P R Z E D S I Ę B I O R S T W O W D R O Ż E N I O W E PRO-SERVICE K r a k ó w, u l. C i e p ł o w n i c z a 2 2

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O W D R O Ż E N I O W E PRO-SERVICE Sp. z o.o. 3 1-5 8 7 K r a k ó w, u l. C i e p ł o w n i c z a 2 2 Tel. 0 (prefix) 12 643-09-34 tel./fax 0 (prefix) 12 425-90-90, 0 (prefix) 644-55-89 NIP : 675-12-73-612 KRS 0000108481 http://www.pro-service.com.pl e-mail : biuro@pro-service.com.pl MATERIAŁY DO PROJEKTOWANIA AKTYWNY ALARM GAZOWY (AAG)

I. Wstęp Systemy zabezpieczenia eksplozymetrycznego obiektów z zaworami samozamykającymi są przeznaczone do ochrony obiektów, w których na skutek niekontrolowanego wycieku gazu wybuchowego może dojść do jego wybuchu. Szczególnie zalecane są do stosowania w : kotłowniach gazowych (istnieje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. DU Nr 75, by stosować takie systemy we wszystkich kotłowniach gazowych o mocy ponad 60 kw) rozlewniach gazu płynnego stacjach redukcyjnych gazu obiektach użyteczności publicznej, gdzie stosowane jest ogrzewanie gazowe zakładach przemysłowych stosujących piece i nagrzewnice opalane gazem budynkach mieszkalnych Istnieje szereg systemów, które realizują założone funkcje ochrony obiektów. Ich prawidłowy dobór i konfigurację winien ułatwić Projektantom niniejszy informator. Zasadniczymi elementami składowymi systemu są : 1. Detektory gazu (głowice gazometryczne) w ilości zależnej od uwarunkowań lokalnych, wielkości dozorowanych pomieszczeń i ilości miejsc potencjalnie zagrażających pojawieniem się wycieku gazu. 2. Centrala detekcyjna, której zastosowany typ winien być uwarunkowany ilością głowic gazometrycznych, którymi centrala steruje. 3. Zawór samozamykający, którego typ zależny jest od ciśnienia w rurociągu gazowym, na którym jest zabudowany oraz średnicy tego rurociągu. 4. Sygnalizator zewnętrzny, informujący o stanach alarmowych systemu. 5. Ewentualne inne urządzenia peryferyjne, służące do zdalnego przekazywania informacji o alarmie, np. dialer telefoniczny do przekazywania takich informacji za pośrednictwem normalnych łącz telefonicznych, radiolinia do przesyłania sygnałów alarmowych drogą radiową i inne. 6. W uzasadnionych przypadkach zasilacz systemowy, pozwalający na utrzymywanie systemu w stanie gotowości nawet w razie przerwy w dopływie napięcia zasilania. 7. Sterownik zaworu, który należy stosować w przypadku jeśli system ma za zadanie sterować jednocześnie dwoma zaworami samozamykającymi, lub jeżeli długość linii kablowej od centrali detekcyjnej do zaworu samozamykającego przekracza 30 m. Z systemem mogą również współpracować inne urządzenia peryferyjne i układy, np. sterowniki wentylacji, układy wyłączania napięcia w dozorowanym obiekcie i inne.

II. Schemat ideowy systemu Detektor nr 1 Detektor nr 2 Centrala detekcyjna Sygnalizator zewnętrzny Detektor nr n Opcja Opcja Telefoniczne powiadamianie o alarmie ) ) ) ) Opcja Powiadamianie radiowe Opcja Program monitorujący na PC Odwzorowanie stanów alarmowych na tablicy synoptycznej Opcja Wentylacja Sterowanie Awaryjne Opcja urządzeniami Opcja wyłączanie wykonawczymi napięcia Inne funkcje Opcja Odcinanie sterownicze dopływu gazu Instalacja gazowa

AKTYWNY ALARM GAZOWY W skład systemu wchodzą : Detektor(y) gazu w obudowie przeciwwybuchowej typu EXpert III Centrala detekcyjna (różne typy w zależności od ilości detektorów) Głowica samozamykająca z kurkiem kulowym typu SK lub zawór samozamykający typu ZB UNIWERSALNA GŁOWICA GAZOMETRYCZNA EXpert III EXpert 1. Obszar zastosowań:

