Co napędza wzrost cen ropy naftowej? 19 stycznia 2018 r. Wykres. Historyczne notowania ceny baryłki ropy naftowej brent (kolor pomarańczowy) i baryłki ropy naftowej WTI (kolor czarny), wykres zaktualizowany 19 stycznia 2018 r. o godz. 13:00 Rok 2014 przyniósł wyraźne spadki cen ropy naftowej, czego przyczyną była nadwyżka podaży surowca na świecie, co sprzyjało wzrostowi jego zapasów w wielu krajach. Sytuacja taka utrzymywała się w ostatnich latach, czego efektem było wahanie się notowań przez wiele miesięcy poniżej 50 dolarów za baryłkę. Wzrost podaży ropy naftowej związany był w dużym stopniu z rewolucją technologiczną, która obniżyła koszty wydobycia surowca, a także udostępniła zasoby, które wcześniej nie były brane pod uwagę jako możliwe do jego pozyskania. W dużym stopniu za wzrost wydobycia surowca odpowiadają Stany Zjednoczone, gdzie w stosunkowo krótkim czasie zostało podwojone wydobycie i tym samym kraj ten stał się jednym z największych wydobywców na świecie obok Rosji oraz Arabii Saudyjskiej. Co ważne technologia wydobycia gazu oraz ropy z łupków, czyli ta dzięki której rola Stanów Zjednoczonych na rynku ropy jako producenta wzrosła, jest nadal rozwijana dzięki czemu jest ona coraz bardziej wydajna a koszty wydobycia są niższe niż jeszcze kilka lat temu. Obecnie cena ropy naftowej znajduje się na poziomach najwyższych od 2015 r. W kolejnych okresach kluczowa dla zachowania się cen surowca będzie zarówno polityka krajów będących czołowymi producentami, stan technologii wpływających na opłacalność wydobycia jak i to czy utrzyma się przyspieszenie wzrostu globalnej gospodarki. Klauzula ograniczenia odpowiedzialności znajduje się na ostatniej stronie.
Wykres. Wydobycie ropy naftowej w Stanach Zjednoczonych według danych DOE, Departament Energii w USA Między 2011 r. a 2015 r. silnie wzrosło wydobycie czarnego złota w Stanach Zjednoczonych. Spowodowane to było tzw. rewolucją łupkową, która sprawiła iż możliwe stało się pozyskanie surowca ze źródeł, które nie były wcześniej możliwe bądź ich opłacalność była niewystarczająca by rozpocząć projekt wydobywczy. Wykres. Ilość aktywnych platform wiertniczych w Stanach Zjednoczonych, Baker Hughues Wiele przedsiębiorstw zaangażowało się najpierw w szukanie odpowiednich źródeł, z których można by było pozyskiwać surowiec, natomiast później w samą eksploatacje jego złóż. Nie wszyscy producenci wytrwali na tym rynku w związku z silnym obniżeniem się ceny ropy naftowej na rynkach światowych. Taka była strategia Arabii Saudyjskiej, która chciała by nieopłacalne stało się prowadzenie takiego biznesu w Stanach Zjednoczonych, dzięki czemu utrzymałaby swoje wysokie udziały w rynku, a koszt wydobycia ropy naftowej byłw tym kraju dużo niższy niż pozyskiwanie ropy za pomocą nowej technologii. Technologia pozyskiwania surowca z łupków jednak nadal była rozwijana, dzięki czemu koszt pozyskania surowca wyraźnie się obniżył, a efektywność platform wiertniczych wyraźnie wzrosła. Zatem plan Arabii Saudyjskiej zakończył się fiaskiem. Wydobycie surowca w Stanach Zjednoczonych znajduje się obecnie w okolicy historycznych maksimów, natomiast liczba plarform wiertniczych stanowi
około połowę tego, ile było ich potrzebnych podczas wcześniejszego szczytu wydobycia w 2015 r. (co obrazuje wzrost wydajności) Patrząc jednak na wydobycie w Stanach Zjednoczonych część rynku spodziewa się, że dane o produkcji mogą rozczarowywać w związku z tym, że od pół roku liczba platform wiertniczych nie przyrosła, pomimo tego iż w tym czasie cena ropy naftowej wzrosła na giełdach o 50%. Co pomaga notowaniom surowca? Czynnik popytowy Wykres. Dzienny popyt na ropę naftową w mln baryłek dane historyczne, Międzynarodowa Agencja Energii Wykres. Dzienny popyt na ropę naftową w mln baryłek, dane historyczne oraz prognozy Źródło: Międzynarodowa Agencja Energii, RBI/Raiffeisen RESEARCH
