ŚWIĘTY ANDRZEJ BOBOLA NIEZWYCIĘŻONY MOCARZ CHRYSTUSA OPRACOWANIE MARIA RYŚ
Spis treści: 1. Pochodzenie i lata nauki...4 2. Praca duszpasterska.6 3. Męczeństwo.10 4. Kult Andrzeja Boboli..... 11 5. Modlitwy za wstawiennictwem Andrzeja Boboli... 17
1. Pochodzenie i lata nauki Andrzej Bobola urodził się w Strachocinie w Ziemi Sanockiej 1 w roku 1591 roku 2. Dane dotyczące pierwszych lat życia Andrzeja są bardzo skromne. Prawdopodobnie on uczęszczał do szkoły w Braniewie. Wśród wychowanków braniewskiego gimnazjum żywy był kult Matki Najświętszej. Uczniowie zrzeszali się w Sodalicji Mariańskiej. 1 Strachocina - wieś we Wschodniej Małopolsce - południowo-wschodniej części dzisiejszej Polski, położona około dziesięć kilometrów na zachód od Sanoka. Określenie miejsca urodzenia Andrzeja Boboli przez lata budziło kontrowersje. Pochodzenie Świętego łączono z ziemią sandomierską czy też w pewnym okresie z Mazowszem. Wiadomo, że w podaniu o przyjęcie do zakonu podpisał się Andrzej Bobola Małopolanin. Pierwszym człowiekiem który zwrócił uwagę na pochodzenie Św. Andrzeja Boboli ze Strachociny k/sanoka był ks. Jan Poplatek, jezuita. W książce: Błogosławiony Andrzej Bobola Towarzystwa Jezusowego. Życie, męczeństwo i kult wydanej w 1936 roku wyrażał opinię, że Andrzej Bobola urodził się w Strachocinie. Ks. Poplatek oparł swoją argumentację o pochodzeniu Św. Andrzeja ze Strachociny na dokumentach stwierdzających, iż Strachocina była własnością rodziców Św. Andrzeja i tutaj mieszkali jego rodzice. W 1624 r. rodzice Andrzeja musieli wyjechać ze Strachociny z powodu najazdu Tatarów. Tatrzy całkowicie zniszczyli wioskę, spalili kościół, plebanię (w płomieniach zginął wtedy miejscowy proboszcz). Spośród mieszkańców wioski uratowali się tylko ci, którzy znaleźli schronienie w pobliskich lasach. Ks. Mirosław Paciuszkiewicz w książce Znów o sobie przypomniał. Święty Andrzej w Strachocinie pisze, że po ukazaniu się dzieła ks. Jana Poplatka już nie powtarzano twierdzenia, iż Andrzej Bobola urodził się w Pińsku czy Pułtusku. Zaczęła utrwalać się opinia wskazująca, że miejscem urodzenia Andrzeja Boboli jest Strachocina. 2 Ród Bobolów należał do jednego z najstarszych rodów polskich. Już w XIII stuleciu występują Bobolowie na Śląsku jako rodzina pieczętująca się herbem Leliwa. W w. XIV ród Bobolów tam zanika, pojawia się w Małopolsce, a następnie w granicach województwa ruskiego (lwowskiego) i sandomierskiego. Za swe gniazdo rodzinne uważali Bobolowie od XV stulecia Piasek w ziemi sandomierskiej. W w. XV i XVI należą oni raczej do szlachty średnio zamożnej. Ponad przeciętny poziom urzędników prowincjonalnych wybił się jedynie, zarówno majątkiem jak i stanowiskiem, Andrzej Bobola (zmarły w 1616 r.), podkomorzy koronny Zygmunta III. Imienia matki Andrzeja Boboli nie znamy. Ojcem był prawdopodobnie Mikołaj Bobola, syn Krzysztofa i Elżbiety Wielopolskiej. Wspomniany więc wcześniej Andrzej Bobola, podkomorzy koronny, byłby więc stryjem przyszłego męczennika.
Przynależność do Sodalicji był wielkim zaszczytem. Aby być przyjętym uczeń musiał wykazać się dobrymi wynikami w nauce i przykładem życia dla innych. Andrzej Bobola w dniu 8 grudnia 1608 roku został przyjęty do Sodalicji. Klęcząc odmawiał wtedy akt ślubowania: Święta Mario, Matko Boża i Dziewico, ja, Andrzej Bobola, obieram sobie dzisiaj Ciebie za Patronkę i Orędowniczkę i mocno postanawiam, że nigdy Cię nie opuszczę i nie będę mówił ani czynił czegokolwiek przeciw Tobie, i nie pozwolę, by ktokolwiek z moich podwładnych występował w jakikolwiek sposób przeciw Twojej czci. Błagam Cię zatem, przyjmij mnie na zawsze za swego sługę, bądź przy mnie we wszystkich moich czynnościach i nie opuść mnie w godzinie śmierci. Amen 3. W 1611 roku Andrzej Bobola wstąpił do Towarzystwa Jezusowego w Wilnie. W latach 1613-1616 kontynuował studia filozoficzne 4. W tym czasie jego mistrzem był Wawrzyniec Bartilius, jeden z wybitniejszych ówczesnych jezuitów, autor kilku dzieł ascetycznych. Według zwyczaju przyjętego w Towarzystwie Jezusowym po skończeniu filozofii Andrzej Bobola musiał przerwać naukę, aby poświęcić się pracy pedagogicznej w jednej ze szkół średnich prowadzonych przez Jezuitów. Po dwuletniej praktyce Andrzej Bobola rozpoczął studia teologiczne na Akademii Wileńskiej (1618-1622). Święcenia kapłańskie otrzymał 12 marca 1622 r. z rąk biskupa Wołłowicza. 3 Ks. Józef Niżnik, Św. Andrzej Bobola. Niestrudzony wyznawca Chrystusa, za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium-zakonnik.html 4 Dane dotyczące działalności Andrzeja Boboli został przedstawione na podstawie następujących publikacji: Mirosław Paciuszkiewicz, SJ.: Pod patronatem Św. Andrzeja Boboli. Oficyna Przeglądu Powszechnego. Warszawa 1989; Będę jej głównym patronem. O św. Andrzeju Boboli. Mirosław Paciuszkiewicz, SJ (red.), Warszawa 1992; Mirosław Paciuszkiewicz, SJ: Znów o sobie przypomniał. Św. Andrzej w Strachocinie. Oficyna Przeglądu Powszechnego. Warszawa 1996; Felicjan Paluszkiewicz, SJ: Jezuici w Warszawie. Przewodnik - informator. Warszawa, 1998; Mirosław Paciuszkiewicz, SJ: Andrzej Bobola, WAM, Kraków 2001 0raz http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium-zakonnik.html
