Odczytywanie z pamięci danych oraz rejestrowanie i przechowywanie w pamięci danych.

Spis treści Tachografy zmiany, które wchodzą w życie w 2016 roku... 1 Inteligencja tachografu... 2 Zdalna kontrola... 3 Zabezpieczenia i przeglądy tachografów... 4 Zastępcza karta kierowcy... 4 Uprawnienia służb kontrolnych... 5 Inspektor sprawdzi, czy ktoś próbował zmieniać pliki zgrane z tachografów... 6 Przewoźnik ma 5 sposobów na zgranie danych z karty kierowcy... 7 Czytniki kart kierowców... 7 Urządzenia mobilne... 8 Klucze do pobierania danych... 8 W serwisie tachografów lub firmie zewnętrznej... 8 Inspektor w trakcie kontroli na drodze widzi datę ostatniego zgrania danych z tachografu... 9 Opłaca się przechowywać wydruki z tachografu, mimo że nie ma kary za ich brak... 10 Kiedy przydadzą się wydruki... 10 Jak opisać wydruki... 11 Co usprawiedliwia niesczytanie danych w terminie... 11 Zaświadczenie o nieprowadzeniu pojazdu - sprostowanie do rozporządzenia nr 165/2014... 12 Nie zapominajmy o art. 31 ust. 1 polskiej ustawy o czasie pracy kierowców... 13 Przepisy unijne są ponad krajowymi... 13 Rozporządzenie nr 165/2014 zakłada wprowadzenie tachografów, które będą połączone z globalnym systemem nawigacji satelitarnej (GNSS). Dzięki temu łatwiej będzie zlokalizować pojazdy a zmiany utrudnią wszelkie manipulacje przy urządzeniach rejestrujących. Tachograf będzie zapisywał czynności kierowcy oraz przebieg pojazdu, a pozycjonowanie za pomocą globalnego systemu nawigacji satelitarnej będzie potwierdzało prawidłowość zapisanych danych. 1

Nowe funkcje tachografów cyfrowych Pomiar prędkości i odległości. Monitorowanie czynności kierowcy i stanu prowadzenia pojazdu. Monitorowanie wkładania i wyjmowania kart do tachografu. Zapisywanie danych wprowadzanych ręcznie przez kierowcę. Kalibrację. Automatyczne zapisywanie punktów położenia. Monitorowanie czynności kontrolnych. Wykrywanie i zapisywanie zdarzeń oraz usterek. Odczytywanie z pamięci danych oraz rejestrowanie i przechowywanie w pamięci danych. Odczytywanie z kart do tachografu oraz zapisywanie i przechowywanie na kartach do tachografu. Wyświetlanie, ostrzeganie i drukowanie danych oraz przesyłanie ich do urządzeń zewnętrznych. Regulację i pomiar czasu. Zdalną komunikację. Zarządzanie blokadami firmowymi. Testy wbudowane i autotesty. Tachografy nowej generacji będą automatycznie zapisywały - w punkcie położonym najbliżej tych miejsc, w którym dostępny jest sygnał satelitarny lub w następujących punktach - dane: punkt początkowy dziennego okresu pracy, co trzy godziny skumulowanego czasu prowadzenia pojazdu, punkt końcowy dziennego okresu pracy. 2