Głowice gazometryczne EXpert III przeznaczone są do stosowania w stacjonarnych systemach pomiaru lub detekcji gazów wybuchowych oraz par cieczy palnych i wybuchowych, określonych w Tabeli Wykonań, załączonej do niniejszej DTR. 2. Opis techniczny i wykaz elementów: UGG EXpert III składa się z następujących elementów: a) Uniwersalna obudowa ognioszczelna UNIbd z cechą EExd IIC T6 IP-54 b) Sensor półprzewodnikowy, katalityczny, konduktometryczny lub elektrochemiczny w zależności od mierzonego gazu i zakresu pomiarowego, wg Tabeli Wykonań c) Płytka elektroniki EXpert III - PG d) Płytka elektroniki EXpert III - PD e) Płytka sensora EXpert III - PS Ustawianie progów alarmowych odbywa się w zależności od wersji głowicy fabrycznie lub z klawiatury centrali, bez ingerencji w ustrój głowicy. 3. Zasada pomiaru: Pomiar stężenia gazu oparty jest w oparciu o wysokiej klasy sensory, których typy przedstawione są w Tabeli Wykonań. W zależności od zastosowanej centrali sterująco-sygnalizacyjnej UGG EXpert III może spełniać funkcje dwuprogowego detektora, sygnalizującego dwa ustawione fabrycznie progi alarmowe (np. dla Modułu Sterującego EXter 4z), detektora trójprogowego z progami alarmowymi ustawianymi programowo w centrali w całym zakresie pomiarowym (np. dla centrali PAG-8) lub też głowicy pomiarowej z pomiarem ciągłym i trzema ustawianymi programowo z centrali progami alarmowymi w całym zakresie pomiarowym (np. dla centrali PAG- 8P). Podstawowe dane techniczne : 1. Zakresy pomiarowe: - dla gazów wybuchowych z sensorem półprzewodnikowym 0 40 % DGW - dla gazów wybuchowych z sensorem pelistorowym 0 100 % v/v - dla amoniaku 0 10.000 ppm 2. Napięcie zasilania: nominalne 12 V DC, dopuszczalne 10 15 V DC 3. Pobór prądu: Max. 200 ma. 4. Wyjścia sygnału alarmowego: : typu OC : prądowe w standardzie 4-20 ma (trójprzewodowe) 5. Rodzaj sensora: wg Tabeli Wykonań 6. Czas życia sensora : półprzewodnikowy lub pelistorowy - min. 6 lat elektrochemiczny - 1 do 2 lat 7. Element sterująco rejestrujący: jednostka centralna (różne typy), sterownik (różne typy), centrale produkcji własnej: EXter 4z, PAG-8, PAG-8P. 8. Możliwość ustawiania progów alarmowych zależna od typu centrali. Dla produktów własnych: EXter 4z dwa progi alarmowe ustawiane fabrycznie (standardowo 20/4o % DGW) PAG-8 trzy progi alarmowe ustawiane programowo z centrali PAG-8P- trzy progi alarmowe ustawiane programowo z centrali, ciągły pomiar 9. Sygnalizacja stanów alarmowych: akustyczna i optyczna z centrali, standardowo dostępna również zewnętrzna sygnalizacja akustyczna i optyczna

10. Klimatyczne warunki pracy: ia: - 20 do + 40 o C (możliwe inne opcje) 95 % bez kondensacji kpa ± 10 kpa 11.Stopień ochrony obudowy: IP-54 12. Wymiary: 115 x 62 x 125 z dławicą 13. Cecha budowy przeciwwybuchowej: EExd IIC T6 IP-54 KDB 04ATEX110 5. Opis listwy zaciskowej S A2 A1 - + Wyjście sygnałowe 4-20 ma Alarm I progu. Plus zasilania proporcjonalne do stężenia Łączyć z zaciskiem 12 V DC - łączyć wykrywanego gazu. Wykorzys- "A1" lub "1" z zaciskiem "+" tywane tylko w pomiarze. w centralach Alarm II progu. Łączyć z zaciskiem "A2" lub "2" Minus zasilania (masa zasilania) Łączyć z zaciskiem "-" lub "M" 6. Sposób połączenia i montażu Połączenia pomiędzy detektorem EXpert III a centralą należy dokonywać przewodem miedzianym (linka) YDY, YKSY, OWY lub OMY 4 x 0,75 lub 4 x 1, łącząc zaciski w detektorze z zaciskami w centrali zgodnie z powyższym opisem. Po podłączeniu detektora i dokładnym zadławieniu przewodu w dławicy należy bardzo dokładnie przykręcić dekiel detektora zwracając uwagę na właściwe ułożenie uszczelki. Sposoby łączenia detektorów z najczęściej stosowanymi typami central przedstawiają poniższe rysunki: 6.1 Opis zacisków wejściowych

