Butryny Krzyż przydrożny metalowy kuty, przy polnej drodze do Przykopu. Charakterystyczne gięte ozdoby na trzonie i na skrzyżowaniu ramion. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa łukowy. Trzon osadzony w kamiennym cokole z napisem J. J. i datą 1874. Krzyż przydrożny drewniany, przy polnej drodze do Przykopu. Trzon skrócony od dołu. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa łukowy, blaszany. Dajtki Krzyż przydrożny drewniany na wydzielonym terenie przy ul. Sielskiej, przy wjeździe na obwodnicę w kierunku centrum Olsztyna. Na trzonie ślady ciesielskich ozdób. Daszek okapowy nad niewielką figurką Chrystusa półkolisty blaszany. 59
Dajtki Krzyż cmentarny drewniany, na starym cmentarzu przy ul Sielskiej. Pozostałości ciesielskich ozdób na trzonie. Daszek okapowy nad dużą figurą Chrystusa blaszany dwuspadkowy. Na szczycie górnego ramienia wtórny mały kuty krzyżyk z datowaną chorągiewką wiatrową 1872. Krzyż przykościelny drewniany w obejściu kościoła przy ul. Żniwnej 4. Trzon i ramiona nad pierścieniowym delikatnym fryzem kanelowane. Daszek okapowy nad małą figurką Chrystusa łukowy ząbkowany. Na cokole tablica z napisem: ŻYJ Z BOGIEM MISJE Z OKAZJI 100 LECIA KOŚCIOŁA 1978 R. 60
Dajtki Krzyż przydrożny drewniany na wydzielonym terenie przy ul. Żniwnej 9. Ramiona zakończone ozdobnymi łezkami Piękna stara rzeźba figury Chrystusa zawieszona na tle drewnianych wolut. Daszek okapowy dwuspadkowy blaszany z ząbkowanym kapinosem. Obok krzyża oryginalna dzwonniczka. Sygnaturka zawieszona w rozwidleniu suchych pni drzewa. Daszek dwuspadkowy z ażurowymi listwowymi szczytami. Krzyż przydrożny (przytorowy) metalowy na wiadukcie kolejowym nad drogą do Gronit. Mimo utrudnionego dojścia u podstawy trzonu krzyża barwne kwiaty. Prawdopodobnie tu też wydarzyła się jakaś tragedia 61
Dorotowo i okolice Krzyż przydrożny drewniany na wydzielonym terenie, przy polnej drodze z Tomaszkowa do Kolonii Dorotowo. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa blaszany, łukowy. Gągławki Krzyż przydomowy metalowy, przy drodze do Dorotowa. Smukła kuta konstrukcja z ozdobnymi szpikulcami na zakończeniach ramion. Na skrzyżowaniu ramion wtórny trójlistny krzyżyk bez pasyjki. Gietrzwałd i okolice Krzyż przydrożny drewniany przy leśnej drodze do Rentyn. Trzon i ramię pionowe wykonane z okrąglaka, natomiast ramię poprzeczne z kantówki. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa łukowy z blachy fałdowej. 62
Gronity i okolice Krzyż przydrożny metalowy, na rozwidleniu drogi wlotowej z Dajtek. Konstrukcja rurowa z ozdobnymi cebulastymi zakończeniami ramion. Trzon osadzony w stożkowym kamiennym ściętym cokole. Figurka Chrystusa bez daszka okapowego. Krzyż przydrożny metalowy na wydzielonym terenie przy leśnej drodze z Gronit do Dajtek. Smukła konstrukcja prętowa z wtórnym otokiem z cienkiego drutu osadzona w ostrosłupowym ściętym cokole. W połączeniu ramion ozdobny układ promienisty zwany mandrolą. Figurka Chrystusa pod półkolistym ząbkowanym daszkiem okapowym. Kaborno Krzyż przydrożny metalowy, przy wyjeździe w kierunku Klewek. Smukły prętowy trzon przymocowany wtórnie do kamiennego cokołu (po wyłamaniu?) za pomocą nakładanych obejm. W zwieńczeniu masywny kuty krzyż z ozdobnymi zakończeniami ramion bez figurki Chrystusa. 63
