Regulamin dowozu i odwozu uczniów Zespołu Szkół w Kozielicach

Podobne dokumenty
Regulamin dowozu i odwozu uczniów do szkół na terenie gminy Radziejowice

Regulamin sprawowania opieki i nadzoru nad uczniami i dziećmi dowożonymi do szkół i przedszkoli prowadzonych przez Gminę Babiak.

BURMISTRZA MIEROSZOWA z dnia 17 września 2015 r.

Regulamin przewozu uczniów do i ze szkół na terenie Gminy Przybiernów

ZARZĄDZENIE NR 30/2018 Burmistrza Wyśmierzyc z dnia 25 czerwca 2018 r.

REGULAMIN PRZEWOZÓW UCZNIÓW DO GIMNAZJUM IM. CZESŁAWA NIEMENA W KORFANTOWIE

,... I -'' . woj.małopolskie zos. Pl '?. ZO/Lf. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. Wójta Gminy Pcim z dnia 14 marca 2014 r.

ZARZĄDZENIE NR W-11/2018 WÓJTA GMINY NOWA WIEŚ LĘBORSKA. z dnia 31 stycznia 2018 r.

Zarządzenie nr 100/16 Wójta Gminy Zaręby Kościelne z dnia roku

Regulamin dowozu i odwozu uczniów obowiązujący w Zespole Edukacyjnym Nr 6 w Zielonej Górze

1. Ustala się Regulamin dowożenia uczniów do i ze szkół na terenie Gminy Radzymin, stanowiący załącznik Nr 1 do zarządzenia.

Regulamin dowozu i odwozu uczniów do PSP w Laskach Gmina Pionki

Zarządzenie Nr 95/2016 Wójta Gminy Cewice z dnia 9 września 2016 r.

REGULAMIN DOWOŻENIA I ODWOŻENIA UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ W CHROSTKOWIE

ZARZĄDZENIE NR 110/2018 WÓJTA GMINY MAŁKINIA GÓRNA. z dnia 9 sierpnia 2018 r.

REGULAMIN DOWOŻENIA UCZNIÓW DO SZKÓŁ W GMINIE JARACZEWO

ZARZĄDZENIE NR... WÓJTA GMINY PIĄTNICA. z dnia r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu dowozu uczniów do szkół prowadzonych przez Gminę Piątnica

Zarządzenie nr 184/2016 Wójta Gminy Michałowice z dnia 1 września 2016 r.

2. Zobowiązuje się dyrektorów szkół do zapoznania rodziców z Regulaminem dowożenia i odwożenia uczniów szkół z terenu Gminy Stryków.

Regulamin dowozu i odwozu uczniów do szkół w Zespole Edukacyjnym Nr6 w Zielonej Górze

ZARZĄDZENIE nr 7 /2016 Burmistrza Miasta Kowalewo Pomorskie z dnia 20 stycznia 2016 r.

Regulamin. dowozu i odwozu uczniów do szkół i oddziałów przedszkolnych na terenie Gminy Jastków oraz sprawowania opieki w czasie przewozu.

REGULAMIN DOWOZU i ODWOZÓW UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ NR 1 W BYTOMIU

Zrządzenie nr Wójta Gminy Dubicze Cerkiewne z dnia 8 lutego 2016r.

Regulamin dowozu i odwozu uczniów Szkoły Podstawowej nr3 im. Św. M. M. Kolbego w Chmielniku

Zarządzenie Nr 5/2019 Wójta Gminy Radziejowice z dnia 21 stycznia 2019 r.

REGULAMIN DOWOZU I ODWOZU UCZNIÓW Z REJONU SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ADAMA MICKIEWICZA WE WRĘCZYCY WIELKIEJ

REGULAMIN DOWOŻENIA UCZNIÓW DO SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. LESNIKÓW POLSKICH W GALINACH

REGULAMIN DOWOZU UCZNIÓW AUTOBUSEM SZKOLNYM DO SZKOŁY PODSTAWOWEJ W SZTUTOWIE POSTANOWIENIA OGÓLNE

ZARZĄDZENIE NR 185 /2016 Wójta Gminy Włodowice z dnia 23 sierpnia 2016 r.