A2 S A1 KONFIG 5 4 3 2 1 B _ A _ + + + Rozmieszczenie zacisków wejściowych (zasilania i sygnałowych ) przedstawia rys. 6.1.1. Adres głowicy Złącze programowania Złącze sygnałowe RS-485 Zasilanie Rys. 6.1.1 GŁOWICA EXPERT III 6.2 Podłączenie do centralki Exter4z, Unister itp. Centralka Exter4z DETEKTOR _ 4 A1 A2 + DETEKTOR _ 3 A1 A2 + DETEKTOR _ 2 A1 A2 + DETEKTOR _ 1 A1 A2 + B _ A GŁOWICA EXPERT III S A2 A1 _ B _ A S A2 A1 _ GŁOWICA EXPERT III Rys. 6.1.2

+ + 6.3 Podłączenie do centrali lub sterownika z wejściem prądowym 4...20 ma (np. PAG 8) Centralka PAG8 P1 P6 NAPIECIA ZAS. WY Al 1 WY Al 2 WY Al 3 CZUJNIK 1 CZUJNIK 3 CZUJNIK 5 CZUJNIK 7 WY P2 4 8 27 51 53 57 WY P4 59 63 WY P6 65 69 71 1 2 3 L1 N ~220 V 28 +12V Rs + Rs CZUJNIK 2 CZUJNIK 4 CZUJNIK 6 CZUJNIK 8 50 WY P1 31 54 56 WY P3 60 62 66 WY P5 +5V Rs - Rs+12V 68 STER. ZAW. 72 74 76 B _ A S A2 A1 _ B _ A S A2 A1 _ GŁOWICA EXPERT III GŁOWICA EXPERT III Rys. 6.1.3 Uwaga : Maksymalna rezystancja pętli (maks. rezystancja między zaciskami S a - ) dla s wyjścia prądowego wynosi 300R (przy zasilaniu 10V). 7. Zasady montażu Należy przestrzegać niżej podanych zasad montażu detektorów: Detektory przeznaczone do wykrywania gazów lżejszych od powietrza (metan, acetylen, amoniak, wodór i inne) należy detektory montować na ścianie, lub na suficie NIE NIŻEJ NIŻ 30 cm OD SUFITU, zawsze powyżej górnych krawędzi drzwi lub okien, możliwie blisko potencjalnych źródeł emisji gazu. Należy montować te detektory możliwie daleko od otworów okiennych i wentylacyjnych, unikając miejsc nasłonecznionych lub narażonych na działanie silnych pól elektromagnetycznych oraz pary wodnej, wody i innych płynów, gazów spalinowych a także zapylenia. Detektory przeznaczone do wykrywania gazów cięższych od powietrza (LPG, propan, butan, ksylen, styren, węglowodory ciężkie, siarkowodór, opary oleju opałowego itp., które mają tendencję do gromadzenia się przy podłożu) montujemy na ścianach lub wspornikach NIE WYŻEJ NIŻ 30 cm OD PODŁOŻA, możliwie blisko potencjalnego źródła emisji gazu, z dala od otworów drzwiowych. Pozostałe uwarunkowania montażowe jw. Ze względu na fakt, że nisko zainstalowanym detektorom zagraża zapryskanie wodą podczas zmywania posadzki

