Informacja. Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie Łomży w 2006 roku

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku 18-402 Łomża, ul. Poznańska 141 tel. (0 prefix 86) 218-21-69; fax: 218-28-93; e-mail:lomza@wios.bialystok.pl Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie Łomży w 2006 roku Łomża, maj 2007

Spis treści I. II. III. Stan czystości i ochrona wód...3 1. Ocena jakości wód powierzchniowych...3 2. Wody podziemne...12 Powietrze...14 1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza działalność kontrolna...14 2. Monitoring imisji...17 Gospodarka odpadami...26 1. Odpady komunalne...26 2. Odpady niebezpieczne...30 IV. Hałas...34 1. Hałas komunikacyjny.. 34 2. Hałas przemysłowy.43 V. Ochrona środowiska przed awariami...44 VI. Działania kontrolne w zakładach na terenie Łomży....46 2

I. Stan czystości i ochrona wód Zasady badań i ocen jakości wód powierzchniowych i podziemnych w 2004 roku uległy, z racji wprowadzonych nowych przepisów prawnych, znaczącej modyfikacji. Obecnie funkcjonujący system oceny został szczegółowo omówiony w Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska miasta Łomży za 2004 rok. Poniżej wymieniono w skrócie główne przepisy prawne wg których dokonano bieżącej oceny: Ogólna klasyfikacja wód Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. nr 32 poz. 284). Ocena przydatności do bytowania ryb Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). Ocena wrażliwości wód na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i podatności na eutrofizację Rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241 poz. 2093). 1. Ocena jakości wód powierzchniowych Do badań w roku 2006, podobnie jak w latach poprzednich, wytypowano 5 punktów pomiarowo-kontrolnych, pozwalających na ocenę jakości wód powierzchniowych w okolicy Łomży. Dwa punkty zlokalizowane są na Narwi: ppk Piątnica i ppk Szablak, a 3 punkty na Łomżyczce. Rzeka Narew Narew jest I - rzędowym, prawobrzeżnym dopływem Wisły. Długość całkowita Narwi wynosi 484 km, z tego 455 km na terenie Polski. Powierzchnia całej zlewni wynosi 75 175,2 km 2. Delegatura WIOŚ w Łomży prowadzi badania Narwi w pięciu punktach pomiarowokontrolnych, z których dwa określają wpływ Łomży na czystość rzeki (ppk Piątnica i ppk Szablak). 3

Klasyfikacja Narwi w 2006 roku Powiat Miasto Łomża Nazwa punktu km biegu rzeki Rodzaj sieci Klasyfikacja ogólna wody 1) most w m. Piątnica 203,6 D IV m. Szablak 185,6 O IV Wskaźniki kwalifikujące ChZT-Mn [mg O 2 /dm 3 ] ChZT-Cr [mg O 2 /dm 3 ] OWO [mg C/dm 3 ] Liczba b. coli t. fekalnego w 100 ml Ogólna liczba b. coli w 100 ml Barwa [mg Ptdm 3 ] ChZT-Mn [mg O 2 /dm 3 ] ChZT-Cr [mg O 2 /dm 3 ] Liczba b. coli t. fekalnego w 100 ml Ogólna liczba b. coli w 100 ml Wartości wskaźnika kwalifikującego min. max. śred.4) 7,2 16,2 15,98 30 54,5 47,5 3,9 20,5 17,64 40 2300 2300 90 9300 6600 36 80 75 8,3 17,5 16,37 29 56 50,33 40 9300 5520 90 9300 5520 Przydatność do bytowania ryb 2) Nieprzydatna ze względu na azotyny i fosfor og Nieprzydatna ze względu na azotyny i fosfor og, chlor całk. pozostały Uwagi V klasa: Barwa V klasa: Barwa Barwa [mg Pt/dm 3 ] 36 80 75 D monitoring diagnostyczny ; O- monitoring operacyjny 1/ średnia wyznaczona zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód /Dz.U. Nr 32, poz. 284/ Źródła zanieczyszczeń wód Wykaz źródeł zanieczyszczeń w zlewni Narwi na terenie Łomży - 2006 rok Miejscowość, nazwa zakładu Ilość ścieków Ładunek dobowy Lp Typ oczyszczalni [m 3 /d] [kg/d] miasto Łomża (odbiornik bezpośredni - rz. Narew) 1 Miejskie 11 552 BZT 5 18,5 Przedsiębiorstwo ChZT-Cr 410,1 Wodociągów i Kanalizacji zawiesina 69,3 w Łomży fosfor og.- 20,8 mechanicznobiologiczna reaktory biologiczne A i B (każdy z dwoma ciągami technologicznymi) komora defosfatacji zagęszczacz osadu nadmiernego ROS instalacja do oczyszczanie i wykorzystania biogazu Uwagi Stan formalno-prawny w zakresie oczyszczania i odprowadzania ścieków oraz wytwarzania odpadów jest uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do 31.12.2012r. Podczas kontroli gospodarki wodnościekowej zakładu przeprowadzonej w 2006 roku nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie eksploatacji urządzeń oczyszczalni. 4

2 Przedsiębiorstwo Przemysłu Spożywczego "PEPEES" S.A. obiekt rolniczego wykorzystania ścieków Kupiski -Jednaczewo 750 BZT 5-5,1 ChZT- 33,75 Substancje rozpuszcz.- 330 zawiesina ogólna - 19,5 fosfor og.- 0,18 azot og. 1,65 Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do 31.12.2012r. Wg badań wód odciekowych odprowadzanych do Narwi przeprowadzonych w 2006 roku nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego ładunku zanieczyszczeń obiekt rolniczego wykorzystania ścieków Mątwica - Kupiski 13208,87 BZT 5-27,74 ChZT- 735,99 Zawiesina ogólna 95,98 Wg badań wód odciekowych odprowadzanych do Narwi przeprowadzonych w 2006 roku nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego ładunku zanieczyszczeń 3 Miasto Łomża Kolektory wód opadowych z Łomży do Narwi : Wyloty nr 1, 2 i 3 wyposażone w osadnik zawiesin EKOL oraz separator substancji ropopochodnych UNIKON; wylot nr 4 studzienka osadowa oraz separator subst ropopochodnych STEJAX BS-O Omówienie wyników badań - Wartości dopuszczalne: zawiesina ogólna- 100 mg/l; substancje ropopochodne- 15 mg/l Stan formalno-prawny uregulowany. Miasto posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do 31.05.2015r. Dwukrotnie przeprowadzone w 2006 roku badania wód opadowych z kolektora uchodzącego przy ul. Zdrojowej 138 nie wykazują przekroczenia wartości dopuszczalnych zarówno w zakresie zawiesiny ogólnej jak i substancji ropopochodnych. Punkt w m. Piątnica Przekrój pomiarowy w Piątnicy zakwalifikowany został, podobnie jak punkty pomiarowo-kontrolne w Strękowej Górze i Wiźnie, do wód niezadowalającej jakości tj. do klasy IV. Zadecydowały o tym, podobnie jak w ww. punktach, wskaźniki chemicznego zapotrzebowania tlenu (ChZT-Mn i ChZT-Cr) oraz parametry sanitarne. Do III-klasowych wskaźników zaliczono: BZT 5 azot Kjeldahla, ogólny węgiel organiczny, mangan, miedź i żelazo. W klasie III mieściły się ponadto indeksy hydrobiologiczne: fitoplanktonu i peryfitonu. Pozostałe wskaźniki nie wykraczały poza klasę I i II. Ocena przeprowadzona wg kryteriów przydatności do bytowania ryb wykazała, że woda w badanym punkcie nie spełniała wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb karpiowatych w warunkach naturalnych (przeznaczenie zgodne z kwalifikacją RZGW Warszawa). Przyczyną były podwyższone stężenia azotynów i fosforu ogólnego. Ocena przeprowadzona wg kryteriów podatności na eutrofizację oparta na stężeniach biogennych związków azotu, fosforu ogólnego oraz chlorofilu a nie wskazuje na istnienie zagrożenia eutrofizacją. Punkt w m. Szablak Narew, kontrolowana w przekroju pomiarowym zlokalizowanym w m. Szablak, poniżej Łomży, odpowiadała IV klasie czystości ze względu na podwyższone wartości czterech wskaźników: w tym dwóch tlenowych (ChZT-Mn, ChZT-Cr) i dwóch wskaźników sanitarnych. W klasie III znalazło się BZT 5, azot Kjeldahla, bar, mangan, miedź, żelazo oraz parametry hydrobiologiczne: saprobowość fitoplanktonu i peryfitonu oraz chlorofil a. Inne parametry mieściły się w I i II klasie czystości. W omawianym punkcie kontrolnym zlokalizowanym poniżej ujścia ścieków z oczyszczalni miejskiej w Łomży, oczyszczalni Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Piątnicy oraz poniżej ujścia Strugi Lepackiej, 5

będącej odbiornikiem wód odsiąkowych z obiektu łąkarskiego zakładu PEPEES S.A., również w roku 2006, podobnie jak w latach poprzednich, nie zanotowano wpływu tych ścieków, obniżającego klasyfikację jakości wody w zakresie wskaźników fizykochemicznych, bakteriologicznych i hydrobiologicznych. Wielkości stężeń badanych wskaźników zanieczyszczeń nie odbiegały od notowanych w punktach zlokalizowanych powyżej Łomży tj. w Piątnicy i Wiźnie. Ocena przeprowadzona wg kryteriów przydatności do bytowania ryb wykazała, że woda w badanym punkcie nie spełniała wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb karpiowatych w warunkach naturalnych (przeznaczenie zgodne z kwalifikacją RZGW Warszawa). Przyczyną były podwyższone stężenia azotynów, fosforu ogólnego i chloru całkowitego. Ocena przeprowadzona wg kryteriów podatności na eutrofizację oparta na stężeniach biogennych związków azotu, fosforu ogólnego oraz chlorofilu a nie wskazuje na istnienie zagrożenia eutrofizacją. Działania inwestycyjne w zlewni rzeki : Łomża W wyniku realizacji zarządzeń pokontrolnych nałożonych przez Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, dotyczących przedstawienia harmonogramu napraw i modernizacji kanalizacji technologicznej i deszczowej, celem wyeliminowania awarii oraz zapewnienia właściwej jakości ścieków opadowych odprowadzanych do Łomżyczki, w PEPEES S.A. wykonano układ podczyszczający ścieki deszczowe, odprowadzane z terenu zakładu kanałem deszczowym. Układ ten stanowi separator benzynowokoalescencyjny AWAS-BK 200 wraz z komorą osadnikowo-przelewową AWAS S2000 i studzienką kierunkową. Funkcjonowanie układu podczyszczającego stanowi rozwiązanie problemu właściwego oczyszczania wód opadowych odprowadzanych kolektorem do Łomżyczki. PEPEES S.A. przewiduje opracowanie w 2007 roku projektu techniczno-technologicznego modernizacji oczyszczalni ścieków wraz z siecią kanalizacyjną. Rozpoczęcie prac związanych z budową podczyszczalni ścieków planowane jest na 2008 rok, a zakończenie na I kwartał 2009 roku. Piątnica W celu poprawy efektywności pracy zakładowej oczyszczalni ścieków Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy w roku 2006 zakończyła prace modernizacyjne. Zostały wykonane następujące prace: dokonano wymiany rusztów napowietrzających wykonanych ze stali zwykłej na ruszty ze stali nierdzewnej, wymieniono dyfuzory mineralno-żywiczne na membranowe, przy czym zwiększono ich ilość z 640 szt. na 1360 szt., zamontowano dmuchawę o wydajności 50 m 3 /h, zamontowano i od 1 stycznia 2006 roku uruchomiono pompkę do dozowania koagulantu żelazowego PIX. Do końca marca 2006 roku nastąpiło pełne wpracowanie się osadu czynnego i osiągnięcie efektu ekologicznego w postaci spełnienia warunków jakości odprowadzanych do środowiska ścieków. 6

Wnioski: 1. W 2006 roku, podobnie jak w latach poprzednich Narew, w punktach pomiarowych zlokalizowanych powyżej i poniżej Łomży kwalifikowała się do IV klasy czystości. Podobnie również jak w latach ubiegłych, w obu punktach, klasyfikację obniżały głównie wskaźniki tlenowe (ChZT-Mn, ChZT-Cr) oraz sanitarne. 2. W roku 2006 utrzymywały się podwyższone koncentracje chlorofilu a. Mieściły się one w III klasie czystości. W roku 2004 wskaźnik ten kwalifikował się w obu punktach do I klasy czystości. 3. Ocena przeprowadzona wg kryteriów przydatności do bytowania ryb wykazała, że Narew we wszystkich badanych punktach nie spełniała wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb karpiowatych w warunkach naturalnych (przeznaczenie zgodne z kwalifikacją RZGW Warszawa). Przyczyną były głównie podwyższone stężenia azotynów i fosforu ogólnego, a w Szablaku dodatkowo chloru całkowitego (w pozostałych punktach wskaźnik ten nie był badany). 4. Ocena przeprowadzona wg kryteriów podatności na eutrofizację oparta na średniorocznych stężeniach biogennych związków azotu, fosforu ogólnego oraz chlorofilu a nie wskazuje na istnienie zagrożenia eutrofizacją. 5. Oczyszczalnia komunalna w Łomży spełnia nałożone pozwoleniami wodnoprawnymi wymagania w zakresie ochrony środowiska. W 2006 roku zmodernizowano oczyszczalnię OSM w Piątnicy. 6. W 2006 r. nie stwierdzono przypadków zdarzeń o charakterze poważnych awarii powodujących bezpośrednie zanieczyszczenie Narwi. Podobnie jak w latach ubiegłych nie notuje się, obniżającego jakość wód w Narwi, wpływu ścieków odprowadzanych z Łomży. Rzeka Łomżyczka Łomżyczka jest III - rzędowym, lewostronnym dopływem Narwi o długości 16,4 km, o powierzchni zlewni równej 74 km 2. Rzeka wpada do Narwi na 200,8 km jej biegu. 7

