Procedury rejestracyjne w Krajowym Rejestrze Sądowym

Agata Szoplińska Procedury rejestracyjne w Krajowym Rejestrze Sądowym Projekt Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012 jest realizowany ze środków m.st. Warszawy. Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS. www.centrumwspolpracy.org.pl WARSZAWA 2012 1

1. Uwagi ogólne Procedura wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego stowarzyszenia i fundacji ma fundamentalne znaczenie dla działalności tych organizacji. Z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r., nr 79 poz. 855 ze zm. dalej ustawa Prawo o stowarzyszeniach) wynika, że stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Analogiczne postanowienie zawiera ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r., nr 46 poz. 203 ze zm. dalej: ustawa o fundacjach). Z art. 7 ustawy o fundacjach wynika, bowiem, że fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Podstawę prawną funkcjonowania Krajowego Rejestru Sądowego stanowi ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym t.j. Dz.U. z 2007 r., nr 168, poz. 1186 ze zm. dalej: ustawa o KRS). Z art. 1 ust. 2 tej ustawy wynika, że Krajowy Rejestr Sądowy składa się z: 1) rejestru przedsiębiorców; 2) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej; 3) rejestru dłużników niewypłacalnych. Fundacje i stowarzyszenia podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, a jeżeli prowadzą działalność gospodarczą także do rejestru przedsiębiorców. Krajowy Rejestr Sądowy prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część (dalej: sądy rejestrowe). Do postępowania przed sądami rejestrowymi stosownie do art. 7 ustawy o KRS - stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Są to w szczególności przepisy art. 694 1-694 8 k.p.c. 2

2. Złożenie wniosku przez organizację Wniosek o wpis organizacji do Krajowego Rejestru Sądowego składany jest co do zasady przez tę organizację (art. 694 3 1 k.p.c.). Formularze Wniosek stosownie do treści art. 19 ust. 2 ustawy o KRS - składa się na urzędowym formularzu. Wzory formularzy określone zostały w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz sposobu i miejsca ich udostępniania (Dz.U. z 2000, nr 118 poz.1247 ze zm.). Dla rejestracji (a także dokonywania zamian we wpisach) stowarzyszeń i fundacji znaczenie mają następujące wzory formularzy: wzór formularza wniosku o rejestrację podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym - fundacja, stowarzyszenie, inna organizacja społeczna lub zawodowa, oznaczony symbolem KRS-W20, stanowiący załącznik nr 12 do rozporządzenia, wzór formularza wniosku o zmianę danych podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym fundacja, stowarzyszenie, inna organizacja społeczna lub zawodowa, oznaczony symbolem KRS-Z20, stanowiący załącznik nr 24 do rozporządzenia, wzór formularza wniosku o zmianę wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym - sprawozdania finansowe i inne dokumenty, oznaczony symbolem KRS-Z30, stanowiący załącznik nr 26 do rozporządzenia, wzór formularza wniosku o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców - fundacja, stowarzyszenie, inna organizacja społeczna lub zawodowa, oznaczony symbolem KRS-X1, stanowiący załącznik nr 37 do rozporządzenia, wzór formularza wniosku o wykreślenie podmiotu z Krajowego Rejestru Sądowego, oznaczony symbolem KRS-X2, stanowiący załącznik nr 38 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej - oddziały, terenowe jednostki organizacyjne, oznaczony symbolem KRS-WA, stanowiący załącznik nr 40 do rozporządzenia, 3