W przypadku tych tachografów kierowca będzie zwolniony z obowiązku wprowadzania symboli państw, w których rozpoczyna i kończy dzienny okres pracy. System GNSS i nowe funkcje tachografu utrudnią więc wszelkie manipulacje przy urządzeniach rejestrujących, bo oprócz sygnału, jaki jest rejestrowany bezpośrednio z impulsatora skrzyni biegów, dodatkowym sygnałem będzie ten z satelity. Służby kontrolne będą mogły sprawniej nadzorować i kontrolować kierowców. Przedsiębiorcy będą musieli wyposażyć w tachografy podłączone do systemu GNSS pojazdy rejestrowane po raz pierwszy 36 miesięcy po wejściu w życie przepisów szczegółowych dotyczących konstrukcji, funkcjonowania i użytkowania tachografów. Data ta nie jest jeszcze znana. Do czasu wprowadzenia więc nowych przepisów odnośnie tachografów cyfrowych obowiązuje załącznik 1B do rozporządzenia (EWG) nr 3821/85. Kolejną nowością jest wyposażenie organów kontrolnych w urządzenia do wczesnego zdalnego wykrywania naruszeń. Ustawodawca przewidział obowiązek ich wprowadzenia w 2021 roku, jednak państwa UE mogą zrobić to wcześniej. Z technicznego punktu widzenia będzie to możliwe już od momentu wejścia do obrotu nowych tachografów. Urządzenia te umożliwią służbom kontrolnym przeprowadzanie zdalnej kontroli, kiedy pojazd będzie w ruchu. Na podstawie tego nadzoru nie będą nakładane kary, nawet jeżeli okaże się, że doszło do manipulacji lub naruszeń. Będzie on jednak bardzo pomocny w typowaniu pojazdów do kontroli oraz w wykrywaniu manipulacji związanych z używaniem tachografów. Łączność z tachografem będzie możliwa, tylko jeśli organy kontrolne wyślą takie żądanie i będzie zapewnione bezpieczeństwo przesyłu danych. Dostęp do przesyłanych danych będą miały jedynie organy kontrolne upoważnione do kontroli naruszeń rozporządzeń (WE) nr 561/2006 i (UE) nr 165/2014 oraz warsztaty w zakresie niezbędnym do sprawdzenia poprawnego funkcjonowania tachografu. Przesyłane będą tylko dane niezbędne na potrzeby kontroli drogowych pojazdów wyposażonych w tachografy, które mogły stać się przedmiotem manipulacji lub nadużyć i dotyczą zdarzeń albo danych rejestrowanych przez tachograf (np. ostatnia próba naruszenia zabezpieczenia, najdłuższa przerwa w zasilaniu, usterka czujnika, błąd danych dotyczących ruchu, konflikt ruchu pojazdu, prowadzenie auta bez ważnej karty, włożenie karty podczas prowadzenia pojazdu, dane dotyczące regulacji czasu, dane kalibracyjne, w tym daty przeprowadzenia dwóch ostatnich kalibracji, numer rejestracyjny pojazdu, prędkość zarejestrowana przez tachograf). Przykład Zdalna kontrola pojazdu wykazała naruszenia w zakresie przestrzegania czasu pracy kierowców w ostatnim okresie Kontrola została przeprowadzona z biura kontrolujących służb. Wiadomość o jej wyniku przekazano natomiast do jednostki mobilnej, która obecnie znajduje się nieopodal pojazdu lub na ewentualnej drodze przejazdu. Auto zostanie zatrzymane i skontrolowane w celu potwierdzenia naruszeń. 3

