WŁADZA ORAZ POLITYKA I JEJ KONSEKWENCJE

WŁADZA ORAZ POLITYKA I JEJ KONSEKWENCJE William Pitt Starszy: Unlimited power is apt to corrupt the minds of those who possess it (Niczym nieskrępowana władza deprawuje umysły tych, którzy ją posiadają) Przemówienie wygłoszone 9 stycznia 1770 r. w Izbie Lordów Sto lat później - powiedzenie przypisywane lordowi Actonowi: Power tends to corrupt: absolute power corrupts absolutely. Great men are almost always bad man. (Każda władza deprawuje, a władza absolutna deprawuje absolutnie ) Z listu Johna Emericha Edwarda Dalberga Actona z 3 kwietnia 1887 r. do biskupa Mandella Creightona WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 1

Władza i polityka w organizacji - po co? Dwa pytania: 1. Władza i polityka w organizacji - czemu mają służyd? Tylko dawaniu kopa energetycznego, tym którzy się pną w górę? 2. Po co studiowad te zagadnienia? Tylko dlatego, że żadna organizacja nie może się obyd i nie może funkcjonowad bez sprawowani a władzy i prowadzenia polityki? Po co władza i polityka w organizacji? WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 2

R a m o w y p l a n z a j ę d C e l d y d a k t y c z n y : uświadomienie słuchaczom roli, jaką władza i polityka odgrywają w funkcjonowaniu organizacji. U podstaw wykładów leży założen ie o fundamentalnym (acz trywializowanym bądź niedocenianym) znaczeniu relacji władza - polityka dla funkcjonowania organizacji. Przyswojenie przedstawionej wiedzy powinno ułatwid uczestnikom poruszanie się w organizacjach, zarządzanie nimi i skuteczne wprowadzanie zmian. Po zaliczeniu zajęd, uczestnik powinien umied analizowad (czytad) i wykorzystywad relacje władzy oraz procesy polityczne w organizacji. B l ok i t e m a t y c z n e : 1.Pojęcia podstawowe: wpływ, władza, socjalizacja, polityka. Nieuchronnośd władzy i polityki w funkcjonowaniu organizacji. Po lityka a racjonalnośd organizacji. Typy władzy i źródła władzy. 2.Trzy oblicza (twarze) władzy. Zdobywanie i utrzymanie władzy w organizacji. Symetria i asymetria relacji władzy w organizacji. Organizacyjni zakładnicy. 3.Relacje władzy w procesie zmiany organizacyjnej: Style rozwiązywania konfliktu interesów w organizacji. Agenci, promotorzy i sponsorzy zmian. Przebieg procesu zmiany w organizacji z perspektywy władzy. L i t e r a t u r a obowi ą z k ow a : 1. Gilley Jerry, 2010. Menedżer jako polityk, Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business 2. Greene Robert, 2005. 48 praw władzy, Warszawa: Jacek Santorski & Co 3. Pfeffer Jeffrey, 2010. Władza. Dlaczego jedni ją mają, a inni nie, Gliwice: Helion 4. Ramus Maciej, Władza organizacyjna diagnoza i zmiana /w:/ Kostera Monika (red.),2011. Organizacje w praktyce, Warszawa: Poltext 5. Pliki z materiałami dydaktycznymi na stronie wykładowcy wz.uw.edu.pl WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 3

L i t e r a t u r a u z u p e ł n i a j ą c a : 6. Lieberman David,2010. Mechanizmy władzy w biznesie, Helion 7. Mirooski Jacek, 2004. Zarys teorii przedsiębiorstwa opartej na władzy, SGH 8. Scott John, 2006. Władza, sic 9. Martin George R.R., 2012. Gra o tron, Amber Fo r ma z al i cz e ni a (na ocenę): pisemny dwugodzinny test egzaminacyjny bądź (alternatywnie) obecnośd na wszystkich wykładach (-1) oraz dostarczenie czterech samodzielnie napisanych oraz pozytywnie ocenionych opracowao (prac domowych). WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 4