Regulamin dowozów dzieci i uczniów do placówek oświatowych oraz na zajęcia sportowe na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna

I. Postanowienia ogólne: II. Postanowienia szczegółowe:

ZARZĄDZENIE NR 130/2016 Wójta Gminy Hajnówka z dnia 17 lutego 2016 r.

z dnia 17 czerwca 2014 r. w sprawie wprowadzenia regulaminu dowożenia uczniów do szkół w Gminie Dobromierz

Zarządzenie Nr 33/2016 Wójta Gminy Sitno z dnia 18 lipca 2016 r.

Warunki i organizacja transportu

REGULAMIN DOWOZU UCZNIÓW PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ W JEMIELNICY

Zarządzenie Nr 56/2008 Wójta Gminy Łęka Opatowska z dnia 01 sierpnia 2008r.

ZARZĄDZENIE NR 102/2015 BURMISTRZA MIASTA I GMINY NOWA SARZYNA z dnia 12 sierpnia 2015 r.

Regulamin dowozu i odwozu uczniów do Szkół Podstawowych i Gimnazjum na terenie Gminy Bolków.

Regulamin dowozu i odwozu dzieci i uczniów do szkoły i przedszkola w Gruszowie. Rozdział I. Postanowienia ogólne

ZARZĄDZENIE NR 71/2016 Wójta Gminy Dźwierzuty z dnia 12 września 2016

REGULAMIN DOWOŻENIA UCZNIÓW DO GIMNAZJUM W WITOSZOWIE DOLNYM 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE

Regulamin dowozów dzieci i uczniów do placówek oświatowych oraz na zajęcia sportowe na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna. Postanowienia ogólne

Rozdział I Postanowienia ogólne

Regulamin dowozu i odwozu uczniów do placówek oświatowych na terenie Gminy Byczyna"

REGULAMIN PRZEWOZÓW SZKOLNYCH UCZNIÓW Z TERENU GMINY BRODNICA. 1. Postanowienia ogólne.

ZARZĄDZENIE Nr 111/2009

Zarządzenie Nr 149 /2012 Burmistrza Choroszczy z dnia 10 lipca 2012 roku

REGULAMIN PRZEWOZÓW SZKOLNYCH. realizowanych przez Kórnickie Przedsiębiorstwo Autobusowe " Kombus"Sp. z o.o.

Regulamin dowozu uczniów do szkół dla których organem prowadzącym jest Gmina Rzgów"

ZARZĄDZENIE NR 65/2014 Wójta Gminy Manowo z dnia 28 sierpnia 2014 r.

ZARZĄDZENIE NR B Burmistrza Ożarowa Mazowieckiego z dnia 22 sierpnia 2016 r.

REGULAMIN PRZEWOZÓW SZKOLNYCH UCZNIÓW Z TERENU GMINY WITNICA. 1. Postanowienia ogólne.

ZARZĄDZENIE NR 38/2014. Prezydenta Miasta Tarnobrzega. z dnia 6 lutego 2014 r.

REGULAMIN PRZEWOZU UCZNIÓW DO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W BOGUSZOWIE-GORCACH I SPRAWOWANIA OPIEKI NAD NIMI

Regulamin. - Zespołu Szkół w Grodźcu Gimnazjum i Szkoła Podstawowa Pl. Ks. Abp. Bronisława Dąbrowskiego 4

REGULAMIN DOWOZU UCZNIÓW. w Szkole Podstawowej im. Stanisława Fenrycha w Pudliszkach z klasami integracyjnymi

REGULAMIN DOWOŻENIA UCZNIÓW DO SZKÓŁ I ODWOŻENIA PO ODBYTYCH ZAJĘCIACH Z TERENU GMINY SKĘPE

REGULAMIN PRZEWOZÓW SZKOLNYCH UCZNIÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH ORGANIZOWANYCH PRZEZ GMINĘ ZAGÓRÓW

Zarządzenie Nr 9/2014 Burmistrza Miasta i Gminy Szczekociny z dnia 10 stycznia 2014 r.