2. Praca duszpasterska Po święceniach kapłańskich ojciec Andrzej Bobola pracował jako kaznodzieja i spowiednik w Nieświeżu (1623-1624). Został rektorem kościoła oraz prefektem bursy dla ubogiej młodzieży. Już w tym czasie dał się poznać jako dobry administrator, duszpasterz, a przede wszystkim gorliwy spowiednik i dobry kaznodzieja. Stąd też podejmował liczne wyprawy misyjne głosząc Słowo Boże. Z tamtego okresu ojcu Andrzejowi Boboli przypisywane są starania o uznanie w ślubowaniach Matki Bożej za Królową Polski 5. kościele św. Kazimierza w Wilnie. Od 1624 o. Bobola pracował w Wilnie w kościele Św. Kazimierza. Tutaj kierował Sodalicją Mariańską oraz prowadził wykłady z Pisma Świętego oraz dogmatyki. Swoją pracę apostolską podejmował także w więzieniach i przytułkach. Kiedy w czerwcu 1625 r. w Wilnie wybuchła zaraza narażając życie spieszył z posługą chorym. W czerwcu 1630 r. Andrzej Bobola złożył uroczystą profesję zakonną w Ks. Józef Niżnik w książce Św. Andrzej Bobola. Niestrudzony wyznawca Chrystusa pisze: W niedzielę dnia 2 czerwca 1630 roku odbyła się w kościele św. Kazimierza przy domu profesów w Wilnie podniosła uroczystość. Podczas Mszy św. odprawionej przez prowincjała Jamiołkowskiego złożył Bobola na jego ręce uroczystą profesję czterech ślubów, dodając do trzech zwykłych: ubóstwa, czystości, posłuszeństwa, czwarty ślub - szczególnego posłuszeństwa Stolicy Apostolskiej co do misji. Po skończonej Mszy św. odbyła się w zakrystii druga część tego uroczystego aktu, a mianowicie złożenie ślubów dodatkowych, którymi Andrzej zobowiązał się do troski o zachowanie w zakonie ubóstwa w pierwotnej jego doskonałości, do wymawiania się od przyjęcia godności duchownych w zakonie i poza 5 Śluby te zostały spełnione we Lwowie w 1656 roku. Jan Dobraczyński w Mocarzu przedstawia Andrzeja Bobolę jako tego, który natchnął Jana Kazimierza ideą wypełnienia ślubowania.
zakonem, w wypadku zaś gdyby posłuszeństwo papieżowi zmusiło go do tego, przyrzekł pozostać w ścisłych związkach z zakonem i we wszystkim zasięgać rady generała, względnie jego delegata 6. O początkach pracy Andrzeja Boboli Pius XII w encyklice Invicti athletae Christi (Niezwyciężony mocarz Chrystusa) wydanej w 300 rocznicę jego męczeńskiej śmierci napisał: Kiedy zaś po kilku latach, w dzień uroczystej kanonizacji świętego Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego, otrzymał godność kapłańską, to sobie przede wszystkim wziął do serca, żeby nie szczędząc żadnych trudów, przez kazania i misyjne wyprawy wszędzie szerzyć katolicką wiarę i to wiarę żywą, w dobre uczynki bogatą 7. W roku 1630 Andrzej Bobola został przełożonym klasztoru Jezuitów w Bobrujsku oraz kaznodzieją i spowiednikiem w tamtejszym kościele Św. Piotra. Pracował tutaj do 1633 roku. Jak pisze ks. Niżnik Jego gorliwość religijna, zapał w służbie Bożej, dbałość o zbawienie drugich musiały uderzyć każdego. Spieszono mu więc chętnie z pomocą, tym bardziej, że umiał przestawać z innymi i zjednywać ich dla Boga, dla pracy apostolskiej, którą rozwijał i dla siebie 8. W latach 1633-1635 był moderatorem Sodalicji Mariańskiej w Połocku. W roku 1636 został kaznodzieją w Warszawie, a po roku powrócił do Połocka przyjmując obowiązki prefekta studiów w kolegium. W latach 1638-1642 kierował szkołą jezuicką w Łomży. Z końcem 1642 roku lub z początkiem roku 1643 przeniesiono o. Andrzeja do kolegium jezuickiego w Pińsku, gdzie do lipca 1646 r. pełnił obowiązki kaznodziei, kierownika nauk i moderatora Sodalicji Mariańskiej ziemian z Pińszczyzny. Kronika kolegium pińskiego z tych lat jest świadectwem owocnej pracy księży w tym okresie. Szlachta prawosławna często oddawała swe dzieci na naukę do kolegium jezuickiego, co pociągało także nawracanie się rodziców. Wielką rolę grało w tym osobiste oddziaływanie Andrzeja Boboli. W Pińsku coraz większego znaczenia nabierało nabożeństwo do Najświętszej Marii Panny. Andrzej Bobola zaraz po przybyciu do Pińska założył Sodalicję ziemian pińskich pod wezwaniem Matki Bożej Wniebowziętej 9. Andrzej Bobola pracował dużo i ofiarnie. Jednak praca ponad siły spowodowała problemy zdrowotne. W wyniku tego przełożeni latem 1646 6 Za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium-zakonnik.html 7 Pius XII, Invicti athletae Christi (Niezwyciężony mocarz Chrystusa) Wydawnictwo Te Deum, Warszawa 2003. 8 Ks. Józef Niżnik, Św. Andrzej Bobola. Niestrudzony wyznawca Chrystusa. Za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium-zakonnik.html 9 Tamże.