wzór formularza załącznika do wniosku o rejestrację lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej - organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki, oznaczony symbolem KRS-WK, stanowiący załącznik nr 50 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców przedmiot działalności, oznaczony symbolem KRS-WM, stanowiący załącznik nr 52 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o zmianę danych w Krajowym Rejestrze Sądowym zmiana - oddziały, terenowe jednostki organizacyjne, oznaczony symbolem KRS-ZA, stanowiący załącznik nr 53 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o zmianę danych w Krajowym Rejestrze Sądowym zmiana - organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki, oznaczony symbolem KRS-ZK, stanowiący załącznik nr 62 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o zmianę danych w rejestrze przedsiębiorców zmiana - przedmiot działalności, oznaczony symbolem KRS-ZM, stanowiący załącznik nr 64 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o wpis/zmianę danych w rejestrze przedsiębiorców sprawozdania finansowe i inne dokumenty, oznaczony symbolem KRS-ZN, stanowiący załącznik nr 65 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o zmianę danych w Krajowym Rejestrze Sądowym numer identyfikacyjny REGON, numer identyfikacji podatkowej NIP, oznaczony symbolem KRS- ZY, stanowiący załącznik nr 67 do rozporządzenia, wzór formularza wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej - organizacja pożytku publicznego, oznaczony symbolem KRS-W21, stanowiący załącznik nr 70 do rozporządzenia, wzór formularza wniosku o zmianę danych podmiotu w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej - organizacja pożytku publicznego, oznaczony symbolem KRS-Z21, stanowiący załącznik nr 71 do rozporządzenia, 4

wzór formularza załącznika do wniosku o rejestrację lub o zmianę danych podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym - działalność pożytku publicznego, oznaczony symbolem KRS- W-OPP, stanowiący załącznik nr 73 do rozporządzenia, wzór formularza załącznika do wniosku o zmianę danych podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym - zmiana - działalność pożytku publicznego, oznaczony symbolem KRS-Z-OPP, stanowiący załącznik nr 74 do rozporządzenia. Podnieść w tym miejscu należy, że wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego można złożyć nie tylko na urzędowych formularzach, które dostępne są w sądach rejestrowych, ale również na niebarwnych formularzach stanowiących wydruki komputerowe lub będących kserokopiami formularzy urzędowych. Formularze urzędowe dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości ms.gov.pl. Każdy formularz zawiera pouczenie o sposobie jego wypełnienia. Wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego może zostać złożony drogą elektroniczną, jednakże wówczas powinien być opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Opłaty Składając wniosek, wnioskodawca bez wezwania sądu uiszcza opłatę sądową, a jeżeli wpis podlega ogłoszeniu - również opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wysokość opłat sądowych w postępowaniu przed sądami rejestrowymi określa ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U z 2010 r., nr 90, poz. 594 ze zm.). Z przepisów rozdziału 5 tej ustawy wynika, że: od wniosku o zarejestrowanie w Krajowym Rejestrze Sądowym w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej pobiera się opłatę stałą w wysokości 250,00 zł.; 5

jeżeli zarejestrowana już w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej składa wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców pobiera się opłatę stałą w wysokości 500,00 zł.; jeżeli natomiast jednocześnie składany jest wniosek o wpis organizacji do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz do rejestru przedsiębiorców pobiera się jedną opłatę stałą w wysokości 500,00 zł.; opłatę stałą w wysokości 300,00 zł. pobiera się od wniosku o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców lub z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej połączone z wykreśleniem z Krajowego Rejestru Sądowego; opłatę stałą w kwocie 250,00 złotych pobiera się od wniosku o dokonanie zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców; opłatę stałą w kwocie 150,00 zł. pobiera się od wniosku o: 1) dokonanie zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego tylko w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, niewpisanego do rejestru przedsiębiorców; 2) wykreślenie z rejestru przedsiębiorców - bez wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego; jedną opłatę stała w kwocie 100 złotych pobiera się od skargi na orzeczenie referendarza sądowego, chociażby dotyczyło kilku wpisów w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej. opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wniosku o przyjęcie dokumentów, o których sąd czyni wzmiankę w rejestrze, oraz dokumentów zawierających dane niepodlegające według przepisów ustawy wpisowi do określonego działu Krajowego Rejestru Sądowego (np. sprawozdania finansowe i merytoryczne); opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wniosku o uwierzytelnienie odpisu statutu w postępowaniu rejestrowym. 6