REGULAMIN SPRAWOWANIA OPIEKI NAD UCZNIAMI W CZASIE DOWOZÓW DO SZKÓŁ I ODWOZÓW ZE SZKÓŁ NA TERENIE GMINY JAROCIN - SZKOŁA PODSTAWOWA W CIELCZY

Podstawa prawna: Ustawa Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. ( Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ) Artykuł 39 ust. 2, 3, 4,5 d

REGULAMIN DOWOZU UCZNIÓW

REGULAMIN DOWOZÓW I ODWOZÓW UCZNIÓW NA TERENIE GMINY GRUDZIĄDZ

REGULAMIN PRZEWOZÓW SZKOLNYCH UCZNIÓW I UCZNIÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH REALIZOWANYCH PRZEZ KÓRNICKIE PRZEDSIĘBIORSTWO AUTOBUSOWE KOMBUS SP. Z O. O.

ZARZĄDZENIE NR 15/2016. Dyrektora Zespołu Szkół w Uniecku. z dnia 16 sierpnia 2016 roku

Regulamin sprawowania opieki w czasie dowozu do i ze szkoły nad uczniami szkół publicznych prowadzonych przez Gminę Horyniec-Zdrój.

Zarządzenie nr 364/10 Burmistrza Gminy Czempiń z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie regulaminu dowozu uczniów do szkół w Gminie Czempiń

REGULAMIN DOWOŻENIA UCZNIÓW DO KUJAWSKO - POMORSKIEGO SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO-WYCHOWAWCZEGO W TORUNIU. Rozdział I Postanowienia ogólne

Rozdział I - Postanowienia ogólne

REGULAMIN DOWOZÓW SZKOLNYCH. UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOEWJ im. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH w RYNARZEWIE

REGULAMIN DOWOŻENIA UCZNIÓW DO SZKÓŁ W GMINIE DĄBRÓWKA

REGULAMIN PRZEWOZÓW SZKOLNYCH UCZNIÓW Z TERENU GMINY KOZŁÓW. 1. Postanowienia ogólne.

Regulamin sprawowania opieki w czasie dowozu do i ze szkoły nad uczniami szkół publicznych prowadzonych przez Gminę Wieruszów

Regulamin dowozu uczniów do Zespołu Szkół Publicznych w Kowalewie

REGULAMIN DOWOZÓW UCZNIÓW DO SZKOŁY I ODWOZÓW UCZNIÓW ZE SZKOŁY SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JÓZEFA ZYWERTA W PATRZYKOWIE

REGULAMIN DOWOŻENIA UCZNIÓW DO SZKÓŁ NA TERENIE GMINY WOJCIECHOWICE

Regulamin dowozu uczniów do Publicznej Szkoły Podstawowej w Borowej na zajęcia szkolne.

z dnia 01 września 2015 roku w sprawie: wprowadzenia Regulaminu dowożenia uczniów do szkół i odwożenia po odbytych zajęciach z terenu Gminy Dąbrówka.

ZARZĄDZENIE NR 247/16 BURMISTRZA GMINY CZEMPIŃ z dnia 1 września 2016 r. w sprawie regulaminu dowozu uczniów do szkół w Gminie Czempiń

art. 39 ust.3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 Prawo Oświatowe (Dz. Ustaw 2019 poz z póz. zmianami ) ZASADY DOWOZU I ODWOZU UCZNIÓW

III. Zakresy zadań i odpowiedzialności: 1. Referat Oświaty w Urzędzie Gminy w Horyńcu-Zdroju prowadzi organizację oraz nadzór nad dowozem poprzez: -

Regulamin dowozu uczniów i dzieci przedszkolnych do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego we Wtórku. Rozdział I Postanowienia ogólne

11. Uczeń ma prawo do: 1) zapewnienia mu bezpieczeństwa w czasie wsiadania do autobusu,

Zarządzenie Nr 7/2013. Dyrektora Gminnego zarządu Oświaty w Ujeździe. z dnia 19 sierpnia 2013 r.