roku przenieśli go do Wilna, w którym pracował przez sześć lat przy kościele Św. Kazimierza. W miesiącach letnich 1652 roku przybył o. Andrzej po raz drugi do Pińska, gdzie, z niedługimi przerwami, przebywał i pracował aż do końca swego życia. Tutaj pełnił obowiązki kaznodziei w kościele św. Stanisława i misjonarza. Autorzy charakteryzujący postać Andrzeja Boboli na początku jego pracy podkreślają zarówno jego porywczość, niecierpliwość, jak i trzymanie się własnego zadania 10. Jednakże jego praca nad sobą z czasem zaczęła owocować wzrostem prostoty, otwartości, umiłowania ubóstwa. Z czasem stał się człowiekiem odznaczającym się wielką pobożnością, pokorą, cierpliwością oraz łagodnym usposobieniem. Warunki pracy misyjnej na Polesiu były wówczas bardzo ciężkie brak dróg, trudności w dotarciu do wiosek otoczonych lasami i bagnami, oddalonych od siebie, niski poziom wiedzy i życia religijnego okolicznych mieszkańców. Katolicy mieszkający wśród prawosławnych przyjmowali często ich formy religijne, hołdowali także licznym przesądom i zabobonom. Z relacji historyków wynika, że do Pińska okoliczna ludność zjeżdżała się tłumnie do Pińska na niedzielę i święta na targ. Na głos dzwonów udawali się co prawda do kościoła lub cerkwi, ale jednak potem szli do karczmy czy gospody, skąd wracali pijani, roztrwoniwszy pieniądze zarobione na targu 11. Wśród takiej ludności działał Andrzej Bobola. 10 Mikołaj Łęczycki zanotował: complexionis cholericae cum sanguinea - temperament choleryczny z domieszką sangwinicznego (Catal. triennalis Prov. Lith. II, 1633). Papież Pius XII w encyklice poświęconej Andrzejowi Boboli pisze: od samego początku usiłował poskromić i do ładu doprowadzić te nieporządne skłonności, które po smutnym upadku pierwszego rodzica zwykły mącić naszą naturę i do złego ją pociągać, a obok tego pracował z niesłabnącym nigdy zapałem nad tym, żeby duszę swoją przyozdobić we wszystkie chrześcijańskie cnoty. A ponieważ z natury miał pewną skłonność do wyniosłości i niecierpliwości oraz odrobinę uporu, wydał samemu sobie nieubłaganą walkę. Pius XII, Invicti athletae Christi, dz. cyt. 11 Za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium-zakonnik.html.
O pracy Andrzeja Boboli pisze papież Pius XII w swojej encyklice: ( ) we wschodnich zwłaszcza częściach kraju zagrażało wierze wielkie niebezpieczeństwo od odszczepieńców, którzy usiłowali na wszelki sposób oderwać wiernych od jedności Kościoła i swoimi błędami ich zarazić, na rozkaz swoich przełożonych udał się Andrzej w te właśnie strony i tam po miastach, miasteczkach i wioskach już to przez kazania, już tu przez prywatne rozmowy, a zwłaszcza, przez urok swej świętości i przez płomienny zapał apostolski zachwianą u wielu katolików wiarę od błędnych naleciałości oczyścił, na mocnych podstawach oparł i na powrót doprowadził do jedynej Chrystusowej owczarni. A nie poprzestając na samym podźwignięciu i umocnieniu słabnącej lub upadłej wiary, wszędzie - gdzie tylko mógł - rozbudzał żal za grzechy, łagodził niezgody i rozterki, wprowadzał na powrót dobre obyczaje, tak że miejsca, przez które wzorem Boskiego Mistrza czyniąc dobrze przechodził, zaczynały jakby pod tchnieniem wiosny niebiańskiej wydawać śliczne kwiaty i owoce cnoty. Dlatego też, jak to przechowało się w pamięci, zarówno wierni, jak i schizmatycy nadali mu charakterystyczną nazwę, duszochwata, czyli łowcy dusz nieśmiertelnych. Jak więc ten niestrudzony apostoł Chrystusowy sam żył wiarą i najgorliwiej szerzeniu wiary się oddawał, tak nie zawahał się dla obrony tej wiary ojczystej życie swoje oddać 12. Natomiast ks. Józef Niżnik w książce Św. Andrzej Bobola. Niestrudzony wyznawca Chrystusa tak opisuje działalność Andrzeja Boboli: Bobola urządzał wyprawy misyjne w okolice rozciągające się między Pińskiem a Janowem Poleskim. Obchodził miasteczka i wioski, wygłaszał w większych skupiskach ludzkich kazania, a przede wszystkim wstępował do wiejskich lepianek, by mówić ludziom o wierze. Nauczał katechizmu i w przystępny sposób wskazywał im, jak mają urządzić swe życie po katolicku. O ile zaszła potrzeba, udzielał Chrztu Św., łączył pary małżeńskie, spowiadał i ze szczególnym umiłowaniem udzielał Komunii Św. Najchętniej pracował nad zaniedbaną młodzieżą, którą miłym swym usposobieniem przyciągał do siebie i z wielką gorliwością oraz umiejętnością uczył katechizmu ( ). Apostoł Polesia w swojej pracy 12 Pius XII, Invicti athletae Christi, dz. cyt.
