Spis treści ARTYSTA...11 1. Stworzyciel nieba, ziemi i człowieka... 11 2. Artysta kapłan...12 3. Artysta nieśmiertelny...13 4. Artysta dziwak...13 5. Artysta poszukujący wiedzy o człowieku...14 6. Artysta pokorny i bliski ludziom moralizator...14 7. Współczesny poeta...15 AUTOBIOGRAFIZM...15 1. Żal po stracie dziecka...15 2. Wspomnienia wojenne...17 3. Powrót do lat młodości...19 BOHATERSTWO... 20 1. Bohater czasu wojny... 20 2. Bohater wielkich powstań...22 3. Bohater nietypowy... 23 4. Bohater samochwała, pyszałek... 24 5. Bohater mściciel... 25 6. Bohater sprytny... 26 7. Bohater modny... 26 8. Przemiana bohatera... 27 BÓG...31 1. Bóg biblijny...31 2. Bogowie mitologiczni... 33 3. Pierwsze literackie wizje Boga... 36 4. Bóg stwórca zła... 37 5. Bóg strapiony... 38 6. Bóg przyjaciel... 38 7. Bóg wszechmocny... 39 BUNT... 39 1. Pierwsi buntownicy... 40 2. Bunt przeciwko niesprawiedliwości społecznej...41 3. Bunt przeciwko władzy...41 4. Bunt przeciwko rodzicom... 43-3 -
5. Bunt przeciwko wojnie... 45 CIERPIENIE... 46 1. Cierpienie jako próba charakteru... 46 2. Cierpienie z powodu utraty bliskich... 47 3. Cierpienie z powodu utraty ojczyzny... 48 4. Cierpienie fizyczne... 49 5. Cierpienie wywołane wyrzutami sumienia... 50 6. Cierpienie wywołane wojną...51 7. Strapione dusze... 52 DOM... 53 1. Dom jako ostoja... 53 2. Dom przyjazny... 55 3. Dom ubogi... 56 4. Dom zamożny... 56 5. Dom jako budynek... 57 6. Dom jako siedziba wartości... 59 DROGA... 60 1. Wędrówka... 60 2. Tułaczka... 62 3. Podróż... 63 4. Ucieczka..... 64 DZIECKO... 65 1. Dziecko utracone... 65 2. Dziecko upragnione... 66 3. Dziecko niezwykłe... 66 4. Dziecko nieszczęśliwe... 67 5. Dziecko okrutne... 69 6. Sieroty i półsieroty... 69 FANTASTYKA...71 1. Fantastyka baśniowa... 72 2. Fantastyka naukowa... 75 3. Fantastyka ludowa... 76 KOBIETA... 77 1. Wierna żona... 77-4 -
2. Niewierna żona... 78 3. Oddana matka... 79 4. Obiekt westchnień...81 5. Kobieta silna... 83 6. Kobieta wspaniałomyślna... 85 7. Kobieta sprytna... 85 8. Kobieta fatalna (femme fatale)... 86 9. Władczynie i wojowniczki... 87 MĘŻCZYZNA... 88 1. Bohater... 88 2. Władca... 90 3. Ojciec... 90 4. Mąż... 93 5. Brat... 94 6. Syn... 95 7. Mężczyzna tchórzliwy... 96 8. Mężczyzna odważny... 96 MIASTO... 97 1. Miasto biblijne... 97 2. Miasto mitologiczne... 98 3. Miasto potężne... 98 4. Miasto skażone wojną... 100 MIŁOŚĆ...101 1. Miłość szczęśliwa... 102 2. Miłość nieszczęśliwa... 102 3. Miłość dojrzała... 104 4. Miłość zmysłowa... 106 5. Pierwsza miłość.... 107 6. Walka o miłość... 109 MŁODOŚĆ...111 1. Młodość lekkomyślna...111 2. Młodość radosna...111 3. Młodość bohaterska...112 4. Młodość trudna...112 5. Młodość buntownicza...113 6. Młodzieńcze autorytety...114-5 -