Na Łomżyczce zlokalizowano trzy punkty pomiarowo - kontrolne. Pierwszy powyżej Łomży na moście przy ulicy Poznańskiej, drugi w centrum Łomży, na moście przy ul. Wojska Polskiego i trzeci na odcinku przyujściowym, na moście na Grobli Jednaczewskiej. Klasyfikacja wód Łomżyczki w 2006 r. Nazwa punktu km biegu rzeki Rodzaj sieci Klasykikacja ogólna wody 1) Wskaźniki kwalifikujące Wartości wskaźnika kwalifikującego min. maks. śred.4) Przydatność do bytowania ryb2) Uwagi Łomża, ul. Poznańska 7,5 O IV Barwa [mg Pt/l] 26 50 50 Tlen rozp. [mg O 2 /l] ChZT-Mn [mg O 2 /l] ChZT-Cr [mg O 2 /l] 3,9 11,7 4,06 5,5 13,1 12,83 21 51 42,36 Nieprzydatna ze względu na: tlen rozp. azotyny, fosfor og.; Fosforany [mg PO4/l] 0,21 0,81 0,702 Rtęć 0,0002 0,0015 0,0015 Liczba b. coli t. fekalnego w 100 ml 230 9300 9300 Ogólna liczba b. coli w 100 ml 230 9300 930026 Łomża, ul. Wojska Polskiego 5,4 O IV Barwa [mg Pt/l] 26 50 50 ChZT-Mn [mg O 2 /l] ChZT-Cr [mg O 2 /l] Indeksd sap. peryfitonu 6 14 13,08 24 54 50,49 2,11 2,66 2,66 Nieprzydatna ze względu na: tlen rozp. azotyny, fosfor og.; V klasa: tlen rozp.; Id. sap. per Lb. b. coli fek. Chlorofil a 0,39 98 98 Ogólna liczba b. coli w 100 ml 2300 43000 32200 Tlen rozp. [mg O 2 /l] 2,1 11 3,99 Iindeks sap. fitoplanktonu 2,16 7,99 7,99 Liczba b. coli t. fekalnego w 100 ml 930 43000 32200 Łomża, Grobla Jednaczewska 1,1 D IV Barwa [mg Pt/l] 26 40 40 ChZT-Mn [mg O 2 /l] ChZT-Cr [mg O 2 /l] Azot Kjeldahla [mg N/l] Rtęć [mg Hg/l] 7,9 14,4 14 21 45 39,87 0,98 2,5 2,284 0 0,0015 0,0015 Nieprzydatna ze względu na: tlen rozp. azotyny, fosfor og.; chlor całk. pozostały V klasa: tlen rozp.; Lb. b. coli fek. 8

Żelazo [mg Fe/l] Ogólna liczba b. coli w 100 ml Tlen rozp. [mg O 2 /l] Liczba b. coli t. fekalnego w 100 ml 0,44 1,13 1,13 140 23000 23000 1,5 8,5 2,04 90 23000 23000 Wykaz źródeł zanieczyszczeń w zlewni Łomżyczki w 2006 roku Lp Miejscowość, nazwa zakładu Typ oczyszczalni Ilość Ładunek ścieków dobowy [m 3 /d] [kg/d] miejscowość Łomża (odbiornik bezpośredni rz. Łomżyczka dopływ rz. dopływ Narwi) 1 Miasto Łomża kanalizacja deszczowa Separatory typu BHDC 1 szt. typu SEP 11 szt. typu IHDC 1 szt. typu PSK Koala II 4 szt. Omówienie wyników badań Punkt w m. Łomża, ul. Poznańska - Stężenia dopuszczalne : zawiesiny 100 mg/l, subst. ropopochodne- 15 mg/l 9 Uwagi Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do 31.12.2012 Badania przeprowadzone w 2006 roku wskazują, że w kol. W14, W19 i W25 wiosną i w kol. W14 i W24 jesienią nastąpiło przekroczenie dopuszczalnego stężenia zawiesiny ogólnej. Jakość wód Łomżyczki powyżej Łomży, w roku 2006, podobnie jak rok wcześniej, kwalifikowała się do IV klasy czystości. O klasyfikacji zadecydowały: zdarzające się deficyty tlenowe, podwyższone wartości obu wskaźników chemicznego zapotrzebowania tlenu, stężenia fosforanów, sporadycznie zanotowane podwyższone stężenie rtęci oraz barwa. Z klasy III, stwierdzonej w 2005 roku, do klasy IV obniżyła się jakość sanitarna wody. Ocena przeprowadzona wg kryterium przydatności do bytowania ryb wykazała, że woda w badanym punkcie nie spełniała wymagań jakie powinny spełniać wody śródlądowe będące środowiskiem dla życia ryb karpiowatych w warunkach naturalnych (przeznaczenie zgodne z kwalifikacją RZGW Warszawa). Przyczyną były podobnie jak w roku 2005: zdarzająca się niska zawartość tlenu rozpuszczonego oraz podwyższone stężenia azotynów i fosforu ogólnego. Ocena przeprowadzona wg kryteriów podatności na eutrofizację wskazała, że średnioroczne wartości stężeń: azotanów, fosforu ogólnego i azotu ogólnego nie wykraczały poza wielkości graniczne określające podwyższony poziom eutrofizacji rzeki. Punkt w m. Łomża, ul. Wojska Polskiego Jakość wody w punkcie zlokalizowanym w centrum miasta, poniżej ujścia kolektorów odprowadzających wody deszczowe ze znacznej części Łomży, pogarsza się w stosunku do jakości stwierdzonej powyżej Łomży, chociaż klasyfikacja ogólna jest taka sama tj. IV klasa czystości. Świadczą o tym występujące niskie stężenia tlenu rozpuszczonego i parametrów sanitarnych, a przede wszystkim wskaźniki hydrobiologiczne (indeks saprobowości fitoplanktonu i peryfitonu) będące miarą długookresowego zanieczyszczenia oraz chlorofil a, mieszczące się w IV, a nawet V klasie czystości.

Ocena przeprowadzona wg kryterium przydatności do bytowania ryb wykazała, że woda w badanym punkcie nie spełniała wymagań jakie powinny spełniać wody śródlądowe będące środowiskiem dla życia ryb karpiowatych w warunkach naturalnych (przeznaczenie zgodne z kwalifikacją RZGW Warszawa). Przyczyną były podwyższone stężenia tlenu rozpuszczonego, azotynów i fosforu ogólnego. Ocena przeprowadzona wg kryteriów podatności na eutrofizację wskazuje, że średnioroczne wartości stężeń: azotanów, fosforu ogólnego i azotu ogólnego nie wykraczały poza wielkości graniczne określające podwyższony poziom eutrofizacji rzeki. Jednak. O podatności na eutrofizację może tu jednak świadczyć podwyższone stężenie chlorofilu a. Punkt w m. Łomża- Grobla Jednaczewska Rzeka badana w punkcie zlokalizowanym na odcinku przyujściowym w 2006 roku, podobnie jak w 2005, również odpowiadała IV klasie czystości. Podobnie jak w poprzednich dwóch latach zdarzały się tu deficyty tlenowe kwalifikujące tlen rozpuszczony do V klasy czystości. W 2003 roku deficytów tlenowych w tym punkcie jeszcze nie notowano. W IV klasie znalazło się tu aż 7 parametrów: ChZT-Mn i ChZT-Cr, azot Kjeldahla, rtęć, żelazo, ogólna liczba bakterii coli oraz barwa. Stan sanitarny ujściowego odcinka rzeki był niekorzystny podobnie jak w punkcie zlokalizowanym na ul. Wojska Polskiego. Liczba bakterii coli typu kałowego kwalifikowała wodę do V klasy czystości. Ocena przeprowadzona wg kryterium przydatności do bytowania ryb wykazała, że woda w badanym punkcie nie spełniała wymagań jakie powinny spełniać wody śródlądowe będące środowiskiem dla życia ryb karpiowatych w warunkach naturalnych (przeznaczenie zgodne z kwalifikacją RZGW Warszawa). Przyczyną były niekorzystne stężenia 4 wskaźników: tlenu rozpuszczonego, azotynów, fosforu ogólnego i chloru całkowitego. W 2005 roku było to aż 6 wskaźników tj. tlen rozpuszczony, BZT 5, azot amonowy, niezjonizowany amoniak, azotyny i fosfor ogólny. Ocena przeprowadzona wg kryteriów podatności na eutrofizację oparta na biogennych związkach azotu i fosforu wskazała, że średnioroczne wartości stężenia fosforu ogólnego wykroczyły, podobnie jak w roku 2005, poza wielkości graniczne określające podwyższony poziom eutrofizacji rzeki. Działania inwestycyjne w zlewni rzeki Łomża W 2006 roku w ramach modernizacji systemu miejskiej kanalizacji deszczowej w Łomży wykonano 13 szt. separatorów na istniejących kolektorach uchodzących do Łomżyczki w tym: - przy ul. Poznańskiej - 7 sztuk o Qnom od 10 l/s do 375 l/s; - przy ul. Sosnowej 3 szt. o Qnom od 15 l/s do 70 l/s ; - przy ul. Wesołej 2 szt. o Qnom 10 l/s -15 l/s; - przy ul. Cichej 1 szt. o Qnom 15 l/s Na przełomie roku 2006-2007 wykonano jeszcze 4 separatory: - przy ul. Poznańskiej 2 szt. o Qnom 65 i 80 l/s; - przy ul. Modrzewiowej 1 szt. o Qnom 150 l/s; - przy ul. Nowogrodzkiej 1 szt. o Qnom 30 l/s. Na rok 2007 zaplanowano wykonanie jeszcze 4 separatorów w tym separatora S24 na przebiciu ul. Piłsudskiego do ul. Poznańskiej. 10

Wnioski 1. W roku 2006, podobnie jak w latach 2004-2005, Łomżyczka we wszystkich kontrolowanych punktach pomiarowych, charakteryzowała się wodami zakwalifikowanymi do IV klasy czystości (wody niezadowalającej jakości). W omawianym roku, biorąc pod uwagę wskaźniki obniżające klasyfikację (w tym indeksy hydrobiologiczne), najniższą jakością cechował się punkt na ul. Wojska Polskiego, zlokalizowany w centralnej części Łomży. Nieco lepsza jakość cechowała rzekę w omawianym roku na Grobli Jednaczewskiej. W 2005 roku bardzo złą sytuację w dolnym odcinku rzeki spowodowało wiosenne, bardzo duże wezbranie wody, powodujące spłukanie do rzeki znacznej ilości materii organicznej oraz wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń (z ogródków działkowych, nielegalnych nagromadzeń odpadów, pastwisk). Sytuacja ta nie powtórzyła się już w 2006 roku. 2. O obniżeniu klasyfikacji we wszystkich przekrojach kontrolnych na Łomżyczce decydowały głównie niekorzystne wartości wskaźników tlenowych ( w tym deficyty tlenowe). Ponadto utrzymywał się niekorzystny stan sanitarny rzeki. Wskaźniki określające jakość bakteriologiczną wody w centralnej części miasta i na odcinku przyujściowym obniżyły się nawet do klasy V czystości. 3. Badania wód opadowych odprowadzanych do Łomżyczki przeprowadzone w 2006 roku wykazywały przekroczenia w zakresie stężeń zawiesiny ogólnej. 4. W celu zminimalizowania zanieczyszczenia wód w 2006 i na przełomie lat 2006 i 2007 roku wykonano 17 szt. separatorów oczyszczających uchodzące do Łomżyczki wody deszczowe z Łomży. 5. Ciągle istotną i nierozwiązaną sprawą są licznie powstające nad rzeką nielegalne nagromadzenia odpadów komunalnych. Sprawa ta, leżąca w gestii samorządu, wymaga pilnego rozwiązania. 6. Wody Łomżyczki nie spełniały wymagań jakie powinny spełniać wody śródlądowe będące środowiskiem dla życia ryb karpiowatych w warunkach naturalnych (przeznaczenie zgodne z kwalifikacją RZGW Warszawa). Zadecydowały o tym we wszystkich punktach pomiarowych stężenia: tlenu rozpuszczonego, azotynów i fosforu ogólnego, a w punkcie zlokalizowanym w dolnym odcinku rzeki, dodatkowo 11

