Młdy bywatel Tabela 1. Praca nastlatka Umwa dzieł (umwa cywilnprawna) Umwa-zlecenie (umwa cywilnprawna) Umwa pracę Opis Zbwiązujesz się d wyknania jakiejś pjedynczej rzeczy, musi być widczny efekt twjej pracy Zbwiązujesz się d świadczenia usługi przez jakiś czas Zbwiązujesz się, że będziesz pracwał u pracdawcy i wyknywał jeg plecenia Jak zawrzeć umwę? Dwlna frma: pisemnie lub ustnie Dwlna frma: pisemnie lub ustnie Pisemnie Czy mżna pracwać za darm? Nie Zlecenie mżna wyknać niedpłatnie; wykrzystywane w wlntariacie Musisz dstać wynagrdzenie; m.in. za pełny etat t 1600 zł brutt C w umwie? Mżesz dść swbdnie kreślić prawa i bwiązki strn, jednak muszą być zgdne z prawem Mżesz dść swbdnie kreślić prawa i bwiązki strn, jednak muszą być zgdne z prawem Warunki nie mgą być grsze niż te kreślne w prawie pracy Ile płacisz pdatków? 18% bądź 32% 18% bądź 32% 18% bądź 32% przy wyskich zarbkach; wszystkim zajmuje się pracdawca Urlp i zwlnienie Nie masz prawa d płatneg urlpu i zwlnienia lekarskieg Nie masz prawa d płatneg urlpu i zwlnienia lekarskieg Praw d płatneg urlpu (20-26 dni), zwlnienia lekarskieg Jeśli są prblemy Mżesz zwrócić się d wydziału cywilneg sądu rejnweg; pbierana jest płata Mżesz zwrócić się d wydziału cywilneg sądu rejnweg; pbierana jest płata Mżesz zwrócić się d sądu pracy; płata nie jest pbierana Prawa i bwiązki Służba wjskwa Nie jesteś pdprządkwany sbie, która zamawia dzieł/zleca; nie krzystasz z chrny przepisów praca pracy Nie jesteś pdprządkwany sbie, która zamawia dzieł/zleca; nie krzystasz z chrny przepisów praca pracy Pracdawca ma bwiązek zapewnić dpwiednia warunki d jej wyknywania; ma praw wydawać plecenia
Ostatni przymuswy pbór d wjska dbył się w 2008 r. Zamiast pbru wprwadzn kwalifikację wjskwą. Obecnie rejestrację prwadzi się na pdstawie danych sbwych uzyskanych z ewidencji ludnści prwadznej przez wójtów lub burmistrzów. Każdy mężczyzna, który kńczy w danym rku 19 lat musi zgłsić się d kwalifikacji wjskwej (zgłsić się również mgą kbiety). Przeprwadzane są badania medyczne mające na celu ustalenie zdlnści d dbycia służby wjskwej. Osby, które nie chcą dbywać służby wjskwej są przenszne d rezerwy i trzymują zaświadczenie uregulwanym stsunku d służby wjskwej. W razie niestawienia się, nakłada się na sbę grzywną i/lub dprwadza za pmcą Plicji. Kategrie A zdlny d służby B czasw niezdlny D niezdlny d służby w czasie pkju E trwale niezdlny d służby C się zmienił w zakresie pwszechneg bwiązku brny? Najisttniejszą zmianą jest inny spsób i zakres spełniania bwiązku służby wjskwej, który becnie plega na chtniczym pełnieniu służby przygtwawczej, pełnieniu kreswej służby wjskwej przez żłnierzy rezerwy raz dbywaniu ćwiczeń wjskwych przez żłnierzy rezerwy. dprecyzwan zakres spełniania pwszechneg bwiązku brny prblematykę wyknywania zadań w ramach nadanych przydziałów kryzyswych, przydziałów mbilizacyjnych raz pracwniczych przydziałów mbilizacyjnych. W nwych przepisach uwzględnia się też nwą frmę edukacji dla bezpieczeństwa zamiast przyspsbienia brnneg raz mżliwść dbywania ćwiczeń w jednstkach rganizacyjnych przewidzianych d militaryzacji. Nardwe Siły Rezerwwe (NSR) twrzą żłnierze rezerwy, którym nadan przydziały kryzyswe. NSR stanwią wzmcnienie ptencjału jednstek wjennych. Zasadniczym zadaniem NSR jest zapewnienie suwerennści państwa, bezpieczeństwa i pkju. Mgą ne także brać udział w zwalczaniu klęsk żywiłwych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrrystycznych i z zakresu chrny mienia, akcjach pszukiwawczych raz ratwania lub chrny zdrwia i życia ludzkieg itp. Służbę przygtwawczą wprwadzn w celu grmadzenia zasbów sbwych na ptrzeby Nardwych Sił Rezerwwych. Ten nwy rdzaj