Regulamin dowozu i sprawowania opieki nad uczniami w czasie dowozu do Szkoły Podstawowej w Zaleskich POSTANOWIENIA OGÓLNE

REGULAMIN SPRAWOWANIA OPIEKI NAD UCZNIAMI DOWOZU DO SZKÓŁ I ODWOZU ZE SZKÓŁ NA TERENIE GMINY BODZENTYN

Regulamin sprawowania opieki nad uczniami w czasie dowozu do szkół i odwozu ze szkół na terenie Gminy T rzebnica

REGULAMIN DOWOZÓW I ODWOZÓW UCZNIÓW w Szkole Podstawowej w Czerlejnie

Regulamin sprawowania opieki nad uczniami w czasie dowozu do szkoły i odwozu ze Szkoły Podstawowej im. H. Sienkiewicza w Kościelcu.

Załącznik 10 DO STATUTU GIMNAZJUM REGULAMIN DOWOZU

Regulamin sprawowania opieki nad uczniami w czasie dowozu do szkół i odwozu ze szkół na terenie Gminy Czernikowo

Regulamin dowożenia uczniów do szkół, dla których organem prowadzącym jest Gmina Tomaszów Lubelski

19. REGULAMIN DOWOZU I ODWOZU UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2 IM. TADEUSZA KOŚCIUSZKI W ŁĘCZNEJ

REGULAMIN SPRAWOWANIA OPIEKI NAD UCZNIAMI W CZASIE DOWOZU DO SZKOŁY I ODWOZU ZE SZKOŁY

REGULAMIN DOWOZU I ODWOZÓW UCZNIÓW w Szkole Podstawowej w Trąbkach Wielkich I. ORGANIZACJA DOJAZDÓW 1. Dojazd uczniów z domu do szkoły i ze szkoły do

REGULAMIN DOWOZU DZIECI DO NIEPUBLICZNEGO GIMNAZJUM, NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ, NIEPUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA I PUNKTU PRZEDSZKOLNEGO W BIELSKU.

Transkrypt:

Regulamin dowozu i odwozu uczniów Zespołu Szkół w Kozielicach Podstawa prawna: Art. 17 pkt 2, 3 i 3a oraz art 14 a pkt 2, 3 i 4 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r, Nr 256, poz. 2572, Nr 273, poz. 2703, Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz.1020, Nr 131, poz.1091, Nr 167, poz.1400, Nr 249, poz.2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532, Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280, Nr 181, poz. 1292, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz.1370, Nr 235, poz.1618, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz.206, Nr 56, poz. 458, Nr 157, poz. poz.1241, Nr 219, poz.1705, z 2010 r. Nr 44, poz. 250, Nr 54, poz.320, Nr 127, poz. 857, Nr 148, poz. 991, z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 139, poz. 814, Nr 149, poz. 887, Nr 205, poz. 1206., z 2012 r. poz. 941 i 979) 1 Przepisy ogólne 1. Organizatorem dowozu dzieci do szkoły jest Gmina Kozielice. 2. Listę uczniów dowożonych ustala dyrektor szkoły w terminie do dnia 1 września każdego roku i przekazuje organizatorowi dowozu. 3. Organizator dowozu współdziała z gminą, przewoźnikiem i dyrektorami szkół w sytuacjach ewentualnego odwołania dowozu z powodu trudnych warunków drogowych lub atmosferycznych. 4. Szkoła ma obowiązek reagowania zgodnie z zasadami swojego statutu na zgłoszenia opiekunów dowozu dotyczące pozytywnych lub negatywnych zachowań uczniów. 5. Dyrektor z co najmniej dwudniowym wyprzedzeniem informuje pisemnie organizatora dowozu o planowanych zmianach w terminach \godzinach dowozów uczniów związanych ze zmianą organizacji nauki w szkole. 6. Czasy podane na rozkładach jazdy autobusu szkolnego są orientacyjne z uwagi na zmieniające się warunki pogodowe, różne sytuacje panujące na drodze oraz podczas wsiadania i wysiadania uczniów. 2 Uczeń 1. Z dowozu autobusem szkolnym może korzystać każdy uczeń, który znajduje się na liście uczniów dowożonych i który wraz z rodzicami/ opiekunami prawnymi podpisał i dostarczył do szkoły do której uczeń uczęszcza Zobowiązanie, stanowiące załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu do dnia 7 września każdego roku szkolnego. 2. Uczeń wraz z rodzicami na początku każdego roku szkolnego podpisuje zobowiązanie stanowiące załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu, brak akceptacji regulaminu lub niedostarczenie do szkoły do której uczeń uczęszcza