Wzrost gospodarczy na świecie przyspieszył w 2017 r. Zarówno nasze prognozy ekonomiczne, jak i ukazujące się dane gospodarcze wskazują, że dobra koniunktura w wielu gospodarkach może utrzymać się w kolejnych kwartałach. Taka sytuacja sprzyja wzrostowi popytu na surowiec. Warto zauważyć, że w krajach rozwijających się nadal nie ma aż tylu samochodów przypadających na jednego mieszkańca co w krajach rozwiniętych, co wraz z bogaceniem się nieco mniej rozwiniętych obszarów świata jest czynnikiem zwiększającym popyt na surowiec. Należy mieć jednak na uwadze, iż nowoczesne samochody są coraz bardziej wydajne, co z drugiej strony ogranicza wzrost popytu na surowiec. Prognozy dotyczące rynku ropy naftowej wskazują na to, że stosunkowo wysoka dynamika wzrostu konsumpcji surowca utrzyma się także w br. Do pewnego obniżenia zapotrzebowania dojdzie jednak prawdopodobnie w pierwszym kwartale br., co jest czynnikiem sezonowym występującym co roku. Chwilowo może to podnosić poziom zapasów w niektórych rejonach świata. Zapasy surowca na świecie Wykres. Zapasy surowca w krajach OECD w ostatnich latach wyrażone w mld baryłek. Na żółto zakres zapasów dla lat 2011-2015. Źródło: Międzynarodowa Agencja Energii, RBI/Raiffeisen RESEARCH Po osiągnięciu szczytu na początku II połowy 2016 roku, zapasy ropy naftowej w krajach OECD zaczęły się zmniejszać. Czynnikiem wspomagającym taką sytuację oprócz przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego były m.in. ograniczenia wydobycia surowca na jakie zdecydowała się część krajów będących dużymi eksporterami surowca w tym kraje OPEC oraz Rosja. W ostatnim czasie poziom zapasów zbliżył się do górnej granicy widełek zapasów jakie były w krajach OECD w 2015 r. Czynniki, które wspierały spadek zapasów surowca w 2017 r. obowiązują (wzrost popytu i ograniczony wzrost podaży) także w 2018 r. Porozumienie OPEC i krajów niezrzeszonych o ograniczeniu wydobycia surowca 10 grudnia 2016 zawarte zostało porozumienie pomiędzy 13 krajami OPEC oraz 11 spoza kartelu, które zobowiązały się ze sobą współpracować w celu zlikwidowania nierównowagi istniejącej na rynku ropy naftowej. Należy mieć na uwadze, iż nierównowaga występująca wówczas na rynku ropy naftowej (czyli nadpodaż surowca) negatywnie odbijała się na finansach państw, które zdecydowały się ze sobą kooperować. Porozumienie zaczęło obowiązywać od 1 stycznia 2018 r. Przyjęto w nim, iż kraje OPEC zmniejszą produkcję do 32,5 mln baryłek, czyli o 1,2 mln baryłek ropy mniej niż wydobywały w tamtym okresie. Dodatkowo kraje spoza kartelu zobowiązały się ograniczyć wydobycie o 0,6 mln baryłek, z czego największy udział przypadł Rosji. W niektórych miesiącach podaż surowca ze strony OPEC była wyższa niż zakładano, jednak patrząc na szacunki zawarte w ostatnim raporcie kartelu wygląda
na to, że produkcja kartelu w całym 2017 r. wyniosła średnio 32,39 mln baryłek dziennie, natomiast w samym 4 kwartale było to średnio około 32,45 mln baryłek dziennie. W czerwcu 2018 r. ma dojść do rewizji porozumienia, które obecnie obowiązuje do końca br. Część uczestników rynku obawia się, że wzrost ceny ropy naftowej obserwowany w ostatnim czasie może skłonić kartel do rozwiązania porozumienia. Patrząc jednak na skutek jaki przyniosło porozumienie jesteśmy sceptyczni co do takiego rozwiązania, gdyż po takiej decyzji reakcja rynku byłaby natychmiastowa i spowodowałaby silną przecenę ropy, co negatywnie przekładałoby się na sytuację sygnatariuszy porozumienia. Prognozy OPEC Tabela. Prognozy rynku ropy kartelu OPEC Prognozy 2016 2017 2018 Zmiana 18 /17 (a) Globalny popyt na ropę 95,42 96,99 98,51 1,53 (b) Produkcja spoza OPEC oraz NGLs OPEC 63,16 64,09 65,42 1,33 Różnica (a-b) 32,26 32,89 33,09 0,20 Źródło: OPEC Miesięczny raporty rynku ropy naftowej styczeń 2018 18 stycznia kartel OPEC opublikował swój miesięczny raport dotyczący rynku ropy naftowej. Według tego raportu popyt na ropę naftową w 2017 r. wzrósł o 1,57 mln baryłek znacznie przewyższając wzrost podaży ropy naftowej, która dla krajów spoza kartelu wzrosła o 0,77 mln baryłek. Raport ten wskazuje, że kartel oczekuje utrzymania się wysokiego tempa przyrostu popytu na surowiec. W 2018 wzrost konsumpcji surowca ma wynieść 1,53 mln baryłek jest to nieznaczna rewizja w górę względem ostatniego raportu wydanego w grudniu