misyjnej nie miał innych argumentów, jak tylko samą wiarę i innych narzędzi, jak tylko swoją gorliwość, wiedzę, talent duszpasterza 13. 3. Męczeństwo W 1657 roku Kozacy podjęli decyzję dotyczącą zamordowania Andrzeja Boboli. W środę 16 maja 1657 roku Andrzej Bobola dowiedział się o grożącym mu niebezpieczeństwie. Usiłując uciec z rąk Kozaków schronił się w okolicach Janowa. Kozacy dopadli go w miejscowości Predyła. Przebieg męczeństwa Andrzeja Boboli opisuje Pius XII w Encyklice Invicti athletae Christi, poświęconej Andrzejowi Boboli: Wzdryga się dusza na wspomnienie wszystkich tych mąk, które bohater Chrystusowy z niezłomnym męstwem i nieugiętą wiarą przecierpiał. Po obiciu kijami i dotkliwych policzkach, przywiązany sznurem do konia, ciągniony był przez jeźdźca na powrozie męczącą i krwawą drogą aż do Janowa, gdzie czekała go ostatnia katusza. W tej męce dorówna Męczennik polski najchlubniejszym zwycięzcom, jakich czci katolicki Kościół. Zapytany, czy jest łacińskim księdzem, odparł Andrzej: `Jestem katolickim kapłanem. W tej wierze się urodziłem i w niej też chcę umrzeć. Wiara moja jest prawdziwa i do zbawienia prowadzi. Wy powinniście żałować i pokutę czynić, bo bez tego w waszych błędach zbawienia nie dostąpicie. Przyjmując moją wiarę, poznacie prawdziwego Boga i wybawicie dusze swoje. Te słowa nie tylko nie pobudziły zbrodniarzy do litości, ale wprawiły ich w taką wściekłość, że z niesłychanym okrucieństwem zaczęli stosować do żołnierza Chrystusowego najsroższe męki. Powtórnie obity biczami, na wzór Chrystusa uwieńczony został dotkliwym spowiciem głowy, policzkami straszliwie sponiewierany i zakrzywioną szablą zraniony upadł. Niebawem wyrwano mu prawe oko, w różnych miejscach zdarto mu skórę, okrutnie przypiekając rany ogniem i nacierając je szorstką plecionką. I na tym nie koniec: obcięto mu uszy, nos i wargi, a język wyrwano przez otwór zrobiony w karku, ostrym szydłem ugodzono go w serce. Aż nareszcie niezłomny bohater około godziny trzeciej po południu, dobity cięciem miecza, doszedł do palmy męczeńskiej, zostawiając wspaniały obraz chrześcijańskiego męstwa 14. Ciało Męczennika pochowano w Kolegium Jezuitów w Pińsku. 13 Ks. Józef Niżnik, Św. Andrzej Bobola. Niestrudzony wyznawca Chrystusa, za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium-duszochwat.html 14 Pius XII, Encyklika Invicti athletae Christi. dz. cyt.
Kronikarz domu pińskiego w spisie zmarłych zamieścił notatkę: O. Andrzej Bobola w 1657 roku 16 maja ubity w Janowie, w najokrutniejszy sposób umęczony, wreszcie przeszyty, złożony przed wielkim ołtarzem 15. 4. Kult Andrzeja Boboli Andrzej Bobola sam zatroszczył się o swój kult. 45 lat po swojej śmierci w nocy 16 kwietnia 1702 r. przyśnił się rektorowi kolegium w Pińsku Marcinowi Godebskiemu, który modlił się o ratunek w czasie oblężenia podczas wielkiej wojny północnej. Andrzej Bobola zapewnił go we śnie, iż będzie miał klasztor w opiece pod warunkiem, że jego ciało zostanie otoczone czcią. Mimo, że o. Godebski postanowił spełnić prośbę Andrzeja Boboli to jednak odnalezienie zwłok Męczennika nie było łatwe. W podziemiach kościoła spoczywało wielu Jezuitów, a wszelkie zapiski poginęły. W tym czasie trudności nastręczało nawet ustalenie daty śmierci Andrzeja Boboli, co znacznie ułatwiłoby poszukiwania. Dwudniowe przeszukiwanie podziemi nie przyniosło rezultatów. W nocy z 18 na 19 kwietnia 1702 roku Andrzej Bobola ukazał się po raz wtóry zakrystianowi Prokopowi Łukaszewiczowi 16 i dokładnie określił miejsce, w którym został pochowany. Tym razem, po trzech godzinach pracy wykopano z ziemi trumnę z łacińskim napisem: Pater Andreas Bobola a Cosacis occisus - Ojciec Andrzej Bobola zabity przez Kozaków. Po zdjęciu wieka trumny ujrzano niezniszczone ciało Andrzeja Boboli, noszące ślady straszliwych tortur. Wiadomość o odnalezieniu ciała, które w wilgotnej piwnicy nie uległo zniszczeniu, lotem błyskawicy obiegła Polesie. Zgodnie z zapowiedzią Andrzej Bobola roztoczył opiekę nie tylko nad jezuickim kolegium, ale nad Pińszczyzną. Gdy w latach 1709-1710 wybuchła epidemia pochłaniająca tysiące ofiar (w r. 1710 prowincja litewska pochowała 118 Jezuitów, wśród których 94 przypłaciło życiem samarytańską posługę), jedynie Pińszczyzna została ochroniona przed zarazą. Mnożyły się także łaski wypraszane za pośrednictwem Andrzeja Boboli 17. 15 Ks. Józef Niżnik, Św. Andrzej Bobola. Niestrudzony wyznawca Chrystusa, Za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium.html 16 W Strachocinie w XX wieku proboszczowie widzieli postać kapłana. Proboszcz ks. Józef Niźnik po kilku kazaniach się kapłana zadał pytanie: kim jesteś? i czego chcesz? - i usłyszał odpowiedź: Jestem Święty Andrzej Bobola. Zacznijcie mnie czcić w Strachocinie. Za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium.html 17 Za: tamże.