Opłata sądowa od apelacji oraz skargi kasacyjnej pobierana jest w tej samej wysokości, w jakiej wnoszona była opłata od wniosku wszczynającego postępowanie. Od zażalenia pobiera się opłatę w wysokości 1/5 opłaty, jaka pobrana była od wniosku wszczynającego postępowanie. Jednakże w sprawie, w której postępowanie nieprocesowe zostało wszczęte z urzędu od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej popiera się opłatę stałą w kwocie 40 złotych. Wolne od opłat są wnioski o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego organizacji społecznych oraz kościołów i związków wyznaniowych ubiegających się o status organizacji pożytku publicznego. Zgodnie z postanowieniem art. 104 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie mają obowiązku uiszczania opłat organizacje pożytku publicznego działające na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez te organizacje działalności gospodarczej, a także organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.) w sprawach dotyczących realizacji zleconego zadania publicznego na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Innym organizacjom społecznym, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych w ich własnych sprawach prowadzonych w związku z działalnością społeczną, naukową, oświatową, kulturalną, sportową, dobroczynną, samopomocową, w zakresie ochrony konsumenta, ochrony środowiska i opieki społecznej. Przyznając zwolnienie od kosztów sądowych, sąd uwzględnia przede wszystkim statutowe cele działalności danej organizacji i możliwości oraz potrzeby realizacji tych celów na drodze postępowania cywilnego. Nie ma też obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd - w zakresie przyznanego jej zwolnienia. Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. 7

W praktyce, w momencie ubiegania się o zarejestrowanie fundacji bądź stowarzyszenia sąd rozpoznając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych składany odpowiednio przez fundatora bądź komitet założycielski bada sytuację materialną fundatora bądź założycieli stowarzyszenia, a nie organizacji, która powstanie dopiero w momencie wpisu do KRS. Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Pamiętać należy, że do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych należy dołączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru. Formularz oświadczenia dostępny jest w sądzie bądź na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości. W razie nieuwzględnienia wniosku o zwolnienie od kosztów przysługuje na to rozstrzygnięcie skarga na czynności referendarza (jeżeli wniosek rozpoznawał referendarz sądowy) albo zażalenie (jeżeli wniosek rozpoznawał sąd). Od zażalenia na postanowienie sądu, którego przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz od skargi na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych nie pobiera się opłat. Sąd z urzędu zwraca wnioskodawcy całą uiszczoną opłatę od: a) wniosku zwróconego wskutek braków formalnych (jeżeli wnioskodawca nie uzupełni go w trybie art. 130 k.p.c. lub art. 19 ust. 3 ustawy o KRS), b) wniosku odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu wniosku innym stronom (np. w przypadku stowarzyszeń do organu nadzoru), a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia, W przypadku merytorycznego rozpoznania wniosku o wpis, w następstwie którego wniosek taki zostanie oddalony, Sąd nie zwraca uiszczonej opłaty sądowej. Oczywiście także w sytuacji, kiedy w następstwie uwzględnienia wniosku wpis zostanie dokonany, opłata sądowa nie jest zwracana. 8

Zgodnie z postanowieniem art. 13 ust. 1 ustawy o KRS, wpisy do Krajowego Rejestru Sądowego co do zasady podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i gospodarczym. Jednakże art. 49 ust. 2 tej ustawy wprowadza wyjątek co do wpisów do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, które z takiego obowiązku są zwolnione. Pamiętać jednak należy, że jeżeli organizacja wpisana jest nie tylko do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, ale także do rejestru przedsiębiorców, wpisy jej dotyczące będą musiały być ogłaszane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Zgodnie z postanowieniem 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 kwietnia 1996 r. (Dz.U. z 1996, nr 45, poz. 204 ze zm.) w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia, opłata za ogłoszenie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego jest stała i wynosi: - za ogłoszenie pierwszego wpisu - 100 złotych, - za ogłoszenie kolejnych wpisów - 250 złotych. Dokumenty stanowiące podstawę wpisu Do wniosku złożonego na formularzu urzędowym dołączone muszą zostać dokumenty, na których podstawie dokonuje się wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie z postanowieniem art. 694 4 1 k.p.c. dokumenty te składa się w oryginałach albo poświadczonych urzędowo odpisach lub wyciągach. W przypadku wniosku o wpis stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego są to: 1. Statut; 2. Protokół z zebrania założycielskiego, na którym powołano stowarzyszenie, przyjęto jego statut i dokonano wyboru organów i komitetu założycielskiego; 3. Lista założycieli, która powinna zawierać imiona i nazwiska, daty i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy członków założycieli; 9