jeszcze chloru całkowitego pozostałego. Niższe niż w roku 2005 były natomiast wielkości BZT 5 oraz azot amonowy i niezjonizowany amoniak. 7. Średnioroczne stężenie fosforu ogólnego, po raz kolejny (pierwszy raz w 2005 roku) w punkcie pomiarowym na Grobli Jednaczewskiej przekroczyło wartość wyznaczoną jako graniczną dla eutrofizacji wody. Dodatkowo w punkcie przy ul. Wojska Polskiego stwierdzono wysokie średnioroczne stężenie chlorofilu a. Świadczy to o wzrastającej podatności rzeki na eutrofizację. 8. W 2006 roku na Łomżyczce nie miały miejsca zdarzenia o charakterze poważnych awarii. 2. Wody podziemne Krajowa sieć monitoringu wód podziemnych W ramach krajowej sieci monitoringu wód podziemnych, prowadzonej przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) na zlecenie Inspekcji Ochrony Środowiska, w 2005 roku badaniami objęto 48 studni. Pobór prób przeprowadzono 1 raz w roku w okresie sierpień/wrzesień. Zakres oznaczeń obejmował następujące wskaźniki: amoniak, arsen, azot amonowy, azot azotanowy, azot azotynowy, azotany, azotyny, bar, bor, brom, chlorki, chrom, cyjanki, cynk, fluorki, fosfor, fosforany, glin, kadm, kobalt, lit, magnez, mangan, miedź, molibden, nikiel, odczyn ph, ołów, potas, przew. elektr., siarczany, SiO2, sód, stront, suma sub. rozp., twardość ogólna, tytan, wanad, wapń, węgiel organiczny, wodorowęglany, zasadowość og., żelazo ogólne, rtęć, tlen rozpuszczony. Opróbowania sieci i oceny wyników dokonał Zakład Hydrologii i Geologii Inżynierskiej PIG w Warszawie, a analizy laboratoryjne wykonało Centralne Laboratorium Chemiczne PIG w Warszawie. Oceny dokonano zgodnie z obowiązującym warunkowo w 2005 i 2006 roku Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych; sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Na terenie Łomży znajduje się jedno z badanych ujęć - Łomża-Rybaki. Ze studni badano wody wgłębne (głębokość stropu 62,5 m). JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH SIEĆ KRAJOWA 2006 R. Nr otworu w Ro dzaj sieci Miejscowość / Gmina [sw]-studnia wiercona [p]-piezometr Współrzędne geograficzne Stratygrafia bokość stropu Wody Typ ośrodka Uży tko wa nie tere Klasa wód 2006 Wskaźniki w zakresie stężeń odpowiadających wodzie o niskiej jakości Wskaźniki przekracz. W 2005 r normy dla wód 12

sieci [sk]-studnia kopana długość szerokość -nu Klasa IV Klasa V przeznacz. do spożycia przez ludzi 22 05 12 53 10 50 Q 62,5 W 1 5 III FET - FET, Mn 1684 K Łomża Rybaki/Łomża,[sw] Oznaczenia: K sieć krajowa; Q czwartorzęd; W wody wgłębne; 1- warstwa porowa; 5 nieużytki naturalne Wodę pobraną z piezometru w Łomży zakwalifikowano, podobnie jak w latach 2004-2005, do III klasy czystości tj. do wód zadowalającej jakości. Żelazo i mangan przekraczały jednak normy wyznaczone dla wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi, a więc badana woda wymaga uzdatniania. Wyniki badania piezometrów przy zbiorniku retencyjnym zakładów PEPEES S.A. w Łomży W roku 2006, podobnie jak w latach poprzednich, badane były 3 piezometry zainstalowane przy zbiorniku retencyjnym ścieków Przedsiębiorstwa Przemysłu Spożywczego PEPEES S.A. w Łomży. Piezometr nr 8 zlokalizowany jest w pobliżu zbiornika retencyjnego ścieków z zakładu. Piezometr 9 położony jest w lesie, na kierunku spływu wód podziemnych do Łomżyczki, a piezometr 10 w pobliżu rzeki. Wodę z piezometru 9 oceniono, podobnie jak w latach poprzednich, jako wodę dobrej jakości. W stosunku do badań z 2005 roku obniżyła się natomiast jakość wody z piezometru 8, w zakresie stężenia azotu azotynowego. Wskaźnik ten kwalifikował się do V klasy czystości. W piezometrze nr 10, zlokalizowanym na łące w pobliżu Łomżyczki, stwierdzono, podobnie jak w roku poprzednim, wysokie stężenie azotu azotynowego (V klasa czystości) i wyraźnie wyższe niż w pozostałych piezometrach stężenia azotanów i azotu ogólnego Kjeldahla. Podwyższone wartości związków azotu w tym piezometrze należy bardziej wiązać z użytkowaniem rolniczym terenu wokół piezometru, jak z wpływem zbiornika. We wszystkich piezometrach zarówno przewodność właściwa jak i substancje rozpuszczone były niewielkie i nie wskazywały na przedostawanie się zanieczyszczeń do wód podziemnych. Również we wszystkich piezometrach podwyższone było stężenie żelaza: do klasy IV (w piezometrze 8 i 9) i do klasy V (w piezometrze 10). Jest to wskaźnik uznawany za naturalny, nie związany z zanieczyszczeniem antropogenicznym. W zakresie przeprowadzonych oznaczeń nie stwierdzono negatywnego oddziaływania zbiornika na wody podziemne. II. Powietrze 1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza działalność kontrolna 13

Łomża należy do miast o niewielkiej liczbie dużych, punktowych źródeł zanieczyszczeń powietrza oraz stosunkowo niskim udziale emisji zanieczyszczeń z tych źródeł. Znaczna część miasta zaopatrywana jest w energię cieplną (c.o. i c.w.u.) z Ciepłowni Miejskiej w Łomży. W pozostałej części miasta dominują niewielkie obiekty - indywidualne kotłownie i paleniska budynków mieszkalnych oraz niewielkie kotłownie innych podmiotów gospodarczych. Obiektami charakteryzującymi się najwyższymi poziomami emisji zanieczyszczeń do powietrza są kotłownie zasilane węglem kamiennym. Jedynymi, dużymi obiektami tego typu na terenie miasta są: Ciepłownia Miejska w Łomży należąca do Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Łomży kotłownia grzewczo-technologiczna PEPEES S.A. w Łomży Poza obiektami emitującymi wyłącznie produkty spalania paliw, na terenie miasta znajdują się również zakłady emitujące zanieczyszczenia ze źródeł technologicznych. Największe z nich to : Wytwórnia Mas Bitumicznych w Łomży, należąca do Przedsiębiorstwa Budownictwa Komunikacyjnego Sp. z o.o. w Łomży, Łomżyńska Fabryka Mebli Sp. z o.o. w Łomży, Fabryka Styropianu RIGIPS w Łomży, Spalarnia Odpadów Szpitalnych i Weterynaryjnych przy Szpitalu Wojewódzkim w Łomży, Masarnia Frankfurterka w Łomży. Ciepłownia Miejska w Łomży Ciepłownia Miejska w Łomży pracuje na potrzeby grzewcze miasta Łomży. Jest to największy obiekt emitujący zanieczyszczenia z procesów spalania paliw na terenie miasta i jeden z największych w regionie. Ciepłownia wyposażona jest w 5 kotłów wodnych o łącznej mocy 189,6 MW. Są to 3 kotły WR-25 o mocy po 32 MW i 2 kotły WRp-46 o mocy po 46,8 MW. Ciepłownia pracuje w ruchu ciągłym. W sezonie letnim zapotrzebowanie na energię cieplną zaspokaja jeden kocioł WR-25. W sezonie grzewczym, w zależności od warunków zewnętrznych, kotły pracują w różnych konfiguracjach. Najczęściej pracują dwa kotły WR-25 lub jeden kocioł WRp-46 (możliwa jest tylko przemienna praca kotłów WRp-46) wspomagany, w razie potrzeb 1-2 kotłami WR-25. W kotłach spalany jest miał węglowy. W 2006 roku zużycie węgla wyniosło 37 779 Mg paliwa. Mimo spalania tak dużej ilości paliwa, Ciepłownia tylko w niewielkim stopniu wpływa na poziom zanieczyszczeń powietrza na terenie Łomży. Związane jest to ze stosowaniem urządzeń odpylających o wysokiej skuteczności η ο = 89-94 % (II- stopniowe na kotłach WR-25 i III-stopniowe na kotłach WRp-46), wysokim stopniem zautomatyzowania procesu spalania, stosowaniem paliw o odpowiednich parametrach oraz 14

odprowadzaniem spalin kominem o wysokości 150,0m (rozpraszanie zanieczyszczeń). W 2006 roku rozpoczęta została przebudowa i modernizacja kotła WRp-46 nr 4, która zakończona została w I kwartale 2007 roku. W wyniku przeprowadzonej modernizacji w znacznym stopniu zostanie ograniczone emisja zanieczyszczeń, głównie pyłowych. Od 2005 roku w Ciepłowni eksploatowany jest system do ciągłego monitoringu emisji pyłowogazowych. Wyniki pomiarów uzyskanych z systemu monitoringu nie wykazały przekroczeń emisji dopuszczalnych. Również pomiary prowadzone w 2006 roku przez laboratoria zewnętrzne nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń. Przedsiębiorstwo Przemysłu Spożywczego PEPEES S.A. w Łomży Zakład eksploatuje kotłownię pracującą na potrzeby technologiczne i grzewcze. Wyposażona jest ona w 5 kotłów parowych, z rusztami mechanicznymi, opalanych węglem kamiennym. -2 kotły typy DUKLA SALAVI o mocy 4,25 MW każdy, -2 kotły OR-16 o mocy 10,5 MW każdy, -1 kocioł ERm-8 o mocy 5,3 MW. W kotłach spalany jest miał węgla kamiennego: 16000-1800 Mg paliwa.rocznie Kotłownia pracuje w ruchu ciągłym. Kotły pracują w różnych konfiguracjach (najczęściej 1 lub 2 kotły OR-16 oraz kocioł OR-16 wspomagany mniejszymi jednostkami). Kotły wyposażone są w urządzenia odpylające. Kotły DUKLA SALAVI posiadają odpylacze multicyklonowe o niskiej skuteczności 54-63 %. Kotły OR-16 wyposażone są w bateryjne odpylacze cyklonowe o skuteczności odpylania 72-82 %. Kocioł ERm-8 wyposażony jest w cyklony bateryjne. Pomiary emisji prowadzone przez laboratoria zewnętrzne w 2006 roku nie wykazywały przekroczeń emisji dopuszczalnych. Oprócz źródeł emitujących produkty spalania paliw, na terenie PPS-u znajdują się również instalacje technologiczne emitujące niewielkie ilości pyłów organicznych. Są to emitory suszarni mączki ziemniaczanej, suszarni maltodekstryny, linii produkcyjnych glukozy krystalicznej i bezwodnej oraz linii suszenia białka. Eksploatowana jest również stacja do produkcji kwasu siarkawego. Kwas siarkawy uzyskiwany jest w wyniku absorpcji w wodzie gazowego dwutlenku siarki powstającego w wyniku spalania siarki w specjalnym piecu. Pomiary emisji dla źródeł technologicznych nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych emisji. Okresowo, pojawia się uciążliwość zapachowa związana z emisją substancji odorowych ze zbiorników powierzchniowych ziemi spławiakowej oraz zbiornika retencyjnego ścieków. Emisja ta ma charakter niezorganizowany. Brak jest uregulowań prawnych w prawodawstwie polskim związanych z emisją tego typu zanieczyszczeń. Szpital Wojewódzki w Łomży Szpital Wojewódzki w Łomży eksploatuje kotłownię zasilaną gazem ziemnym, wyposażoną w 2 kotły wodne i 2 kotły parowe o łącznej mocy ok.14,6 MWt. Stężenia zanieczyszczeń w odprowadzanych gazach 15

spalinowych nie przekraczają wartości dopuszczalnych określonych w standardach emisyjnych dla tego typu źródeł. Na terenie kotłowni zlokalizowana jest również spalarnia odpadów szpitalnych (zaliczonych do odpadów niebezpiecznych ) W skład instalacji wchodzą: - piec pirolityczny typu CP-100 prod. francuskiej firmy A.T.I. Muller z palnikami zasilanymi gazem ziemnym lub olejem opałowym lekkim; - urządzenie do automatycznego załadunku odpadów; - trzykolumnowa stacja oczyszczania spalin z reaktorem gazowym i filtrem ceramicznym do oczyszczania spalin z zanieczyszczeń gazowych i pyłów; - rekuperator o mocy 400 kw do odzysku ciepła ze spalin, - aparatura do ciągłego monitoringu procesu spalania i emisji zanieczyszczeń obejmująca: - analizator MIR-IS f-my ENVIRONNEMENT S.A. Francja działający w technologii CEM in situ (pomiar SO2, NOx, CO, CO2, HCl w zakresie IR oraz pomiary przepływu i temperatury spalin, ciśnienia) - pyłomierz SPX-100V4 f-my ENVIRONNEMENT S.A. Francja pracujący w oparciu o metodę elektrostatyczną - niskotemperaturowy analizator zawartości tlenu w spalinach typu ZDT z sondą cyrkonową ZFG2 Wraz z instalacją unieszkodliwiania odpadów oddano do użytku chłodzone pomieszczenie magazynowe odpadów przeznaczonych do utylizacji oraz pomieszczenie do scalania (poprzez mieszanie z betonem) żużlu powstałego w wyniku pirolitycznego rozkładu odpadów oraz popiołów i pyłów zatrzymanych w urządzeniach oczyszczających gazy spalinowe. Spalarnia pracuje w sposób okresowy, średnio 9 godzin na dobę (na I zmianie roboczej), przez 6 dni w tygodniu (bez niedziel). W spalarni spalane są obecnie odpady medyczne pochodzące z około 40 podmiotów świadczących usługi medyczne. Odpady dostarczane są do spalarni w hermetycznych pojemnikach, środkami transportu należącymi do Szpitala Wojewódzkiego w Łomży oraz Firmy Usługi Komunalne Błysk w Łomży. Szpital realizuje obowiązek monitorowania procesu spalania oraz składu spalin emitowanych do powietrza ze spalarni odpadów. Wykonywane są również okresowe pomiary kontrolne przez laboratorium Wojskowego Instytutu Chemii i Radiometrii - Laboratorium Analityczne do Kontroli Przestrzegania Konwencji o Zakazie Broni Chemicznej w Warszawie. Laboratorium posiada akredytację PCA (nr AB 241). Pomiary obejmowały wszystkie zanieczyszczenia objęte pozwoleniem na emisję ( pył, SO2, NOx, CO, HCl, HF, dioksyny i furany, metale ciężkie -Hg, Cd, Ta, SB, As, Pb, Cr, Co, Cu, Mn, Ni, V, Zn). Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości stężeń zanieczyszczeń gazach odprowadzanych do powietrza z emitora spalarni. Łomżyńska Fabryka Mebli Sp. z o.o. w Łomży Zakład eksploatuje kotłownię wyposażoną w 5 kotłów wodnych typu MODERATOR-600 o mocy 0,6 MW każdy oraz zainstalowany w 2005 roku kocioł przystosowany do spalania rozdrobnionych odpadów 16

