Zasady odpraw celnych darów nadsyłanych do Polski Prawo celne a także niektóre inne ustawy przewidują zwolnienie od cła darów nadsyłanych z zagranicy dla ściśle określonych instytucji lub organizacji. Nie ma w przepisach celnych możliwości uzyskania przyrzeczenia organu celnego (promesy), że w razie spełnienia określonych warunków, sprowadzony w przyszłości z zagranicy towar zostanie zwolniony od cła. Z drugiej jednak strony, organ celny nie ma prawa odmówić zwolnienia od cła, jeśli wszelkie przewidziane prawem warunki, tak podmiotowe jak i przedmiotowe, zostaną spełnione. Decyzję w sprawie zwolnienia od cła wydaje się na podstawie wniosku o wszczęcie postępowania celnego i dołączonych do niego dokumentów wówczas, gdy sprowadzony z zagranicy towar zostanie zgłoszony do odprawy celnej. Zwolnienia wynikające z Prawa celnego * Art. 14, ust.1, pkt 13 Wolne od cła są rzeczy przywożone z zagranicy w ramach pomocy udzielanej przez rządy państw obcych oraz przez międzynarodowe organizacje międzyrządowe. Nie podlegają zwolnieniu towary zakupione z kredytu udzielanego przez podmiot krajowy z uzyskanej z zagranicy pomocy finansowej. Podmiot ubiegający się o zwolnienie od cła na podstawie tego przepisu powinien przedstawić urzędowi celnemu uwierzytelnioną kopię umowy międzyrządowej w języku polskim oraz fakturę, z której będzie wynikało, że określona dostawa ma charakter pomocy państwa obcego dla Polski i jest finansowana z funduszu tej pomocy. * Art. 14, ust. 1, pkt 14 Wolne od cła są rzeczy stanowiące pomoc humanitarną, otrzymywane przez jednostki organizacyjne statutowo powołane do realizacji takiej pomocy, np. PCK, PKPS, domy opieki społecznej oraz inne placówki prowadzące podobną działalność. Zwolnień określonych w tym przepisie nie stosuje się do kościelnych osób prawnych i do innych związków wyznaniowych - chociażby ich głównym zadaniem było niesienie pomocy humanitarnej. Z samego brzmienia tego przepisu wynika, że przedmiotami zwolnionymi od cła mogą być jedynie rzeczy bezpośrednio służące ludziom potrzebującym pomocy.
2 * Art. 14, ust. 1, pkt 15 Wolne od cła są rzeczy otrzymywane przez fundacje, przeznaczone do ich działalności statutowej, nie stanowiącej działalności gospodarczej. Na podstawie tego przepisu ze zwolnienia od cła mogą korzystać m.in. fundacje, których głównym zadaniem, istotą i celem jest działalność związana z niesieniem pomocy ludziom jej potrzebującym, a przedmiotem przywozu są rzeczy mogące zaspokoić ich najistotniejsze potrzeby, a więc takie jak: żywność, odzież, leki, sprzęt medyczny. Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 16 czerwca 1966 r. (sygnatura SA.Lu.1806/94) wolne od cła są także otrzymane w formie darowizny rzeczy wspomagające działalność statutową fundacji, np. samochód dostawczy. Nie mogą być jednak zwolnione od cła takie przedmioty, które będą udostępnione do działalności gospodarczej, nawet wtedy, gdy przewidywany dochód ma być przeznaczony na cele statutowe. Nie będą ponadto zwolnione towary zakupione przez fundację, choćby środki finansowe na te zakupy pochodziły z wcześniejszych darowizn. * Art. 14, ust. 1, pkt 26 Wolne od cła są rzeczy otrzymywane bezpłatnie przez jednostki budżetowe, przeznaczone do ich działalności. Jednostkami takimi są m.in. urzędy państwowe, szkoły, szpitale a także urzędy gmin. Towary otrzymywane przez urzędy gmin wolne są od cła wtedy, gdy służyć mają do realizacji ich zadań jako jednostki budżetowej. Wszystkie towary zwolnione od cła na podstawie powyższych przepisów są także, na mocy art. 7, ust. 1, pkt 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dziennik Ustaw Nr 11, poz. 50 z późniejszymi zmianami), zwolnione od tych podatków. Nie jest także wymagany podatek importowy, zgodnie z art. 6, ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1993 r. o podatku importowym od towarów sprowadzanych z zagranicy (Dziennik Ustaw Nr 123, poz. 551 z późniejszymi zmianami). Zwolnienia wynikające z innych przepisów Niezależnie od zwolnień od cła nadsyłanych z zagranicy darów przewidzianych Prawem celnym, istnieje możliwość zastosowania ulg celnych w stosunku do otrzymywanych z zagranicy w formie darowizny przez kościelne osoby prawne i związki wyznaniowe. Dotyczy to następujących towarów:
3 - przeznaczonych na cele kultowe, charytatywno-opiekuńcze i oświatowowychowawcze, - maszyn, urządzeń i materiałów poligraficznych oraz papieru. Podstawą prawną do zastosowania zwolnień od cła są następujące przepisy: * Art. 13, ust. 7 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dziennik Ustaw Nr 29, poz. 155 z późniejszymi zmianami). * Art. 56, pkt 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw Nr 29, poz. 154 z późniejszymi zmianami) * Art. 41, pkt 1 ustawy z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dziennik Ustaw Nr 66, poz. 287 z późniejszymi zmianami). * Art. 35, pkt 1 ustawy z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangielicko - Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw Nr 73, poz. 323). * Art. 20, pkt 1 ustawy z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangielicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw Nr 73, poz. 324) * Art. 20, pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangielicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw Nr 97, poz. 479). * Art. 34, pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw Nr 97, poz. 480). * Art. 29, pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw Nr 97, poz. 481). * Art. 28, pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Polsko Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw Nr 97, poz. 482) Powołane wyżej przepisy przewidują jedynie zwolnienie od cła nadsyłanych z zagranicy darów. Nie są one zwolnione jednak od podatków pobieranych na granicy, tj.