W tym zakresie przepisy właściwie nie zmieniają się, jednak widać, że ustawodawca unijny dąży do ścisłego nadzoru pozwalającego łatwo wykryć wszelkie manipulacje. Elementy tachografu będą, jak dotąd, zaplombowane zgodnie ze świadectwem homologacji typu. Wszystkie połączenia z tachografem, które są potencjalnie narażone na ingerencje, w tym połączenie między czujnikiem ruchu a skrzynią biegów, a także w odpowiednich przypadkach tabliczka instalacyjna, będą zaplombowane. Plomba będzie mogła zostać usunięta lub naruszona wyłącznie: przez instalatorów lub warsztaty zatwierdzone przez właściwe organy w celu naprawy, konserwacji lub powtórnej kalibracji tachografu albo przez funkcjonariuszy służb kontrolnych odpowiednio przeszkolonych i upoważnionych w celu kontroli, w celu naprawy lub modyfikacji pojazdu, która narusza plombę. Wówczas w samochodzie będzie trzeba przechowywać pisemne oświadczenie określające datę i godzinę naruszenia plomby oraz uzasadniające usunięcie plomby. Komisja opracuje standardowy formularz pisemnego oświadczenia. Plomby będą zakładane na nowo przez zatwierdzonego instalatora lub warsztat najpóźniej w ciągu siedmiu dni od ich zdjęcia. Przed ponownym założeniem plomb warsztat obowiązkowo sprawdzi tachograf i przeprowadzi jego kalibrację. Zgodnie z przepisami tachografy będą regularnie sprawdzane przynajmniej raz na 2 lata. Podczas przeglądów będzie badane właściwe zainstalowanie tachografu oraz jego dobór do pojazdu, działanie urządzenia, posiadanie znaku homologacji typu, posiadanie tabliczki instalacyjnej, stan plomb, podłączenie do tachografu urządzeń manipulacyjnych, rozmiar opon i ich faktyczny obwód toczny. W ramach wzajemnej pomocy organy państw członkowskich będą regularnie przesyłały sobie wszystkie dostępne informacje dotyczące przypadków naruszeń rozporządzenia przez instalatorów oraz warsztaty, rodzajów praktyk manipulacyjnych, a także kar nakładanych z tytułu takich naruszeń. W rozporządzeniu (UE) nr 165/2014 pojawił się zapis, zgodnie z którym, gdy karta kierowcy została uszkodzona, działa wadliwie, została zgubiona lub skradziona, kierowca musi w ciągu 7 dni kalendarzowych wystąpić o kartę zastępczą do właściwych organów w państwie, w którym mieszka. Organy wydają kartę zastępczą w ciągu 8 dni roboczych od dnia otrzymania szczegółowego wniosku o jej wydanie. Kierowca będzie mógł jeździć bez karty przez maksymalnie 15 dni kalendarzowych lub dłużej, jeśli musi odstawić pojazd do bazy, pod warunkiem że będzie w stanie wykazać brak możliwości przedstawienia lub użycia karty w tym czasie. W tym zakresie pojawia się też wiele wytycznych Komisji 4

Europejskiej znacznie liberalizujących podejście do jazdy bez karty w przypadku jej uszkodzenia lub utraty, tak aby płynność pracy firmy transportowej pozostała niezachwiana. Gdy właściciel ważnej karty kierowcy zmieni kraj, będzie mógł wymienić ją na odpowiednik. Aby jednak wykluczyć możliwość posiadania przez kierowcę innej, ważnej karty, państwa UE będą prowadziły krajowe elektroniczne rejestry zawierające informacje dotyczące kart kierowcy, w okresie co najmniej równoważnym z okresem ich ważności (nazwisko i imię kierowcy, data i miejsce urodzenia kierowcy, numer ważnego prawa jazdy i kraj wydający prawo jazdy, status i numer karty kierowcy). Rejestry elektroniczne będą dostępne w całej Unii do wiadomości służb kontrolnych za pomocą systemu informacyjnego TACHOnet lub systemu z nim kompatybilnego. Podczas wydawania, wymiany lub przedłużenia karty kierowcy będzie sprawdzane, czy kierowca nie ma już innej ważnej karty. Jeżeli w wyniku kontroli funkcjonariusze znajdą wystarczające dowody na to, że dokonano manipulacji przy tachografie, będą mogli skierować pojazd do zatwierdzonego warsztatu, żeby dodatkowo zbadano, czy tachograf działa poprawnie, czy prawidłowo rejestruje i przechowuje dane i czy poprawne są parametry kalibracji. Funkcjonariusze będą mogli polecić zatwierdzonym warsztatom, żeby sprawdziły, czy zostały podłączone urządzenia manipulacyjne. Jeżeli takowe zostaną wykryte, będą mogły zostać usunięte z pojazdu wraz z tachografem lub nawet jego elementami (karta kierowcy) i wykorzystane jako dowód. Obecnie służby kontrolne, jeśli chcą sprawdzić pojazd pod kątem podłączenia niedozwolonego urządzenia, muszą same znaleźć warsztat, który podejmie się przeglądu tachografu. Kolejnym problemem jest kwestia pokrycia kosztów, nie tylko w przypadku wykrycia takiego urządzenia, ale również, gdy okaże się, że go nie ma. Dlatego kontrolujący niechętnie decydują się skierować auto do warsztatu, gdyż obawiają się konsekwencji finansowych i prawnych ze strony przewoźnika. Dotychczasowe przepisy milczą na ten temat, dobrze więc, że pojawiły się zapisy rozporządzenia (UE) nr 165/2014 zatwierdzające odpowiednie warsztaty do sprawdzenia ewentualnych manipulacji. Kraje unijne mają odpowiednio przeszkolić funkcjonariuszy służb kontrolnych na potrzeby analizy zarejestrowanych danych i sprawdzenia tachografów, tak aby kontrole i egzekwowanie przepisów przebiegały sprawnie. Do 2 września 2016 r. państwa członkowskie powinny przedstawić Komisji Europejskiej plan szkoleń swoich funkcjonariuszy. Podstawa prawna: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (EWG) nr 165/2014 z 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.Urz. WE nr L 60 z 28 lutego 2014 r.). 5

