PROJEKT Uchwala nr. Rady Miasta Katowice z dnia. UCHWAL y I BIURO RADY MIASTA KATOWICE \' [,;1pl. 2012-10- 1 5 I ;.._--------... ; ~r vị ---- -J w sprawie przyjęcia "Programu profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)". Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity z 2001 r. Dz.U. Nr 142 ze zm.), o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późno zm. l), w związku z art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późno zm.2), Rada Miasta Katowice uchwala: 1. Przyjąć do realizacji program zdrowotny "Program profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)", zwany dalej Programem, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Program obowiązywać będzie od dnia 01 stycznia 2013 r. do czasu wprowadzenia przez Ministerstwo Zdrowia do kalendarza szczepień obowiązkowych, szczepień ochronnych dziewcząt przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV). 3. Prezydent Miasta Katowice co roku uwzględni w projekcie budżetu środki na realizację Programu oraz przedstawi Radzie Miasta Katowice sprawozdanie z Jego realizacji. 4. Wykonanie uchwały powierzyć Prezydentowi Miasta Katowice. 5. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
UZASADNIENIE Według badań WHO z roku 2009 rak szyjki macicy oraz inne choroby wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus - HPV) są problemem o charakterze globalnym. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne podaje, że szczepienia w Polsce nastolatek i młodych kobiet przeciwko HPV spowodują zmniejszenie ogólnej liczby zachorowań na raka szyjki macicy i innych chorób związanych przyczynowo z infekcją HPV od 76% do 96% w ciągu 15-20 lat, od rozpoczęcia szczepień. Przyjęcie Programu pozwoli na obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu raka szyjki macicy oraz innych chorób zależnych od wirusa HPV, a także podniesie świadomość zdrowotną na temat zakażeń HPV, ich skutków oraz zasadności i celowości wykonywania badań cytologicznych. Szczepienia przeciwko wirusowi HPV znajdują się na wykazie szczepień zalecanych - niefinansowanych ze środków znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia W związku z tym, zasadnym jest, aby miasto Katowice przyjęło w drodze uchwały "Program profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)".
Załącznik nr 1 do Uchwały w sprawie przyjęcia "Programu profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)". 1. Wstęp Zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia jest jednym z istotniejszych zadań gminy wynikających art. 7 ust. 1. pkt 5 z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. z 2001 r. Dz. U. Nr 142 poz.1591 z poźn. zm.). Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności opracowanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców - art. 7 ust. 1 pkt 1 i art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210 poz. 2135 z poźn. zm.). Zapobieganie chorobom cywilizacyjnym możliwe jest poprzez stosowanie odpowiedniej profilaktyki, a także poprzez podejmowanie wszelkich działań i środków zmierzających do wykrycia we wczesnych stadiach nowotworów, dających szansę na szybkie wyleczenie. Warunkiem poprawy i utrzymania zdrowia społeczeństwa jest tworzenie i realizacja odpowiedniej polityki zdrowotnej. 2. Opis problemu zdrowotnego W Polsce ponad 3.600 kobiet zapada co roku na raka szyjki macicy, a połowa z nich umiera. Pod względem zachorowalności i umieralności z powodu tej choroby Polska zajmuje czołowe miejsce wśród krajów Unii Europejskiej. Rak szyjki macicy w skali całego świata jest drugim, co do częstości rakiem, który dotyka kobiety i drugą, co do częstości przyczyną ich zgonów z powodu chorób nowotworowych. Globalnie, co roku notuje się ok. 500 000 nowych zachorowań, a około 300 000 kobiet umiera z powodu raka szyjki macicy. Szacuje się, że na świecie liczba kobiet chorych na raka szyjki macicy sięga 1,4 miliona. W Polsce zapada na ten typ nowotworu ponad 3600 kobiet rocznie, z czego umiera, co roku niemal 2000. Jest to jeden z najwyższych wskaźników umieralności w Europie (9,4/1 00 000 kobiet). Na świecie ok. 630 mln. ludzi jest zakażona wirusem HPV. Większość zakażeń HPV przebiega bezobjawowo. Istnieje ponad 100 typów wirusa HPV, a najbardziej niebezpieczne mogą wywołać m.in. raka szyjki macicy, raka pochwy, sromu, odbytu. Rozpoznanym czynnikiem sprawczym raka szyjki macicy są onkogenne wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV). Zakażenia genitalnymi typami tych wirusów wywołują różnego typu zmiany przednowotworowe i nowotworowe na błonach śluzowych narządów płciowych i innych okolic ciała. Wirus przenoszony jest drogą płciową. Ryzyko zakażenia genitalnymi typami HPV w ciągu całego życia u osób aktywnych seksualnie wynosi około 50%, a zakażenia te są naj częstsze u młodych kobiet. Największy związek z rakiem szyjki macicy wykazuje HPV 16 oraz HPV 18, które są odpowiedzialne za ponad 70% wszystkich przypadków tego raka i większość przypadków śródnabłonkowych zmian przednowotworowych oraz 70 % przypadków śródnabłonkowej neoplazji sromu dużego stopnia (VIN 2/3) oraz śródnabłonkowej neoplazji pochwy dużego stopnia (VaIN 2/3). Ścisły związek między zakażeniem HPV (zwłaszcza HPV 16) a ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy został potwierdzony także w kontrolowanych badaniach retrospektywnych.
