KOSMETOLOGIA PIELĘGNACYJNA 2011/2012

KOSMETOLOGIA PIELĘGNACYJNA 2011/2012

Kosmetologia pielęgnacyjna WYKŁAD 1-2 sprawy organizacyjne wprowadzenie do kosmetologii budowa skóry cera i jej rodzaje bariera naskórkowa mechanizmy nawilżania skóry cera sucha i jej pielęgnacja atopowe zapalenie skóry

SPRAWY ORGANIZACYJNE REGULAMIN Dr n. med. Sebastian Kuczyński

KOSMETOLOGIA stosunkowo młoda dziedzina nauki bezpośrednio związana z: dermatologią fizjoterapią chirurgią plastyczną endokrynologią (...) farmakologią (...) chemią geriatrią (...) higieną profilaktyką i wielu innymi

Kosmetologia pielęgnacyjna Kosmetologia upiększająca Kosmetologia lecznicza

Kosmetologia pielęgnacyjna (rok I) Kosmetologia upiększająca (rok II) Specjalistyczna aparatura w kosmetologii (3 Kosmetologia lecznicza (rok III) i medycyna estetyczna SPECJALIZACJE (ROK III)

Specjalizacje Kosmetologia praktyczna z elementami kształcenia zawodowego Wizaż I stylizacja Podologia

Kompetencje Kosmetologia pielęgnacyjna Kosmetologia upiększająca Kosmetologia lecznicza Dermatologia i medycyna estetyczna Chirurgia plastyczna

Kompetencje Kosmetyka Kosmetykologia Kosmetologia Medycyna i dermatologia estetyczna Chirurgia plastyczna

Skóra Kosmetologia to nie tylko skóra

Skóra skóra dorosłego człowieka zajmuje powierzchnię około 1,5 2 m² przeciętna masa wynosi razem z tkanką podskórną 18-20 kg grubość skóry nie jest jednakowa, waha się od 0,5 do 4mm najbardziej zmienia się grubość naskórka, który najgrubszy jest na stopach i dłoniach ( do 80µm), a najcieńszy na brzuchu ( 6-36µm)

Skóra grubość tkanki podskórnej zmienia się w zależności od wieku i płci, sposobu odżywiania i warunków życia skóra wykazuje swoisty rysunek tzw. poletkowanie, polegające na krzyżowaniu się i przeplataniu bruzd linijnych, które odpowiadają brodawkom skórnym

Skóra barwa skóry zależy od grubości naskórka, unaczynienia i zawartości barwnika skórnego U ludzi rasy białej skóra jest zazwyczaj jaśniejsza u kobiet niż u mężczyzn, w dzieciństwie jaśniejsza niż w wieku dojrzałym, a w wieku starczym najciemniejsza

Budowa skóry Skóra składa się z trzech warstw: tkanki podskórnej (subcutis) skóry właściwej (corium) naskórka (epidermidis)

Funkcje skóry

Funkcje skóry

Funkcje skóry Skóra pełni wiele ważnych funkcji, bierze aktywny udział w: - procesach termoregulacji, - regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej, - odpowiedzi immunologicznej (obronie organizmy przed drobnoustrojami), - procesach metabolicznych (np. synteza witaminy D), - jest największym narządem zmysłu człowieka, - umożliwia prawidłową komunikację ze środowiskiem zewnętrznym.

Budowa skóry Naskórek Skóra właściwa Tkanka podskórna

Przydatki skóry Gruczoły potowe Włosy Gruczoły łojowe Paznokcie

Co to jest cera?

RODZAJE CERY

CERA NORMALNA CERA WRAŻLIWA CERA MIESZANA CERA TŁUSTA CERA NACZYNKOWA CERA MIESZANA CERA SUCHA CERA DOJRZAŁA

Wiek [lata] 0 13 19 30 40 CERA NORMALNA CERA MIESZANA CERA TŁUSTA CERA MIESZANA CERA SUCHA

Zadania kosmetyków

Zadania kosmetyków 1. Nawilżanie 2. Ochrona 3. Efekt 4. Przyjemność TOLERANCJA NIE OBCIĄŻAĆ SKÓRY

Nawilżanie Ochrona Efekt Przyjemność NAWILŻANIE Nawilżanie Ochrona Efekt Przyjemność

NASKÓREK

Budowa naskórka Naskórek (epidermis ) najbardziej zewnętrzną warstwą skóry struktura dynamiczna odnowa całej grubości naskórka (czas przejścia) trwa ok. 28 dni nie posiada naczyńkrwionośnych, odżywianie następuje na drodze dyfuzji substancji odżywczych i tlenu ze skóry właściwej zgodnie z gradientem stężeń składa się z ściśle przylegających komórek

FUNKCJE NASKÓRKA - termoregulacja - bariera mechaniczna - bariera immunologiczna - funkcje metaboliczne