służby wjskwej jest przeznaczny przede wszystkim dla chtników, którzy wcześniej nie pełnili jakiegklwiek rdzaju czynnej służby wjskwej i zamierzają pdjąć bwiązki w ramach NSR. Służba przygtwawcza wychdzi również naprzeciw czekiwanim sób, które identyfikują się ze służbą wjskwą, jednak nie zamierzają na stałe wiązać się z zawdem żłnierza. Adreswana jest d sób przeniesinych d rezerwy, w tym żłnierzy rezerwy, którzy dtychczas nie dbywali czynnej służby wjskwej raz chtników, którzy zgłszą się d jej dbycia i nie pdlegają bwiązkwi dbycia zasadniczej służby wjskwej. D służby przygtwawczej mże być pwłana sba nie karana za przestępstw umyślne, psiadająca bywatelstw plskie, dpwiednią zdlnść fizyczną i psychiczną d pełnienia czynnej służby wjskwej, wiek c najmniej siemnastu lat i wykształcenie: c najmniej wyższe w przypadku kształcenia na ptrzeby krpusu ficerów; c najmniej średnie w przypadku kształcenia na ptrzeby krpusu pdficerów; c najmniej gimnazjalne w przypadku kształcenia na ptrzeby krpusu szeregwych. Kbiety w wjsku Od 1999 r. kbiety mgą kształcić się w szkłach wjskwych Mgą pełnić służbę wjskwą na wszystkich stanwiskach służbwych Sił Zbrjnych RP
Umżliwin kbietm stawienie się w trybie chtniczym d kwalifikacji wjskwej, niezależnie d psiadanych kwalifikacji i wykształcenia, jeżeli ukńczyły c najmniej siemnaście lat życia, d kńca rku kalendarzweg, w którym kńczą dwadzieścia cztery lata Kbiety mgą pełnić służbę wjskwą w ramach NSR na zasadach gólnych. O przyjęciu decydują ich kwalifikacje i ptrzeby Sił Zbrjnych RP. Warunkiem kniecznym jest uprzednie pełnienie czynnej służby wjskwej i przeniesienie d rezerwy. W związku z tym, kandydatki d służby wjskwej w ramach NSR pwinny stawić się d kwalifikacji wjskwej w trybie chtniczym i dbyć szklenie w ramach służby przygtwawczej. Liceum gólnkształcące Technikum Zasadnicza Szkła Zawdwa Ile lat? 3 4 2-3 Na c kładzie nacisk? Na przygtwaniu d studiwania Na przygtwaniu d studiwania i/lub pdjęcia zawdu D pdjęcia zawdu Czym się kńczy? Matura Matura i egzamin zawdwy Egzamin zawdwy C umżliwia? Studia; szkła plicealna Pdjęcie zawdu i/lub studia Pdjęcie zawdu; kntynuacja nauki Terminy rekrutacji: Od 10 maja d 24 maja składanie pdań Od 28 czerwca d 1 lipca składanie kpii świadectwa i wyników egzaminu Od 2 lipca d 4 lipca szklne kmisje prwadzą pstępwanie rekrutacyjne D 4 lipca głszenie list przyjętych kandydatów (w klejnści d największej ilści pkt.) Od 5 lipca d 8 lipca ptwierdzenie chęci nauki w tej szkle i składanie ryginału świadectwa i wyników egzaminu 8 lipca głaszanie list kandydatów, który ptwierdzili chęć nauki w tej szkle Od 9 lipca d 11 lipca rekrutacja uzupełniająca 9 lipca składanie kpii świadectwa i wyników egzaminu 10 lipca szklnie kmisje prwadzą pstępwanie rekrutacyjne i wywieszają listę Od 10 lipca d 11 lipca ptwierdzenie chęci nauki w tej szkle i składanie ryginału świadectwa i wyników egzaminu Od 27 sierpnia d 30 sierpnia ddatkwa, statnia, rekrutacja Punkty mżliwe d zdbycia: 100 za wyniki egzaminu należy wynik prcentwy z zakresu przeliczać na punkty przyjmując współczynnik 0,2 (np. uczeń uzyskał z matematyki wynik - 70% c daje w rekrutacji 14 punktów, gdyż 70 x 0,2 = 14). 100 za świadectw, raz za inne siągnięcia ucznia dntwane na świadectwie ukńczenia gimnazjum 13 punktów za tytuł finalisty w c najmniej jednym knkursie, 5 punktów - za uzyskane wyskie miejsce nagradzane lub hnrwane zwycięskim tytułem 2 punkty za uzyskane wyskie miejsce w zawdach wiedzy, rtystycznych i sprtwych rganizwanych przez kuratra światy alb przez inne pdmity działające na terenie szkół c najmniej na szczeblu pwiatwym 2 punkty wlntariat 2 punkty świadectw z wyróżnieniem.