Jak wynika z Dziennika grobu Andrzeja Boboli (Diarium concernentium) założonego w Pińsku w roku 1731 w jednym tylko 10- leciu (1731-1741 r.) lista pielgrzymów i wykaz łask wypełnia 202 stronice drobnego pisma 18. Pierwszym, nieoficjalnym jeszcze aktem, który otwierał drogę beatyfikacji Andrzeja, były przesłane jezuitom pińskim przez unickiego biskupa P. Kulczyckiego w r. 1711 roku notarialnie uwierzytelnione dokumenty, zawierające zaprzysiężone zeznania świadków naocznych o okolicznościach pojmania Andrzeja Boboli oraz o wyglądzie jego ciała po śmierci 19. W r. 1719 odbył się proces informacyjny piński prowadzony przez biskupa łuckiego J. Przebendowskiego. Przesłuchano wówczas zaprzysiężonych świadków na temat życia, śmierci i łask Andrzeja Boboli oraz spisano 191 nadzwyczajnych łask uzyskanych za jego wstawiennictwem. Akta procesu, liczące 1600 stron, zostały przesłane do Rzymu wraz z listem biskupa stwierdzającym, że Andrzej Bobola w opinii wszystkich tak dygnitarzy, jak szlachty, jak wreszcie całej ludności Korony Polskiej i W. Księstwa Litewskiego uchodzi za świętego (29 VII 1719) 20. Generał Towarzystwa Jezusowego, Michał Tamburini, powiadomiony o czci, jaką otaczają Bobolę wierni i o tym, że rozprzestrzenia się ona coraz bardziej, polecił pracującemu w Rzymie polskiemu Jezuicie, Janowi Dawidowiczowi zajęcie się sprawą beatyfikacji. Dnia 9 lutego 1755 r. Benedykt XIV wpisał Bobolę na listę męczenników za wiarę. W 1764 r. w konstytucjach, które zaprzysiągł król Stanisław August Poniatowski w dniu swojej koronacji, zamieszczono również takie zobowiązanie: Starać się będziemy wnieść instancję do Stolicy Apostolskiej o beatyfikację Andrzeja Boboli SJ 21. Kasata zakonu Jezuitów oraz rozbiory Polski przerwały te starania. 18 Tamże. 19 O. Felicjan Paluszkiewicz SJ, Obszerne informacje o życiu i działalności św. Andrzeja Boboli, za: http://www.jezuici.pl/bobola/zycie.html 20 Tamże. 21 O. Felicjan Paluszkiewicz SJ, Św. Andrzej Bobola (1591-1657). Krótka historia o św. Andrzeju Boboli. Za: http://www.jezuici.pl/bobola/cv.html
Po kasacie zakonu opiekę nad ciałem Andrzeja Boboli przejęli kapłani uniccy. W wyniku drugiego rozbioru Polski Pińsk znalazł się w obszarze imperium rosyjskiego. Pojezuicka świątynia przeszła w ręce bazylianów. Nowi gospodarze szanowali relikwie Andrzeja Boboli, tym bardziej, że stawał się on coraz bardziej znany wśród ludności prawosławnej. Nie podobało się to miejscowemu archimandrycie. Postanowił on więc zakopać ciało w ziemi 22. W tej sytuacji Jezuici wszczęli starania u cara Aleksandra I o wydanie ciała. Car wyraził zgodę. W styczniu 1808 r., pomimo ciężkiej zimy i wielkich śnieżyc, przewieziono relikwie Andrzeja Boboli do Połocka, gdzie złożono je w przygotowanej w tym celu krypcie. Jednakże dnia 13 marca 1820 r. został podpisany przez cara dekret wydalający Jezuitów z Rosji. Zabudowania pojezuickie w Połocku oddano Pijarom, których po dziesięciu latach także usunięto. Ciało Andrzeja przewieziono więc do kościoła Dominikanów i złożono w oddzielnej kaplicy. W tym czasie nie ustawały starania o ogłoszenie Andrzeja Boboli błogosławionym. Po zatwierdzeniu cudów uproszonych za jego przyczyną papież Pius IX 24 czerwca 1853 roku ogłosił, że bezpiecznie można przystąpić do uroczystej beatyfikacji Wielebnego Andrzeja Boboli, oraz polecił opracować brewe na tę uroczystość 23. Uroczystość beatyfikacji Męczennika odbyła się w Bazylice św. Piotra w Rzymie, dnia 30 października 1853 roku. Przebieg beatyfikacji opisał naoczny świadek, ks. Kajsiewicz: Nad główną bramą bazyliki widniał obraz Boboli przywiązanego do słupa i dręczonego przez siepaczy, opatrzony odpowiednimi napisami. 22 Tamże. 23 O. Felicjan Paluszkiewicz SJ, Św. Andrzej Bobola (1591-1657). Krótka historia o św. Andrzeju Boboli. Za: http://www.jezuici.pl/bobola/cv.html
Cała bazylika była wewnątrz obita czerwonym adamaszkiem ze złotymi galonami i frędzlami. Przed balustradą oddzielającą konfesję św. Piotra od reszty świątyni umieszczono na lewym i prawym bocznym pilastrze napisy w języku łacińskim. Nad trybunami przygotowanymi dla chóru zawieszono obrazy przedstawiające uleczenie Florkowskiej i Chmielnickiego. Nad konfesją św. Piotra widniał wizerunek Błogosławionego, na razie jeszcze zasłonięty. O godzinie 10 rozpoczęła się uroczystość. Do konfesji św. Piotra weszli członkowie Kongregacji Obrzędów. Postulator sprawy w krótkiej przemowie przedstawił cnoty i męczeństwo Boboli i poprosił prefekta Kongregacji o ogłoszenie brewe beatyfikacyjnego. Sekretarz Kongregacji stanął na mównicy, odczytał brewe apostolskie. Na treść brewe złożył się krótki życiorys Męczennika, jego cnoty, śmierć za wiarę, cuda zawdzięczane jego wstawiennictwu, przebieg procesu beatyfikacyjnego, w końcu sam dekret: Dla tych powodów, pragnąc, by w tak ciężkich czasach i wobec wielkiej liczby nieprzyjaciół, wierni Chrystusa uzyskali nowy wzór, któryby wzmógł ich odwagę w walce, skłaniając się do próśb całego Towarzystwa Jezusowego i opierając się na zdaniu WW. Braci Naszych, św. Kościoła