Kaborno Krzyż przydrożny metalowy na wydzielonym terenie, przy leśnej drodze do Wygody (między leśniczówką Mazuchy i Wygodą). Trzon rurowy osadzony w betonowym cokoliku, ramiona zakończone płaskimi szpikulcami. Figurka Chrystusa pod łukowym, blaszanym daszkiem. Kołpaki Krzyż przydrożny metalowy. Smukła kuta ozdobna konstrukcja prętowa ze szpikulcami na zakończeniach ramion. Niewielka figurka Chrystusa bez osłony. Trzon osadzony w kamiennym cokole, na nim ustawiona nieduża gipsowa figurka NMP. Kudypy Krzyż przydrożny drewniany, przy wyjeździe do Gronit. Niewielka figurka Chrystusa bez daszka okapowego. Przy trzonie, na osobnym słupku kapliczka puszkowa z figurką NMP i małym zdjęciem papieża. Dawniej kapliczka (stara) wisiała na trzonie krzyża. 64
Łajsy i okolice ZESZYT 4 KRZYŻE SUPLEMENT Krzyż (mały krzyżyk) przydrożny przy drodze z Kolonii Łajsy do Unieszewa zamocowany na pniu drzewa. Mały metalowy krucyfiks ozdobiony sztucznymi kwiatkami. Miejsce kolejnej tragedii na drodze... Majdy i okolice Krzyż przydrożny metalowy na wydzielonym terenie, przy drodze z Majd do Kręska. Trzon i ramiona prętowe kute, z ozdobnymi treflowymi zakończeniami. Gięte ozdoby również w przecięciu ramion. Biała niewielka figurka Chrystusa (uszkodzona) i plakietka z napisem INRI wyraźnie odcinają się od malowanej na czarno konstrukcji. Podobnie wyróżnia się płaskorzeźba głowy Chrystusa umocowana na szczycie pionowego ramienia. Krzyż ten ujawnił się dopiero w 2005 r., a może był tu wcześniej ukryty w gęstych przydrożnych krzewach. 65
Naterki Krzyż przydrożny, przy leśnej drodze do stacji Naterki. Prawdopodobnie oznaczenie miejsca czyjegoś nieszczęścia. Krzyż drewniany z prymitywnie połączonych patyków, ale jakże wymowny Nowa Kaletka Dwa krzyże przydrożne przy wyjeździe do Butryn i Starej Kaletki. Krzyż drewniany osadzony w nowej, trwałej metalowej obejmie. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa łukowy, blaszany. Krzyż metalowy na śladzie dawnej mogiły z widocznymi resztkami drewnianego ogrodzenia. Na trzonie i ramionach konstrukcji rurowej ozdoby prętowe. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa półkolisty. Nowa Wieś i okolice Krzyż przydrożny drewniany przy drodze do Butryn. Trzon w części środkowej smukły, okrągły. Cokół i górna część o przekroju kwadratowym oddzielone gzymsami. Ozdobne ciesielskie zakończenia ramion. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa łukowy, blaszany. 66
Olsztyn Stare Miasto Krzyż przykościelny misyjny (najstarsza data na tabliczce 1912) drewniany, przy katedrze Św. Jakuba. Trzon osadzony w ośmiobocznej murowanej ozdobnej piedestałowej bazie ustawionej na kamiennym cokole. Ozdobne ciesielskie zakończenia ramion. Piękna, oryginalna figura Chrystusa Ukrzyżowanego Daszek okapowy łukowy, blaszany. Olsztynek Krzyż przykościelny misyjny (najstarsza data na tabliczce 1920) drewniany, bez pasyjki. Prosta konstrukcja z kantówek osadzona w murowanym cokole. Na ramionach i trzonie napis: JEZUS CHRYS- TUS WCZORAJ DZIŚ I NA ZAWSZE. 67