Czy ten poniższy zestaw rad rodem z kuchennego machiawelizmu (vide Green, op.cit) trafia komukolwiek do przekonania? Ukrywaj swoje zamiary, bowiem Ludzie to otwarte księgi. Większośd wierzy, że otwartością i uczciwością okażą ludzkie serce i dobry charakter. Ludzie odruchowo wierzą pozorom. Ludzie łatwo mylą szczerośd z uczciwością (wierzą ludziom, którzy sprawiaj wrażenie, że sami wierzą w to, co mówią). Uczciwośd może obrażad ludzi, lepiej ważyd słowa, mówid to, co słuchacz chce usłyszed. Sposobem na ukrycie własnych zamierzeo jest ciągłe opowiadanie o swoich celach i pragnieniach, ale nie tych prawdziwych. Tajemnica przyciąga ludzi, maluje obraz człowieka dzierżącego władzę, wodza, stratega (Tołstoj?). Władza to gra pozorów. Mów zawsze mniej niż trzeba, bo Mniej mówisz jesteś postrzegany jako ktoś wspanialszy. Uzyskujesz skupienie uwagi obserwatorów, co przy zwięzłych wypowiedziach doda Ci powagi. WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 5

Jeszcze inna dobra rada: Nie buduj fortecy dla własnej obrony izolacja jest niebezpieczna, bo Forteca może wydawad się niezdobyta, lecz gdy się skryjesz za jej murami, wszyscy wiedzą gdzie Cię szukad. Izolacja oznacza odcięcie od centrum zdarzeo. Izolacja rodzi izolację. W chwilach niebezpieczeostwa należy stad się bardziej dostępnym, odnajdowad dawnych sojuszników i pozyskiwad nowych. Skutecznośd wymaga umiejętności przemieszczania się z jednego kręgu do drugiego oraz wnikania w różne środowiska. Moje (nasze) CREDO: 1. wywieranie wpływu nie służy wyłącznie zaspokojeniu własnych, w tym także i materialistycznych ambicji. 2. sprawowanie władzy nie jest celem samym w sobie. 3. dokonywanie zmian w zachowaniu uczestników organizacji, a przecież temu może i powinno służyd wywieranie wpływu i sprawowanie władzy nie służy wyłącznie zaspokojeniu własnej chęci manipulacji innymi. WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 6

WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI Kilka (5) narzędzi analitycznych: I. Każda organizacja to system (za: Katz i Kahn, Społeczna psychologia organizacji, PWN). 1/ podsystem produkcyjny, zapewniający dokonywanie transformacji energii, 2/podsystem wspierający, zapewniający określone wartości sta nom wejściowym, 3/ podsystem scalający, utrzymujący w pewnym przedziale zmien ności wewnętrzne stany systemu, 4/ podsystem adaptacyjny, zapewniający dokonywanie zmian war tości stanom wyjściowym systemu zgodnie z wymogami otoczenia, 5/ podsystem kierowniczy, utrzymujący wewnętrzną równowagę między wszystkimi wyróżnionymi podsystemami. WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 7

Typ podsystemu: Funkcja: Tendencja, orientacja, ukierunkowanie na: Zasada funkcjonowania: Podsystem produkcyjny wykonywanie zadao rzeczowych ciągłośd produkcji podział pracy Podsystem Scalający godzenie wymogów rzeczowych z wymogami stawianymi przez uczestników utrzymywanie tzw. stanu ustalonego (pokoju społecznego) formalizacja działao i ustalanie zasad motywacji pracowników Podsystem wspierający wymiana na granicy organizacji i otoczenia wpływanie na elementy otoczenia zdobywanie kontroli nad zewnętrznymi zasobami Podsystem adaptacyjny planowanie rozwoju i zmian produkcji nacisk na wprowadzanie zmian wywieranie presji na podsystem produkcji Podsystem kierowniczy rozwiązywanie konfliktów wewnątrz organizacji w y w i e r a n i e w p ł y w u n a i n n e p o d s y s t e m y, po li ty k ow an ie, z a w i e r a n ie k o m p r om i s ów, n e g o c j a c j e stosowanie szeroko pojmowanych kar i nagród WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 8