WODA W SKÓRZE Skóra właściwa funkcje transportowe środowisko reakcji enzymatycznych czynnik strukturalny - przestrzenna budowa białek, wielocukrów i kwasów nukleinowych czynnik strukturalny - własności fizyczne białek fibrylarnych Warstwa rogowa środowisko reakcji enzymatycznych czynnik strukturalny i plastyfikujący

Wysoki gradient stężeń wymusza przepływ wody woda w skórze zawsze będzie migrowała do powierzchni i odparowywała wysychanie skóry jest procesem naturalnym szybkość migracji wody z wewnątrz powinna być równa szybkości przenikania i jej odparowywania

odchylenie od optymalnej zawartości wody w skórze zakłócenie homeostazy biochemii, fizjologii skóry zmiana jej własności mechanicznych uszkodzenie bariery naskórkowej

Zahamowanie przepływu Zmniejszenie gradientu stężeń zahamowanie parowania z powierzchni Zwiększenie zdolności wiązania obecność substancji higroskopijnych Tworzenie barier obecność warstw lipidowych

Czy możemy dostarczyć skórze wody z zewnątrz?

Woda wprowadzona z zewnątrz nie jest w skórze zatrzymywana i szybko odparowuje

Nawilżanie polega na: - zahamowaniu przepływu wody przez zmniejszenie jej gradientu, - zwiększeniu zdolności wiązania wody - tworzeniu układów barierowych

Naturalne systemy utrzymywania wody w skórze Skóra właściwa białka glikozoaminoglikany polisacharydy Naskórek warstwa rogowa lipidy cementu międzykomórkowego naturalny czynnik nawilżający (NMF) Powierzchnia skóry Płaszcz wodno-lipidowy

Skóra właściwa Fibroblasty białka fibrylarne kolagen, elastyna Glikozoaminoglikany (7 rodzajów) kwas hialuronowy siarczany: keratanu, chondroityny, dermatanu, heparanu Brak dotychczas skutecznych metod wprowadzania tych związków w obręb skóry (poza wstrzykiwaniem)

Warstwa rogowa naskórka jest dla naszego organizmu podstawową barierą ochronną

Bariera Ochrona przed nadmierną utratą wody Ochrona przed działaniem czynników zewnętrznych drobnoustroje woda Inne - większość związków chemicznych, zarówno szkodliwych jak i nieszkodliwych nie potrafi przedostać się przez barierę naskórka...... tym związkiem jest także woda

Budowa warstwy rogowej Skład stratum corneum woda 15% białka 70% lipidy 15%

Jak działa bariera naskórkowa? Teoria cegieł i zaprawy stratum corneum jest zbudowane z korneocytów (cegły) i spajającej je lipidowej zaprawy cegły to obszary hydrofilowe zaprawa jest hydrofobowa

Korneocyty W warstwie podstawnej wstępne różnicowanie keratynocytów keratynocyty wędrujące zaczynają produkować keratyny (1 i 10) Powstaje warstwa kolczysta i ziarnista ziarnistości keratohialinowe ciała blaszkowate otoczka korneocytu korneodesmosomy Stopniowo spłaszczenie komórek (ponad 30x) Powstają dojrzałe korneocyty

Korneocyty Płaskie: średnica ok. 30µm, grubość ok. 0,3µm Podstawowy składnik - keratyna Korneocyty są bardzo odporne na działanie proteaz na denaturację (termiczną i chemiczną) w strukturze korneocytów można wyróżnić rdzeń i ścianę (kopertę, zrogowaciałą otoczkę)

Korneocyty Korneocyty w stratum compactum są połączone korneodesmosomami korneodesmosomy ulegają degradacji pod działaniem enzymów proteolitycznych i tworzy się warstwa oddzielająca się zanik połączeń korneocytami zapoczątkowuje eksfoliację Prawidłowa degradacja korneodesmosomów jest czynnikiem warunkującym równomierne i prawidłowe złuszczanie naskórka W suchej skórze proces ten jest zaburzony

Korneocyty delikatną eksfoliację korneocytów ze stratum corneum i zmniejszenie objawów suchej skóry można uzyskać stosując: peeling mechaniczny (np. typu scrub polietylenowe kuleczki używane jego materiał ścierny w produkcie kosmetycznym) peeling enzymatyczny papaina (o aktywności proteolitycznej) w niewielkim stężeniu w kosmetyko zawierającym inny związek o aktywności złuszczającej związki o właściwościach keratynolitycznych (kwas glikolowy, kwas salicylowy, mocznik)

Zastosowanie kosmetyków zawierających związki o właściwościach eksfoliacyjnych znacznie zwiększa penetrację jednocześnie stosowanych leków i jest niezbędnym uzupełnieniem terapii.