Jakub Wolański doradca do spraw transportu Katarzyna Laskowska-Woś doradca firm transportowych, ekspert z zakresu prawa transportowego Zdarza się, że firmy transportowe po zgraniu danych z tachografów lub kart kierowców próbują je przerobić, żeby uniknąć kar. To bardzo zły pomysł, ponieważ inspektorzy ITD wychwycą takie manipulacje. Na karcie kierowcy zapisują się tylko dane dotyczące jego aktywności oraz wpisy manualne, jeśli zostały zrobione. Natomiast tachografy cyfrowe rejestrują dużo więcej informacji: wykonywane aktywności czas jazdy, inną pracę, dyspozycyjność oraz odpoczynki, błędy i usterki np. jazdę bez karty kierowcy, przekroczenie prędkości, zanik zasilania, błąd czujnika ruchu, szczegółowe dane dotyczące prędkości, dane techniczne informacje o naprawach tachografu, legalizacjach, blokadach firmowych itp. Oprócz szczegółowych danych o prędkości wszystkie pozostałe informacje muszą być pobierane i archiwizowane przez przewoźnika. Zaniedbanie systematycznego wczytywania danych naraża firmę na karę 500 zł za każde niepobranie danych z karty konkretnego kierowcy lub pojazdu. Z reguły ten obowiązek należy do zarządzającego transportem. Jeśli go nie dopełni, poniesie karę w wysokości 2.000 zł. Zdarza się, że zarządzający nie odczyta danych w terminie lub zrobi to nieprawidłowo. Wówczas decyduje się na przerobienie danych, aby uniknąć kary. Dane cyfrowe mają dodatkowe zabezpieczenia w plikach źródłowych, których nie da się obejść. Każda próba zmiany tych plików będzie widoczna dla inspektora. Jeśli to wychwyci, wówczas, oprócz kary pieniężnej za ukrywane naruszenie, zostanie wszczęte postępowanie karne za fałszowanie dokumentów. Osobie, która przerobiła dane, grozi za to nawet kara do 5 lat pozbawienia wolności. Jeżeli manipulacji dopuścił się zarządzający transportem, to naraża się także na utratę certyfikatu kompetencji zawodowych. Jednak w najgorszej sytuacji są przewoźnicy, którzy mają certyfikat kompetencji zawodowych. Mogą oni także stracić licencję. Podstawa prawna: 6