II. Tendencja, ukierunkowanie na, orientacja organizacyjna komórki organizacyjnej uczestnika + sprawy prywatne uczestnika + chęd kariery organizacyjnej uczestnika = I N T E R E S u c z e s t n i k a o r g a n i z a c j i III. Organizacja to arena działalności politycznej Organizacja jest systemem działalności politycznej, w którym nieuchronne jest godzenie częstokrod sprzecznych interesów oraz nieuchronne jest rozwiązywania konfliktów wyrosłych z istnienia tych interesów. Jakie jest źródło tych sprzeczności? IV. 4 style rozwiązywania konfliktów organizacyjnych (czyli jak można zarządzad konfliktami organizacyjnymi za: March i Simon, Teoria organizacji, PWE, 1958): a. znalezienie rozwiązania konfliktu, b. perswazja, c. przetarg, d. politykowanie. WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 9

Dwa pierwsze sposoby radzenia sobie z konfliktem polegają na zastosowaniu procedur analitycznych, dwa pozostałe procedur przetargu. Znalezienie rozwiązania (a) zakłada wspólnotę celów i interesów, zaś trudnośd podjęcia wspólnej decyzji wynika z trudności znalezienia rozwiązania, które byłoby do przyjęcia przez każdą ze stron. Perswazja (b) odwołuje się do rozbieżności celów i interesów przy jednoczesnym uznaniu ich wspólnoty, bądź podobieostwa na bardziej ogólnym poziomie np. na poziomie wspólnie uznawanych wartości. Te dwa style wymagają odwołania się do operacji analitycznych (intelektualnych), stąd miano procedury analityczne. Przetarg (c) uznaje za fundamentalną i nie-do-usunięcia niezgodnośd celów i interesów w organizacji. Tak samo politykowanie (d), które polega na odwoływaniu się strony słabszej w konflikcie do kibiców tego konfliktu. Przetarg i politykowanie odwołują się wprost do nagiej władzy. Co wynika z charakterystyki tych stylów? Jak można wykorzystad te zależności? WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 10

1. Gdy kierownictwu organizacji będzie zależed na kreowaniu wspólnoty interesów oraz tworzeniu atmosfery harmonii, wszelkie próby rozstrzygnięcia konfliktu organizacyjnego traktowane będą analitycznie, bez względu na jego obiektywny charakter. 2. Niekiedy sytuacje konfliktowe, które z uwagi na swój charakter powinny byd rozwiązywane w sposób analityczny, traktowane będą w sposób właściwy dla przetargu. Czy potrafisz podad przykłady? W ramach pracy domowej nr 2a proszę podad co najmniej po dwa przykłady ilustrujące te dwie zależności. WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 11

Klasyfikacja postaw politycznych w organizacji (za: Gilley, op.cit) wysoka kibic polityczny nawigator W R A Ż L I W O Ś Ć NA INNYCH idący na kompromisy niska dezerter gladiator niska ORIENTACJA na W Y N I K I wysoka Praca domowa nr 2b: Spróbuj ocenid skutecznośd poszczególnych postaw politycznych ujawnianych przez uczestników organizacji w sytuacji konfliktu. Kiedy, w jakich okolicznościach są skuteczni? Postaraj się podad jako ilustracje kilka przykładów. Lektura zalecana: Gilley str. 40-48 WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 12

W ł a d z a, p o l i t y k a, w p ł y w definicje: Wpływ to usiłowanie dokonania przez jedną osobę zmiany percepcji, postawy Iub zachowania u innej osoby. Klasyczna definicja władzy: French i Raven, 1959 "Władza oznacza szansę przeprowadzenia swej woli, także wbrew oporowi, w ramach pewnego stosunku społecznego, bez względu na to, na czym ta szansa polega. Max Weber, 1922 Zbliżone definicje władzy: Władza to zdolnośd osoby A, aby osoba B zrobiła coś, czego bez interwencji A nie zrobiłaby. a najprościej - R.Dahl,1967 A sprawuje władzę nad B wówczas, gdy A powoduje działanie B, które jednak nie pozostaje w zgodzie z interesem B! MJR Czym wobec tego różni się władza od wpływu? Przymus (siła, przemoc) ma miejsce wówczas, gdy A oddziałuje na B poprzez groźbę negatywnej sankcji (kary) bądź samą możliwośd jej użycia. Wpływ ma miejsce wówczas, gdy A nie odwołując się do jawnej bądź ukrytej groźby oddziałuje na zachowanie B w taki sposób, że zmieni a jej zachowanie. WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 13