4 podatków od towarów i usług (VAT), akcyzowego i importowego. O zwolnienie od tych podatków odbiorca może się ubiegać we właściwym miejscowo (ze względu na siedzibę odbiorcy) urzędzie skarbowym. W przypadku braku pisemnej decyzji o zwolnieniu od podatków, odbiorca towarów zobowiązany jest do ich uiszczenia. Dlatego też wskazane jest wcześniejsze zawiadomienie odbiorcy przez darczyńcę o zamiarze dostawy określonych towarów, tak aby mógł on uzyskać ewentualną decyzję o zwolnieniu od podatków. Procedura odprawy celnej darów Towary nadsyłane w ramach pomocy zagranicznej winny być zgłoszone do odprawy celnej przez polskiego odbiorcę lub przez upoważnioną przez niego agencję celną. Zgłoszenie musi być dokonane na dokumencie SAD lub na zestawie SAD. Wymogi, jakie winny spełniać wnioski o wszczęcie postępowania celnego, sposób ich wypełnienia oraz dokumenty, które należy do nich dołączyć są szczegółowo określone w zarządzeniu Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 24 czerwca 1996 r. (Monitor Polski Nr 38, poz. 380). W przypadku zgłoszenia do odprawy celnej towarów klasyfikowanych w wielu pozycjach taryfowych, gdy podlegają one równocześnie zwolnieniu od cła i zwolnieniu od podatków, zarządzenie (pkt. 6.3.2. instrukcji) dopuszcza stosowanie jednej pozycji taryfowej przewidzianej dla towaru wartościowo dominującego w danej dostawie. Aby towary stanowiące pomoc zagraniczną mogły być zwolnione od cła, do wniosku o wszczęcie postępowania celnego należy dołączyć akt darowizny, sporządzony przez darczyńcę, wyraźnie wskazujący odbiorcę oraz wykaz nadsyłanych towarów z podaniem ich wartości. Niezbędne są ponadto dokumenty potwierdzające status prawny odbiorcy a także zakres prowadzonej działalności (np. fundacje). Przedmiotem darowizny w ramach pomocy zagranicznej mogą być towary nowe i używane. Towary używane muszą być jednak w takim stanie, który wskazuje na ich przydatność do dalszego użytkowania. Poza tym odzież używania przed wysyłką do Polski powinna być poddana dezynfekcji i dezynsekcji, co musi być potwierdzone stosownym dokumentem już w czasie przekraczania granicy - bez względu na to gdzie będzie dokonana odprawa celna. W przypadku braku takiego dokumentu decyzję zezwalającą na
5 wprowadzenie towaru na polski obszar celny może podjąć tylko przedstawiciel Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Nadsyłana odzież używana powinna być wyprawa, poskładana i posegregowana. W jednym opakowaniu winien znajdować się tylko jeden asortyment bielizny lub odzieży. Opakowania jednostkowe, takie jak np. worki, torby, pudła powinny być czyste, z dołączonym do nich w języku polskim spisem zawartości. Wymagania odnośnie sprowadzania z zagranicy odzieży używanej wynikają z decyzji Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 7 kwietnia 1994 r. (Nr ZPO-4432-6/94). Przy odprawie celnej przywozowej przedmiotów używanych należy mieć na uwadze także wprowadzony ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dziennik Ustaw Nr 3, poz. 6 z 1981 r. z późniejszymi zmianami) zakaz przywozu do Polski odpadów. Jako odpady objęte zakazem przywozu traktowane są następujące towary: - używane obuwie, - przedmioty, które ze względu na zużycie nie nadają się do dalszego użytkowania, oraz - przedmioty i substancje, których cechy fizyczne lub chemiczne uległy zmianom, np. przeterminowane leki, kosmetyki czy produkty żywnościowe. W przypadku wprowadzenia do Polski takich przedmiotów, muszą one bezwzględnie zostać zwrócone do nadawcy już z granicy, gdyż nie wydaje się zezwolenia na zniszczenie ich w kraju. E.D.