3 i 4 rozporządzenia ministra transportu z 23 sierpnia 2007 r. w sprawie częstotliwości pobierania danych z tachografów cyfrowych i kart kierowców oraz warunków ich przechowywania (Dz.U. z 2007 r. nr 159, poz. 1128 ze zm.). Adam Janus ekspert w dziedzinie prawa transportowego Dane o czasie pracy kierowców można sczytać z tachografu cyfrowego za pomocą czterech rodzajów urządzeń. Każde z nich ma swoje wady i zalety. Możemy też zlecić usługę zgrywania danych. Do sczytywania danych z tachografów cyfrowych mogą służyć: komputerowe czytniki kart kierowców, urządzenia mobilne, klucze do pobierania danych, kable łączące tachograf z komputerem. Do pobierania danych z karty kierowcy mogą służyć czytniki instalowane w komputerze (niektóre komputery posiadają wbudowane gniazdo ExpressCard 54, do którego podłączany jest czytnik kart) lub podłączane do niego za pomocą wejścia USB. Do czytnika wkłada się kartę kierowcy i kopiuje dane do komputera. Czytniki są wygodne dla osoby, która w biurze archiwizuje informacje o czasie pracy kierowców. Dane można sczytać, nawet gdy nie mamy dostępu do pojazdu i nie trzeba przy tym korzystać z karty przedsiębiorstwa. Niektóre wersje tych urządzeń posiadają w zestawie oprogramowanie umożliwiające pobieranie i przeglądanie danych, a nawet sporządzanie podstawowych raportów, natomiast w przypadku tańszych wersji brakuje oprogramowania do odczytu danych z karty kierowcy. Wadą czytników jest to, że należy mieć do nich specjalne oprogramowanie, np. TachoSpeed, TachoScan itp. Nie można wykorzystać oprogramowania takiego jak do zwykłych mobilnych czytników. Ceny tych urządzeń wynoszą od 40 do 100 zł, a z oprogramowaniem 200 300 zł. Za pomocą czytników można pobrać dane tylko z karty kierowcy, a z tachografu już nie. Dodatkowo czytnik działa wyłącznie razem z komputerem, w związku z czym kierowca nie może pobierać danych w trasie, chyba że ma przy sobie komputer. Te urządzenia tylko kopiują dane z karty kierowcy, nie zapisują daty pobrania danych na karcie, więc nie zostaje na niej żaden ślad po odczycie. Gdy inspektor to wykryje, będzie musiał wszcząć postępowanie wyjaśniające. Jeszcze gorzej będzie, jeśli kontrola odbywa się za granicą. 7

Kierowcom będzie trudno wyjaśnić, że dane były pobrane w terminie. Dlatego często wożą ze sobą np. pendrive y, na których zapisane jest ostatnie pobranie danych. Można pobierać dane z karty kierowcy także za pomocą uniwersalnych mobilnych urządzeń z wbudowanym czytnikiem kart. Nie trzeba ich podłączać do komputera, żeby zgrać dane. Kartę wkładamy do czytnika i dane kopiują się automatycznie. Największą zaletą tych urządzeń jest duża mobilność umożliwiają pobieranie danych w każdym miejscu. Jest to najbardziej przydatne, gdy kierowca często pracuje poza siedzibą firmy lub wyjeżdża na długo. Może wówczas sam pobrać dane i przesłać je do firmy. Nie jest do tego potrzebna karta przedsiębiorstwa. Wadą tych urządzeń jest nieodnotowywanie daty odczytu danych. Ich ceny wahają się od około 700 zł do około 1.800 zł. Droższe wersje mogą wykrywać i wskazywać naruszenia. Dzięki kluczom do pobierania danych można pobrać informacje bezpośrednio z tachografu. Dane są pobierane jednocześnie z karty kierowcy i tachografu. Nie trzeba mieć przy sobie komputera, żeby je pobrać. Ponadto klucze są stosunkowo tanie i przy pobieraniu danych zapisywana jest data. Jednak są mniej wygodne niż urządzenia mobilne żeby zgrać dane, trzeba mieć dostęp do auta oraz kartę przedsiębiorstwa. Dane cyfrowe można również pobierać za pomocą kabla łączącego tachograf z komputerem. Zaletą jest niska cena kabla (około 120 zł). Natomiast do pobrania w ten sposób danych potrzebne jest specjalistyczne oprogramowanie typu TachoScan, Tachospeed. Ceny podstawowych wersji zaczynają się od 1.500 zł. Ponadto, żeby pobrać dane, trzeba mieć komputer w samochodzie. Wadą jest też długi czas pobierania danych. Dodatkowym utrudnieniem jest zastosowanie specjalistycznego złącza komputerowego RS 232, które jest rzadko używane w osobistych komputerach. Takie rozwiązanie stosowane jest przez warsztaty legalizujące tachografy i nie jest polecane firmom do zgrywania danych. Jeżeli nie możemy sami pobierać danych, można zlecić tę usługę na zewnątrz serwisowi tachografów lub firmie specjalizującej się w rozliczaniu czasu pracy kierowców. Zyskamy gwarancję terminowości pobierania danych i profesjonalizm. Unikniemy niepotrzebnego stresu związanego z brakiem doświadczenia i wiedzy niezbędnej do prawidłowego pobierania danych. Wadą tego rozwiązania jest konieczność dojechania do takiej firmy, chyba że ustalimy cykliczny przyjazd serwisanta do nas, co na pewno wpłynie na koszty usługi. Stawki za samo pobranie danych zaczynają się od 40 zł (jedno pobranie). Dodatkowo można zlecić firmie kompleksowe prowadzenie ewidencji i rozliczania czasu pracy kierowców. Podstawa prawna: 8