* - korneodesmosomy Rawlings, A. V. Trends in stratum corneum research and the management of dry skin conditions. International Journal of Cosmetic Science 25 (1-2), 63-95.

Cement międzykomórkowy skład ceramidy 40% sterole i pochodne 25% kwasy tłuszczowe 18% węglowodory 11% inne 6%

Budowa cementu Układ ciekłokrystaliczny lipidowe micele warstwowe, stabilizowane oddziaływaniami niepolarnymi pomiędzy nimi obszary wodne, zawierające składniki NMF układ samoorganizujący się, niezwykle stabilny termodynamicznie

Skóra w niskiej temperaturze Zaburzenie struktury ciekłokrystalicznej cementu międzykomórkowego w niskich temperaturach (efekt spierzchniętych rak ) i suchości skóry zimą Rawlings, A. V. Trends in stratum corneum research and the management of dry skin conditions. International Journal of Cosmetic Science 25 (1-2), 63-95. Skóra normalna

Jak powstaje NMF Ziarnistości keratohialinowe nieregularne amorficzne ziarna zawierają proteiny profilagryna keratyny 1 i 10 (bogate w cystynę) profilagryna jest uwalniana na zewnątrz profilagryna filagryna NMF

Funkcje NMF Znajduje się zarówno w korneocytach jak i w obszarach wodnych cementu Obejmuje związki hydrofilowe silnie wiążące wodę (mleczany i sole PCA) jest systemem buforowym stabilizującym ph (wolne kwasy tłuszczowe, aminokwasów i ich soli)

Etapy kluczowe syntezy NMF Czynnik sterujący spadek stężenia wody Defosforylacja i proteoliza profilagryny w ziarnistościach keratohialinowych Hydroliza połączeń pomiędzy filagryną i keratyną

NMF Wolne aminokwasy 40,0 PCA 12,0 Mleczany 12,0 Cukry, inne kwasy org., peptydy 8,5 Mocznik 7,0 Chlorki 6,0 Na +, K + 9,0

Hydrofilowe aminokwasy Glicyna, seryna, alanina itp. Wiążą wodę, działają nawilżająco W niewielkim stopniu wnikają w stratum corneum Stosowane sporadycznie

Mleczan sodu Kwas mlekowy należy do AHA działa nawilżająco wg innego mechanizmu w stratum corneum wnika tylko forma niezdysocjowana sól sodowa jest bardzo silnie higroskopijna

Mocznik nie jest higroskopijny wnika w stratum corneum, przenika do korneocytów, zwiększa ciśnienie osmotyczne ma działanie keratoplastyczne ułatwia wnikanie innych składników stosowany zazwyczaj w stężeniach 3 10% w preparatach może hydrolizować

Mocznik w większych stężeniach ma działanie keratolityczne (30-50%) przy mniejszym działaniu drażniącym od kwasu salicylowego czy kwasu glikolowego wykazuje działanie przeciwświądowe, odkażające i przeciwproliferacyjne rozkłada korneodesmosomy ułatwiając usuwanie nawarstwień rogowych działa nawilżająco

Mocznik dodany do preparatów zawierających kwas salicylowy: zmniejsza jego działanie drażniące i wysuszając

Mocznik nawet w stężeniu 50% jest dobrze tolerowany (jak 10% kwas glikolowy)

Alfa-hydroksykwasy kwas glikolowy - związki organiczne z grupa hydroksylowa i karboksylową w pozycji alfa - działają od warstwy rogowej do podstawnej - modyfikują wiązania jonowe wpływając na enzymy biorące udział w ich powstawaniu (zmniejszenie liczby ujemnych grup siarczanowych i fosforanowych w korneocytach

- chelatują jony wapnia (opóźnienie różnicowania keratynocytów) - dłużej stosowane oddziaływują na skórę właściwą (remodeling, stymulacja fibroblastów) - zwiększanie zjawiska apoptozy, uwalnianie cytokin - ułatwiają wchłanianie innych aktywnych związków

Płaszcz hydrolipidowy naskórka Związki lipidowe łoju mieszają się na powierzchni z lipidami cementu, resztkami NMF i wydzieliną gruczołów potowych Na powierzchni naskórka powstaje typu W/O zawierająca ok. 10% wody emulsja Efekt: zmniejszenie gradientu stężenia wody i hamowanie wysychania stratum corneum

Podczas każdego mycia częściowo usuwamy płaszcz wodno-lipidowy skóry sprzyjając wysychaniu stratum corneum

okluzja ciągła nieprzepuszczalny film na powierzchni skóry Znaczne zmniejszenie TEWL - zahamowanie odparowywania wody źle zaburzenia syntezy lipidów i procesów keratynizacji dobrze Okluzja okluzja nieciągła film na powierzchni skóry tylko częściowo hamuje odparowywanie wody zmniejszenie TEWL synteza lipidów i proces keratynizacji nie ulegają zaburzeniom