Rzymskiego kardynałów, członków Kongregacji Świętych Obrzędów, powagą apostolską, tym listem pozwalamy, tegoż Sługę Bożego Andrzeja Bobolę, kapłana profesa Towarzystwa Jezusowego, który za wiarą katolicką i dusz zbawienie poniósł męczeństwo, nazywać odtąd imieniem Błogosławionego i ciało jego oraz święte relikwie wystawiać na cześć publiczną. Po południu o godzinie 16 sam Ojciec św. Pius IX, przybrany w strój czerwony, w otoczeniu kardynałów i dworu przyszedł oddać cześć błogosławionemu Męczennikowi. Tak skończył się ten wielki dzień 24. Gdy odbywała się uroczystość beatyfikacyjna, ciało Męczennika znajdowało się w kościele dominikanów w Połocku. W 1866 r. do Połocka przyjechała z Petersburga komisja rządowa. W czasie inspekcji oderwała się od sklepienia cegła i spadając raniła jednego z urzędników. Komisarze potraktowali to jako znak interwencji niebios i pospiesznie opuścili kaplicę 25. Ciało Andrzeja Boboli pozostawiono w spokoju aż do rewolucji. W czasach sowieckich podejmowane były kilkakrotnie próby zbezczeszczenia relikwii. 24 Ks. Józef Niżnik, Św. Andrzej Bobola. Niestrudzony wyznawca Chrystusa za: http://www.strachocina.przemyska.pl/sanktuarium-swiety.html 25 O. Felicjan Paluszkiewicz SJ, Św. Andrzej Bobola (1591-1657). Krótka historia o św. Andrzeju Boboli. Za: http://www.jezuici.pl/bobola/cv.html
W dniu 23 czerwca 1922 roku kościół otoczyło wojsko. Po otwarciu trumny ciało obnażono i rzucono nim o posadzkę. Ciało Andrzeja Boboli pozostało nienaruszone. Dnia 20 lipca, mimo protestu wiernych, ciało Andrzeja Boboli zostało wywiezione do Moskwy i umieszczone w gmachu Higienicznej Wystawy Ludowego Komisariatu Zdrowia 26. O zwrot relikwii wszczął starania Rząd Polski. Według świadectwa Piusa XI Józef Piłsudski planował szarżę na Połock, by odebrać trumnę z ciałem Andrzeja Boboli, ale zewnętrzne okoliczności udaremniły zamiar. Ważnym dla Polski wydarzeniem było umieszczenie w r. 1920 w kościele Św. Barbary w Krakowie relikwii Andrzeja Boboli przywiezionych z Połocka przez ks. J. Rostworowskiego. W tym samym roku w Warszawie Ks. kard. A. Kakowski zarządził nowennę, która zakończyła się dnia 8 sierpnia 1920 roku procesją z relikwiami bł. Andrzeja Boboli i bł. Władysława z Gielniowa 27. Andrzejowi Boboli przypisywane jest więc wstawiennictwo w uproszeniu zwycięstwa w 1920 roku. W roku 1922 Związek Radziecki dotknęła klęska głodowa. Z pomocą głodującym pospieszył Pius XI. Wówczas Rząd Sowiecki - wobec zasług Papieskiej Komisji Ratowniczej - przychylnie załatwił prośbę Ojca Świętego o wydanie relikwii Andrzeja Boboli. Rząd Sowiecki nie wyraził zgody, aby ciało powieziono przez Polskę, uzgodniono więc drogę przez Odessę i Konstantynopol. Do Rzymu relikwie Andrzeja Boboli przybyły w uroczystość Wszystkich Świętych 1923 roku. Złożono je w kaplicy św. Matyldy na Watykanie, a w maju 1924 r. papież przekazał je do jezuickiego kościoła Il Gesu 28. 26 Tamże. 27 http://www.jezuici.pl/parakow/sanktu1/kulthis.htm 28 O. Felicjan Paluszkiewicz SJ, Obszerne informacje o życiu i działalności św. Andrzeja Boboli, za: http://www.jezuici.pl/bobola/zycie.html
Po odzyskaniu niepodległości Episkopat Polski rozpoczął starania o kanonizację błogosławionego Andrzeja. Kanonizacja Andrzeja Boboli odbyła się w Rzymie dnia 17 kwietnia 1938 roku. Po kanonizacji w 1938 r. relikwie przez Jugosławię, Węgry i Czechosłowację dotarły do Polski. Tutaj w triumfalnym pochodzie powieziono je najpierw do Czechowic, później do Oświęcimia, Krakowa, Katowic, Poznania i Łodzi, aż wreszcie trumna stanęła w Warszawie. Wszędzie witano ją z entuzjazmem. W stolicy odbyło się specjalne nabożeństwo na placu Zamkowym, następnie trumnę wystawiono w świętojańskiej katedrze. Prezydent Ignacy Mościcki, jako wotum złożył na trumnie swój Krzyż Niepodległości 29. We wrześniu 1939 r., podczas oblężenia Warszawy, gdy Niemcy nacierali na Mokotów, lotnicy polscy wynieśli relikwie na Stare Miasto i złożyli u stóp NMP Łaskawej w kościele Jezuitów. W czasie Powstania Warszawskiego, gdy płonęła ulica Świętojańska, relikwie przeniesiono do podziemi kościoła św. Jacka. Zawalone gruzem przeleżały do lutego 1945 roku. Po upadku Powstania o trumnę z relikwiami dopytywali się Niemcy. Na szczęście nie dowiedzieli się o miejscu, gdzie ją złożono. Gdy Warszawa została wyzwolona, odkopano trumnę i przy pomocy wojska polskiego przewieziono z powrotem na ul. Rakowiecką 30. Dnia 25 III 1950 r., w obecności Ks. kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, ciało Męczennika przełożono do trumny dębowej, aby następnie po odnowieniu właściwego sarkofagu i przebraniu ciała w nowe szaty złożyć je z powrotem do trumny srebrnej. Przez cały ostatni okres (od 1945 r.) relikwie Świętego spoczywały nad ołtarzem głównym kaplicy. 29 Tamże. 30 O. Felicjan Paluszkiewicz SJ, Obszerne informacje o życiu i działalności św. Andrzeja Boboli, za: http://www.jezuici.pl/bobola/zycie.html
Dnia 31 VII 1952 r. konsekracji nowego marmurowego ołtarza przewodniczył kard. Stefan Wyszyński, Prymas Polski.