3 i 4 rozporządzenia ministra transportu z 23 sierpnia 2007 r. w sprawie częstotliwości pobierania danych z tachografów cyfrowych i kart kierowców oraz warunków ich przechowywania (Dz.U. z 2007 r. nr 159, poz. 1128 ze zm.). Adam Janus ekspert w dziedzinie prawa transportowego Jeżeli ITD nabierze podejrzeń, że dane z karty kierowcy nie były sczytywane terminowo, może wszcząć postępowanie wyjaśniające. Jedynym ratunkiem dla przedsiębiorcy będzie przedłożenie niezbitych dowodów potwierdzających spełnienie tego obowiązku. Podczas kontroli drogowej ITD może ukarać przedsiębiorcę za nieterminowe wczytywanie danych z karty kierowcy. Kontrolerzy dysponują bowiem oprogramowaniem, które umożliwia sprawdzenie daty ostatniego odczytu danych z karty kierowcy oraz tachografu cyfrowego bez konieczności udawania się do firmy. Jeżeli przedsiębiorca nie przedstawi dowodów potwierdzających terminowe pobieranie danych, grozi mu kara w wysokości 500 zł za każdego kierowcę oraz 500 zł za każdy pojazd. A zatem niezależnie od tego, ile razy dane nie zostały zgrane w terminie, inspektor zastosuje jedną sankcję w odniesieniu do kierowcy i do pojazdu (załącznik nr 3 do ustawy o transporcie drogowym, lp. 6.3.11 i lp. 6.3.12). Oprócz przedsiębiorcy ukarany zostanie również zarządzający transportem grozi mu 2.000 zł kary, niezależnie od tego, czy inspektor stwierdzi jedno czy kilka naruszeń. Najłatwiej sprawdzić to w przypadku tachografu, ponieważ pobranie danych pozostawia w nim ślad z datą. Ustalenie ostatniej daty odczytu jest trudniejsze w przypadku kart kierowców. Urządzenia stosowane przez firmy transportowe często bowiem nie mają funkcji odnotowywania tej daty. Dlatego też przypadku karty kierowcy inspektor ITD często może się opierać jedynie na swoich podejrzeniach. Jednak już same podejrzenia mogą być podstawą do wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Wówczas przedsiębiorca będzie musiał udowodnić, że dopełnił obowiązku terminowego odczytania danych. Wystarczającym dowodem może być przedstawienie płyty CD z danymi wczytanymi w okresie 28 dni przed kontrolą. Podobne zasady sprawdzania terminowości pobierania danych będą stosowane przez ITD w trakcie kontroli w przedsiębiorstwie, jednak w takim przypadku kontrolujący sprawdzi nie tylko datę 9