ub. r. Mocniejsza rewizja w górę dotyczy prognoz na 2018 r. odnosząca się do podaży surowca z krajów spoza kartelu. Prognozuje się w tych krajach wzrost podaży o 1,15 mln baryłek, czyli o 0,16 mln baryłek więcej niż w publikacji sprzed miesiąca. Silniejszy przyrost podaży ma być efektem wzrostu cen, który obserwowaliśmy w ostatnim czasie. Według prognoz nie zakładając zmian wydobycia przez OPEC nadwyżka popytu nad podażą zwiększy się w 2018 r. według kartelu o 0,2 mln baryłek. Silnie w wymiarze procentowym popyt na surowiec powinien wzrosnąć w Chinach i jednocześnie osiągnąć połowę zapotrzebowania jakie generują Stany Zjednoczone. Jeszcze silniej w ujęciu procentowym popyt może wzrosnąć w Indiach, jednak tutaj baza jest bardzo niska i jest ponad 5 krotnie niższa niż w USA. OPEC zakłada, że przyrost wydobycia ropy naftowej będzie głównie odnotowany w Stanach Zjednoczonych (o 1,15 mln baryłek dziennie), natomiast w pozostałych krajach odnotowane zostaną niewielkie wzrosty bądź spadki wydobycia. Prognozy cen ropy naftowej Tabela. Dane historyczne oraz prognozy Międzynarodowej Agencji Energii cen średnich w okresie dla ropy naftowej Źródło: EIA Prognozy 2016 2017 2018 2019 WTI 43,33 50,79 55,33 57,43 BRENT 43,74 54,15 59,74 61,43 Konsensus prognoz analityków dla rynku ropy naftowej Tabela. Konsensus prognoz analityków Bloomberga dla ropy naftowej Brent Prognozy Q1 18 Q2 18 Q3 18 Q4 18 2019 2020 Mediana 58,0 61,0 60,8 60,0 62,0 63,2 Średnia 58,5 59,1 59,5 60,3 61,5 63,1 Najwyższa 65,0 68,0 70,0 73,0 78,0 76,7 Najniższa 48,0 46,0 43,0 41,0 41,0 47,0
Wykres. Konsensus prognoz analityków Bloomberga dla ropy naftowej Brent 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 spot Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 Mediana Maksimum Minimum Tabela. Konsensus prognoz analityków Bloomberga dla ropy naftowej WTI Prognozy Q1 18 Q2 18 Q3 18 Q4 18 2019 2020 Mediana 54,0 55,8 55,5 57,0 60,0 62,0 Średnia 54,4 55,0 55,8 56,9 58,3 59,0 Najwyższa 62,0 64,0 66,0 68,0 66,0 72,0 Najniższa 44,0 42,0 40,0 38,0 44,0 43,0 Wykres. Konsensus prognoz analityków Bloomberga dla ropy naftowej WTI 75,0 70,0 65,0 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 spot Q1 18 Q2 18 Q3 18 Q4 18 Mediana Maksimum Minimum Obecna cena za baryłkę ropy zarówno dla odmiany Brent jak i WTI znajduje się wyraźnie powyżej mediany i średniej wartości konsensusu prognoz analityków. Obecnie ceny ropy znajdują się w okolicy najwyższych prognoz. Dość duża rozpiętość prognoz jest wynikiem wysokiej niepewności dotyczącej rynku surowca. Niezwykle istotne dla rynku będzie to jak zachowają się sygnatariusze porozumienia o ograniczeniu wydobycia, w tym największe kraje OPEC oraz Rosja. Spekuluje się, że podczas czerwcowego posiedzenia kartelu część krajów może naciskać by już wtedy zakończyć porozumienie. Wydaje nam się to mało prawdopodobne. Obecne porozumienie obowiązuje do końca br. i przynosi dla tych producentów znakomite rezultaty. Był to jeden z głównych czynników sprzyjających wzrostowi cen surowca (przez ostatnie pół roku wzrost wyniósł 50%), natomiast produkcję w krajach
zmniejszono średnio o niecałe 4%. Wycofanie się z porozumienia o ograniczeniu wydobycia mogłoby spowodować solidną korektę notowań sięgających od kilkunastu do kilkudziesięciu procent. Zmniejszyłoby to wyraźnie przychód uzyskiwany ze sprzedaży surowca pomimo potencjalnie wyższych wolumenów. Wydaje się, że kraje będą tak długo ze sobą współpracować jak długo ich porozumienie pozytywnie wpływa na ich dochody. Pozycje spekulacyjne Wykres. Liczba otwartych długich pozycji netto w mln kontraktów dla ropy WTI na NYMEX Wykres. Liczba otwartych długich pozycji netto w mln kontraktów dla ropy WTI na ICE Obecnie obserwujemy dużą liczbę otwartych długich pozycji spekulacyjnych. W ostatnim czasie sprzyjało to wzrostowi ceny. Jednak jeśli doszłoby do spadków ropy na giełdach, to mogłoby się to przyczynić do zamykania pozycji spekulacyjnych i byłby to czynnik mogący pogłębić ruch spadkowy. Wydaje się jednak, że żeby do tego doszło musiałyby się pogorszyć fundamenty rynku ropy naftowej.