3. Epidemiologia Rak szyjki macicy jest drugim, co do częstości nowotworem złośliwym narządów płciowych u kobiet. Co roku w naszym kraju u blisko 4 tys. kobiet wykrywa się raka szyjki macicy, a około 2 tys. umiera z tego powodu. Rozwój nowotworu wiąże się ściśle z wieloletnim zakażeniem szyjki macicy wirusem brodawczaka ludzkiego HPV. Zagrożenie onkogennym HPV rozpoczyna się w momencie inicjacji seksualnej i trwa do momentu zakończenia aktywnego życia płciowego. Skutecznym sposobem uchronienia się przed zachorowaniem na raka szyjki macicy jest regularnie przeprowadzane badanie ginekologiczne połączone z pobraniem wymazu cytologicznego z szyjki macicy. Cytologia to kilkuminutowe, bezbolesne badanie, które pozwala dokładnie ocenić zmiany w obrębie szyjki macicy, zanim nabiorą one charakteru nowotworowego. Każda kobieta po 20 r. ż. powinna wykonywać cytologię, co najmniej raz na trzy lata, by uratować zdrowie, a może nawet życie. Im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym większa jest szansa skutecznego jej wyleczenia. Prowadzone od kilku lat badania wskazują na ograniczenie liczby zakażeń wirusem HPV, obserwowane po zastosowaniu szczepionki. Najbardziej skuteczne są u osób, które nie zetknęły się jeszcze z wirusem. Szczepienie dziewcząt w wieku 11-13 lat oraz szczepienie dziewcząt i kobiet w wieku 13-26 lat zalecają polskie towarzystwa medyczne tj. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne oraz Polskie Towarzystwo Profilaktyki Zakażeń HPV, rekomendując je jako skuteczne działania w zakresie profilaktyki pierwotnej raka szyjki macicy. Dotychczas 10 krajów europejskich wydało już oficjalne rekomendacje dotyczące szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego. Są to: Niemcy, Włochy, Francja, Norwegia, Wielka Brytania, Belgia, Szwajcaria, Austria, Szwecja i Luksemburg. W Katowicach w latach 1999-2010252 kobiety zmarły na raka szyjki macicy. W 2010 r. z powodu raka szyjki macicy w Katowicach zmarły 24 kobiety. Liczba nowych zachorowań na raka szyjki macicy w Katowicach w kolejnych latach przedstawiała się następująco: 2008r. - 28, 2009r. - 27, 2010r. - 25. 4. Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego Przedmiotem programu będzie podjęcie działań profilaktycznych z zakresu raka szyjki macicy na terenie Gminy Katowice. Postanowiono przyjąć "Program profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)", którym w 2013 r. objęta będzie populacja dziewcząt urodzonych w 2001 r. uczennic V klas katowickich szkół podstawowych w roku szkolnym 201212013, klasy VI w roku szkolnym 2013/2014 zamieszkałych na terenie miasta Katowice, a w kolejnych latach programem obejmowane będą kolejne roczniki dziewcząt 12stoletnich. Wielkość populacji do objęcia programem w 2013r. to ok. 1381 dziewcząt. Przyjmuje się 100 % udział dziewcząt w programie. 5. Obecne postępowanie w omawianym problemie zdrowotnym Program zdrowotny ukierunkowany jest na profilaktykę przeciwdziałania czynnikom ryzyka raka szyjki macicy. Zalecanym sposobem prewencji pierwotnej w tym zakresie jest stosowanie szczepionki przeciw HPV. Obecnie szczepienia przeciwko HPV nie są refundowane przez NFZ i są stosunkowo drogie, więc nie każdy, może pozwolić sobie na zakup dodatkowego środka profilaktycznego. Ze względu na stały wzrost zachorowań coraz młodszych kobiet oraz fakt, iż szczepienia przeciwko zakażeniu HPV są obiecującym i zalecanym w wielu krajach sposobem prewencji pierwotnej raka szyjki macicy i innych raków związanych z zakażeniem HPV. la
