O potrzebie zmiany ustawy o broni i amunicji Tomasz Otrębski Fundacja imienia Tadeusza Kościuszki w Krakowie
Zbieractwo i obrót zabytkową bronią stanowią od dawna, prawie, temat tabu i tylko od czasu do czasu telewizja i prasa donosi,że policja znalazła u któregoś zbieracza duże ilości nielegalnie posiadanej różnej broni. Następnie okazuje się, że po ekspertyzie, zdecydowana większość tej zakwestionowanej i sfotografowanej broni wraca do zbieracza jako niebroń i tylko na pozostałe przedmioty zbieracz musi starać się o pozwolenie lub podlegają one przepadkowi z symboliczną karą grzywny. O tym jednak opinii publicznej się nie informuje, bo to przestaje być już sukcesem organów ścigania. W kwestii posiadania zabytkowej broni panuje, w praktyce różnych Komend Policji, znaczna dowolność spowodowana nieprecyzyjnymi przepisami Ustawy o broni i amunicji z dnia 21.05.1999. ( Dz. U. Nr. 53/99 ).Podane dalej artykuły dotyczą tej właśnie Ustawy. Zmianę przepisów w tym zakresie postuluje od dawna Stowarzyszenie Miłośników Dawnej Broni i Barwy. Założone w 1957 roku przy Muzeum Narodowym w Krakowie, jest ono kontynuatorem tradycji przedwojennego Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Wojska Polskiego i skupia ok. 400 uczonych, muzealników, bronioznawców i kolekcjonerów z kraju i zagranicy. Stowarzyszenie przy opracowywaniu projektu zmian w przepisach o broni korzystało z pomocy, założonej w 1988 r Fundacji im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie,która oprócz kultywowania tradycji kościuszkowskiej, zajmuje się badaniem i popularyzowaniem historii Wojska Polskiego. Stowarzyszenie domaga się wprowadzenia przepisów podobnych do obowiązujących w większości krajów Unii Europejskiej i uchylenia przepisów ośmieszających nasz system prawny. I tak, aktualna Ustawa o broni i amunicji nie podaje o g ó l n e j definicji broni i dlatego Stowarzyszenie proponuje zdefiniować, że - bronią, w rozumieniu Ustawy, są wszelkie przedmioty przeznaczone do rażenia celów z bliska lub na odległość, niebezpieczne dla życia lub zdrowia, mające mniej niż 150 lat - ( art.1.2 ). Pozwoli to nie zaliczać do broni, której posiadanie jest zabronione, przedmiotów nie niebezpiecznych, a tym samym nie zagrażających porządkowi publicznemu oraz ewidentnych zabytków, np. historycznych kusz i broni pneumatycznej. Celowym wydaje się też, by Ustawa nie dotyczyła specjalistycznych muzeów na podstawie odrębnych przepisów ( Art. 3.5 ), bowiem mimo że od muzeów nie wymaga się pozwoleń na broń, jednak pozostałe przepisy ich w pełni dotyczą. Nie powinna być zaliczana do broni palnej tzw broń alarmowa, bowiem nie służy ona do rażenia celu a jedynie do nadawania sygnału hukowego lub świetlnego ( art. 4.1.1). Do tego celu służy też amunicja ślepa, do której nabycia, u naszych południowych i zachodnich sąsiadów, wystarczy być pełnoletnim.( art. 4.3.) Ustawa stanowi, że gotowe lub obrobione istotne części ( każdej!) broni lub amunicji uważa się za broń lub amunicję. ( art. 5.1 ). W przepisie tym zabrakło słowa palnej. Powoduje to, że każda znaleziona część broni, nie tylko palnej, stanowi podstawę do wszczęcia postępowania karnego. Dotyczy to w szczególności wszelkiego rodzaju wykopalisk i destruktów, a także teoretycznie broni białej i cięciwowej. Stowarzyszenie proponuje zdefiniować, by - istotne części broni p a l n e j, które mają walor wartościowej części zamiennej uważać za broń bowiem dopiero takie stanowić mogą zagrożenie dla porządku publicznego. Fundacja imienia Tadeusza Kościuszki w Krakowie 2
Innym przepisem, który powinien być również zmieniony jest art.11 Ustawy, który stanowi kiedy pozwolenie na broń nie jest wymagane : 1. jest broń palna wytworzona przed rokiem 1850. powinno być- broń palna na proch dymny, podlegająca ochronie jako zabytek, na podstawie przepisów odrębnych, oraz amunicja do niej. Obowiązujące do tej pory przepisy spowodowały nieobliczalne straty w zasobach polskiej broni palnej z okresu powstania styczniowego 1863 i późniejszego. Historyczna broń na proch dymny tzw. czarnoprochowa, jako stanowiąca poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, była konsekwentnie niszczona przez cały okres powojenny, pomimo, że przy jej użyciu nie popełniono w tym czasie żadnego przestępstwa lecz samym przestępstwem było i jest jej posiadanie. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r o ochronie zabytków w art.59 ust.1 stanowi jaka broń czarnoprochowa podlega, jako zabytek, szczególnej ochronie prawnej. 2. jest gromadzenie broni w zbiorach muzealnych na podstawie odrębnych przepisów powinno być kolekcji broni wpisanych do rejestru zabytków. Pozwolenia na broń nie powinno się wymagać od właścicieli kolekcji wpisanych do rejestru zabytków, bowiem taki wpis nie jest łatwo uzyskać a dotyczy on tylko obiektów ważnych dla kultury narodowej.