Analiza techniczna Wykres. Notowania historyczne kontraktów na baryłkę ropy naftowej brent Zarówno w przypadku ropy brent jak i odmiany WTI sytuacja jest podobna. Obecnie cena znajduje się w okolicach istotnego oporu związanego z najwyższym poziomem osiągniętym po wzrostach odnotowanych już po silnych spadkach obserwowanych w 2014 roku. Przełamanie tego oporu otwierałoby drogę do przetestowania 50% zniesienia Fibonacciego (71,58 USD dla ropy brent) spadku odnotowanego w latach 2014-2015. Wyjście ponad tą barierę otwierałoby drogę do kolejnego zniesienia Fibonacciego umiejscowionego przy 81,99 USD. Najbliższe wsparcia dla surowca umiejscowione są w okolicach wielosesyjnych średnich. 50-sesyjna średnia ruchoma znajduje się obecnie przy 65,04 USD, natomiast 100-sesyjna średnia ruchoma przy 61,13. Podsumowanie Czynniki sprzyjające utrzymywaniu się wysokich poziomów/ wzrostowi cen ropy naftowej Obowiązujące porozumienie o ograniczeniu wydobycia przez kraje OPEC oraz kraje niezrzeszone Spadające zapasy surowca na świecie Determinacja krajów OPEC w respektowaniu porozumienia o ograniczeniu wydobycia surowca Niskie inwestycje poszukiwawcze w ostatnich latach mogą negatywnie wpłynąć na zastępowalność źródeł wydobycia, których okres eksploatacji dobiega końca Deprecjacja amerykańskiej waluty skutkująca dostosowaniem się cen surowca wyrażonych w USD Przyspieszenie wzrostu gospodarczego na świecie skutkujące zwiększonym zapotrzebowaniem na konsumpcję surowca Czynniki mogące przecenić ropę naftową Wzrost cen ropy naftowej może zachęcić do zwiększenia wydobycia surowca w skali większej niż się obecnie oczekuje. Szybszy niż się zakłada rozwój rynku samochodów elektrycznych Spowolnienie wzrostu gospodarczego na świecie w tym w krajach rozwijających się skutkujące obniżeniem się tempa wzrostu zapotrzebowania na surowiec. Możliwość wygaśnięcia porozumienia o ograniczeniu wydobycia surowca Przesiadanie się konsumentów na samochody zużywające mniej paliwa, bądź komunikację publiczną Zamykanie otwartych długich pozycji spekulacyjnych na kontraktach, których liczba jest obecnie bardzo wysoka.