4. Dokument, z którego wynika tytuł prawny do nieruchomości, na terenie której znajdować się będzie siedziba stowarzyszenia; 5. W przypadku jednoczesnego wpisu stowarzyszenia do rejestru przedsiębiorców uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania tego podmiotu. W przypadku wniosku o wpis fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego są to: 1. Akt notarialny o powołaniu fundacji; 2. Uchwały o powołaniu przez fundatora organów fundacji; 3. Dokument, z którego wynika tytuł prawny do nieruchomości, na terenie której znajdować się będzie siedziba fundacji; 4. W przypadku jednoczesnego wpisu fundacji do rejestru przedsiębiorców uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania tego podmiotu. Z postanowienia art. 19b ust. 1 ustawy o KRS wynika, że wraz z wnioskiem o wpis lub zmianę wpisu w rejestrze przedsiębiorców wnioskodawca składa: 1) wniosek o wpis albo zmianę wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON); 2) zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; 3) zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne, o którym mowa w ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.) wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego pod rygorem zwrotu wniosku. 10

3. Badanie formalne wniosku Badanie formalne wniosku oznacza ocenę przez sąd następujących elementów: czy wniosek skierowany został do właściwego sądu w przypadku stwierdzenia swej niewłaściwości sąd na posiedzeniu niejawnym przekazuje wniosek sądowi właściwemu; na postanowienie sądu w przedmiocie przekazania wniosku sądowi właściwemu przysługuje zażalenie; czy wniosek złożony został na urzędowym i właściwym (o odpowiednim symbolu) formularzu oraz czy został prawidłowo wypełniony i opłacony; jeżeli wnioskodawca złoży wniosek niezgodny z tymi wymogami podlega on zwrotowi, bez wzywania do uzupełnienia braków, stosownie do treści art.19 ust. 3 ustawy o KRS; czy wniosek nie podlega odrzuceniu (odrzucenie wniosku może nastąpić np. z tego powodu, że sprawa dotycząca tego wniosku jest już w toku, a zatem ten sam wniosek już raz został złożony i jeszcze nierozpoznany albo gdy sprawa dotycząca tego wniosku już wcześniej została rozpoznana); czy dokonanie wpisu jest dopuszczalne, przy czym przy ocenie dopuszczalności wpisania danych objętych wnioskiem decydujące znaczenie mają przepisy ustawy o KRS; w razie stwierdzenia przez sąd, że dokonanie wpisu jest niedopuszczalne wydaje on postanowienie odmawiające dokonania wpisu; czy wnioskodawca (osoba składająca wniosek) jest legitymowany do dokonania zgłoszenia, czyli czy jest legitymowany do jego złożenia; brak legitymacji skutkuje oddaleniem wniosku. 11

4. Badanie materialne wniosku Badanie materialne wniosku o wpis stowarzyszenia polega na ustaleniu przez Sąd: czy założyciele spełniają wymogi określone w ustawie prawo o stowarzyszeniach, tj. czy mogą być założycielami stowarzyszenia (art. 3 i 4 ustawy prawo o stowarzyszeniach) i czy jest ich odpowiednia ilość (art. 9 ustawy prawo o stowarzyszeniach); czy statut stowarzyszenia zawiera wszystkie obligatoryjne elementy wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy prawo o stowarzyszeniach), a także czy nie zawiera elementów niedopuszczalnych przez prawo, w szczególności czy cel stowarzyszenia określony w statucie nie jest sprzeczny z Konstytucją bądź ustawą; czy podmiot, który ubiega się o wpis jest rzeczywiście stowarzyszeniem, a jeżeli tak - czy zostało ono powołane w sposób wskazany w ustawie Prawo o stowarzyszeniach oraz czy nie jest jednym z podmiotów wskazanych w art. 7 ustawy prawo o stowarzyszeniach (organizacje społeczne działające na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne, organizacje religijne, których sytuacja prawna jest uregulowana ustawami o stosunku państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych, działające w obrębie tych kościołów i związków, komitety wyborcze utworzone w związku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego lub wyborami do organów samorządu terytorialnego, partie polityczne) do których nie stosuje się ustawy prawo o stowarzyszeniach. W przypadku fundacji badanie materialne wniosku o wpis sprowadza się do ustalenia: czy akt fundacyjny sporządzony został w odpowiedniej formie (art. 3 ust. 1 ustawy o fundacjach) oraz czy zawiera on obligatoryjne elementy wskazane w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o fundacjach; czy cel fundacji zgodny jest z celami wskazanymi w art. 1 ustawy o fundacjach; czy statut fundacji zawiera wszystkie obligatoryjne elementy wymienione w art. 5 ust. 1 i 4 ustawy o fundacjach. 12