( art.6.1.2.c oraz art. 6.1 cyt. Ustawy o ochronie zabytków ) Zdziwienie budzić musi fakt dopuszczenia do swobodnego posiadania, strzelających dymnym prochem, replik rewolwerów kapiszonowych z 1848 roku. Jeżeli ktoś na tej podstawie sprowadzi do kraju np. 50.000 sztuk takiej broni to szybko trzeba będzie ten przepis zmieniać, bowiem wtedy Polska może się zmienić w Dziki Zachód. Obecny przepis wymaga, natomiast, uzyskiwania pozwoleń np. na: - kusze z XVI i XVII wieku oraz ich istotne części - zabytkową broń pneumatyczną, która nie przedstawia żadnej wartości bojowej a ze względu na swoją cenę i rzadkość występowania nie stanowi żadnego niebezpieczeństwa. - zabytkową broń gazową, która stanowi również ogromną rzadkość a specjalna amunicja do niej nie jest już nigdzie produkowana. Do odkrywczych pomysłów Ustawy należy zaliczenie do broni pałek wykonanych z drewna, imitujących kij bejsbolowy ( art. 4.1.4 ) i w związku z tym obowiązują je wynikające z Ustawy, następujące zasady postępowania{wyraz broń należy rozumieć jako pałka ): art. 4 Ilekroć w ustawie jest mowa o broni, należy przez to rozumieć: A/ broń białą w postaci pałek wykonanych z drewna imitujących kij bejsbolowy art. 2 Poza przypadkami określonymi w ustawie, nabywanie, posiadanie oraz zbywanie pałek jest zabronione. Fundacja imienia Tadeusza Kościuszki w Krakowie 3
art. 5 Gotowe lub obrobione istotne części pałki uważa się za broń. art. 6 Zabronione jest dokonywanie przeróbek pałki zmieniających jej przeznaczenie. Przeróbki takie uważa się za wyrób broni. Art. 10 Pozwolenie na posiadanie pałki może być wydane, w szczególności, w następujących celach: - ochrony osobistej lub łowieckich - sportowych lub szkoleniowych - kolekcjonerskich lub pamiątkowych Właściwy organ Policji może w pozwoleniu ograniczyć lub wykluczyć możliwość jej noszenia, co potwierdza w legitymacji posiadacza. W pozwoleniu na pałkę określa się cel w jakim zostało wydane, rodzaj i liczbę egzemplarzy. Art. 12 Wraz z pozwoleniem wydaje się zaświadczenie uprawniające do nabycia pałki w terminie 3 miesięcy od daty wydania zaświadczenia. Art. 13 Nabywca pałki jest zobowiązany do jej zarejestrowania w terminie 5 dni, na podstawie dowodu nabycia pałki. Art. 15 Osoba występująca z podaniem o wydanie pozwolenia na pałkę przedstawia właściwemu organowi Policji orzeczenie lekarskie i psychologiczne wydane przez uprawnionego lekarza i psychologa potwierdzające, że może ona dysponować pałką. Art. 16 Osoba występująca z podaniem o wydanie pozwolenia na pałkę jest obowiązana zdać egzamin ze znajomości przepisów dotyczących posiadania i używania pałki oraz umiejętności posługiwania się nią. Art. 21 Dopuszcza się zbywanie pałki pomiędzy osobami posiadającymi pozwolenie na ten sam rodzaj pałki. Zbywający pałkę obowiązany jest niezwłocznie powiadomić pisemnie o tym fakcie właściwy organ Policji. Art. 22 Osoba która utraciła uprawnienie do posiadania pałki jest obowiązana niezwłocznie zbyć pałkę. Jeżeli pałka nie zostanie zbyta w terminie 30 dni, należy ją złożyć do depozytu Policji (błąd albo niezwłocznie albo w terminie 30 dni ) Art. 25 - Posiadacz pałki, w przypadku jej utracenia, obowiązany jest w ciągu 24 godzin od stwierdzenia utraty, zawiadomić o tym Policję. Art. 26 Osoba posiadająca zezwolenie na posiadanie pałki jest obowiązana, w razie zmiany miejsca zamieszkania, zawiadomić o tym pisemnie w terminie 14 dni, organ Policji właściwy ze względu na nowe miejsce zamieszkania. Art. 32 Pałkę należy przechowywać i nosić w sposób uniemożliwiający dostęp do niej osób nieuprawnionych. Art. 51 Kto zbywa osobie nieuprawnionej albo bez wymaganego pozwolenia posiada albo wyrabia pałki, podlega karze areszty lub grzywny. Kto posiada pałkę nie mając przy sobie legitymacji posiadacza pałki, podlega karze grzywny. Fundacja imienia Tadeusza Kościuszki w Krakowie 4
To, może przydługie, cytowanie przepisów dotyczących pałki, uświadamia, do jakich śmieszności dochodzi gdy do ustawy o broni wrzuca się inne przedmioty, określane w prawie karnym jako niebezpieczne narzędzia. Chciałbym się też zastrzec, że nie jest moim celem zniechęcenie PT Czytelników do występowania o wydanie zezwolenia na posiadanie pałki wykonanej z drzewa, imitującej kij bejsbolowy. Prostsze wydaje się jednak kupienie w sklepie sportowym kija bejsbolowego i zachowanie dowodu jego zakupu, by Policja nie miała wątpliwości czy jest to kij czy imitująca kij pałka. Tomasz B. Otrębski (Biegły sądowy w zakresie militariów i historycznej broni palnej ) www.fundacjakosciuszki.pl Kraków 20.11.2003 Fundacja imienia Tadeusza Kościuszki w Krakowie 5