Miesięcznik Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Koszalin, wrzesień-październik 2013/Nr 31/32 Hotel Schumacher Autor: Romuald Kowalczyk Hotel Schumacher oraz widoczna witryna mieszczącego się pod tym samym adresem sklepu z ozdobnymi tkaninami Gustava Kleina. Platerowana srebrem zastawa hotelowa sygnowana nazwiskiem właściciela (Czarske) z wytwórni J. Bautz - Breslau. Ze zbiorów autora. W Koszalinie, w miejscu gdzie dziś znajduje się hotel Gromada, przed ponad stu laty wybudowano hotel Schumacher. Powstały przy Neuetorstrasse 51-53 hotel oferował gościom 60 łóżek, oraz elegancką salę bankietową gdzie serwowano smaczne posiłki i zawsze świeże beczkowe piwo. Właścicielami hotelu w różnych okresach byli: Carl Schumacher, Carl Schulz, Johannes Duschinski i Ferdinand Czarske. Z czasów gdy ostatni z nich zarządzał hotelem prezentujemy platerowane srebrem naczynia w których podawano hotelowym gościom kawę. UWAGA Gazeta Odkrywcza publikuje różne informacje (w formie zdjęć i tekstu) jedynie w celu poznania prawdy historycznej, a zawarte w niej treści nie mają na celu propagowania faszyzmu, komunizmu czy jakichkolwiek totalitarnych ideologii.
www.she-odkrywcy.pl forum.she-odkrywcy.pl Hotel Gromada, 2013 rok Po zajęciu Koszalina przez Armię Czerwoną hotel mocno ucierpiał prawdopodobnie od ostrzału artyleryjskiego. W roku 1960 w miejscu hotelu Schumacher s wybudowano hotel Jałta który swoją nazwą miał przypominać obecnym mieszkańcom Koszalina gdzie zatwierdzono nowy porządek w powojennej Europie. W późniejszych latach hotel używał nazwy Arka by w naszych czasach służyć gościom jako Gromada. Hotel Schumachers, 1926 rok Reklama hotelu, 1926 rok 2 Wnętrze sali restauracyjnej hotelu Schumachers, lata dwudzieste XX wieku
forum.she-odkrywcy.pl www.gazeta-odkrywcza.pl Pasje kolekcjonerskie w koszalińskim Muzeum Autor: Redakcja 19 września 2013 roku w Muzeum w Koszalinie uczestniczyliśmy na otwarciu wystawy pn. Pasje kolekcjonerskie. Mimo, że wystawa została przygotowana przez Oddział Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Koszalinie, większą część eksponatów nie stanowiły wcale numizmaty. W wystawowych gablotach prezentowano często bardzo nietypowe zbiory. Mogliśmy podziwiać przedmioty związane z odbywającymi się w zeszłym roku w Polsce Euro 2012, figurki z kinder niespodzianek, bilety komunikacji miejskiej, etykiety zapałczane, birofilia, stare pocztówki czy kapsle z butelek od szampana. W wystawie wzięli udział także członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Odkrywcy. Zygmunt Bielski zaprezentował obszerne zbiory odznak i barw kawalerii z okresu II Rzeczpospolitej, odznaki, odznaczenia i orły Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oraz kolekcję wykonanych przez siebie drewnianych figurek polskich żołnierzy z różnych okresów historycznych. Kolekcję figurek Zygmunta Bielskiego mogliśmy już podziwiać w jednym z numerów Gazety Odkrywczej. Romuald Kowalczyk zaprezentował kolekcję dzwonków rowerowych z początków ubiegłego stulecia. Wszystkie dzwonki pochodzą z Pomorza i widnieją na nich nazwy miast z tego regionu. Pasje kolekcjonerskie 3
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l 4 Pasje kolekcjonerskie
Pasje kolekcjonerskie w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l 5