Dnia 16 maja 1957 roku, w 300 rocznicę męczeńskiej śmierci Andrzeja Boboli, papież Pius Xii ogłosił poświęconą jemu encyklikę Invicti athletae Christi. W dniu 17 kwietnia 1988 r. w czasie uroczystych obchodów 50-lecia kanonizacji Św. Andrzeja Boboli, w których wzięli udział kard. J. Glemp Prymas Polski oraz Episkopat Polski relikwie zostały przeniesione do nowo wybudowanego Sanktuarium. W 1992 roku dekretem Stolicy Apostolskiej Święty Andrzej Bobola został ogłoszony patronem Metropolii Warszawskiej, a w roku 2002 Patronem Polski. Papież Pius XII w encyklice Invicti athletae Christi poświęconej Andrzejowi Boboli napisał: Jest naszym gorącym pragnieniem, żeby wszyscy po całym świecie uczestnicy chlubnego miana katolików, a zwłaszcza ci synowie ukochanej przez nas polskiej ziemi, dla których niezwyciężony bohater Chrystusowy Andrzej Bobola jest chlubą i wspaniałym wzorem chrześcijańskiego męstwa, w trzechsetną rocznicę jego zgonu pobożnym sercem i umysłem rozważyli jego męczeństwo i jego świętość. Nie chcemy więc pominąć tej pamiętnej chwili, która złotymi zgłoskami zapisana jest w rocznikach Kościoła, żeby nie wspomnieć o jego życiu i cnocie i żeby tak Wam, Czcigodni Bracia, jak wiernym waszej pasterskiej pieczy zawierzonym, przez to ogólne pismo nie wskazać w nim przykładu, który by każdy wedle swojego stanu i zawodu mógł obrać za przedmiot naśladowania. Wśród innych chlubnych przymiotów przede wszystkim błyszczy w Andrzeju Boboli cnota wiary, której moc, zasilana łaską Bożą, z biegiem lat tak w jego duszy zakorzeniła się i rozrosła, że nadała życiu jego osobliwą cechę i dodała mu odwagi do mężnego podjęcia męczeństwa 31. 31 Papież Pius XII w encyklice Invicti athletae Christi, dz. cyt. Treść encykliki została zamieszczona na stronie - http://sanctus.pl/
W roku 2007 Ks. Abp Józef Michalik, arcybiskup, metropolita przemyski, w Liście Pasterskim o Świętym Andrzeju Boboli pisał: Pius XII nie krępował się powiedzieć przed światem już w 1957 roku o roli polskiego narodu w zachowaniu jedności i męstwa w wierze. Nie wstydzę się i ja - wbrew wielu małodusznym - przypomnieć zachętę wielkiego Papieża: Bracia Rodacy Postępujcie nadal mężnie, ale z tą odwagą chrześcijańską, która idzie w parze z roztropnością i z tą mądrością, która umie bystro patrzeć i przewidywać. Wiarę katolicką i jedność zachowujcie (Invicti athletae Christi, 16.V.1957). Kościół w Polsce musi się bardziej zjednoczyć wokół Chrystusa i Jego Matki poprzez modlitwę, zjednoczyć się w wierze i gotowości do życia bardziej pokornego, gotowego do ofiar, życia zgodnego z Bożymi przykazaniami, o których trzeba mówić w rodzinach i w miejscach pracy. Encyklika Piusa XII o Andrzeju Boboli była skierowana do całego Kościoła. A jednak szczególne, prorocze słowa papież skierował do Polaków stwierdzając, że nasza Ojczyzna i nasz naród był zawsze wierny Chrystusowi oraz, że obrona prawdziwej wiary wiąże się z koniecznością ofiar, ale ta obrona wiary jak stwierdził przed laty papież Pius XII - jest i pozostanie naszą misją dziejową wyznaczoną nam przez Opatrzność.