Olsztynek Krzyż przykościelny metalowy, przy wejściu głównym do świątyni. Przestrzenna konstrukcja trzonu i ramion z profili hutniczych wypełniona ozdobnym motywem roślinnym. Duża, oryginalna figura Chrystusa bez ochronnego daszka okapowego. Pęglity Krzyż przydrożny metalowy na wydzielonym terenie, przy wyjeździe do Łajs. Smukła kuta konstrukcja prętowa z ozdobami na trzonie i skrzyżowaniu ramion. Ramiona poziome zakończone szpikulcami, ramię pionowe szpicem na kółku. Ogrodzenie metalowe z analogicznymi, jak na krzyżu, szpikulcami na słupkach narożnych. Pluski Krzyż przykościelny drewniany, misyjny, bez pasyjki. Prosta konstrukcja z kantówek osadzona w dwustopniowym murowanym cokole. Na ramionach i trzonie napis: JEZUS CHRYSTUS WCZORAJ I DZIŚ. 68
Pluski i okolice ZESZYT 4 KRZYŻE SUPLEMENT Krzyż przydomowy drewniany w Klekotowie przy drodze z Małych Plusek do Plusek, adres Pluski nr 79. Ramiona krzyża zakończone ozdobami ciesielskimi. Na trzonie fragmenty krucyfiksu. Pokrzywy Krzyż przydrożny drewniany przy głównej wiejskiej drodze. Na trzonie proste ciesielskie ozdoby. Niewielka figurka Chrystusa osłonięta blaszanym, łukowym daszkiem okapowym. Obok krzyża dzwonniczka słupowa drewniana. Cienkie prętowe jarzmo umocowane w skręcanej śrubami widlastej konstrukcji z kantówek. W zwieńczeniu pozostałość daszka okapowego.. 69
Rykowiec ZESZYT 4 KRZYŻE SUPLEMENT Dwa krzyże przydrożne drewniane po obu stronach leśnej drogi do leśniczówki Zazdrość: prawosławny i zwykły łaciński z figurką Chrystusa. Trzony krzyży podbudowane bocznymi drewnianymi elementami parawanowymi. Kolejny przykład tolerancji religijnej na Warmii. Stawiguda Krzyż przydrożny drewniany na wydzielonym terenie w centrum wsi. Prosta konstrukcja z kantówek. Niewielka figurka Chrystusa bez daszka okapowego. Obok stara pompa abisynka. Krzyż i studnia tworzą symbol zmartwychwstania: śmierć na krzyżu i woda czyli życie. Krzyż przydomowy drewniany przy wyjeździe do Olstynka i Wymoju. Prosta, masywna konstrukcja z kantówek. Niewielka figurka Chrystusa osłonięta łukowym, blaszanym daszkiem okapowym.. 70
Stawiguda Krzyż przykościelny drewniany, przy ścianie od strony prezbiterium. Prosta konstrukcja z kantówek. Niewielka figurka Chrystusa bez osłony. Stękiny Krzyż przydrożny drewniany, przy wyjeździe do Nowego Młyna. Na skrzyżowaniu ramion, pod łukowym blaszanym daszkiem okapowym nałożony płaski krucyfiks (cynowy?) z ozdobnymi trójlistnymi zakończeniami ramion. Na trzonie mała tabliczka z datą1902. Krzyż przydrożny drewniany w centrum wsi. Prosta konstrukcja z kantówek (węższe ramię poziome) z ozdobą ciesielską przy podstawie trzonu. Poniżej skrzyżowania ramion tabliczka z nałożonym płaskim krucyfiksem z trójlistnymi zakończeniami ramion. Nowy krzyż na starej lokalizacji. 71