Z art. 23 ustawy o KRS wynika, że sąd rejestrowy bada ponadto, czy inne dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa, czy dane wskazane we wniosku o wpis do rejestru w zakresie określonym w art. 35 (nr REGON) są prawdziwe, a w pozostałym zakresie sąd rejestrowy bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości. 5. Właściwość i skład sądu Z postanowienia art. 694 2 k.p.c. wynika, że w sprawach rejestrowych wyłącznie właściwy jest sąd rejonowy (sąd gospodarczy) właściwy ze względu na siedzibę podmiotu, którego wpis dotyczy (sąd rejestrowy). Sąd orzeka w pierwszej instancji w składzie jednoosobowym, chociaż w sprawie szczególnie zawiłej możliwe jest także jej rozpoznanie przez trzech sędziów zawodowych. W postępowaniu odwoławczym (apelacyjnym) sąd orzeka w składzie trzech sędziów zawodowych. Skargę kasacyjną Sąd Najwyższy rozpoznaje w składzie trzech sędziów. W postępowaniu rejestrowym stosownie do treści art. 509 1 2 k.p.c. - czynności może wykonywać referendarz sądowy, z wyłączeniem prowadzenia rozprawy. 6. Orzeczenia sądu rejestrowego W związku z tym, że postępowanie rejestrowe prowadzone jest w trybie nieprocesowym, orzeczenia zapadają w formie postanowień. Zgodnie z art. 694 5 1 k.p.c. wpis do Krajowego Rejestru Sądowego następuje na podstawie postanowienia. Rozróżnia się postanowienia orzekające co do istoty sprawy oraz inne postanowienia (w kwestiach formalnych i wpadkowych). Postanowieniem pierwszego rodzaju będzie postanowienie o dokonaniu wpisu, wykreśleniu wpisu, odmawiające dokonania wpisu (oddalające wniosek o jego dokonanie) oraz postanowienie stwierdzające, że brak było podstaw do wszczęcia postępowania z urzędu. 13

Postanowienia co do istoty sprawy są skuteczne i wykonalne z chwilą ich wydania, z wyjątkiem postanowień dotyczących wykreślenia podmiotu z Krajowego Rejestru Sądowego. Z art. 694 6 1 k.p.c. wynika, że postanowienie co do istoty sprawy wydane zgodnie z wnioskiem nie wymaga uzasadnienia, natomiast sąd rejestrowy z urzędu sporządza uzasadnienie postanowienia co do istoty sprawy, które zostało wydane z urzędu. 7. Środki zaskarżenia w postępowaniu rejestrowym W postępowaniu rejestrowym środkami zaskarżenia są: - skarga na czynności referendarza sądowego; - apelacja; - zażalenie; - skarga kasacyjna. Zgodnie z treścią art. 398 22 1 k.p.c. na orzeczenia referendarza sądowego co do istoty sprawy oraz na orzeczenia kończące postępowanie przysługuje skarga, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę rozpoznaje sąd, w którym wydano zaskarżone orzeczenie. Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia doręczenia stronie postanowienia referendarza sądowego. Z art. 518 1 4 k.p.c. wynika, że termin tygodniowy biegnie: 1) od dnia czynności, gdy uczestnik był przy niej obecny lub był o jej terminie zawiadomiony, 2) w innych wypadkach niż wymienione w pkt 1 - od dnia doręczenia zawiadomienia uczestnika o dokonaniu czynności, 3) w przypadku braku zawiadomienia - od dnia dowiedzenia się o dokonaniu czynności, z tym że w postępowaniu o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego dla uczestników postępowania, którym postanowienia co do istoty sprawy nie doręcza się, termin do wniesienia skargi biegnie od daty wpisu w Rejestrze. Na skutek wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego traci moc. Jednakże zgodnie z art. 518 1 3a k.p.c. w razie wniesienia skargi na orzeczenie referendarza zarządzające wpis, pozostaje ono w mocy do chwili rozpatrzenia skargi przez sąd rejonowy rozpoznający sprawę jako sąd pierwszej instancji. Rozpoznając sprawę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone orzeczenie i dokonany na jego podstawie wpis utrzymuje w mocy albo uchyla w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza. 14