6. Uzasadnienie potrzeby wdrażania programu Za potrzebą wdrożenia programu zdrowotnego w gminie przemawiają takie aspekty, jak: l) docelowe zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych (priorytet zdrowotny określony Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 r. w sprawie priorytetów zdrowotnych - Dz.U. Nr 137 poz. 1126), 2) systematyczne obejmowanie profilaktyką pierwotną stałej populacji mieszkańców gminy Katowice, 3) brak powszechnej dostępności do szczepionek przeciwko zakażeniom HPV z powodu niefinansowania tych szczepień ze środków publicznych, 4) zwiększenie wśród kobiet wiedzy i świadomości na temat zagrożenia chorobami nowotworowymi oraz przekonanie do stosowania profilaktyki wtórnej, poprzez badania cytologiczne. 7. Cele programu Cel ogólny Obniżenie zachorowalności i umieralności kobiet na raka szyjki macicy wśród mieszkanek Miasta Katowice spowodowanych wirusem HPV poprzez przeprowadzenie edukacji zdrowotnej oraz wykonanie szczepień ochronnych szczepionką przeciwko wirusowi HPV w populacji dziewcząt zamieszkałych na terenie miasta Katowice, mieszkanek Katowic. Cele szczegółowe l) Objęcie, w danym roku szkolnym, szczepieniami przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) populacji dziewcząt 12-stoletnich zamieszkałych na terenie miasta Katowice z rocznika 200 l, a w kolejnych latach następne roczniki dziewcząt 12- stoletnich. 2) Podniesienie poziomu świadomości zdrowotnej młodych dziewcząt ich rodziców/opiekunów prawnych; 3) Zapoznanie rodziców/opiekunów prawnych z działaniem szczepionki przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) oraz uzyskanie zgody na wykonanie zabiegu (podanie 3 dawek szczepionki); 4) Wypromowanie zdrowego trybu życia wśród młodzieży szkolnej; 5) Zwiększenie poziomu wiedzy na temat profilaktyki raka szyjki macicy i roli wirusa HPV w jego powstaniu; 6) Popularyzowanie nawyku systematycznego wykonywania badań w kierunku wczesnego wykrywania chorób nowotworowych.
8. Oczekiwane efekty realizacji programu 1) zmniejszenie zachorowalności na raka szyjki macicy w perspektywie wieloletniej, 2) zwiększenie poziomu wiedzy rodziców i uczniów nt. ryzykownych zachorowań oraz chorób przenoszonych drogą płciową, 3) zwiększenie poziomu wiedzy rodziców i uczniów dotyczącej profilaktycznych badań okresowych min. cytologii. 9. Mierniki efektywności odpowiadające celom programu 1) liczba dziewcząt w populacji określonej w programie w danym roku kalendarzowym; 2) liczba odbiorców edukacji zdrowotnej w tym: a) rodziców, b) dziewcząt, c) chłopców, 3) liczba dziewcząt objętych programem szczepień: a) liczba dziewcząt, które otrzymały 1 dawkę szczepionki, b) liczba dziewcząt, które otrzymały 2 dawki szczepionki, c) liczba dziewcząt, które otrzymały 3 dawki szczepionki; 4) liczba dziewcząt, które nie zaszczepiono z powodu przeciwwskazań zdrowotnych; 5) ocena poziomu wiedzy uczniów dotyczącej chorób przenoszonych drogą płciową. 10. Adresaci programu 1.Program adresowany jest do: a. Dziewcząt urodzonych w 2001 r. uczennic V klas katowickich szkół podstawowych w roku szkolnym 2012/2013, klasy VI w roku szkolnym 2013/2014 zamieszkałych na terenie miasta Katowice. Populacja liczy ok. 1381 osób. b. uczniów katowickich szkół podstawowych, rodziców/opiekunów prawnych, wychowawców i nauczycieli - zajęcia z edukacji zdrowotnej. 2. Informacja o możliwości szczepienia zostanie rozpropagowana w katowickich placówkach oświatowych, do których uczęszczają dziewczęta mogące być beneficjentami Programu oraz w placówkach służby zdrowia na terenie miasta Katowice. 11. Organizacja programu Program realizowany będzie etapami, na które składają się: 1) Wyłonienie partnerów i realizatorów Programu w drodze otwartego konkursu w oparciu o obowiązujące przepisy. 2) Opracowanie szczegółowego harmonogramu działań przez poszczególne wydziały realizujące Program. 3) Przygotowanie bazy danych dziewcząt, które mogą być za zgodą rodziców/opiekunów prawnych zakwalifikowane do szczepień. 4) Opracowanie materiałów edukacyjnych dla młodzieży, rodziców/opiekunów prawnych, nauczycieli, pedagogów i pielęgniarek szkolnych. 5) Przeprowadzenie zajęć edukacyjno-informacyjnych dla dziewcząt objętych programem, ich rodziców i wychowawców w zakresie przeciwdziałania zakażeniu HPV.