ostatniego odczytu, ale będzie mógł poddać analizie częstotliwość pobierania danych, sięgając nawet rok w tył. Dane z tachografu cyfrowego należy pobierać co 3 miesiące, a z karty kierowcy co 21 dni. Podstawa prawna: ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2013 r. poz. 1414 ze zm.), paragraf 3 i 4 rozporządzenia Ministra Transportu z 23 sierpnia 2007 r. w sprawie częstotliwości pobierania danych z tachografów cyfrowych i kart kierowców oraz warunków ich przechowywania (Dz.U. z 2007 r. nr 159, poz. 1128 ze zm.), art. 1 rozporządzenia Komisji (UE) nr 581/2010 z 1 lipca 2010 r. w sprawie maksymalnych okresów na wczytywanie odpowiednich danych z jednostek pojazdowych oraz kart kierowców. Adam Janus ekspert w dziedzinie prawa transportowego Przepisy nie przewidują kar za nieprzechowywanie wydruków z tachografu. Jednak warto je zbierać i trzymać, żeby móc się wybronić przed innymi karami. Jeżeli karta kierowcy uległa uszkodzeniu albo kierowca nie miał jej przy sobie lub zrobił odstępstwo od przepisów przewidziane w art. 12 rozporządzenia nr 561/2006, wówczas musi sporządzić wydruk z tachografu. Wydruki z tachografu, podobnie jak dane zarejestrowane przez tachograf cyfrowy w formie elektronicznej (w oryginalnym formacie), trzeba przechowywać przez 12 miesięcy, a jeśli stanowią ewidencję czasu pracy kierowcy, to przez 3 lata. Muszą być sporządzone w czytelnej formie i poukładane chronologicznie. Okazuje się je lub doręcza na żądanie służb kontrolnych. Za brak wydruków przedsiębiorcy nie grozi żadna kara. Jednak należy pamiętać, że są one jedynym potwierdzeniem aktywności kierowcy i będą cennym dowodem na skorzystanie z odstępstwa przewidzianego w art. 12 rozporządzenia nr 561/2006. Jeżeli bowiem kierowca skorzystał z odstępstwa i sporządził wydruk, ale go nie zachował, służby kontrolne nałożą karę za naruszenie czasu pracy. A zatem w interesie przedsiębiorcy jest odpowiednie zabezpieczenie wydruków i niedopuszczenie do tego, by zginęły. Podobnie będzie w sytuacji gdy kierowca nie może używać karty wydruki są jedynym dowodem, że przestrzegał limitów czasu jazdy. 10

Jeśli kierowca robi wydruki z powodu braku karty, musi je sporządzić zarówno na początku, jak i na końcu trasy. Na początku trasy powinien wpisać swoje dane (nazwisko i numer karty kierowcy lub prawa jazdy) oraz podpisać się. Następnie musi odnotować okresy wykonywania innej pracy, gotowości, przerw w pracy i odpoczynków. Na końcowym wydruku będzie widoczna aktywność zarejestrowana przez tachograf. Kierowca musi wtedy dodatkowo zaznaczyć na nim okresy innej pracy, dyspozycyjności i odpoczynków, które minęły od czasu zrobienia pierwszego wydruku. Ręcznie wpisuje się tylko te okresy aktywności, których nie zarejestrował tachograf. Na koniec na drugi wydruk również należy nanieść dane identyfikujące kierowcę. Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Transportu z 23 sierpnia 2007 r. w sprawie częstotliwości pobierania danych z tachografów cyfrowych i kart kierowców oraz warunków przechowywania tych danych (Dz.U. nr 159, poz. 1128). Łukasz Prasołek asystent sędziego w Izbie Pracy, UbezpieczeńSpołecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, specjalista z zakresu czasu pracy kierowców Ewa Matejczyk prawnik specjalizujący się w przepisach transportowych Przepisy określające częstotliwość pobierania danych dość precyzyjnie określają maksymalne okresy pobierania danych bez możliwości ich przedłużenia. Często jednak występują sytuacje losowe, na które firma nie ma wpływu lub których nie da się przewidzieć. Co prawda służby kontrolne rygorystycznie podchodzą do obowiązku systematycznego pobierania danych, jednak zgodnie z art. 92c ustawy o transporcie drogowym muszą uwzględniać sytuacje wyjątkowe. Nie wszystkie sytuacje można za takie uznać i tym samym nie zostaną uwzględnione. Na pewno za sytuację wyjątkową nie będzie uznana awaria urządzenia do odczytywania danych, czy też przebywanie kierowcy lub pojazdu poza bazą w momencie upływu terminu od odczytania danych. Natomiast służby kontrolne muszą uwzględnić przykładowo zwolnienie lekarskie kierowcy, co jest niewątpliwie sytuacją nieprzewidzianą. Wówczas brak możliwości pobrania danych z jego karty musi zostać usprawiedliwiony. Kolejną przesłanką, którą muszą uwzględnić służby kontrolne jest uszkodzenie, zniszczenie, zagubienie lub kradzież karty kierowcy. Przy czym w dwóch pierwszych 11