Stękiny i okolice Krzyż przydrożny metalowy kuty, przy drodze do Wrzesiny. Smukła konstrukcja prętowa osadzona w kamiennym cokole. Ramiona krzyża zakończone ozdobnymi gałkami. Na cokole napis: J. Z. 1918. Trzon, figurka Chrystusa (cynowa?) i duży, łukowy daszek okapowy poważnie uszkodzone. Krzyż przydrożny drewniany, przy drodze do Wrzesiny. Smukła konstrukcja z kantówek, z ozdobnymi zakończeniami ramion. Niewielka pasyjka bez daszka osłonowego. 72
Stękiny i okolice Krzyż przydrożny metalowy, na wydzielonym terenie, przy leśnej drodze do Nowego Młyna. Smukła konstrukcja rurowa z ozdobnymi płaskimi kółkami na zakończeniach ramion, których połączenie podkreślają proste prętowe woluty. Niewielka figurka Chrystusa bez daszka okapowego. Sząbruk Krzyż przydomowy metalowy, przy bocznej ulicy koło kościoła. Smukła kuta konstrukcja prętowa osadzona w kamiennym cokole. Ramiona krzyża nitowane, zakończone ozdobnymi szpicami z wolutami. Figurka Chrystusa bez daszka okapowego. Trękus i okolice Krzyż przydrożny metalowy kuty, przy wyjeździe do Linowa. Smukła konstrukcja prętowa osadzona w kamiennym cokole. Ramiona krzyża zakończone ozdobnymi szpikulcami. Niewielka figurka Chrystusa bez osłony. 73
Trękus i okolice Krzyż przydrożny metalowy kuty, przy wyjeździe do Kaborna. Smukła konstrukcja prętowa z ozdobami na trzonie przy cokole i na połączeniu ramion. Ramiona zakończone wydłużonymi szpikulcami. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa półkolisty. Krzyż przydrożny drewniany przy leśnej drodze do Kaborna, około 1 km od Trękusa. Stara rozpadająca się konstrukcja z widocznymi pozostałościami ozdób ciesielskich. Unieszewo Krzyż przydrożny metalowy przy wyjeździe do Sząbruka. Smukła kuta konstrukcja ze spłaszczonych prętów z charakterystycznymi krótkimi ramionami zakończonymi niewielkimi treflami. Nieproporcjonalnie duży betonowy bielony cokół. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa blaszany, półkolisty ząbkowany, sięga do zakończeń ramion. 74
Unieszewo Krzyż przykościelny, na placu przed nową kaplicą. Prosta konstrukcja z kantówek, bez pasyjki. Zakończenia poziomych ramion wzmocnione metalowymi obejmami. Woryty Krzyż przydrożny drewniany na wydzielonym terenie w centrum wsi. Prosta, masywna konstrukcja z kantówek. Na trzonie nietypowo z boku wyryta data: 1904. Pod łukowym blaszanym daszkiem okapowym figurka Chrystusa pojawiła się w 2005 r. (zdjęcie po lewej). Woryty Kolonia Krzyż przydrożny metalowy przy drodze z Rentyn do Gietrzwałdu. Smukła konstrukcja rurowa ze spłaszczeniami na zakończeniach ramion i ozdobami w ich łączeniu. Trzon osadzony w betonowym cokole. Figurka Chrystusa pod łukowym daszkiem okapowym. 75
Wygoda Krzyż przydrożny drewniany na wydzielonym terenie, na skrzyżowaniu wiejskich dróg. Figurka Chrystusa na drewnianej podkładce z niewielkim dwuspadkowym drewnianym daszkiem okapowym. Zarośle Krzyż przydrożny drewniany na rozwidleniu polnych dróg, na wschód od Stawigudy. Prosta konstrukcja z kantówek z delikatnym pogrubieniem trzonu w partii cokołowej. Daszek okapowy nad figurką Chrystusa blaszany łukowy z ząbkowanym kapinosem. 76