Raport sporządził: Mateusz Namysł Analityk Rynków Finansowych Raiffeisen Polbank ul. Grzybowska 78, 00-844 Warszawa www.raiffeisenpolbank.com Departament Sprzedaży Rynków Finansowych Telefon: + 48 22 585 37 86 Faks: + 48 22 585 33 68 W razie pytań lub uwag dotyczących powyższej publikacji proszę o kontakt: Mateusz.Namysl@raiffeisen.pl Dealing: Bydgoszcz tel.: (22) 585 37 73 Gdańsk tel.: (22) 585 37 71 Katowice tel.: (22) 585 37 69 Kielce tel.: (22) 585 37 70 Kraków tel.: (22) 585 37 70 Lublin tel.: (22) 585 37 75 Łódź tel.: (22) 585 37 75 Poznań tel.: (61) 655 47 51 Rzeszów tel.: (22) 585 37 75 Szczecin tel.: (22) 585 37 71 Toruń tel.: (22) 585 37 72 Warszawa tel.: (22) 585 37 79 Wrocław tel.: (22) 585 37 74 Zielona Góra tel.: (22) 585 37 73 Klauzula Ograniczenia Odpowiedzialności: Niniejsza wiadomość została przesłana zgodnie z Pani/Pana zleceniem. Informujemy, że zgoda na otrzymywanie informacji może zostać w każdej chwili odwołana. Jeżeli nie życzy sobie Pani/ Pan dalszego otrzymywania materiałów przygotowanych przez Zespół Analiz Ekonomicznych Raiffeisen Bank Polska S.A (dalej: RBPL lub Bank) lub niniejszy materiał został wysłany na Pani/Pana adres przez pomyłkę, prosimy o przesłanie e-maila o tytule "REZYGNACJA" na skrzynkę e-mailową: ekonomistarez@raiffeisen.pl. Opracowanie to nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu Cywilnego i zostało przesłane na podstawie ustnej zgody, która w każdej chwili może być odwołana. Ma ono charakter wyłącznie informacyjny. Powielanie bądź publikowanie go lub jego części bez pisemnej zgody Banku jest zabronione. Decyzja inwestycyjna w odniesieniu do papieru wartościowego, produktu finansowego lub inwestycji powinna być podjęta na podstawie opublikowanego prospektu emisyjnego lub kompletnej dokumentacji dla papieru wartościowego, produktu finansowego lub inwestycji. Ostateczna decyzja zawarcia transakcji należy wyłącznie do Klienta. Bank nie występuje w roli pośrednika ani przedstawiciela Klienta. Przed zawarciem każdej transakcji Klient powinien nie opierając się na informacjach przekazanych przez Bank określić jej ryzyko, potencjalne korzyści oraz straty z nią związane, jak również w szczególności charakterystykę, konsekwencje prawne, podatkowe i księgowe transakcji oraz konsekwencje zmieniających się czynników rynkowych, a także w sposób niezależny ocenić czy jest w stanie sam lub po konsultacjach ze swoimi doradcami podjąć takie ryzyko. Niniejszy dokument nie stanowi rekomendacji, porady inwestycyjnej i nie jest związany ze świadczeniem usług doradztwa inwestycyjnego. Dokument, ani żadna z jego części nie stanowi podstawy do zawarcia jakiejkolwiek umowy lub powstania zobowiązania. Opracowanie to nie zastępuje niezbędnych porad odnośnie zakupu lub sprzedaży papieru wartościowego, inwestycji lub innego produktu finansowego. Analiza oparta jest na informacjach publicznie dostępnych do jej sporządzenia nie wykorzystano żadnych informacji poufnych. Wyrażane opinie są niezależnymi opiniami Banku. W opracowaniu wykorzystano źródła informacji, które Bank uważa za wiarygodne i dokładne, lecz nie istnieje gwarancja, że są one wyczerpujące i w pełni odzwierciedlają stan faktyczny. Wykresy i diagramy przestawione w niniejszym opracowaniu mają charakter wyłącznie ilustracyjny oraz nie są doradztwem inwestycyjnym ani prognozą. Informacje zawarte w tej publikacji są aktualne na datę utworzenia dokumentu i mogą ulec zmianie w przyszłości. Analitycy zatrudnieni przez RBPL nie są wynagradzani z tytułu konkretnych transakcji inwestycyjnych zawartych w związku z niniejszym opracowaniem. Wynagrodzenie autorów niniejszego raportu oparte jest na ogólnym zysku RBPL, który obejmuje między innymi przychody z bankowości inwestycyjnej i innych transakcji RBPL. W ogólności RBPL zabrania swoim analitykom i osobom raportującym do analityków dokonywania transakcji papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi przedsiębiorstwa, które jest przedmiotem opracowania analitycznego, o ile transakcja ta nie była wcześniej zaakceptowana przez właściwą jednostkę RBPL. RBPL wdrożył rozwiązania organizacyjne i administracyjne, włączając w to bariery informacyjne przeciwdziałające powstawaniu konfliktów interesów związanych z rekomendacjami. Jeżeli jakiekolwiek postanowienie niniejszej Klauzuli okaże się niezgodne z prawem, nieważne lub niewykonalne na mocy obowiązujących przepisów prawa, postanowienie takie, o ile da się je oddzielić od pozostałych postanowień, może być pominięte z niniejszej Klauzuli, Postanowienie takie nie będzie w żaden sposób wpływać na legalność, ważność i wykonalność pozostałych postanowień.