przypadkach tj. gdy karta działa wadliwie lub jest zniszczona kierowca ma obowiązek zwrócić ją organowi wydającemu natomiast w pozostałych dwóch przypadkach tj. utraty karty kierowca powinien dodatkowo powiadomić policję. Jeżeli te przesłanki zostaną wypełnione organ kontrolny nie będzie miał podstaw do nałożenia kary za terminowe odczytywanie danych z karty kierowcy. Opisane sytuacje utraty, uszkodzenia lub zniszczenia karty kierowcy nie zwalniają firmy i kierowcy z obowiązków rejestracji czasu pracy kierowcy. W takich przypadkach firma zobowiązana jest do archiwizowania zamiast plików z karty, wydruków sporządzanych przez kierowcę. Podobna sytuacja wystąpi w przypadku awarii tachografu, jednak wtedy przedsiębiorca musi dodatkowo uzyskać potwierdzenie braku możliwości odczytu danych z serwisu tachografów. Organy kontrolne muszą uwzględnić sytuacje związane z czasowym wyłączeniem pojazdu z eksploatacji, wynikającym np. z awarii pojazdu lub przekazania pojazdu w użytkowanie innemu podmiotowi. W celu uniknięcia konieczności składania wyjaśnień warto posiadać dokumenty poświadczające wyłączenie pojazdu z eksploatacji np. umowę przekazania pojazdu innej firmie, dokumenty z serwisu itp. Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Transportu z 23 sierpnia 2007 r. w sprawie częstotliwości pobierania danych z tachografów cyfrowych i kart kierowców oraz warunków przechowywania tych danych(dz.u. nr 159, poz. 1128 ze zm.). Adam Janus ekspert w dziedzinie prawa transportowego Właściciele firm transportowych zastanawiają się, czy nie mają już obowiązku wystawiania kierowcom zaświadczeń o nieprowadzeniu pojazdu. Zgodnie ze sprostowaniem do nowego rozporządzenia (UE) nr 165/2014 tylko w niektórych sytuacjach przewoźnik może go kierowcy nie wystawić. Przepisy rozporządzenia stanowią, że kierowca, który w wyniku oddalenia się od pojazdu nie jest w stanie używać tachografu i okresy swojej aktywności wprowadza ręcznie na wykresówkę lub w drodze wpisu manualnego na kartę kierowcy, nie musi posiadać i okazywać służbom kontrolnym zaświadczenia o nieprowadzeniu pojazdów za te okresy. 12

Jednak w dalszym ciągu obowiązuje art. 31 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, zgodnie z którym przedsiębiorca jest obowiązany wystawić kierowcy zaświadczenie, gdy ten: przebywał na zwolnieniu lekarskim, był na urlopie wypoczynkowym, miał czas wolny od pracy, prowadził pojazd wyłączony z zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 561/2006 lub umowy AETR, wykonywał inną pracę niż prowadzenie pojazdu, pozostawał w gotowości. Zatem na podstawie przywołanych regulacji należy uznać, że jeżeli kierowca przebywał w oddaleniu od auta i okresy swojej aktywności wprowadził ręcznie na wykresówkę lub manualnie na kartę kierowcy, nie musi posiadać zaświadczenia o działalności. W każdej innej sytuacji, np. gdy był chory, korzystał z urlopu lub prowadził pojazd, w którym nie ma obowiązku instalowania tachografu, w dalszym ciągu trzeba wystawić mu zaświadczenie o działalności. Zwolnienie z tego obowiązku dotyczy tylko sytuacji, gdy kierowca w trakcie realizacji przewozu nie mógł uzyskać od przedsiębiorcy oryginału zaświadczenia. Obecnie uniknie on kary, gdy wszystkie swoje aktywności niezarejestrowane za pomocą tachografu naniesie odręcznie na wykresówkę lub zastosuje wpis manualny w przypadku pojazdu z tachografem cyfrowym. Podstawa prawna: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 (Dz.Urz. WE nr L 60 z 28 lutego 2014 r.). Jakub Wolański doradca do spraw transportu Katarzyna Laskowska-Woś doradca firm transportowych, ekspert z zakresu prawa transportowego 13

14

Redaktor: Joanna Banasiak-Lach ISBN: 978-83-269-4854-1 E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0449 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 15