drzewnych typu MULTIMISER. Kotły zasilane są odpadami drzewnymi. Kotłownia zakładowa pracuje na potrzeby grzewcze (w sezonie grzewczym wszystkie kotły) i technologiczne (przez cały rok 1 kocioł - zasilanie w ciepło suszarni drewna). W kotłowni nie są obecnie spalane odpady płyt wiórowych oraz folie i inne odpady. Z terenu zakładu emitowane są również lotne składniki lakierów z Lakierni, które odprowadzane są zbiorczym emitorem stalowym. W 2006 roku na emitorze lakierni zostały przeprowadzone przez laboratorium zewnętrzne pomiary emisji związków organicznych do powietrza. Pomiary nie wykazały przekroczeń emisji dopuszczalnych. Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunikacyjnego Sp. z o.o. w Łomży PBK w Łomży eksploatuje, w granicach administracyjnych miasta (w dzielnicy przemysłowej), Wytwórnię Mas Bitumicznych w Krasce. Głównym źródłem emisji jest instalacja do produkcji mas bitumicznych typu GIBAT-120 prod. niemieckiej o wydajności do 120 Mg mas/godzinę. Instalacja pracuje wyłącznie w okresie dodatnich temperatur powietrza, zazwyczaj od kwietnia do października. W procesie produkcyjnym emitowany jest do powietrza pył zawierający krzemionkę, produkty spalania oleju opałowego i napędowego oraz niewielkie ilości lotnych składników asfaltów. Instalacja wyposażona jest w odpylacz workowy o wysokiej (powyżej 95%) o skuteczności odpylania. Pomiary przeprowadzone przez Delegaturę WIOŚ w Łomży we wrześniu 2006 nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń. Pozostałe obiekty na terenie Łomży, emitujące zanieczyszczenia do powietrza, są niewielkimi kotłowniami spalającymi olej opałowy, węgiel lub drewno. Są to obiekty nie posiadające urządzeń służących do ochrony atmosfery, dla których nie jest wymagane pozwolenie na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza.. Zanieczyszczenia emitowane są również przez piekarnie, lakiernie samochodowe, stolarnie itp. Zasięg ich oddziaływania ogranicza się zazwyczaj do najbliższego otoczenia emitora. 2. Monitoring imisji Zgodnie z kryteriami wyznaczonymi ze względu na ochronę zdrowia ludzi przeprowadzono za rok 2006 ocenę jakości powietrza w strefie Powiat Miasto Łomża. Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza, zgodnie z art.89 ustawy Prawo ochrony Środowiska stanowią: dopuszczalny poziom substancji w powietrzu ( w niektórych przypadkach, określono dozwoloną liczbę przekroczeń dopuszczalnego poziomu), dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji (dozwolone przypadki przekroczeń poziomu dopuszczalnego odnoszą się także do jego wartości powiększonej o margines tolerancji). 17

Wartości kryterialne obowiązujące w 2006 roku, dla zanieczyszczeń badanych na stacji pomiarowej w Łomży, przedstawia Tabela 1: Tabela 1. Wartości kryterialne dla terenu kraju- kryterium - ochrona zdrowia. Substancja Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki Pył zawieszony PM 10 Okres uśredniania wyników Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [µg/m 3 ] Wartość marginesu tolerancji w 2006r. Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji za 2006r. [µg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym jedna godzina 200 40 240 18 rok 40 8 48 - kalendarzowy jedna godzina 350-350* 24 24 godziny 125-125* 3 24 godziny 50-50* 35 rok 40-40* - kalendarzowy */ W omawianym roku kalendarzowym nie funkcjonują już marginesy tolerancji dla dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego PM 10. Na terenie Łomży prowadzono badania na stacji pomiarowej Łomża, ul. Sikorskiego 48/94: stężenia 24-godzinne dwutlenku siarki SO 2 i dwutlenku azotu NO 2 (pomiary automatyczne) stężenia 1-godzinne SO 2 i NO 2 (pomiary automatyczne) stężenia 1-godzinne pyłu zawieszonego PM10 (pomiary automatyczne). Stacja pomiarowa zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego zlokalizowana jest w gęsto zasiedlonym rejonie miasta, na osiedlu budownictwa jednorodzinnego zamkniętego ulicami: Wojska Polskiego, Sikorskiego i Nowogrodzką. W 2005 roku została ona w pełni zautomatyzowana i pracuje on line. Otrzymywane wyniki automatycznie, na bieżąco przekazywane są do WIOŚ w Białymstoku, a następnie do krajowej bazy danych. 18

Automatyczna stacja do mierzenia zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w Łomży przy ul. Sikorskiego 48/96 (zdj. archiwum WIOŚ). Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w Łomży - pomiary zanieczyszczeń gazowych Z badań przeprowadzonych przez Delegaturę WIOŚ w Łomży w ramach monitoringu środowiska wynika, że na terenie Łomży, średnie roczne stężenia głównych zanieczyszczeń gazowych powietrza tj. stężenia SO 2 i NO 2 w 2006 roku wykazują wartości niskie i nie przekraczają dopuszczalnych norm. W roku 2006 wykonano 308 pomiarów stężenia dwutlenku siarki. Kompletność serii pomiarowej w stosunku do programu pomiarowego wyniosła 84,4%. Tabela 2. Stężenia SO 2 w Łomży w 2006r. Miesiąc Ilość pomiarów Stężenie SO 2 [µg/m 3 ] maksymalne minimalne średnie Styczeń 30 74,70 0,01 12,90 Luty 26 24,38 0,97 7,20 Marzec 31 27,99 3,79 13,54 Kwiecień 30 14,59 0,07 5,07 Maj 28 11,02 0,72 5,04 Czerwiec 27 5,49 0,04 1,95 Lipiec 31 5,49 1,61 3,12 Sierpień 31 6,48 0,10 2,28 Wrzesień 29 12,48 0,11 2,50 Październik 19 15,57 3,25 8,10 19

Listopad - - - - Grudzień 26 15,63 0,19 6,15 Suma 308 - - - Wartość średnia - 17,8 0,9 6,12 Dopuszczalny poziom substancji oraz górny i dolny próg oszacowania w powietrzu dla SO 2 przedstawiono poniżej. dwutlenek siarki - SO 2 1/ Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu Ilość wyników przekraczających dopuszczalny poziom substancji Górny próg oszacowania Ilość wyników przekraczających górny próg oszacowania Dolny próg oszacowania Ilość wyników przekraczających dolny próg oszacowania [ µg/m 3 ] [ µg/m 3 ] [ µg/m 3 ] 24 h 125 0 75 0 50 0 1/ dopuszczalny poziom substancji, górny i dolny próg oszacowania w powietrzu dla zanieczyszczenia SO 2 określany jest dla pomiarów 24-godzinnych (czas uśredniania wyników) ze względu na kryterium ochrony zdrowia, Próg oszacowania uznaje się za przekroczony, jeżeli łączna liczba przypadków jego przekroczenia jest większa od 3 w roku kalendarzowym. W Łomży w roku 2006 w zakresie stężeń 24 godzinnych dwutlenku siarki (ochrona zdrowia) nie zanotowano przekroczeń: - stężenia dopuszczalnego - górnego progu oszacowania - dolnego progu oszacowania dlatego też, obszar strefy m. Łomży zakwalifikowano, ze względu na stężenia dwutlenku siarki, do klasy wynikowej A. Jest to klasa, w której poziomy stężeń nie przekraczają wartości dopuszczalnej. Stężenia średnie roczne SO 2 w Łomży w latach 2001-2006 przedstawia rysunek 1, natomiast stężenia średnie miesięczne i ich rozkład w latach 2001-2006 rysunek 2. 40 SO2 20 SO2 35 18 30 16 25 14 g/m3 20 15 10 5 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Lata Rys.1. Rys.2. µg/m3 12 10 8 6 4 2 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2001 2002 2003 2004 2005 2006 20

Zauważalny od 2002 roku niewielki wzrost średniorocznych stężeń dwutlenku siarki /Rys.1/ jak i średnich miesięcznych /Rys.2/, związany jest z przeniesieniem stacji pomiarowej z rejonu stężeń średnich (poprzednia lokalizacja stacji pomiarowej przy ul. Kopernika 16), w rejon stężeń maksymalnych (ul. Sikorskiego 48/96). W rejonie ulic: Sikorskiego, Wojska Polskiego i Nowogrodzkiej dominuje zabudowa jednorodzinna z przewagą domów opalanych indywidualnie, głównie węglem. Świadczy o tym wyraźny, sezonowy wzrost stężeń SO 2 w miesiącach zimowych (Rys2). W 2006r. pozyskano pierwszą pełna serie pomiarową dla dwutlenku siarki po modernizacji stanowiska pomiarowego do oznaczania zawartości SO 2 w powietrzu atmosferycznym. W roku 2006 wykonano 322 pomiary stężenia dwutlenku azotu. Kompletność serii pomiarowej w stosunku do programu pomiarowego wyniosła 93 %. Pokrycie roku łącznym czasem pomiarów wyniosło 93%. Tabela 3. Stężenia NO 2 w Łomży w 2006r. Miesiąc Ilość pomiarów Stężenie[µg/m 3 ] maksymalne minimalne średnie Styczeń 30 62,8 10,0 25,2 Luty 44,6 10,0 28,0 Marzec 31 44,4 6,3 23,0 Kwiecień 30 28,3 1,4 12,6 Maj 31 19,6 1,7 9,2 Czerwiec 30 20,0 1,9 10,3 Lipiec 31 24,6 3,5 14,1 Sierpień 24 22,9 8,6 14,9 Wrzesień 26 29,6 1,2 18,7 Październik 31 30,8 4,0 16,7 Listopad 27 23,7 5,8 16,7 Grudzień 31 23,4 0,3 10,6 Suma 322 - - - Wartość średnia - 31,2 4,6 16,6 Dopuszczalny poziom substancji oraz górny i dolny próg oszacowania w powietrzu dla NO 2 przedstawiono poniżej. dwutlenek azotu - NO 2 2/ Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu Ilość wyników przekraczających dopuszczalny poziom substancji [ µg/m 3 ] rok 40 poziom dopuszczalny nie został przekroczony Górny próg oszacowania Ilość wyników przekraczających górny próg oszacowania [ µg/m 3 ] 32 górny próg oszacowania nie został przekroczony 21 Dolny próg oszacowania Ilość wyników przekraczających dolny próg oszacowania [ µg/m 3 ] 26 Dolny próg oszacowania nie został przekroczony Dopuszczalny poziom substancji powiększony o margines tolerancji 2/ dopuszczalny poziom substancji, górny i dolny próg oszacowania w powietrzu dla zanieczyszczenia NO 2 określany jest dla roku kalendarzowego (czas uśredniania wyników). Ilość wyników przekraczających dopuszczalny poziom substancji powiększony o margines tolerancji [ µg/m 3 ] 40+8 poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji nie został przekroczony

W Łomży w 2006 roku, w zakresie stężenia średniego rocznego dwutlenku azotu kryterium ochrona zdrowia, nie zanotowano przekroczeń: - stężenia dopuszczalnego powiększonego o założony margines tolerancji, - górnego progu oszacowania - dolnego progu oszacowania. Na tej podstawie obszar strefy m. Łomży zakwalifikowano, ze względu na zanieczyszczenie dwutlenkiem azotu, do klasy wynikowej A. Jest to klasa, w której poziomy stężeń nie przekraczają wartości dopuszczalnej. Stężenia średnie roczne NO 2 w Łomży w latach 2001-2006 przedstawia rysunek 3, natomiast stężenia miesięczne i ich rozkład w latach 2001-2006 - rysunek 4. 40 NO2 40 NO2 35 30 30 µg/m3 20 16,9 16,6 g/m3 25 20 2001 2002 2003 10 10,3 10,1 11,1 11,1 15 10 5 2004 2005 2006 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Lata 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rys.3. Rys.4. Po przeniesieniu w roku 2002 stacji z ul. Kopernika 16 na ul. Sikorskiego 48/96 w kolejnych latach, nie zaobserwowano znaczącego wzrostu stężeń dwutlenku azotu. W 2006 roku (po zmianie metody pomiarowej z manualnej na automatyczną w roku 2005), zauważono nieznaczny wzrost stężeń dwutlenku azotu, nie mający wpływu na klasyfikację ogólnoroczną w strefie powiatu miasta Łomży. Stężenia średnioroczne jak i średnie miesięczne w poszczególnych latach pomiarowych utrzymują się na podobnym poziomie. Dwutlenek azotu pochodzi ze źródeł innych niż procesy energetycznego spalania paliw, w tym z emisji niezorganizowanej. Głównym jego źródłem jest spalanie paliw samochodowych. Niewielka jest również zmienność sezonowa tego zanieczyszczenia (Rys. 4), co potwierdza, że nie jest ono ściśle związane z sezonem grzewczym. Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w Łomży - pomiary zanieczyszczeń pyłowych W wyniku przeprowadzonej, zgodnie z nowymi unormowaniami prawnymi, w 2004 roku pierwszej rocznej oceny jakości powietrza za rok 2003, stwierdzono w Łomży zanieczyszczenie pyłem zawieszonym PM10 przekraczające dopuszczalną ilość przekroczeń górnego i dolnego progu oszacowania dla stężeń 24- godzinnych i rocznych oraz przekroczenie stężenia średniego rocznego powiększonego o margines tolerancji dla 22