Okluzję ciągłą obserwujemy po kosmetykach zawierających: woski o wysokich temperaturach topnienia węglowodory o wysokich temperaturach topnienia trójglicerydy Charakter warstwy okluzyjnej może być związany z jej grubością (gruba warstwa kremu)

Okluzję ciągłą obserwujemy po kosmetykach zawierających: woski o wysokich temperaturach topnienia węglowodory o wysokich temperaturach topnienia trójglicerydy (TŁUSTE, CIĘŻKIE KREMY) Charakter warstwy okluzyjnej może być związany z jej grubością (gruba warstwa kremu)

Nowoczesne kosmetyki zawierają związki dziurawiące okluzję Efekt okluzja nieciągła ciekłe woski estry alkoholi niskocząsteczkowych silikony (np.dimetikon)

TYLKO TAK DZIAŁAJĄCE PREPARATY NAWILŻAJĄCE ZAPEWNIAJĄ SKUTECZNE NAWILŻANIE BEZ NEGATYWNEGO WPŁYWU NA PROCESY ZACHODZĄCE W STRATUM CORNEUM np. OSTATNIE ETAPY KERATYNIZACJI

zwiększenie zawartości wody w warstwie rogowej i głębszych warstwach naskórka (efekt bezpośredni) Warstwa okluzyjna ogranicza TEWL Działanie substancji hydrofobowych na skórę najczęściej jest określane jako działanie emoliencyjne zmiękczenie skóry i jej wygładzenie (skutek pośredni)

EMOLIENETY Związki tradycyjne oleje roślinne tłuszcze zwierzęce naturalne woski wosk pszczeli, lanolina węglowodory olej parafinowy, wazelina, alkohole tłuszczowe glicerydy

EMOLIENETY Związki nowe ciekłe woski ceramidy i pseudoceramidy silikony

ETIOLOGIA SUCHEJ SKÓRY CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE - niska wilgotność powietrza - niska temperatura - pielęgnacja skóry - predyspozycja genetyczna - choroby skóry - choroby ogólnoustrojowe - fizjologiczne zmiany hormonalne

PIELĘGNACJA SKÓRY CYWILIZACJA - codzienna kąpiel - łatwy dostęp do gorącej wody - kosmetyki do mycia (nierzadko zbyt agresywne) - wydłużenie średniego czasu życia - zwiększenie częstości chorób atopowych

PRZYCZYNY SUCHEJ SKÓRY Uszkodzenie bariery naskórkowej zbyt wysoki gradient stężenia wody (suche powietrze) fizykochemiczne uszkodzenia struktur cementu (działanie IR, rozpuszczalniki, środki powierzchniowo czynne) wolnorodnikowe uszkodzenie lipidów cementu (UV) podwyższenie ph wymycie NMF Zakłócenia w odnowie bariery wiek (starzenie endo- i egzogenne) choroby skóry trwałe podwyższenie ph

KLINIKA SUCHEJ SKÓRY

CHOROBY ZWIĄZANE Z SUCHĄ SKÓRĄ LUB ZABURZENIAMI ROGOWACENIA ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY WYPRYSK KONTAKTOWY ŁUSZCZYCA ROGOWIEC DŁONI I STÓP RYBIA ŁUSKA ŁUPIEŻ SUCHY NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY ZESPOŁU PARANEOPLASTYCZNE HYPOHYDROSIS Keratosis pilaris CUKRZYCA

DIAGNOSTYKA SUCHEJ SKÓRY OBJAWY PODMIOTOWE - uczucie suchości i dyskomfortu - świąd, kłucie, mrowienie OBJAWY PRZEDMIOTOWE - nadmierne złuszczanie - zmatowienie - nierówność powierzchni BADANIA DODATKOWE -??????????????????

PIELĘGNACJA SUCHEJ SKÓRY NAWILŻANIE

PIELĘGNACJA SUCHEJ SKÓRY Usunięcie przyczyny o ile jest to możliwe Promieniowanie UV, dym tytoniowy, agresywne czynniki środowiskowe, mróz, upał, suche powietrze itp. NAWILŻANIE LECZENIE CHOROBY PODSTAWOWEJ

Wzmacnianie bariery zewnętrzne - warstwy okluzyjne hydrofilowe i hydrofobowe (oleje silikonowe) wewnętrzne substancje penetrujące Hydrofilowe (mocznik, kwas mlekowy) i hydrofobowe NAWILŻANIE Przyspieszenie odnowy bariery stymulacja ogólna i specyficzna (kwas mlekowy, papaina) Ochrona barier filtry słoneczne i substancje przeciwrodnikowe

EDUKACJA PACJENTA dotycząca właściwej pielęgnacji skóry i doboru odpowiednich kosmetyków