W razie wniesienia skargi na czynności referendarza sądowego sąd rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę wniesioną po upływie terminu lub nieopłaconą sąd odrzuca. Apelacja przysługuje od postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy. Na inne postanowienia sądu pierwszej instancji (nie referendarza!), w wypadkach wskazanych w ustawie, przysługuje zażalenie. Wniesienie i rozpoznanie apelacji odbywa się na zasadach ogólnych wynikających z przepisów art. 367-391 oraz art. 518 k.p.c. Zasadniczą modyfikację w postepowaniu rejestrowym przed sądem drugiej instancji wprowadza przepis art. 694 7 k.p.c., zgodnie z którym w razie uwzględnienia środka odwoławczego od orzeczenia wydanego w postępowaniu rejestrowym, dotyczącego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, sąd drugiej instancji uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu. Rozpoznając ponownie sprawę, sąd rejestrowy uwzględnia wskazania sądu drugiej instancji oraz aktualny stan rejestru. Oznacza to, że sąd drugiej instancji (sąd apelacyjny), uwzględniając środek odwoławczy, nie może orzekać reformatoryjnie, czyli nie może sam zmienić zaskarżonego postanowienia i orzec merytorycznie. Jego rozstrzygnięcie zawsze ma charakter kasatoryjny, tj. uchyla postanowienie sądu pierwszej instancji i przekazuje do ponownego rozpoznania. Wnoszenie i rozpoznawanie zażaleń regulują przepisy art. 394-398 k.p.c. oraz art. 518 zd. 2 k.p.c. W praktyce jednak ten środek zaskarżenia w postępowaniu rejestrowym ma małe znaczenie, z uwagi na to, że większość decyzji podejmowanych jest przez referendarzy sądowych, a zatem zaskarżalnych skargą na czynności referendarza, a nie zażaleniem. Skarga kasacyjna w postępowaniu rejestrowym zgodnie z postanowieniem art. 519 1 3 k.p.c. przysługuje jedynie od postanowień sądu drugiej instancji w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru podmiotu podlegającego rejestracji. 15

8. Zwrot wniosku Wniosek o wpis złożony nie na urzędowym formularzu, nieprawidłowo wypełniony bądź nieopłacony (także opłacony opłatą w niewłaściwej wysokości) stosownie do treści art. 19 ust. 3 ustawy o KRS podlega zwróceniu, bez wzywania do uzupełnienia braków. W razie zwrócenia wniosku w trybie art. 19 ust. 3 ustawy o KRS może on być ponownie złożony w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie. Jeżeli wniosek ponownie złożony nie jest dotknięty brakami (tymi, które wskazane zostały przy okazji zwrotu wniosku), wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Skutek taki nie następuje w razie kolejnego zwrotu wniosku, chyba że zwrot nastąpił na skutek braków uprzednio niewskazanych. Oznacza to, że jeżeli w pierwszym zwrocie wniosku nie wskazano braków, które skutkowały zwrotem wniosku przy jego ponownym rozpoznaniu, wnioskodawca może skorzystać z trybu ponownego złożenia wniosku na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy o KRS. W razie wystąpienia innych braków niż wymienione wyżej stosuje się odpowiednio przepis art. 130 k.p.c., tj. przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia lub, uzupełnienia go w terminie tygodniowym. Wniosek nieuzupełniony w tym trybie w wyznaczonym terminie zostaje zwrócony. W takim przypadku na postanowienie o zwrocie wniosku przysługuje nam skarga na czynności referendarza sądowego bądź zażalenie (o ile decyzję w przedmiocie zwrotu wniosku podejmował sąd). 16

Projekt Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012 jest realizowan ze środków m.st. Warszawy. Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS. www.centrumwspolpracy.org.pl 17