roku 2003. W związku z tym - strefę Miasto Łomża - zaliczono do klasy o niskiej jakości powietrza, w której wymagane są intensywne pomiary wysokiej jakości oraz podjęcie działań na rzecz poprawy jakości powietrza w zakresie ograniczenia emisji pyłu. Na podstawie przeprowadzonej serii pomiarowej zakwalifikowano obszar strefy m. Łomży do klasy wynikowej B/C. Jest to klasa, w której poziomy stężeń mogą przekraczać wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji. Ocena dla tego obszaru była niewystarczająca (oparta na pomiarach manualnych, wykonywanych tylko w nieparzyste dni roku) aby zakwalifikować tę strefę jednoznacznie do klasy C, dla której wymagane jest opracowanie programu ochrony powietrza. Dlatego też celem wzmocnienia prowadzonych badań w roku 2004 zainstalowano w Łomży miernik automatyczny zanieczyszczeń pyłem zawieszonym PM10, mierzący w sposób ciągły to zanieczyszczenie. Nowe stanowisko pomiarowe zlokalizowano na ul. Sikorskiego 48/96, tj. w rejonie miasta o najwyższych stężeniach zanieczyszczeń powietrza. Uruchomiono je w maju 2004 roku (po przeniesieniu stanowiska z ul. Kopernika 16). W związku z zaistniałymi zmianami, w 2004r roku nie uzyskano jednorodnej, kompletnej serii pomiarowej, która mogłaby posłużyć do wykonania właściwej oceny rocznej, pozwalającej na zaliczenie strefy Miasta Łomży do odpowiedniej klasy. Stwierdzono, że wyniki zanotowane w roku 2004, zarówno na stacji pomiarowej przy ul. Kopernika, jak i na nowej stacji przy ul. Sikorskiego były, szczególnie w sezonie grzewczym, wysokie. W 2005r. pozyskano pierwszą po modernizacji pełną serię pomiarową dla pyłu zawieszonego PM10. W 2005 roku prowadzono ciągłe, automatyczne pomiary stężenia pyłu PM10 i zanotowano przekroczenia stężenia 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10-46 w ciągu badanego okresu. Strefa powiat miasto Łomża została zakwalifikowana do strefy C, co wymusiło kontynuację prowadzenia pomiarów ciągłych na tym obszarze. W 2006r. do oceny stanu powietrza atmosferycznego przyjęto, po weryfikacji wyników niepewnych, 344 pomiary średniodobowych stężeń zawartości pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym. Kompletność serii pomiarowej w stosunku do programu pomiarowego wyniosła 90% (Tabela 4). Tabela 4. Stężenia PM 10 w Łomży w 2006r. Miesiąc Ilość pomiarów / Liczba przekroczeń wartości dopuszczalnej Stężenie PM10 [µg/m 3 ] maksymalne minimalne średnie Styczeń 31 / 16 253,2 15,8 70,5 Luty 12 / 2 129,6 13,1 53,1 Marzec 31 / 17 149,1 32,2 61,2 Kwiecień 30 / 8 79,6 17,9 41,6 Maj 31 / 3 73,0 7,0 27,7 Czerwiec 30 / - 32,6 8,8 20,4 Lipiec 31 / - 50,4 15,8 31,8 Sierpień 31 / - 44,3 8,0 23,0 Wrzesień 30 / 4 69,6 11,0 32,8 Październik 26 / 2 104,0 12,8 33,3 Listopad 30 / 3 96,4 12,7 36,6 Grudzień 31 / 2 57,7 10,2 31,6 Suma 344 / 57 Wartość średnia - 94,9 11,7 37,9 23

W roku 2006 dopuszczalna wartość dla czasu uśredniania: 24h została przekroczona 57 razy (dopuszczalna częstość przekroczeń 35 razy), Nie zanotowano natomiast przekroczenia średniego rocznego stężenia PM10. Jego wartość wyniosła 37,9 µg/m 3 (wartość dopuszczalna - 40 µg/m 3 ). Stężenia średnie roczne pyłu zawieszonego PM10 w Łomży w latach 2001-2006 przedstawia rysunek 5, natomiast stężenia miesięczne i ich rozkład w latach 2001-2006 - przedstawia rysunek 6. 60 50 50,7 Pył PM 10 53 52,7 140 120 Pył zawieszony PM 10 g/m3 40 30 20 34,3 31,3 37,9 g/m3 100 80 60 40 2001 2002 2003 2004 2005 2006 10 20 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Lata 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rys.5. Rys.6. Na podstawie przeprowadzonej w 2006 roku pełnej serii pomiarowej zakwalifikowano obszar strefy miasta Łomży, pod względem zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10, do klasy wynikowej C. Jest to klasa, w której poziomy stężeń przekraczają wartości dopuszczalne (z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie wartości dopuszczalnych). Zaliczenie strefy do klasy C dla danego zanieczyszczenia oznacza jej zakwalifikowanie do opracowania programu ochrony powietrza (POP). Program ten, na skutek zakwalifikowania strefy miasta Łomży do strefy C już w 2005r., jest w trakcie opracowania. W ramach POP podjęto działania celem utworzenia bazy emisji dla powiatów objętych tym programem. Ze względu na ponowną w 2006r. klasyfikację powiatu miasta Łomży do strefy klasy C konieczne jest dalsze prowadzenie pomiarów automatycznych w stałym punkcie pomiarowym w sposób ciągły. Należy nadmienić, że pomiar PM10 wykonywany w tej strefie na stacji pracującej pod nadzorem WIOŚ spełnia określone przepisami wymogi. Niewielki udział w ogólnej emisji zanieczyszczeń dla Łomży źródeł (emitorów) punktowych oraz ich zabezpieczenie w filtry redukujące, w znacznym procencie, zanieczyszczenia pyłowe, wskazują że źródłem zanieczyszczenia pyłem w Łomży są tzw. źródła powierzchniowe tj. głównie opalane indywidualnie osiedla budownictwa jednorodzinnego, niewielkie zakłady usługowe posiadające własne źródła ogrzewania oraz, w mniejszym stopniu, emisja ze źródeł komunikacyjnych (intensywny ruch tranzytowy). Użytkowany obecnie 24

automatyczny analizator TEOM 1400a, rejestrujący chwilowe wielkości zanieczyszczenia pyłem pokazuje, że w sezonie grzewczym są dwie pory dnia, kiedy to stężenia pyłu wyraźnie wzrastają. Są to godz. od 5 do 7 i od 18 do 20. Pozwala to na jednoznaczne stwierdzenie, że zanieczyszczenie pochodzi z palenisk domowych, w których zazwyczaj w tych godzinach, rozpalane są piece c.o. Należy nadmienić, że przekroczenia wartości dopuszczalnych w zakresie pyłu PM10, w Łomży dotyczyły obu stanowisk pomiarowych tj. do połowy 2004 roku stanowiska przy ul. Kopernika 16, zlokalizowanego w rejonie uznanym, ze względu na małą ilość emitorów, za rejon średnich stężeń zanieczyszczeń oraz, od połowy 2004 roku, stanowiska przy ul. Sikorskiego 48/96, w rejonie uznanym, na podstawie mapy rozkładu emisji zanieczyszczeń w mieście, za obszar o najwyższych stężeniach zanieczyszczeń. Wynika z tego, że problem wysokiej imisji pyłowej nie dotyczy wybranych dzielnic, lecz całego miasta. Potwierdzeniem tego jest notowany prawie co roku, w okresie zimowym smog pyłowy, obejmujący całe miasto. Wnioski : 1. Wyniki pomiarów zanieczyszczeń gazowych: SO 2 i NO 2 prowadzonych na terenie Łomży w 2006 roku wskazują na dobrą jakość powietrza w mieście klasa wynikowa A. 2. Stężenia zanieczyszczeń pyłowych - pyłu zawieszonego PM10 - w 2006 roku były, podobnie jak w latach poprzednich wysokie. W roku 2006 zakwalifikowano strefę m. Łomży do klasy C, ze względu na przekroczenie stężenia dopuszczalnego PM10 dla doby 57 razy (dopuszczalna ilość przekroczeń -35 razy). Przekroczenia w zakresie pyłu zawieszonego PM10 notowano corocznie. (Pominięto badania prowadzone w 2004r., kiedy to ze względu na zmianę lokalizacji stacji i zmianę miernika pomiarowego na automatyczny otrzymanych wyników nie można było uznać za normowane). Taka sytuacja świadczy o utrzymującym się znacznym stopniu zapylenia powietrza w mieście. Do roku 2003 strefę miasta Łomży kwalifikowano do strefy B/C, gdzie mogły występować przekroczenia wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Była to jednak klasa warunkowa. Zastosowano ją, ponieważ podstawy do zaliczenia strefy miasta Łomży do strefy C były niewystarczające (prowadzone były badania manualne tylko w nieparzyste dni w roku). Istniała konieczność przeprowadzenia pełnej serii badań w celu potwierdzenia potrzeby podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Kolejne lata 2005-2006 potwierdziły niską jakość powietrza pod względem zanieczyszczeń pyłowych co zobowiązało wojewodę i władze miasta do sporządzenia Programu Ochrony Powietrza jako programu naprawczego w zakresie ochrony powietrza dla Łomży ( jest on w trakcie opracowania). 3. Stężenia badanych zanieczyszczeń powietrza charakteryzują się wyraźną zmiennością sezonową w ciągu roku, szczególnie widoczną w odniesieniu do dwutlenku siarki i pyłu 25

zawieszonego. Stężenia tych zanieczyszczeń powietrza są zimą zdecydowanie wyższe niż latem. Na wartości stężeń dwutlenku azotu miały natomiast wpływ głównie zanieczyszczenia komunikacyjne i zmienność sezonowa w przypadku tego zanieczyszczenia jest niewielka. III. Gospodarka odpadami 1. Odpady komunalne Odpady komunalne z Łomży składowane są na funkcjonującym od 1991 roku, prawidłowo urządzonym składowisku odpadów obojętnych i innych niż niebezpieczne (z wydzieloną komorą na odpady zawierające azbest) dla miasta Łomży i gminy Miastkowo administrowanym przez MPGKiM w Łomży. Składowisko zlokalizowane jest w Gminie Miastkowo na gruntach wsi Korytki Leśne i Czartoria. Składowisko to spełnia wymogi obowiązującej Ustawy o odpadach z dn. 27 kwietnia 2001r. (Dz.U. Nr 65,poz. 628). Ostatnia kontrola zarządzającego składowiskiem odpadów przez Delegaturę WIOŚ w Łomży przeprowadzona była w dn. 26 i 28 lipca 2006r. Przedmiotem kontroli była eksploatacja składowiska odpadów oraz przygotowanie do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. W wyniku kontroli ustalono, że: Zakład podpisał umowę o współpracy w zakresie zagospodarowania odpadów w dniu 03.10.2005r. z firmą P.H.U. EKO-WIMA z Łomży, która uzyskała decyzję Starostwa Powiatowego w Łomży ROŚB.7623/41/05 z dn. 07.11.2005r. na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów. Pracownicy firmy prowadzą segregację odpadów na składowisku w wiatach wydzierżawionych od MPGKiM ZB oraz w magazynie położonym w Miastkowie przy ul Miastkowskiej 7. MPGKi M prowadzi działalność w oparciu o następujące decyzje: - Prezydenta M. Łomży(GKO.7066-75/04 z dn. 13.09.2004r.) zezwalającą na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów. Obszar prowadzenia działalności: - w zakresie transportu odpadów teren całego kraju, - w zakresie zbierania odpadów miasto Łomża. Termin ważności decyzji - do 30.06.2014r. - Prezydenta M. Łomży (GKO.7066-74/04 z dn. 25.08.2004r.) zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi zawierającymi azbest powstałymi podczas prowadzenia prac remontowo-budowlanych i demontażowych na terenie miasta Łomża ważną do 31.07.2014r., - Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego zatwierdzającą instrukcję eksploatacji składowiska odpadów (ŚR.Io.66222/1/05 z dn. 17.02.2005r.), - Wójta Gminy Piątnica (GPT.7050-7/05 z dn. 08.11.2002r.) zezwalającą na odbieranie i transport odpadów komunalnych na terenie gminy Piątnica. Termin ważności pozwolenia - do dn. 30.06.2007r. Na terenie składowiska miejskiego składowane są: - odpady z włókna, szlamy z włókien, wypełniaczy i powłok pochodzące z mechanicznej separacji o kodzie 03 03 10, - mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury i tektury o kodzie 03 03 07. 26