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l Komorowo 2013 - Biesiada Historyczna 6 Plan kościoła w Komorowie naszkicowany w dwudziestoleciu międzywojennym. Zwraca uwagę ambona umieszczona za ołtarzem oraz tablica upamiętniająca mieszkańców wsi poległych podczas I wojny światowej. Losy tego zabytku po roku 1945 pozostają nieznane. - opis z facebook.com/komorowochurch KOMOROWO 2013
w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l 7 KOMOROWO 2013
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l 8 KOMOROWO 2013
w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l 9 KOMOROWO 2013
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l 10 KOMOROWO 2013
forum.she-odkrywcy.pl www.gazeta-odkrywcza.pl 115. urodziny Tekst: www.kurierkolejowy.eu Fot. M. Król koszalińskiej kolejki wąskotorowej 17 listopada na terenie zabytkowej lokomotywowni przy ul. Lechickiej 54g odbyło się uroczyste spotkanie połączone z symbolicznym, okolicznościowym poczęstunkiem. W trakcie imprezy odbył się przejazd kolejką w miejsce, gdzie aktualnie prowadzane są prace budowlane związane z reaktywacją połączenia kolejowego do miejscowości Rosnowo oraz prezentacja taboru pozyskanego przez Towarzystwo w 2013 r. z Cementowni Opole. Tabor ten posłuży do dalszej odbudowy zabytkowej wąskotorówki. TMKW przedstawiło stan prac przy zabytkowej lokomotywowni wąskotorowej, na której remont pozyskano w tym roku od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotację w wysokości 100 tys. zł. Pozwoli ona na dokończenie renowacji lokomotywowni. Warto zaznaczyć, że jest to jedyny taki zachowany obiekt na Pomorzu Środkowym, a jego odnowienie, dzięki wsparciu z budżetu państwa, pozwoli w pełni odtworzyć jego wysokie walory historyczne i udostępnić publiczności. Przywrócenie dawnej świetności zabytkowemu obiektowi kolejowemu pochodzącemu z początku XX wieku, zostało wsparte jako jedno z nielicznych w kraju przez resort kultury. Również w poprzednich latach ministerstwo dwukrotnie wsparło dotacjami działania Towarzystwo Miłośników Koszalińskiej Wąskotorówki na rzecz ratowania zabytkowej kolei wąskotorowej. 11 KOSZALIŃSKA KOLEJ WĄSKOTOROWA
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l 12 KOSZALIŃSKA KOLEJ WĄSKOTOROWA
w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l 13 KOSZALIŃSKA KOLEJ WĄSKOTOROWA
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l 14 KOSZALIŃSKA KOLEJ WĄSKOTOROWA
W w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l Podwodny rekonesans Autor: Paweł Pawłowski Zdjęcia: Radosław Horanin dniach 28 i 29 października 2013r. Muzeum Oręża Polskiego, we współpracy z Portową Ochotniczą Strażą Pożarną TRYTON z Kołobrzegu, przeprowadziło rozpoznanie terenowe, dotyczące weryfikacji informacji na temat niezidentyfikowanego czołgu, który spoczywa w niewielkim jeziorze śródleśnym opodal Bobolic. Na podstawie wskazania, przez pana Artura Tuziaka z Opatówka, prawdopodobnego miejsca jego zalegania w toni jeziora, w dniu 28.10.2013r. określono zasięg poszukiwań. Sygnał w tej sprawie Muzeum otrzymało kilka miesięcy temu od dr Ryszarda Mosbacha. Następnego dnia tj. 29.10.2013r. dokonano w tym miejscu podwodnego rekonesansu. W poszukiwaniach m.in. brał udział Druh POSP TRYTON Tomasz Tamborski na co dzień Starosta kołobrzeski, który bezpośrednio zaangażował się w akcję poszukiwawczą. 15 PODWODNY REKONESANS