MORALNOŚĆ...116 1. Hierarchia wartości...116 2. Zmiana priorytetów...116 3. Moralność w relacjach międzyludzkich...118 4. Moralność obyczajowa...118 5. Moralność władcy...119 OBYCZAJE I OBRZĘDY... 123 1. Uczta... 123 2. Wesele... 125 3. Obrzędy rycerskie... 127 4. Obrzędy ludowe... 129 5. Obrzędy szlacheckie... 129 OJCZYZNA...131 1. Patrioci...131 2. Obrona ojczyzny... 132 3. Ojczyzna zniewolona... 133 4. Miłość do ojczyzny... 134 PIENIĄDZE, BOGACTWO... 136 1. Małżeństwo dla pieniędzy... 136 2. Chorobliwi skąpcy... 136 3. Notoryczny brak pieniędzy... 137 4. Pieniądze źródłem cierpień... 138 PIĘKNO I BRZYDOTA... 139 1. Piękno krajobrazu... 139 2. Piękny przedmiot... 143 3. Piękne kobiety... 144 4. Piękni mężczyźni... 146 5. Piękno dnia powszedniego... 147 6. Piękno wewnętrzne... 148 7. Piękno inaczej... 148 POSTĘP CYWILIZACYJNY... 149 1. Wynalazki... 150 2. Postęp cywilizacyjny...151 3. Postęp społeczno-obyczajowy... 153 4. Potrzeba postępu... 154-6 -
POŚWIĘCENIE, OFIARA... 155 1. Dla Boga... 155 2. Dla ludzi... 156 3. Dla ojczyzny... 157 4. Dla idei... 159 5. Dla bliskich... 159 PRACA, OBOWIĄZEK... 160 1. Jako kara... 160 2. Sens życia...161 3. Syzyfowa praca... 162 4. Praca u podstaw... 163 5. Praca źródłem szczęścia... 163 6. Ciężka praca... 165 PRZEMIJANIE... 166 1. Marność (vanitas)... 166 2. Pory roku... 167 PRZYJAŹŃ... 168 1. Jeden za wszystkich... 168 2. Przyjaźń dojrzała... 170 3. Przyjaźń między kobietą a mężczyzną...171 4. Przyjaźń drogą do miłości... 172 RODZINA... 173 1. Rodziny szczęśliwe... 173 2. Rodziny nieszczęśliwe... 174 3. Rodziny rozbite... 175 4. Brak rodziny... 176 RYCERZ... 177 1. Błędny rycerz... 177 2. Rycerz doskonały... 178 SAMOTNOŚĆ...181 1. Samotność po stracie ukochanej osoby... 182 2. Samotność w walce... 182 3. Samotność wygnańca bez ojczyzny... 184 4. Samotność jako wybór drogi życiowej... 184 5. Skazani na samotność... 185-7 -
SZKOŁA, NAUCZYCIELE... 186 1. Nauczyciel z powołaniem... 186 2. Negatywny obraz nauczyciela... 189 3. Szkoła marzeń...191 4. Szkoła fatalna...191 ŚMIERĆ... 193 1. Taniec śmierci (danse macabre)... 193 2. Śmierć odwracalna... 194 3. Śmierć spowodowana chorobą... 195 4. Śmierć bohaterska... 197 5. Śmierć samobójcza... 199 6. Zabójstwo...200 7. Masowa zagłada... 201 8. Śmierć jako kara...202 9. Krainy pośmiertne...203 TĘSKNOTA...205 1. Tęsknota za szczęściem...205 2. Tęsknota za ukochaną osobą...205 3. Tęsknota za ojczyzną...208 4. Tęsknota za wolnością i równością...209 WIEŚ... 210 1. Wieś idealna... 210 2. Wieś jako symbol biedy i zacofania...211 3. Uporządkowane życie wiejskie... 214 WINA I KARA... 215 1. Kara za grzechy i występki... 215 2. Ostrzeżenie...220 3. Wina tragiczna... 221 WŁADZA, WŁADCA...222 1. Idealny władca...222 2. Władca okrutny...224 3. Władca nietypowy...226 4. Władza totalitarna...227 5. Walka o władzę...228-8 -
WOJNA, BITWA...230 1. Wojownicy biblijni... 231 2. Wojownicy mitologiczni... 231 3. Wojownicy nietypowi... 231 4. Wojny i powstania polskie do 1914 roku...232 5. I i II wojna światowa...233 6. Wojny poza granicami Polski...235 7. Wojny fantastyczne...236 WOLNOŚĆ...238 1. Walka o wolność...238 2. Wolność człowieka...240 3. Zniewolenie...242 ZAZDROŚĆ...243 1. Zazdrość motywem zbrodni...243 2. Zazdrość o ukochaną osobę...244 3. Zazdrość o względy innych osób...245 Słowniczek terminów...247 Indeks utworów...254 Indeks utworów anonimowych...269 Indeks autorów...272-9 -