5. MODLITWY DO ANDRZEJA BOBOLI Litania do Andrzeja Boboli Kyrie eleison Chryste eleison. Kyrie eleison Chryste, usłysz nas Chryste, wysłuchaj nas Ojcze z nieba Boże, zmiłuj się nad nami Synu, Odkupicielu świata, Boże Duchu Święty, Boże Święta Trójco, jedyny Boże Święta Maryjo, módl się za nami Św. Andrzeju Bobolo Św. Andrzeju, wierny naśladowco Dobrego Pasterza Św. Andrzeju, pobożny czcicielu niepokalanie poczętej Maryi Panny Św. Andrzeju, prawdziwy synu świętego Ignacego Św. Andrzeju, Ducha Bożego pełny Św. Andrzeju, miłością Boga i bliźnich pałający Św. Andrzeju, w cichości i pokorze Bogu oddany Św. Andrzeju; z Bogiem przez nieustanną modlitwę złączony Św. Andrzeju, wzorze doskonałości chrześcijańskiej Św. Andrzeju, apostole Polesia Św. Andrzeju, naczynie wybrane przez Boga ku nawróceniu odszczepieńców Św. Andrzeju, nauczycielu dziatek i prostaczków Św. Andrzeju, groźbami i katuszami w wierze niezachwiany Św. Andrzeju, wśród mąk najokropniejszych cierpliwy Św. Andrzeju, krwawa ofiaro za jedność wiary Św. Andrzeju, palmą męczeństwa i apostolską koroną zdobny Św. Andrzeju, po zgonie nieskazitelnością ciała uwielbiony Św. Andrzeju, wielkimi cudami przez Boga wsławiony Św. Andrzeju, chlubo narodu naszego Św. Andrzeju, ozdobo Towarzystwa Jezusowego Św. Andrzeju, proroku zmartwychwstania Polski Św. Andrzeju, wielki Patronie odrodzonej Ojczyzny Abyśmy się wszyscy w jedności świętej katolickiej wiary połączyli, uproś nam u Boga Abyśmy od tej jedynie zbawiennej wiary niczym się oderwać nie dali Abyśmy każdego grzechu ciężkiego mężnie unikali
Abyśmy popełnione winy szczerą pokutą zgładzili Abyśmy około zbawienia duszy gorliwie pracowali Abyśmy Bogu wiernie służyli Abyśmy N. P. Maryję jako Matkę miłowali Abyśmy wszystkie przeciwności zbawiennie znosili Abyśmy Boga z Tobą na wieki chwalili Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam Panie Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas Panie Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami Módl się za nami święty Andrzeju Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych Módlmy się: Boże, któryś dla wyznania prawdziwej wiary św. Andrzeja, rozlicznymi mękami utrapionego, świetnym uwieńczył męczeństwem: spraw prosimy, abyśmy w tejże wierze niezachwiani, wszystkie raczej przeciwności, niż szkodę na duszy naszej ponieśli. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen. Mirosław Paciuszkiewicz, S.J.: "Znów o sobie przypomniał. Św. Andrzej w Strachocinie". Oficyna Przeglądu Powszechnego. Warszawa 1996. Modlitwa o wstawiennictwo Andrzeja Boboli Święty Andrzeju Bobolo, który tak umiłowałeś naszego Pana, Jezusa Chrystusa, że cały się poświęciłeś na Jego służbę, wieńcząc apostolskie życie męczeńską śmiercią! Prosimy Cię, wspieraj nas swoim wstawiennictwem przez całe życie, byśmy jak Ty wzrastali i wytrwali wiernie w zjednoczeniu z Sercem Jezusa i pod opieką Jego Matki Niepokalanej. Amen Jacek Bolewski, S.J., Wacław Oszajca, S.J.: "Rok u boku Św. Andrzeja Boboli. Nabożeństwa - Nowenna - Modlitwy." Wydawnictwo WAM. Kraków 1999.
Modlitwa za Ojczyznę Święty Andrzeju, Patronie trudnych czasów! Ty krzepiłeś Polaków w czasach wszelkiego zagrożenia. Oddajemy się Tobie w opiekę. Pomagaj nam wytrwać pośród wszystkich doświadczeń osobistych i społecznych. Wyjednaj nam łaskę Bożego pokoju i jedności, byśmy z rozwagą i ewangeliczną roztropnością umieli dostrzegać i oceniać sprawy własne i sprawy Narodu w świetle Ewangelii Chrystusa. Uproś nam odwagę działania, byśmy nie trwali w bezradności wobec zła, które nie ustaje. Niech nas napełnia Boża radość, gdy zwyciężamy albo ponosimy porażki. Święty Andrzeju Bobolo, oręduj za nami u Pana. Amen. Jacek Bolewski, S.J., Wacław Oszajca, S.J.: "Rok u boku Św. Andrzeja Boboli. Nabożeństwa - Nowenna - Modlitwy." Wydawnictwo WAM. Kraków 1999. Modlitwa do Św. Andrzeja Boboli jako Patrona Polski Święty Andrzeju Bobolo, nasz wielki Patronie! Dziękujemy Wszechmocnemu za to, że do świętych Wojciecha i Stanisława, patronów z początku naszych dziejów, dodał u boku Królowej Polski Ciebie. Twoje życie dopełniło się męczeństwem w krytycznym okresie pierwszej Rzeczypospolitej, a Twoja świętość uznana została przy końcu drugiej Rzeczypospolitej, której odrodzenie przepowiedziałeś. Obecnie w niepodległej Ojczyźnie patronujesz odnowie naszego życia, tak osobistego, jak i społecznego,
żeby wzrastała jedność w Polsce, Europie i świecie. Niech Twój patronat zjednoczy nas w miłości przez wiarę w imię Jezusa Chrystusa, Twojego i naszego Pana, który z Ojcem żyje i króluje w jedności Ducha Świętego przez wszystkie wieki wieków. Amen. Kazimierz Bukowski Słownik Polskich Świętych, Wydawnictwo Impuls, Kraków 1995. Modlitwa poranna za wstawiennictwem Andrzeja Boboli Już dzień chwalebny jaśnieje I nową radość przynosi, Bo Andrzej oddal swe życie Za zjednoczenie Kościoła. O ciesz się, polska kraino, Że zasłużyłaś na syna, Którego śmierć opromienia Prawdziwej wiary wspólnotę! Przez winę pychy rozdarto Jedyną szatę Chrystusa, Niech krew i miłość Andrzeja Wybłaga jej połączenie. Bo ileż poniósł on trudów, By do jednego Pasterza Zwiedzionych przywieść na powrót I w jednej wierze zachować! Andrzeju, Boży rycerzu, Gdy dziś sławimy hymnami Pamiątkę twego męczeństwa, Oręduj w niebie za nami. Kazimierz Bukowski Słownik Polskich Świętych, Wydawnictwo Impuls, Kraków 1995.