Wpływ* niezamierzony (Socjalizacja) zamierzony (Władza) Siła Manipulacja Perswazja Autorytet Fizyczna Psychiczna Osobowy Tradycjonalny Kompetencyjny Ekonomiczna Militarna Hipnoza Przemoc symboliczna *Powyższy schemat za: Wróbel, Władza i rozum, PWN, 2002 WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 14

W ł a d z a, p o l i t y k a, w p ł y w definicje: Polityka to wynik rozbieżności interesów Arystoteles 384-322 p.n.e. Najbardziej oczywistym przejawem polityki w organizacji jest gra sił, gra rozbieżnych interesów oraz konflikty Ale także niezliczone interpersonalne intrygi zakłócające funkcjonowanie organizacji. Zasadniczo, polityka prowadzona jest bezustannie, często w sposób niedostrzegalny dla wszystkich z wyjątkiem osób bezpośrednio w nią zaangażowanych Skoro jest to tak oczywiste (a przynajmniej powinno byd), to skąd się bierze niechęd do polityki i zła sława polityków? Polityka ma coś z rzeźni Kto z paostwa jest w stanie lapidarnie uzasadnid powyższe stwierdzenie? WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 15

"Wybieramy polityków i opłacamy administratorów, aby wykonali za nas brudną robotę przehandlowywania naszego zdrowia, naszego bezpieczeostwa, a czasami naszego życia za wzrost gospodarczy, przynoszenie zysków, jakośd zarządzania... (...) Prawdą jest bowiem, iż sami sobie przeczymy i chcemy rzeczy niemożliwych do pogodzenia. Chcemy, by nasi przywódcy i urzędnicy paostwowi realizowali politykę, która jest spójna i która służy naszemu dobru. Chcemy zatem, by rozdzielali trudno dostępne specyfiki medyczne, by podejmowali decyzje w zakresie polityki transportowej, lub by określali możliwe do zaakceptowania poziomy skażenia, co wiąże się z kalkulowaniem ryzyka obrażeo ciała i utraty życia - aby, generalnie rzecz biorąc, przeprowadzali kalkulacje, które my, osoby prywatne, postrzegamy jako nie do przyjęcia, ze względu na ich charakter transakcji wymiennych. Jakże bowiem możesz zdecydowad, że człowiek w określonym wieku nie jest już wart operacji lub że wybudowanie w danym terenie drogi doprowadzi do X wypadków śmiertelnych rocznie? (...)Tak więc chcemy, aby tego rodzaju transakcje wymienne były podejmowane, ale nie chcemy słyszed ani o nich samych, ani o sposobie ich przeprowadzania, np. o tym, jak wysoko jest oceniane ludzkie zdrowie i życie. Zamiast tego powiadamy za Kantem, iż życie ma swoją godnośd i że dlatego nie ma ceny. W jakim zakresie naprawdę chcemy (...) byd na forum publicznym szczerzy i otwarci w przedmiocie tych trudnych, a czasami tragicznych wyborów? Byd może jest to rodzaj koniecznej hipokryzji, której narzędziami są nasi przywódcy i nasi urzędnicy - płacimy im za angażowanie się w podejmowanie wyborów, od których odwracamy wzrok. Byd może ta sfera polityki i administracji jest w życiu publicznym czymś w rodzaju rzeźni - chcemy, by funkcjonowała i potrzebujemy jej, ale nie chcemy o niej nic wiedzied." Steven Lukes, Polityka ma coś z rzeźni,rozmowy Beaty Polanowskiej-Sygulskiej z oksfordzkimi filozofami http://www.omp.org.pl/aktualnosc.php?idaktualnosci=60 A co miał Bismarck do powiedzenia o uprawianiu polityki? Czy te opinie dotyczą także polityki w organizacji /instytucji? WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI_MSM 2016_WYKŁAD 2 STRONA 16