Zakład MPGKiM ZB w Łomży zawarł umowę z dn. 18.01.2006r. na czasowe magazynowanie wymienionych odpadów z Miejskim Przedsiębiorstwem Komunalnym w Ostrołęce, który uzyskał decyzję Starostwa Powiatowego w Łomży (ROŚB.7623/13/06 z dn. 12.04.2006r.) zezwalającą na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i magazynowania odpadów z kory, korka, drewna, osadów i szlamów z produkcji celulozy oraz odpadów z sortowania papieru i tektury. Decyzja ważna jest do dn. 31.03.2016r. Na składowisku odpadów wykorzystywane są następujące obiekty i urządzenia: - kwatery od I do VIII zostały zapełnione i zrekultywowane poprzez przesypanie odpadów gruntem mineralnym, - kwatery IX (zapełniona) i X (w trakcie zapełniania) odpadami innymi niż niebezpieczne i obojętne wyposażone są w system drenażu wód odciekowych oraz instalację do odprowadzania gazu składowiskowego, - wydzieloną nieckę do składowania odpadów niebezpiecznych, - 2 zbiorniki na odcieki o poj. 30m 3 każdy, - wagę elektroniczną samochodową o nośności 60 ton, - brodzik dezynfekcyjny, - zadaszone boksy do magazynowania surowców wtórnych (obecnie wydzierżawione firmie P.U.H.EKO-WIMA zajmującej się selektywną zbiórką odpadów), - zaplecze socjalno-techniczne, - ogrodzenie terenu składowiska płotem betonowym o wysokości 2m i dodatkowo siatką drucianą o wysokości 2m, całodobowy nadzór. - kompaktor do zagęszczania i plantowania odpadów dostarczanych na składowisko, - 3 otwory piezometryczne do prowadzenia monitoringu wód podziemnych. Dostarczane na składowisko odpady są ważone i poddawane kontroli jakości oraz rejestracji komputerowej. Odpady niebezpieczne zawierające azbest są ważone, poddawane kontroli i umieszczane bezpośrednio w wyznaczonej kwaterze po odpowiednim ich zabezpieczeniu. Badania monitoringu składowiska prowadzone są w następujący sposób: - ilość opadu atmosferycznego podawana jest według danych najbliższej stacji meteorologicznej, - badanie składu wód podziemnych i wód odsiąkowych prowadzone jest 4 razy w roku, - badanie objętości wód odsiąkowych nie są prowadzone ponieważ ich nadmiar jest rozdeszczowywany na terenie składowiska, - monitoring gazu składowiskowego (emisja i skład) prowadzony jest raz w miesiącu, - osiadanie skladowiska prowadzone raz w roku. Zakład MPGKiM prowadzi ilościową i jakościową ewidencję zbieranych, umieszczanych na składowisku i przekazywanych innym uprawnionym podmiotom odpadów. Prowadzona jest i przekazywana do Podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego oraz do WIOŚ Delegatury w Łomży zestawienie danych o ilościach wytworzonych, zbieranych oraz unieszkodliwianych odpadów zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zakład MPGKiM Zakład Budżetowy w Łomży wystąpił do Wydziału Środowiska i Rolnictwa Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku z wnioskiem o wydanie pozwolenia zintegrowanego na prowadzenie instalacji IPPC do składowania odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne dla m. Łomży zlokalizowanego we wsi Czartoria w gminie Miastkowo. Kierownik składowiska posiada stosowne uprawnienia do kierowania obiektem. 27

W roku 2006 na składowisku zdeponowano 17 446,78 Mg odpadów. Klasyfikację wód podziemnych pobranych z piezometrów w 2006r. przedstawia tabela : Wskaźnik zanieczyszczenia Ilość badań w roku Wynik poniżej granicy oznaczlności Piezometr nr I /przy bramie wjazdowej/ Odczyn [ph] 4 4 I woda bardzo dobrej jakości Ilość wyników w klasie II woda dobrej jakości III woda zadowalającej jakości IV woda niezadowalającej jakości Przewodnictwo właściwe 4 4 Ogólny organiczny węgiel Kadm 4 4 4 4 Cynk 4 4 Chrom ogólny 4 4 Ołów 4 4 Miedź 4 1 1 1 1 Rtęć 4 2 2 Piezometr nr II /w głębi składowiska/ Odczyn [ph] 4 4 Przewodnictwo właściwe 4 1 3 Ogólny organiczny węgiel Kadm 4 4 4 1 1 2 Cynk 4 4 Chrom ogólny 4 4 Ołów 4 4 Miedź 4 3 1 Rtęć 4 4 Piezometr nr III /na terenie nowej komory/ Odczyn [ph] 4 4 Przewodnictwo właściwe 4 4 Ogólny organiczny węgiel Kadm 4 4 4 3 1 Cynk 4 4 Chrom ogólny 4 4 Ołów 4 4 Miedź 4 4 Rtęć 4 3 1 V woda złej jakości Ocena wód podziemnych z piezometrów zamontowanych na składowisku świadczy, że do wód podziemnych nie przedostają się metale ciężkie. Wartości większość badanych metali nie przekraczały granicy oznaczalności. Zdarzały się jednak podwyższone wartości rtęci w piezometrach nr 1 i 3 kwalifikujące wody podziemne do wód o niezadowalającej jakości. Wskaźniki miary przedostawania się do wody zanieczyszczeń 28

nieorganicznych (przewodnictwo właściwe) oraz miary zawartości wszystkich związków organicznych występujących w wodzie (wartość ogólnego węgla organicznego OWO) w piezometrach 2 i 3 nie przekraczały wartości odpowiadających wodom zadowalającej jakości (III klasa czystości). Natomiast w piezometrze nr 1 zanotowano znaczne przekroczenie ww. wskaźników, których pomierzone wartości mieściły się w zakresie typowym dla wód złej jakości. W wodzie pobranej ze studzienki odciekowej stwierdzono wysoką wartość przewodnictwa właściwego wskazującą na zawartość jonów mineralnych, wysoką wartość ogólnego węgla organicznego świadczącą o dużej zawartości w wodzie odciekowej związków organicznych. Ze względu na brak stosownego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód. Odpady komunalne z terenu miasta Łomży odbierają również firmy BŁYSK (Zambrów, ul. Wilsona 2/2) i WINPOL (Łomża, ul. Kazańska 1): - firma Usługi Komunalne BŁYSK ma swoją siedzibę w Łomży przy ul. Przykoszarowej 22A w Łomży. Kontrola przeprowadzona przez Delegaturę WIOŚ w Łomży w dniach 21-22.07.2005r. stwierdziła, że kontrolowany podmiot uzyskał decyzje wydane przez Urząd Miejski w Łomży: GKO.7066-06/04 z dn. 17.02.2004r.(termin ważności 31.01.2014r.) na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów takich jak: opakowania z papieru i tektury, opakowania z tworzyw sztucznych, opakowania ze szkła oraz GKO.7050.2-12/03 z dn. 29.09.2003r. (termin ważności 31.12.2008r.) na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu m. Łomży. Odpady te zbierane są selektywnie z pojemników wystawionych przed blokami, ze sklepów, hurtowni, aptek, prywatnych posesji. Butelki typu PET odbiera firma POLOWAT z Bielska Białej, niesegregowane odpady komunalne odbiera firma MPGKiM ZB z Łomży, opakowania z tworzyw sztucznych przekazywane są do odzysku firmie INTERCELL RECYCKLING Sp. z o.o. w Warszawie Zakład Nr 11 w Białymstoku, opakowania z papieru i tektury odbiera INTERCELL RECYCKLING Sp. z o.o. w Warszawie Zakład Nr 16 w Ostrołęce. Miejscem magazynowania i belowania odpadów jest wynajmowany budynek przy ul. Piłsudskiego 113 w Łomży. Na transport i zbieranie odpadów innych niż niebezpieczne firma BŁYSK uzyskała decyzję RI.7623-100/05 z dn. 13.07.2005r., która zmieniła dwa punkty wcześniej wydanej decyzji RI.7623-24/02 z dn.22.07.2002r.rozszerzono teren prowadzonej działalności z miasta Zambrów na teren całego kraju oraz dodano do listy odpadów przewidzianych do transportu niesegregowane odpady komunalne o kodzie 20 03 01.Odpady z gospodarstw indywidualnych odbierane są co 2 tygodnie, od firm minimum 2 razy w miesiącu lub na życzenie firmy, odpady ze śmietników przy blokach (teren Łomżyńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej) odbierane są 4 razy w tygodniu, odpady segregowane z pojemników w zależności od potrzeb. Odpady komunalne wywożone są na miejskie składowisko odpadów w Miastkowie na warunkach określonych w umowie zawartej z MPGKiM ZB w Łomży. Kontrola kart ewidencji i przekazania odpadów wykazała, że zapisy są zgodne ze stanem faktycznym. Kontrolowany zakład sporządza i przekazuje Marszałkowi Województwa zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów oraz sposobach gospodarowania nimi. Magazynowanie i belowanie odpadów przy ul Piłsudskiego 113 odbywało się do lipca 2005r.. Obecnie segregowanie ostateczne, magazynowanie i belowanie odbywa się w budynku z utwardzonym podłożem przy ul. Poznańskiej 6 w Łomży. Kontrola wykazała brak zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów i magazynowanie odpadów w aktualnym miejscu. Wydano zarządzenie pokontrolne z nakazem wystąpienia (w terminie do 31.08.2005r.) do Prezydenta Miasta Łomży o zmianę zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów w związku ze 29

zmiana miejsca ich magazynowania. Firma BŁYSK wystąpiła do Prezydenta Miasta Łomży z wnioskiem o zmianę omawianego zezwolenia, na które dostała decyzję odmowną GKO.7050.2-20/05 z dn. 28.10.2005r. z uzasadnieniem, iż działka, na której zlokalizowany jest budynek stodoły mający służyć za miejsce zbierania odpadów położony jest na terenie zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej oraz usługowej i zgodnie z opinią Architekta Miejskiego lokalizacja w tym miejscu działalności polegającej na zbieraniu i magazynowaniu odpadów ewidentnie koliduje z zagospodarowaniem i funkcją otaczającego terenu. Magazynowanie odpadów opakowaniowych odbywa się aktualnie w Zambrowie, ul. Targowa 33. - Kontrola przeprowadzona w dn.05.08.2005r. wykazała, że firma WINPOL uzyskała decyzję Urzędu Miejskiego w ŁomżyGKO.7050.2-10/02 z dn. 18.04.2002r. zezwalającą na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na wywozie stałych odpadów komunalnych z terenu m. Łomży (termin ważności decyzji: 30 czerwca 2007r.). Wywóz niesegregowanych odpadów komunalnych z prywatnych nieruchomości jak i z terenu Spółdzielni Mieszkaniowej PERSPEKTYWA dokonywany jest na podstawie zawartych umów z prywatnymi właścicielami i zarządem spółdzielni. Odpady komunalne wywożone są na składowisko odpadów w Miastkowie na podstawie bezterminowej umowy z MPGKiM ZB w Łomży. W czasie kontroli ustalono, że Zakład Usługowy WINPOL s.c. w Łomży nie posiada wymaganej przepisami decyzji na odbiór odpadów komunalnych z terenu m. Łomża. Wydano zarządzenie pokontrolne dotyczące wystąpienia o stosowne zezwolenie. Decyzja GKO.7050.2-10/02 z dn. 18.04.2003r. jest ważna do 30.06.2007r. na transport odpadów komunalnych; na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości wymagane jest- zgodnie z obecnymi przepisami- uzyskanie nowego zezwolenia a art.7 ust.1 pkt.1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Urząd Miejski w Łomży wydał w dn. 10.10.2006r. decyzję GKO.7066-41/06 udzielającą Zakładowi Usługowemu WINPOL zezwolenia na prowadzenie działalności z zakresie transportu odpadów na terenie całego kraju. Termin ważności decyzji ustalono na 30.09.2016r. Firma WINPOL ta prowadzi również działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych również w gminach: Piątnica, Śniadowo, Łomża a od 01.08.2005r. również terenu gminy Mały Płock. 2. Odpady niebezpieczne* zawierają dane niezweryfikowane Gospodarkę odpadami niebezpiecznymi scharakteryzowano na podstawie prowadzonej przez WIOŚ bazy danych o odpadach niebezpiecznych SIGOP-W. Informacje o ilości powstających odpadów, podobnie jak w latach ubiegłych, zbierane są na podstawie ankiet przesyłanych do zakładów. W roku 2006 zebrano informacje od 45 wytwórców odpadów mających swoje firmy lub przedstawicielstwa na terenie Łomży. W zakładach tych powstało 318,4 Mg odpadów niebezpiecznych, z których 208,4 Mg unieszkodliwiono innymi sposobami poza składowaniem, unieszkodliwiono przez składowanie 11,4 Mg, a do odzysku przekazano 60,1 Mg. Odpady tymczasowo magazynowane u wytwórcy stanowiły 50,3 Mg. 30