www.she-odkrywcy.pl forum.she-odkrywcy.pl 16 Praca nurków była utrudniona i wręcz niemożliwa, z powodu słabej przejrzystości wody, a także zalegania dużej ilości konarów powalonych drzew. W tym wypadku, akcję po dwóch godzinach przerwano i odłożono do czasu polepszenia wizury. Kolejnym etapem poszukiwań będą prace planowane w okresie zimowym przy użyciu specjalistycznego sprzętu w postaci m.in. magnetometru. Na ich podstawie możliwe będzie precyzyjne wskazanie ewentualnego miejsca spoczywania wraku lub wykluczenie sensacyjnej informacji, jaka została przekazana kołobrzeskiemu muzeum. Celem październikowej akcji, była przede wszystkim weryfikacja sygnału o zatopionym czołgu. Według przekazów miejscowej ludności, skorupa czołgu zalega w jeziorze od końca II wojny światowej i podobno jeszcze w latach 60 tych XX w. można było wejść na zatopiony wrak... Jak mówi się żartobliwie w środowisku poszukiwaczy: każde jezioro na Pomorzu kryje wrak zatopionego samolotu lub czołgu. Przeprowadzona wizja lokalna wokół całego jeziora, potwierdza możliwość poruszania się w tej okolicy pancernego patrolu rozpoznawczego. Można przypuszczać, że poszukiwany pojazd, jeśli nie stoczył się ze skarpy przez nieuwagę kierowcy lub awarię, mógł w lutym 1945 roku próbować forsować jezioro po lodzie, ze względu na chęć obejścia umocnionych posterunków niemieckich. Choć równie dobrze może to być pojazd niemiecki który lasami wycofywał się w kierunku na Bobolice. Ale tak jak wiele jest teorii w tej sprawie, tak wiele mogło być scenariuszy historii, jaka rozegrała się tutaj w końcu lutego lub na początku marca 1945r. Zajęcie Bobolic, które odbyło się 1 marca 1945r., musiało być poprzedzone marszem przez okolice Opatówka. Samo miasto zostało zdobyte w ramach drugiego etapu operacji pomorskiej (20 luty - 5 marca 1945r.). W tym czasie wyzwolona, jak jeszcze niedawno pisała oficjalna historiografia, została cała środkowa i północna część Pomorza. Okolice Bobolic zdobywały oddziały 19 Armii (dowódca gen. Włodzimierz Romanowski) i 3 Korpusu Pancernego Gwardii (dowódca gen. Michał Panfiłow, między innymi 272 dywizja piechoty, 3 brygada pancerna, 2 brygada zmotoryzowana, 18 brygada pancerna) należące do II Frontu Białoruskiego. Po stronie niemieckiej, udział w tej operacji zbrojnej, brała m.in. 15 dywizja SS Lettland. PODWODNY REKONESANS
w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l P Jak co roku rzed Świętem Zmarłych członkowie i sympatycy Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Odkrywcy i Gazety Odkrywczej porządkowali jeden poniemiecki cmentarz, których w naszej okolicy jest wiele. Dopisała pogoda, a chętnych do pomocy z roku na rok jest coraz więcej. Cieszy nas zrozumienie dla podjętej inicjatywy. (Redakcja) 17 SZCZEGLINO 2013
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l 18 Tu spoczywa w Bogu nauczyciel główny i kantor Hermann Buttke poseł Landtagu (pruskiego) w latach 1912-1918 (kantor: odpowiedzialny za naukę kościelną/duchową i chóru/śpiewania/organista) SZCZEGLINO 2013
w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l GRAVELOTTE... bitwa pod Gravelotte, która miała miejsce 18 sierpnia 1870 roku w trakcie wojny francusko-pruskiej. Niedaleko wieś Noisseville w lotaryngii. Alzacja i Lotaryngia (niem. Reichsland Elsaß-Lothringen) prowincja Cesarstwa Niemieckiego, utworzona po wojnie francusko-pruskiej w 1871 roku, kiedy włączono do Niemiec większość terytorium Alzacji i część Lotaryngii. Może to być fragment pomnika ku czci poległym Prusakom biorącym udział w wyżej wspomnianej bitwie, może nagrobek konkretnego uczestnika? SZCZEGLINO 2013 19
