj. łódzkie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. opolskie, woj. podkarpackie, woj. podlaskie, woj. pomorskie, woj. śląskie, woj. świętokrzyskie, woj. warmińsko-mazurskie, woj. wielkopolskie, woj. zachodniopomorskie) propagowanie prozdrowotnych zachowań wśród dzieci i młodzieży, podniesienie wiedzy z zakresu zapobiegania zagrożeniom związanym z wypoczynkiem letnim i zimowym, kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy. dzieci i młodzież przebywająca w placówkach organizujących wypoczynek letni i zimowy, opiekunowie i rodzice dzieci z placówek nauczania i wychowania, uczestnicy imprez plenerowych, personel medyczny placówek służby zdrowia, pacjenci podmiotów leczniczych. Ramy czasowe: styczeń luty 2013 rok i czerwiec wrzesień 2013 rok. Państwowa Inspekcja Sanitarna, władze samorządowe. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. kierownicy i wychowawcy grup na koloniach, obozach, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, pracownicy Miejskich Domów Kultury, policjanci, strażacy, policjanci, nauczyciele i pedagodzy, lokalne media. urzędy miast i gmin, starostwa powiatowe, komendy powiatowa policji, podmioty lecznicze. Liczba odbiorców działań: 491208 Liczba podmiotów uczestniczących: 4718 5. Profilaktyka zażywania nowych narkotyków tzw. dopalaczy (woj. dolnośląskie, woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubelskie, woj. lubuskie, woj. łódzkie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. opolskie, woj. podkarpackie, woj. podlaskie, woj. pomorskie, woj. śląskie, woj. świętokrzyskie, woj. wielkopolskie, woj. zachodniopomorskie) przekazanie informacji o zagrożeniach związanych z pojawieniem się na rynku narkotykowym nowych środków psychoaktywnych. dyrektorzy, nauczyciele placówek nauczania i wychowania, młodzież szkolna, studenci wyższych uczelni, uczestnicy letniego wypoczynku, rodzice i opiekunowie dzieci i młodzieży. Ramy czasowe: 2013 rok. 12

Państwowa Inspekcja Sanitarna. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. pracownicy placówek nauczania i wychowania, personel służby zdrowia. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, samorządy lokalne. Liczba odbiorców działań: 274958 Liczba podmiotów uczestniczących: 1615 6. Profilaktyka chorób przenoszonych przez kleszcze (woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubelskie, woj. lubuskie, woj. świętokrzyskie, woj. zachodniopomorskie) zmniejszenie liczby zachorowań na choroby przenoszone przez kleszcze. podniesienie poziomu wiedzy młodzieży szkolnej w zakresie profilaktyki boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu. społeczność lokalna ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży szkolnej (w tym uczestników wypoczynku letniego). Ramy czasowe: 2013 rok z nasileniem działań w okresie wakacyjnym (czerwiec-sierpień). Państwowa Inspekcja Sanitarna, Firma Baxter Poland. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE i PSSE. pedagodzy i nauczyciele placówek nauczania i wychowania, pracownicy placówek letniego wypoczynku, pracownicy. Państwowy Zakład Higieny, Firma Baxter Poland. Liczba odbiorców działań: 38650 Liczba podmiotów uczestniczących: 201 PROGRAMY LOKALNE: 1. Profilaktyka raka piersi Różowa wstążeczka (woj. łódzkie, woj. mazowieckie, woj. podkarpackie, woj. podlaskie) upowszechnienie samobadania piersi wśród młodych dziewcząt i matek. kształtowanie świadomości, że wczesne wykrycie guzów przez samokontrolę i wczesne podjęcie leczenia to jedna z metod profilaktycznych dająca szansę wyleczenia choroby nowotworowej piersi, wykształcenie nawyku samobadania piersi. 13

uczniowie szkół ponadgimnazjalnych oraz ich mamy, nauczycielki w szkołach. Ramy czasowe: rok szkolny 2012/2013. Państwowa Inspekcja Sanitarna, Firma Avon. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia PSSE. pedagodzy i nauczyciele placówek nauczania i wychowania, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, personel służby zdrowia. Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej, władze samorządowe, urzędy miast, lokalne media. Liczba odbiorców działań: 5283 Liczba jednostek objętych działaniami: 37 2. Profilaktyka astmy Wolność oddechu zapobiegaj astmie (woj. dolnośląskie, woj. opolskie, woj. podkarpackie, woj. podlaskie, woj. wielkopolskie) uświadomienie rodzicom i opiekunom dzieci znaczenia wczesnej profilaktyki astmy oraz stworzenie dzieciom zagrożonym chorobą możliwości optymalnej jakości życia. edukacja rodziców i opiekunów dzieci w zakresie umiejętności obserwacji objawów astmy, zmiana percepcji dziecka z astmą jako osoby z pełnymi możliwościami rozwojowymi. rodzice uczniów klas I - III szkół podstawowych, wychowawcy w klasach I III, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, uczniowie klas I III. Ramy czasowe: rok szkolny 2012/2013. Państwowa Inspekcja Sanitarna. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia PSSE. nauczyciele i wychowawcy klas I III szkół podstawowych, lekarze. dyrektorzy placówek nauczania i wychowania, dyrektorzy podmiotów leczniczych. Liczba odbiorców działań: 3759 Liczba jednostek objętych działaniami: 54 14