Odpady niebezpieczne [Mg]- Miasto Łomża 2006r. liczba zakładów w tym : wytwarzających odpady wytworzone magazynowane odzyskane unieszkodliwione poza składowaniem unieszkodliwione przez składowanie niebezpieczne tymczasowo 45 318,409 50,267 60,138 208,396 11,393 Suma odpadów zagospodarowanych w roku 2006 (poddanych odzyskowi lub unieszkodliwionych) wynosi 330,194 Mg. Różnica (11,785 Mg) w ilości odpadów wytworzonych i zagospodarowanych wynika z faktu zagospodarowania odpadów z 2005 roku, które były tymczasowo magazynowane u wytwórców odpadów niebezpiecznych. Największych wytwórców odpadów niebezpiecznych (powyżej 10 Mg) przedstawia poniższa tabela: Nazwa zakładu Wytworzone [Mg] Magazynowane tymczasowo [Mg] Przekazane do odzysku [Mg] Unieszkodliwione poza składowaniem [Mg] Unieszkodliwione przez składowanie [Mg] Szpital Wojewódzki w 173,554 28,441 2,79 142,754 - Łomży Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe DOMAX w Łomży 23,540 - - 23.540 - Firma Handlowo- 21,230 13,120 8,110 - - Usługowa MILISZKIEWICZ PPKS w Łomży 11,579 0,046 7,862 3,705 REMAN Firma 10,470 - - 4,7 5,770 Remontowo- Budowlana Największym wytwórcą odpadów niebezpiecznych na terenie Łomży jest Szpital Wojewódzki. Na terenie szpitala w roku 2006 powstało łącznie 173,554 Mg odpadów niebezpiecznych. Najwięcej 144,526 Mg tj. około 83% łącznej ilości wytworzonych odpadów, stanowiły odpady z diagnozowania i profilaktyki medycznej ( 18 01 ), Odpady te unieszkodliwiane są w spalarni odpadów przy Szpitalu Wojewódzkim. Szpital posiada Decyzję Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku Nr ROŚ.III.o.66200/10/04/05 z dn. 07.03.2005r. na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych jak niebezpieczne oraz zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania i transportu odpadów. Poza wytworzonymi odpadami do spalarni przy szpitalu przyjmowane są odpady 18 01 i 18 02 ze: Szpitala w Grajewie (10,11 Mg), Zakładu Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Łomży (1,659 Mg), Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego (0,315 Mg), Centrum Medyczno Rehabilitacyjne ESKULAP (0,341 Mg), prywatnych gabinetów lekarskich, stomatologicznych (10,491 Mg) i weterynaryjnych ( 0,249 Mg) z terenu byłego woj. łomżyńskiego. W Szpitalu Wojewódzkim w Łomży w grudniu 2004r. została oddana do eksploatacji instalacja do termicznego unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych. Nowa instalacja zastąpiła uprzednio eksploatowane 2 spalarki typu SP-1213, które nie spełniały aktualnych wymagań ochrony środowiska. Charakterystykę nowej instalacji zawiera rozdział o emisji zanieczyszczeń do powietrza. W wyniku spalenia w/w odpadów powstają dwa rodzaje odpadów niebezpiecznych: stały odpad z oczyszczania gazów odlotowych oraz żużle (19 01 07) i popioły paleniskowe zawierające substancje 31

niebezpieczne (19 01 11). Odpady te wykorzystywane są we własnym zakresie przez Szpital do prac remontowo-budowlanych poprzez zestalanie w masie betonowej. W roku 2006 powstało 23,3893 Mg tego odpadu. Zużyte odczynniki fotograficzne ( 09 01 01 i 09 01 04 ) wytworzone w 2006 roku w ilości ok. 5,48 Mg przekazane zostały celem wykorzystania firmie Spółdzielnia Pracy ARGO FILM w Warszawie Zakład nr.14 w Mławie. Firma ta posiada umowę na odbiór i zagospodarowanie odpadów chemii rentgenowskiej i fotograficznej zawartą w dniu 25.X.2001r. oraz Decyzję Wojewody Mazowieckiego Nr. RO/I/C/OD/7637/1/99 z dn. 1999. 04.30. Zużyte lampy zawierające rtęć (16 02 13) wytworzono w ilości około 0,139 Mg. Szpital Wojewódzki w Łomży ma podpisaną umowę na odbiór i unieszkodliwianie z firmą P.P.H.U. ABBA EKOMED Spółka z o.o. w Toruniu. W roku 2006r. przekazano 0,52 Mg (łącznie z ilością z lat ubiegłych) zużytych lamp, niewielka ilość magazynowana jest tymczasowo nadal na terenie szpitala 0,009 Mg. Zużyte termometry lekarskie (06 04 04) wytworzono w ilości 0,0135 Mg, część z nich łącznie z ilością z lat ubiegłych przekazano firmie ABBA EKOMED z Torunia. Na terenie szpitala w magazynie chemicznym magazynowane jest 0,0079 Mg tego odpadu Na terenie szpitala tymczasowo magazynowane są : mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe nie zawierające związków chlorowcoorganicznych (około 0,004 Mg) oraz zużyte baterie (około 0,002 Mg). PHU DOMAX w Łomży wytworzył 23,540 Mg odpadów zawierających azbest 17 06 01 (nazwa katalogowa: materiały izolacyjne zawierające azbest). Odpad ten w całości został odebrany przez Lubelską Agencję Ochrony Środowiska S.A. z Lublina. Firma Usługowo-Handlowa MILISZKIEWICZ wytworzyła 21,23 Mg baterii i akumulatorów (16 06 01). Do wykorzystania przekazano 8,11 Mg firmie KRYP-MET z Wierzbna, na terenie zakładu tymczasowo magazynowane jest jeszcze 13,12 Mg zużytych akumulatorów. Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w Łomży w roku 2006 wytworzyło 11,579 Mg odpadów niebezpiecznych. Najwięcej wytworzono: -mineralnych olei silnikowych, przekładniowych i smarowych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych (13 02 05) -dane podano łącznie z placówkami terenowymi w kolnie i Grajewie 6,122 Mg, które przekazano do zakładu odzyskującego OILER Sp. z o.o. z Tczewa - celem powtórnej rafinacji oleju, - szlamów z odwadniania olejów w separatorach (13 05 02), które zostały wytworzone w ilości 2,5 Mg i przekazane celem unieszkodliwienia, metodą pirolizy grawitacyjnej, firmie OILER COVA Sp. z o.o. z Tczewa. Firma ta posiada decyzję na unieszkodliwianie odpadów wydaną przez Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku Nr OS-III-6622/2/2001/KG z dnia 01.02.2001r., - baterie i akumulatory ołowiowe w ilości 1,75 Mg i zostały przekazane do Hurtowni Ogumienia i Akumulatorów w Ełku, - sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania, ubrania ochronne (15 02 02) 0,26 Mg przekazane do termicznego unieszkodliwienia firmie OILER COVA Sp. z o.o. w Tczewie (posiadana decyzja opisana wyżej), - filtrów olejowych (16 01 07) 0,9 Mg, które odbiera celem unieszkodliwienia również powyższa firma. 32

W mniejszych ilościach powstały: - lampy, świetlówki zawierające rtęć ( 16 02 13) w ilości 0,047 Mg; do unieszkodliwienia przekazano 0,035 Mg, na terenie zakładu tymczasowo magazynowane w magazynie, w oryginalnych opakowaniach tekturowych jest 0,046 Mg zużytych świetlówek. REMAN- Firma Remontowo-Budowlana wytworzyła w 2006r. 10,47 Mg odpadów niebezpiecznych o kodzie 17 05 06 materiały konstrukcyjne zawierające azbest. Na składowisko odpadów w Korytkach Leśnych dla miasta Łomży i gminy Miastkowo zostało przekazane 5,77 Mg poprzez firmę MPGKiM ZB w Łomży. Pozostała ilość 4,7 Mg została odebrana przez Przedsiębiorstwo Usługowo-Asenizacyjne ASTWA Sp. z o.o z Białegostoku. Rodzaje odpadów wytworzone w największej ilości w Łomży w roku 2006: Rodzaj odpadu Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej Kod odpadu wytworzona magazynowana przekazana do odzysku Ilość w Mg unieszkodliwiona poza składowaniem 18 01 157,696 5,0-152,696 unieszkodliwiona poprzez składowanie Materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest Zużyte baterie i akumulatory ołowiowe Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe Odpady z termicznego przekształcania odpadów 17 06 39,633 - - 28,24 11,393 16 06 29,614 14,049 17,318 - - 13 02 25,323 1,458 8,682 - - 19 01 23,389 23,389 - - - Odpady z odwadniania olejów w separatorach 13 05 15,66 - - 15,66 - Zużyte odczynniki 16 10 01 fotograficzne 09 01 01 (z zakładów fotograficznych i 12,715-8,54 4,175 - szpitali) 09 01 04 Różnice w ilości odpadów wytworzonych i zagospodarowanych wynikają z faktu zagospodarowania odpadów wytworzonych w latach ubiegłych. Wnioski: Zakłady wytwarzające odpady niebezpieczne na terenie Miasta Łomży prowadzą prawidłową gospodarkę tymi odpadami. Odpady niebezpieczne w przeważającej części (65%) zostały unieszkodliwione, a w 18% podlegały odzyskowi. Odbiorem, transportem i unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych zajmują się wyspecjalizowane firmy posiadające wymagane zezwolenia. Odpadem unieszkodliwianym poprzez składowanie w największej ilości był azbest. Na składowisku dla Miasta Łomży powstała specjalna kwatera do składowania tego odpadu. 33

IV. Hałas Do najważniejszych czynników mających wpływ na klimat akustyczny Łomży zaliczyć należy komunikację drogową, a szczególnie udział w niej ruchu tranzytowego samochodów ciężkich oraz, w niewielkim stopniu, hałas przemysłowy. W roku 2006 przeprowadzono badania monitoringowe obejmujące pomiary hałasu komunikacyjnego w Łomży. Hałas przemysłowy badany był natomiast w trakcie działań kontrolnych. 1. Hałas komunikacyjny Hałas komunikacyjny badany był w 2006 roku w Łomży po raz drugi. Po raz pierwszy hałas komunikacyjny badano w tym mieście w latach 1996-1997. Celem wykonanych pomiarów hałasu było określenie warunków panujących w bezpośrednim sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych miasta, w tym dróg tranzytowych prowadzących z Warszawy w stronę granicy wschodniej, uzyskanie informacji o stopniu ich uciążliwości akustycznej zarówno w porze dziennej jak i nocnej jak i stwierdzenie ewentualnych zmian w skali natężenia hałasu w stosunku do badań przeprowadzony 10 lat wcześniej. Łomża liczy prawie 64 tysiące mieszkańców i zajmuje powierzchnię 3 271 ha. Usytuowane w odległości zaledwie 140 km od Warszawy i 75 km od Białegostoku miasto, jest ważnym węzłem międzynarodowego transportu drogowego: - 138 km od przejścia granicznego w Kuźnicy, - 146 km od przejścia granicznego w Ogrodnikach. Uregulowania prawne dotyczące zagadnienia ochrony przed hałasem zawiera ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627) z późniejszymi zmianami. Dopuszczalne wartości poziomu hałasu w środowisku zewnętrznym 29 lipca 2004 roku Minister Środowiska wydał rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 178, poz. 1841). Poprzednie rozporządzenie w tej sprawie, na mocy z ustawy z dnia 27.07.2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100 z 2001 roku, poz. 1085). utraciło moc z dniem 30 czerwca 2004 roku. 34

Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych. Lp. Przeznaczenie terenu Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w db drogi lub linie kolejowe Instalacje i pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu pora dnia -przedział pora nocy przedział czasu odniesienia czasu odniesienia równy 16 godzinom równy 8 godzinom pora dnia przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia pora nocy przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy 1 2 3 4 5 6 1. a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży c. Tereny domów opieki d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi c. Tereny rekreacyjnowypoczynkowe poza miastem d. Tereny zabudowy zagrodowej 4. a. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku 50 45 45 40 55 50 50 40 60 50 55 45 65 55 55 45 Minister Środowiska w Rozporządzeniu z dnia 9 stycznia 2002 r. (Dz.U. nr 8 z dn. 31stycznia 2002r.) określił wartości progowe hałasu w środowisku, których przekroczenie powoduje zaliczenie obszaru, na którym poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, do kategorii terenów zagrożonych hałasem. Teren o szczególnej uciążliwości hałasu to taki teren, który jest eksponowany na hałas o wysokim poziomie, osiągającym lub przekraczającym granice uciążliwości. Zgodnie z art. 118 ust. 6 ustawy Prawo ochrony środowiska przez teren zagrożony hałasem rozumie się teren, dla którego przekroczone są poziomy hałasu w stopniu wymagającym podjęcia przedsięwzięć ochronnych w pierwszej kolejności. Dla wszystkich źródeł hałasu z wyłączeniem statków powietrznych, wielkością podlegającą ocenie jest równoważny poziom dźwięku A w db, określany w przypadku dróg lub linii kolejowych przedziałem czasu odniesienia równym 16 godzinom dnia i 8 godzinom nocy, natomiast dla instalacji i pozostałych obiektów i grup źródeł hałasu przyjęte przedziały odniesienia to 8 35

najniekorzystniejszych godzin dnia, kolejno po sobie następujących (pora dnia) i 1 najniekorzystniejsza godzina nocy (pora nocy). Tabela 2. Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku Lp. Przeznaczenie terenu Wartość progowa poziomu hałasu wyrażona równoważnym poziomem dźwięku A w db drogi lub linie kolejowe pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu pora dnia pora nocy pora dnia pora nocy 1 Obszary A ochrony uzdrowiskowej 60 50 50 45 2 Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem 60 50 - - 3 1/ Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym 65 60 60 50 pobytem dzieci i młodzieży 2/ Tereny zabudowy szpitalnej i domów opieki społecznej 4 Tereny zabudowy mieszkaniowej 75 67 67 57 Rejony badań na terenie Łomży W 2006 roku w ramach monitoringu hałasu drogowego WIOŚ w Białymstoku rejestrowała w 5 rejonach Łomży zmiany poziomu dźwięku w sąsiedztwie głównych ulic miasta, w tym rejonach trzech dróg tranzytowych prowadzących ruch z Warszawy w stronę granicy wschodniej. Badania przeprowadzono w jedenastu punktach pomiarowych: - P1 rejon ul. Sikorskiego - Państwowa Straż Pożarna, - P2 rejon ul. Sikorskiego 226 - Zakład Ubezpieczeń Społecznych; - P3 rejon ul. Wojska Polskiego 1 przy PTTK - P4 rejon ul. Wojska Polskiego 29; - P5 rejon ul. Wojska Polskiego 117; - P6 rejon ul. Wojska Polskiego 159 - budynek Poczty Polskiej - P7 rejon ul. Piłsudskiego 16 Szpital Wojewódzki - P8 rejon ul. Piłsudskiego przy ul. Staffa 4 - P9 - rejon Aleja Legionów 141 Stacja paliw PRYMA - P10 - rejon Aleja Legionów 30/32C sklep Tanie Gazety - P11 rejon ul. Zjazd Bursa szkolna Stosowano zasadę, aby jeden punkt pomiarowy był wystarczający dla jednorodnego, z akustycznego punktu widzenia, odcinka drogi. Za jednorodny odcinek drogi uważa się odcinek rozpatrywanej drogi (ulicy) dla którego spełnione są jednocześnie dwa warunki: -jednorodność ruchu drogowego, -jednorodność układu zabudowy wzdłuż drogi. Przy czym jednorodność ruchu jest rozpatrywana ze względu na udział i charakter ruchu ciężkiego (głównie). Rozmieszczenie punktów pomiarowych i natężenie hałasu w porze dziennej i nocnej na terenie miasta przedstawiają mapki. 36

Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego Pomiary monitoringowe w zakresie oddziaływania hałasu komunikacyjnego prowadzone były w Łomży w dni powszednie, w porze dziennej i nocnej, w okresie lipiec - październik 2006 roku, w porze bezdeszczowej, przy wietrze nie przekraczającym 5 m/s. Terenowe, dobowe pomiary hałasu wykonano zgodnie z wytycznymi zawartymi we Wskazówkach metodycznych opracowania planu akustycznego miasta średniej wielkości, 1998, BMŚ, Warszawa. Porę dnia (16 godzin) podzielono na dwa etapy pomiarowe tj. 6:00-14:00 i 14:00-22:00. Pomiary dla tych etapów rejestrowano dla dwóch różnych dat. Porę dnia podzielono na godziny pomiarowe. W każdej godzinie pomiarowej dnia wykonywano dziesięciominutowy pomiar poziomu dźwięku. jednocześnie liczone były samochody lekkie, ciężkie i autobusy poruszające się po obu pasach ruchu. Dla pory nocy prowadzono pomiędzy 22:00 a 6:00 pomiary ciągłe w każdej godzinie oraz liczono: samochody lekkie, ciężkie i autobusy, poruszające się w obu kierunkach. Do pomiarów użyto podręcznego analizatora akustycznego typu SVAN 912 nr 2017 z przedwzmacniaczem typu SV01 nr 1240 i mikrofonem typu SV02/C4 nr 284 (świadectwo legalizacji nr W3/15-4/05 z 27.01.2005r.) z oprzyrządowaniem i oprogramowaniem komputerowym, odbiornik GPS typ Garmin, stacje meteorologiczne t. MAWS f. Vaisala.. Mikrofon podczas pomiarów umieszczony był: - na ul. Zjazd w odległości 7 m od skraju ulicy na wysokości 4m, - na ul Piłsudskiego przy Staffa 4 - w odległości 6 m od skraju ulicy, również na wysokości 4 m. Na pozostałych ulicach mikrofon umieszczony był w odległości od 1m do 1,5 m od krawędzi jezdni na wysokości 1,2 do 1,5m. W 1996 roku wszystkie pomiary wykonywano, 1 m od skraju drogi, na wysokości 1,5 m. Rejestrowane przy takim pomiarze poziomy hałasu mogły być zawyżane przez turbulencję wynikającą z pędu powietrza, w trakcie przejazdu samochodów ciężkich. W tym przypadku charakterystyka A (którą stosuje się w czasie pomiarów) nie jest odpowiednia do odfiltrowania infradźwięków o wysokich poziomach. Pomiar poziomu dźwięku określono za pomocą funkcji L AeqT ( równoważny poziom dźwięku A w db). Z ekranu przyrządu, po zakończeniu pomiaru, odczytywano poziom ekwiwalentny hałasu L Aeq ti oraz wartość maksymalną i minimalną L Amin i L Amax. Pomiary prowadzone 1 m od krawężnika na wys. 1,2-1,5m nad ziemią pozwalają zidentyfikować odcinki ulic, z których emitowane są określone poziomy hałasu. Efekt tak wykonanych pomiarów pozwala na ogólną ocenę emisji hałasu ze źródła (ulicy) i wytypowanie miejsc potencjalnego zagrożenia terenów chronionych (terenów zabudowanych). Pomiary prowadzone w odległości 3-5 m od krawędzi jezdni, na wysokości 4 m w sąsiedztwie zabudowy, dają nam już wielkości zagrożenia hałasem na terenach chronionych. Jednym z celów pozyskiwania w taki sposób danych jest śledzenie zmian stanu klimatu akustycznego za pomocą pomiarów cyklicznych wykonanych w ustalonej sieci punktów pomiarowych. Obserwacjom podlegają łącznie źródła hałasu oddziaływujące w tym samym miejscu i okresie czasu. Zadanie realizowane jest w ramach systemu kontrolowania i ewidencji obiektów emitujących hałas (komputerowa baza OPH). Tak uzyskiwane wyniki badań i analiz są stosunkowo proste do zgromadzenia (emisja hałasu ze źródła), lecz na ogół nie mogą być w sposób 37

jednoznaczny i precyzyjny odniesione do wielkości zagrożenia hałasem, ponieważ nie są skorelowane ze sposobem i wskaźnikami zagospodarowania otoczenia trasy (imisja hałasu). Nie dostarczają też jednoznacznie danych nt. liczby zagrożonych osób w poszczególnych klasach parametru i zasięgu oddziaływania hałasu. Analiza danych pomiarowych Zestawienia zawierające: lokalizację i charakterystykę punktów pomiarowych oraz dane szczegółowe dotyczące natężenia ruchu drogowego: całkowitego Q całk., pojazdów lekkich Q lekk., ciężkich Q ciężk., autobusów Q aut., procentowy udział pojazdów ciężkich i autobusów w ruchu całkowitym p%, równoważny poziom dźwięku L Aeq oraz poziomy: maksymalny i minimalny, przedstawiono w szczegółowym opracowaniu WIOŚ Białystok pt. Informacja o zagrożeniu hałasem drogowym w Łomży w 2006 roku. W tabelach 3-4 przedstawiono dane uśrednione charakteryzujące natężenie hałasu w mieście. Tabela 3. Porównanie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ze zmierzonymi w Łomży w 2006roku wartościami równoważnego poziomu dźwięku A w db Numer punktu Ulica Teren* Zmierzony poziom hałasu [db] Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku* [db] L Aeq dzień noc dzień noc dzień noc P1 Sikorskiego 49/ 3b 68,4-60 50 8,4 - PSP P2 Sikorskiego 226 3b 72,1-60 50 12,1 - /ZUS P3 Woj. Polskiego 1/ PTTK 3a 72,4 69,6 60 50 12,4 19,6 P4 Woj. Polskiego 3a 72,8-60 50 12,8-29 P5 Woj. Polskiego 3a 73,3-60 50 13,3-117 P6 Woj. Polskiego 3a 72,2-60 50 12,2-159 / Poczta Polska P7 Aleja Legionów/ 3b 74,1-60 50 14,1 - SP PRYMA P8 Aleja Legionów 3a 73,4 66,4 60 50 13,4 16,4 30/ Tanie Gazety P9 Piłsudskiego 16/ 3a 67,1-60 50 7,1 - Szpital Woj. P10 Piłsudskiego/ 3a 68,8 56,5 60 50 8,8 6,5 Staffa4 P11 Zjazd /Bursa 3a 71,9 67,9 60 50 11,9 17,9 * zgodnie z tabelą nr 1 38

Tabela 4. Zestawienie uśrednionych pomierzonych wartości dla badanych ulic w Łomży dla pory dnia i pory nocy w latach 1996-1997 i 2006 - dla pory dnia (6.00-22.00): Badana trasa Rok Średni poziom równoważny dla 16 godz. dnia Średnie natężenie ruchu drogowego w poj/h L Aeq16 w db Q lekkie Q ciężkie Q całk. p [%] ul. Sikorskiego 1996 70,1 579 51 630 8,1 2006 70,3 312 42 354 11,9 ul. Wojska Polskiego 1996 71,9 475 95 570 16,7 2006 72,7 679 131 806 16,3 Aleja Legionów 1996 73,1 883 108 991 10,9 2006 73,8 891 126 1017 12,4 ul. Piłsudskiego 1996 68,8 418 41 459 8,9 2006 68,0 655 43 698 6,2 ul. Zjazd 1996 76,0 984 162 1146 14,1 2006 71,9 805 159 964 16,5 - dla pory nocy (22.00-6.00): Badana trasa Rok Średni poziom równoważny dla 8 godz. nocy Średnie natężenie ruchu drogowego w poj/h L Aeq8 w db Q lekkie Q ciężkie Q całk. p [%] ul. Sikorskiego 1997 62,4 203 12 215 5,6 2006 - - - - - ul. Wojska Polskiego 1997 69,5 147 43 190 22,6 2006 69,6 110 74 184 40,2 Aleja Legionów 1997 69,1 353 66 419 15,8 2006 66,4 231 61 292 20,9 ul. Piłsudskiego 1997 62,6 143 18 161 11,2 2006 56,5 166 6 172 3,5 ul. Zjazd 1997 73,4 268 116 384 30,2 2006 67,9 230 90 320 28,1 p% - procentowy udział pojazdów ciężkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów Z analizy otrzymanych wartości poziomów hałasu wynika, że klimat akustyczny miasta w sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych był poważnie zagrożony. Dopuszczalny poziom hałasu przekroczony był na wszystkich badanych odcinkach w dzień od 7 do 14 db, a w nocy nawet o prawie 20 decybeli. Najgorszymi warunkami akustycznymi cechowała się w Łomży Aleja Legionów. Poziom hałasu wynosił tu średnio w porze dnia 73,8 db, przy natężeniu ruchu wynoszącym średnio 1017 pojazdów na godzinę. Udział szczególnie uciążliwych akustycznie pojazdów ciężkich w ruchu całkowitym na tej ulicy był dość duży i wynosił od 12 % w dzień do 21% w nocy (Tabela 4). Również bardzo wysokim, tylko nieznacznie niższym jak na Alei Legionów, poziomem hałasu w porze dnia, wynoszącym średnio 72,7 db, charakteryzowała się ulica Wojska Polskiego (Tabela 4), prowadząca ruch tranzytowy z Warszawy przez Ostrołękę w stronę granicy wschodniej. Natężenie ruchu było tu zróżnicowane (średnio 806 poj/h),natomiast bardzo duży był udział pojazdów ciężkich szczególnie uciążliwych akustycznie (średnio w dzień ok. 16%, a w porze nocnej przekraczał nawet 40%). Odcinek od skrzyżowania z ul. Sikorskiego do skrzyżowania z ul. Polową (punkt P4) charakteryzował się najwyższym w mieście natężeniem ruchu całkowitego osiągającym 1100 poj./h, a odcinek od wjazdu do miasta od strony Ostrołęki do 39

skrzyżowania z ul. Poznańską (punkt P6) charakteryzował się najwyższym w mieście udziałem pojazdów ciężkich w porze dziennej (22%). Wyprowadzająca ruch tranzytowy z miasta ulica Zjazd charakteryzowała się również bardzo wysokim poziomem hałasu. Średni poziom hałasu odniesiony do 16 godzin pory dnia wynosił tu 71,9 db, a dla pory nocy - 67,9 db i przekraczał w dzień o prawie 12 db, a w nocy o 18 db poziom dopuszczalny. Znaczny był też udział w ruchu całkowitym pojazdów ciężkich: od 17% w dzień do 28 % nocą (tabela 4). Mniejszym natężeniem ruchu, szczególnie ruchu pojazdów ciężkich, a co za tym idzie i mniejszym natężeniem hałasu charakteryzowały się w ulice w mniejszym stopniu obciążone ruchem tranzytowym tj. ul. Piłsudskiego (punkty P9 i P10) i ul. Sikorskiego na wysokości budynków Państwowej Straży Pożarnej (punkt P1). Poziom hałasu zanotowany na tych ulicach był mniejszy od 70 db, ale i tu stwierdzono przekroczenia poziomu dopuszczalnego o ok. 7-9 db (tabela 3). Pomiary przeprowadzone w punkcie pomiarowym wyznaczonym na ul. Sikorskiego w okolicy ronda przy ZUS, gdzie do ruchu lokalnego dołączył się ruch przelotowy prowadzący z Zambrowa w stronę nowego mostu na Narwi charakteryzował się już znacznym poziomem hałasu (72,1 db) i o 12 db przekraczał poziom dopuszczalny (tabela 3). W celu porównania w tabeli 4 przedstawiono, obok wyników z 2006 roku, również wyniki pomiarów wykonanych w latach 1996-1997. Analizując otrzymane wartości można stwierdzić, że natężenie ruchu na większości badanych tras utrzymywało się na podobnym poziomie, podobny był również poziom hałasu zarówno w porze dziennej jak i nocnej. Mniejsze natężenie hałasu w stosunku do lat 1996-1997 zanotowano tylko przy ul. Zjazd (punkt P11). Wynika to, z opisanego w podrozdziale Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego, sposobu przeprowadzenia pomiarów i innego ich przeznaczenia. W omawianym punkcie, mimo wyraźnego oddalenia mikrofonu pomiarowego od jezdni i wyniesienia go na znaczną wysokość, notowane są nadal wysokie wartości poziomu hałasu. poj./h 1200 1000 800 600 400 200 0 Sikorskiego Wojska Łomża - pora dzienna Polskiego Aleja Legionów Piłsudskiego Zjazd P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 LAeq [db] 74 72 70 68 66 64 62 60 58 56 54 52 50 wartość dopuszczalna Qcałkowite Q ciężkie LAeq Rys. 1. Przebieg czasowy poziomów dźwięków A dla punktów pomiarowych w Łomży na tle rozkładu natężenia ruchu całkowitego pojazdów i udziału w nim samochodów ciężarowych pora dnia 40