6) Przedstawienie opiekunom i dziewczętom informacji o szczepieniu profilaktycznym przeciwko wirusowi HPV. 7) Dziewczęta, których rodzice/opiekunowie prawni pisemnie wyrażą zgodę na szczepienia, zostaną objęte bezpłatnym szczepieniem przez podmiot prowadzący działalność leczniczą wyłoniony w drodze otwartego konkursu ofert, który będzie realizatorem Programu. 8) Dziewczęta, których rodzice/opiekunowie prawni pisemnie wyrażą zgodę na szczepienia zostaną objęte bezpłatnym szczepieniem przez placówkę służby zdrowia po przedłożeniu zaświadczenia lekarza rodzinnego o braku przeciwwskazań do szczepienia. 9) Dziewczętom zakwalifikowanym do szczepień p/hpv zostaną w ramach programu podane 3 dawki szczepionki/hpv w cyklu szczepień zgodnym z zaleceniami producenta szczepionki. 10) Opracowanie narzędzi monitorowania. 11) Ewaluacja programu. 12. Realizatorzy programu: 1) Realizatorami programu będą: a. Wydział Polityki Społecznej; b. Wydział Edukacji; c. Placówki oświatowe; d. Podmioty prowadzące działalność leczniczą wyłonione w drodze otwartego konkursu ofert. 2) Realizatorzy corocznie oszacują koszty oraz liczebność populacji dziewcząt objętych szczepremem. 3) Realizatorzy zgodnie z obowiązującym prawem przygotują otwarty konkurs, w wyniku którego wyłonią wykonawców programu. 13. Okres realizacji programu: 1) Szczepienia będą realizowane corocznie począwszy od roku 2013. 2) Zakończenie programu - przewidziane jest po wprowadzeniu obowiązkowych szczepień przeciw HPV do kalendarza szczepień ochronnych. 14. Koszty i sposób realizacji finansowania programu 1) Planowane koszty całkowite programu, ujęte będą w budżecie miasta na kolejne lata rozpoczynając od roku 2013. W roku 2013 koszty oszacowano na ok. 593.830zł. 2) Koszt jednostkowy zostanie ostatecznie oszacowany w wyniku rozstrzygnięcia otwartego konkursu. 3) Organami przygotowującymi i koordynującymi są w/w realizatorzy programu zgodnie z ustaleniami. 4) Program realizowany będzie we współpracy ze szkołami z terenu Miasta Katowice. 5) Realizatorzy corocznie oszacują koszty oraz liczebność populacji dziewcząt objętych szczepieniem, a Prezydent zabezpieczy środki w budżecie Miasta na kolejne lata. 6) Program zostanie w całości sfinansowany ze środków budżetu miasta Katowice, a jego uczestnicy nie będą ponosić żadnej odpłatności z tego tytułu.
15. Monitorowanie i ewaluacja programu Realizacja programu będzie na bieżąco monitorowana przez Urząd Miasta Katowice. Zakresem monitoringu zostaną objęte: - przebieg akcji edukacyjno-informacyjnej, w tym rzetelnego informowania i uświadamiania beneficj entów; - programu edukacji prozdrowotnej informującej, że szczepienia nie eliminują ani nie zmniejszają potrzeby wykonania regularnych cytologicznych badań profilaktycznych zgodnie z obecnie obowiązującymi zaleceniami, - szczepienia ochronne, - dokumentacja medyczna po zakończeniu szczepień ochronnych. Informacja z realizacji programu zostanie przedłożona corocznie Radzie Miasta Katowice.