zobowiązania w wyznaczonym czasie jest równoznaczne z rezygnacją dowożenia ucznia do szkoły. 3. Podczas jazdy uczniowie mają obowiązek siedzieć w miejscach wyznaczonych przez opiekunów w autobusie i nie mogą ich zmieniać w czasie jazdy. 4. Uczniom podczas jazdy nie wolno: - wsiadać i wysiadać z autobusu bez zgody opiekuna dowozu, - wstawać ze swoich miejsc, otwierać okien, zaśmiecać pojazdu, - zachowywać się w sposób hałaśliwy, wulgarny, bądź stwarzający zagrożenie bezpieczeństwa jadących w autobusie osób, - żądać zatrzymania autobusu w miejscu do tego nie przeznaczonym, - rozmawiać z kierowcą, - dokonywać zniszczeń w autobusie. 5.Uczniowie wsiadają/wysiadają do/z autobusu szkolnego tylko w ustalonym przez organizatora dowozu miejscu. 6. Uczniowie zobowiązani są być punktualnie w wyznaczonym miejscu wsiadania. 7. Przy wsiadaniu i wysiadaniu z autobusu szkolnego uczniowie zachowują szczególną ostrożność tak, aby nie narazić siebie i innych uczniów na niebezpieczeństwo wypadku. 8. Uczniowie po przyjeździe do szkoły udają się do świetlicy szkolnej lub bezpośrednio na lekcje. 9. Uczniowie powracający do domu oczekują na autobus w świetlicy szkolnej lub innym miejscu wyznaczonym przez organizatora. 10. Jeżeli organizacja pracy w szkole przewiduje skrócone lekcje lub wcześniejsze zakończenie zajęć uczniowie dojeżdżający oczekują na kurs autobusu w świetlicy szkolnej lub w innym wyznaczonym przez organizatora miejscu. 11. W przypadku ( dotyczy tylko odwozu), gdy uczeń spóźni się na autobus szkolny, zobowiązany jest on do udania się do sekretariatu szkoły i zgłoszenie swojego spóźnienia pracownikowi administracyjnemu/ nauczycielowi dyżurnemu lub dyrektorowi szkoły. 12. Uczniowie dowożeni mają obowiązek dostosować się do zasad zawartych w niniejszym regulaminie oraz do poleceń opiekunów dowozu oraz kierowcy.