LOKALNE KAMPANIE SPOŁECZNE: 1. Profilaktyka zatruć grzybami (woj. kujawsko-pomorskie, woj. lubelskie, woj. małopolskie, woj. mazowieckie, woj. opolskie, woj. pomorskie, woj. śląskie, woj. świętokrzyskie, woj. warmińsko-mazurskie, woj. zachodniopomorskie) nagłośnienie problemu zatruć grzybami wśród społeczności lokalnej, zmniejszenie wskaźnika zachorowań i zgonów spowodowanych zatruciem grzybami wynikających z nieznajomości odróżniania grzybów jadalnych od trujących. pacjenci placówek ochrony zdrowia, uczniowie szkół, ich rodzice i opiekunowie, nauczyciele, wychowawcy, uczestnicy kolonii, personel medyczny placówek służby zdrowia. Ramy czasowe: czerwiec październik 2013. Państwowa Inspekcja Sanitarna. pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia PSSE. nauczyciele i pedagodzy placówek nauczania i wychowania, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, personel służby zdrowia, opiekunowie dzieci podczas kolonii. władze samorządowe, komendy powiatowe policji, dyrekcje placówek nauczania i wychowania, dyrektorzy podmiotów leczniczych, lokalne media. Liczba odbiorców działań: 60351 Liczba podmiotów uczestniczących: 1134 2. Profilaktyka skutków zdrowotnych ekspozycji na promieniowanie UV (woj. lubelskie, woj. lubuskie, woj. małopolskie, woj. podlaskie, woj. śląskie, woj. warmińsko-mazurskie) zmniejszenie występowania niekorzystnych skutków zdrowotnych w związku z nadmiernym korzystaniem z solariów przez młodzież przed ukończeniem 18 roku życia popularyzacja działań na rzecz promocji zdrowego stylu życia, w tym nadmiernej ekspozycji ludzi młodych na promieniowanie UV młodzież przed ukończeniem 18 roku życia, rodzice i opiekunowie młodzieży, nauczyciele, właściciele gabinetów kosmetycznych, personel medyczny placówek służby zdrowia. Ramy czasowe: 2013 rok. Państwowa Inspekcja Sanitarna. 15

pracownicy działu/oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia PSSE. pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, nauczyciele i pedagodzy szkolni, personel medyczny, wychowawcy na koloniach i półkoloniach. władze samorządowe, poradnie dermatologiczne, gabinety kosmetyczne. Liczba odbiorców działań: 179543 Liczba podmiotów uczestniczących: 912 V. BUDŻET NA DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNĄ I PROMOCJĘ ZDROWIA Środki finansowe wydatkowane przez GIS na realizację programów edukacyjnych, projektów i kampanii w zakresie promocji zdrowia w 2013 roku (PLN) Program Ograniczania Zdrowotnych następstw Palenia Tytoniu w Polsce. 318003,93 Cele i zadania na lata 21010-2013 Ogólnopolski projekt Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Cities) 82386,55 Projekt Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych 245614,31 SUMA 2856538,79 Środki finansowe przeznaczone przez stacje sanitarno-epidemiologiczne na działalność oświatowo-zdrowotną i promocję zdrowia w 2012 roku (PLN) WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM WSSE PSSE SPOZA PIS DOLNOŚLĄSKIE 139844,70 6000,00 50960,20 82884,50 KUJAWSKO-POMORSKIE 79426,3 31500,69 12207,63 35717,98 LUBELSKIE 122507,95 20420,07 20991,96 81095,92 LUBUSKIE 128905,54 165,00 3216,64 125523,90 ŁÓDZKIE 62076,84 32435,61 7782,09 21859,14 MAŁOPOLSKIE 112597,28 5512,00 13186,29 93898,99 MAZOWIECKIE 120516,32 19466,13 23294,74 77755,45 OPOLSKIE 18108,01 604,93 2012,87 15490,21 PODKARPACKIE 77901,90 19973,68 10441,72 47486,50 PODLASKIE 163711,6 43293,36 46465,06 73953,18 POMORSKIE 55983,03 360,00 9840,45 45782,58 ŚLĄSKIE 97937,05 4735,50 5162,41 88039,14 ŚWIĘTOKRZYSTKIE 50200,75 205,67 2506,14 47488,94 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 37395,56 16268,59 1366,31 19760,66 WIELKOPOLSKIE 182803,97 96193,54 12312,45 74297,98 ZACHODNIOPOMORSKIE 54166,72 3778,65 2838,00 47550,07 SUMA 1504083,52 300913,42 224584,96 978585,14 16

VI. PODSUMOWANIE DZIAŁALNOŚCI Głównym celem działań pionu oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia Państwowej Inspekcji Sanitarnej było kształtowanie postaw i zachowań prozdrowotnych poprzez promowanie zdrowego stylu życia oraz pogłębienie świadomości w zakresie zachowań ryzykownych dla zdrowia. Powyższe działania obejmowały realizację programów edukacyjnych oraz kampanii społecznych w zakresie promocji zdrowego stylu życia. Podejmowane działania przeprowadzone zostały zgodnie z przyjętymi celami i założeniami. Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach realizowanych przedsięwzięć nawiązali szeroką współpracę z instytucjami, partnerami i przedstawicielami samorządów lokalnych, w celu skutecznej realizacji przedsięwzięć prozdrowotnych. 17