Matura IB d 6 punktów za średnią arytmetyczną zakrąglną d trzech miejsc p przecinku, uzyskaną z bwiązkwych zajęć edukacyjnych i ddatkwych zajęć edukacyjnych, a) Wymagania Aby przystąpić d egzaminów, musisz wziąć udział w dwuletnim prgramie prwadznym przez szkłę z certyfikatem IBO. Uczestnictw w nim jest bwiązkwe, bez nieg nie mżna zdawać Matury Międzynardwej. Wymagany pzim angielskieg t CAE (Certificate in Advanced English) b) Egzaminy Właściwy egzamin maturalny ma miejsce w maju statnieg rku prgramu, jednak egzaminy ustne raz część pisemnych jest zaliczana znacznie wcześniej. Już na kńcu pierwszeg półrcza nauki w prgramie IB uczniwie przygtwują prezentację maturalną z języka plskieg na pdstawie mówinych lektur. Otrzymana cena stanwi k. 15% stateczneg wyniku. W przypadku każdeg przedmitu uczeń jest zbwiązany d napisania pracy badawczej (cenianej przez nauczyciela prwadząceg przedmit), która z reguły stanwi 20% stateczneg wyniku. Pzstałe 80% t wynik właściweg egzaminu pisaneg w maju. Każdy przedmit ceniany jest w skali 1-7, przy czym 7 jest ceną najwyższą. Aby przedmit zstał uznany za zaliczny ptrzebna jest minimum 4". W sumie z egzaminu maturalneg mżna trzymać maksymalnie 45 punktów: 42 z 6 przedmitów egzaminacyjnych raz 3 z TOKu i Extended Essay'u. c) Kszty pdręczniki d prgramu IB (klasy II i III) łącznie kł 800 PLN (w zależnści d wybranych przedmitów) płata za bsługę prgramu (szklenia, krespndencja, materiały) w II rku nauki 300 PLN / miesiąc a w III rku nauki 100 PLN / miesiąc (rk szklny 2011/12) płata egzaminacyjna za kszty rganizacji egzaminu dla IBO w Genewie k. 440 GBP (rk szklny 2011/12) Metdlgia Ogólnplskieg Rankingu Liceów Ogólnkształcących 2013 Sukcesy w limpiadach 30% Matura z przedmitów bwiązkwych 25% Matura z przed. ddatkwych 40% Opinia akademicka 5% Metdlgia Ogólnplskieg Rankingu Techników 2013 Sukcesy w limpiadach 20% Matura z przedmitów bwiązkwych 25% Matura z przedmitów ddatkwych 20% Egzamin zawdwy 30% Opinia akademicka 5% Wizyta nastlatka u lekarza Zgdna na perację: d 16 lat rdzice, d 16 d 18 rdzice i nastlatek, d 18 sam nastlatek Lekarz musi pwiedzieć całą prawdę pacjentwi d 16 rku życia, jak i jeg rdzicm
Mżemy zapisać się d dwlnej przychdni: wystarczy ubezpieczenie spłeczne i dkument tżsamści Aby móc skrzystać z usług lekarzy w UE, należy wyrbić sbie kartę EKUZ (Eurpejska Karta Ubezpieczenia Zdrwtneg) Bez skierwania mżemy się udać d gineklga, płżnika, dentysty, kulisty, dermatlga, wenerlga, nklga i psychiatry raz śrdków d uzależnień
Bibligrafia Paszprt nastlatka, Klaus W., Wźniakwska-Fajst D., Warszawa 2011 Praca w czasie wakacji, Pastwwa Inspekcja Pracy. Nwelizacja ustawy z dnia 21 listpada 1967 r. pwszechnym bwiązku brny Rzeczypsplitej Plskiej w pytaniach i dpwiedziach stan prawny na 1 marca 2010 r., Wjsk Plskie. KOSS. (cz. 2., "rzszerzna", klr zielny), s. 169-172. Oświatwe ABC. Egzaminy, Centralna Kmisja Egzaminacyjna, s. 4 Matura IB czym jest?, Perspektywy Metdlgia Ogólnplskieg Rankingu Liceów Ogólnkształcących 2013 miesięcznika Perspektywy. Metdlgia Ogólnplskieg Rankingu Techników 2013 miesięcznika Perspektywy.