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l Remont dachu w jednostce wojskowej cz. 3 W trakcie przeprowadzonego remontu poszycia dachowego w jednostce wojskowej przy ulicy 4 Marca znaleziono m.in. poniższe przedmioty - obrazują one losy koszar, kto w nich przebywał w jakich okresach czasu... Przedmioty udostępnione dzięki uprzejmości oficera wychowawczego kpt. Zbigniewa Izraelskiego, 8 Koszaliński Pułk Przeciwlotniczy. kartoniki - kaucja za butelkę - znalezione pod parapetem, 10 pfg. blaszane, emaliowane tablice informacyjne Zum Schutzraum - do schronu bateria do radiostacji fragmenty toreb na maski p.gaz z nazwiskami żołnierzy 20 podczas przac przy wymianie rur ogrzewania znaleziono m.in. magazynki PPSz 41
powojenne opinacze miski z lat 50. ubiegłego wieku w w w. g a z e t a - o d k r y w c z a. p l hełm z fasunkiem (wykopek) puszka na maskę z zawartością mundur czesankowy polski z 1946 roku hełm niemiecki M42 21
w w w. s h e - o d k r y w c y. p l głowica z masztu znajdujacego się na budynku sztabu pułku niemiecki drelich roboczy kombinezony czołgistów 22 resztki wozu taborowego, czaszka końska
forum.she-odkrywcy.pl www.gazeta-odkrywcza.pl Nadesłane przez czytelników Od Pana Janusza otrzymaliśmy zdjęcie butelki z dawnego Koszalina. Butelka pochodzi ze składu piwa (bierverleger) Carla Manzke który mieścił się przy Muhlenthorstrasse 2 (1924). Dotychczas nie spotkaliśmy nigdzie wizerunku butelki z takim napisem. Gratulujemy Panu Januszowi posiadania rzadkiego przedmiotu świadectwa historii Koszalina. Nadesłana przez pana Cezarego plakietka z wyścigu motorowego, który miał miejsce w Białogardzkie 5 maja 1929 roku. Obok plakietka z miejscowości Bredstedt z tego samego roku. Jak widać posługiwano się tym samym wzorem plakietki - nawet krój czcionki jest taki sam. Brąz, wys. ok. 7 cm. Tak wyglądały w tamtych czasach wyścigi. Austria, 1927 rok. Źródło: technisches museum vien 23
www.she-odkrywcy.pl forum.she-odkrywcy.pl Autor/fotografia: Sławomir Stefek Köslin i Koszalin Budynek, widoczny na pierwszym planie zdjęcia wykonanego w latach 30-tych ubiegłego wieku, znajduje się przy ulicy Dworcowej 1-3 (dawniej Neue Bahnhofstrasse 1) vis a vis hotelu Gromada, który został wybudowany w miejscu znanego w niemieckim Koszalinie hotelu Schumacher`s. W tej kamienicy, na przełomie lat 20-tych i 30-tych znajdowała się m.in. siedziba drukarni wydawnictwa Hinterpommer, oraz sklepy, zakłady usługowe i mieszkania prywatne. Od końca lat 30-tych w budynku miały swoje biura placówki NSDAP i SS. Współczesne zdjęcie zostało wykonane w 2011 roku i jak widać budynek właściwie nie zmienił się i tak jak kiedyś tak i obecnie pełni funkcje handlowe, usługowe i mieszkalne. Neue Bahnhofstrasse ulica Dworcowa 24 Gazeta Odkrywcza Redaktor naczelny: Mariusz Król gazeta@gazeta-odkrywcza.pl Adres redakcji: 75-448 Koszalin, ul. Kołłątaja 3/7 www.gazeta-odkrywcza.pl redakcja@gazeta-odkrywcza.pl Współpracownicy obecnego wydania: Romuald Kowalczyk, Sławomir Stefek. Korekta: Joanna Kowalczyk. Layout i opracowanie graficzne: Mariusz Król. Wydawca: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne Odkrywcy w Koszalinie. Drogi Czytelniku! Jeśli jesteś w posiadaniu ciekawych zbiorów lub materiałów dotyczących historii i chciałbyś tę historię, wspomnienie czy odkrycie ocalić od zapomnienia - skontaktuj się z redakcją. Przedruk i kopiowanie zamieszczonych materiałów - wyłącznie za zgodą redakcji. Zastrzegamy sobie prawo redagowania nadsyłanych artykułów.