3 Rodzice/opiekunowie prawni 1. Rodzice (prawni opiekunowie) ponoszą odpowiedzialność za bezpieczeństwo dzieci dochodzących z miejsca zamieszkania do przystanku autobusu aż do momentu wejścia ucznia do autobusu oraz powracających po zajęciach z przystanku do domu. 2. Rodzice (prawni opiekunowie) ponoszą materialną odpowiedzialność za zniszczenia dokonane przez ich dzieci w autobusach szkolnych ( w postaci przywrócenia do pierwotnego wyglądu i użyteczności lub rekompensaty pieniężnej w okresie nie dłuższym niż 1 miesiąc od zaistniałej sytuacji). 3. Rodzice (prawni opiekunowie) są zobowiązani zapewnić dzieciom powrót ze szkoły w przypadku uczestnictwa dziecka w zajęciach dodatkowych, odbywających się poza godzinami planowanych odwozów na poszczególnych trasach. 4 Opiekun dowozu/kierowca 1. Autobus odjeżdża z przystanku o godzinie ustalonej w rozkładzie jazdy. 2. Opiekun dowozu współpracuje z dyrektorem oraz wychowawcami zajmującymi się uczniami dojeżdżającymi do szkoły w zakresie prawidłowej organizacji dowozów, zapewnienia uczniom bezpieczeństwa, poprawy ich zachowania oraz wyeliminowania ucieczek ze szkoły. 3. Opiekun dowozu jest odpowiedzialny za przestrzeganie zasad zawartych w niniejszym regulaminie, decyduje o wpuszczeniu i wypuszczeniu osób z autobusu w odpowiednich miejscach, podejmuje decyzje co do dalszego postępowania w przypadku awarii lub wypadku. O każdej takiej sytuacji opiekun dowozu jest zobowiązany poinformować organizatora dowozu. 4. Kierowca autobusu w takim przypadku zobowiązany jest podejmować wspólnie z opiekunem działania zmierzające w pierwszej kolejności do zapewnienia bezpieczeństwa uczniom, poinformowania Gminy Kozielice o zaistniałej sytuacji, a także do zminimalizowania strat materialnych. 5. W przypadku awarii autobusu szkolnego przewożącego uczniów kierowca niezwłocznie zgłasza sytuację awarii do organizatora dowozu, natomiast opiekun sprawuje opiekę nad dowożonymi uczniami, zapewniając im bezpieczeństwo do czasu zapewnienia pojazdu zastępczego. 6. Opiekun dowozu ponosi odpowiedzialność za uczniów dowożonych i odwożonych od chwili wejścia do autobusu, do chwili przekazania ich szkole oraz od chwili odebrania ich ze szkoły do chwili opuszczenia autobusu przez

ucznia na przystanku w swojej miejscowości. 7. O nieodpowiednim zachowaniu uczniów w autobusie szkolnym opiekun dowozu informuje ustnie wychowawcę oraz dokonuje wpisu w zeszycie opiekuna. 5 Przepisy końcowe 1. Niniejszy regulamin przedstawiony będzie wszystkim uczniom dowożonym oraz ich rodzicom najpóźniej w miesiącu wrześniu każdego roku szkolnego. Ponadto regulamin będzie dostępny na stronie internetowej zskozielice.pl oraz w sekretariacie Zespołu Szkół w Kozielicach. W sprawach nieuregulowanych niniejszym regulaminem decyzje podejmują: - podczas trwania dowozów opiekun wraz z kierowcą - w innym czasie organizator dowozów. 3. Zmiany zapisów niniejszego regulaminu wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. 4. Nieznajomość niniejszego regulaminu nie zwalnia od odpowiedzialności porządkowej za jego nieprzestrzeganie. 5. Regulamin wchodzi w życie z dniem 20.09.2013 r.

Załącznik nr 1 Do regulaminu dowozu i odwozu uczniów do Zespołu Szkół w Kozielicach. ZOBOWIĄZANIE... (Miejscowość, data) Niniejszym akceptuję\ nie akceptuję * i zobowiązuję się \ nie zobowiązuję się *, a tym samym zobowiązuję\ nie zobowiązuję * syna /córkę *..., ucznia/uczennicę* klasy..., dojeżdżającego/-ej* autobusem szkolnym do szkoły... w roku szkolnym...do przestrzegania Regulaminu dowozu i odwozu uczniów do Zespołu Szkół w Kozielicach począwszy od dnia...r. - Rodzic/opiekun prawny/*... - Uczeń/uczennica*... *niepotrzebne skreślić