zalecane jest, aby te detektory montować w bryzgoszczelnych obudowach typu AP-1 z labiryntowymi wlotami wnikania medium, co w sposób zasadniczy wydłuża czas prawidłowej pracy detektora. Ilość detektorów w systemie należy dobierać uwzględniając powyższe zalecenia oraz fakt, iż ich skuteczny promień monitoringu wynosi około 5 m w każdym kierunku licząc od miejsca posadowienia detektora. 8. Pozycja montażowa Zaleca się montowanie detektorów w pozycji pionowej (komorą eksplozymetryczną w dół). Pozycja pozioma (komorą eksplozymetryczną w bok) jest dopuszczalna, o ile wymagają tego warunki techniczne. NIE ZALECA SIĘ INSTALOWANIA DETEKTORA KOMORĄ EKSPLOZYMETRYCZNĄ DO GÓRY. UNIWERSALNE GŁOWICE GAZOMETRYCZNE EXpert III SĄ URZĄDZENIAMI ELEKTRYCZNYMI BUDOWY PRZECIWWYBUCHOWEJ. ICH MONTAŻ W STREFACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM Z1 LUB Z2 ORAZ WSZELKIE ROBOTY KONSERWACYJNE MOGĄ BYĆ DOKONYWANE TYLKO PRZEZ OSOBY POSIADAJĄCE STOSOWNE UPRAWNIENIA NADANE PRZEZ GIG. 8. Kontrola pomontażowa i okresowa Po zakończeniu instalacji należy dokonać sprawdzenia prawidłowości pracy systemu detekcji gazu. Sprawdzenie to polega na wpuszczeniu niewielkiej ilości gazu, do wykrywania którego przeznaczony jest detektor na wlot komory eksplozymetrycznej (porowaty spiek). Działanie gazu powinno być bardzo krótkie (nie dłużej niż dwie sekundy). Taka emisja gazu powinna spowodować pojawienie się sygnałów alarmowych na centrali lub module alarmowym oraz uaktywnienie się wyjść sterowniczych przekaźnikowych i napięciowych wraz z ewentualnym zadziałaniem urządzeń wykonawczych (zawór samozamykający, wentylacja itp.), o ile są włączone do systemu. Opisaną wyżej kontrolę Użytkownik systemu winien wykonywać nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy! 10. Kontrola kalibracji Detektor w momencie dostawy Użytkownikowi posiada atest kalibracyjny, określający datę atestacji, medium, na które został skalibrowany, jednostkę miary oraz wartości stężeń progowych dla ustawionych progów alarmowych. Atest ten jest ważny przez 12 miesięcy od daty sprzedaży, lecz nie dłużej niż 18 miesięcy od daty atestacji. Po tym okresie detektor należy poddać kontroli i ewentualnej korekcie nastaw progów alarmowych przy użyciu atestowanych gazów kalibracyjnych. Po kontroli, która przyniesie wynik pozytywny, zaświadczenie atestacyjne zostanie przedłużone. Czas, o który można przedłużyć zaświadczenie atestacyjne (zwykle 6 do 12 miesięcy) określa jednostka atestacyjna w oparciu o wyniki prób i z uwzględnieniem warunków pracy urządzenia. ATESTACJĘ UNIWERSALNYCH GŁOWIC GAZOMETRYCZNYCH EXpert III WYKONYWAĆ MOŻE JEDYNIE PRODUCENT LUB UPOWAŻNIONA PRZEZ NIEGO JEDNOSTKA SERWISOWA. Producent nie bierze odpowiedzialności za nieprawidłowości w pracy głowicy gazometrycznej nie posiadającej ważnego atestu kalibracyjnego.

CENTRALE DETEKCYJNE STOSOWANE W SYSTEMACH AAG - MODUŁ ALARMOWY EXter-4z I. PRZEZNACZENIE Moduł Alarmowy EXter 4z jest przeznaczony do obsługi Uniwersalnych Głowic Gazometrycznych EXpert i unitox stosowanych w systemach detekcji gazów toksycznych i wybuchowych, w szczególności zaś jest elementem Aktywnego Alarmu Gazowego, służącego do aktywnej ochrony obiektów przed wybuchem gazu poprzez wykrycie alarmowych stężeń tego gazu i odcięcie jego dopływu sterowanym przez system detekcji zaworem samozamykającym. Moduł jest nowoczesną, mikroprocesorową jednostką centralną, przygotowaną standardowo do obsługi od jednej do czterech głowic gazometrycznych (detektorów), posiadającą szereg opcji ustawialnych do potrzeb Użytkownika bez konieczności ingerencji w układ elektroniczny, poprzez odpowiednie zaprogramowanie mikroprocesora. Cechą charakteryzującą Moduł Alarmowy EXter 4z i wyróżniającą go spośród innych produktów tego rodzaju jest jego gotowość do komunikowania się z Użytkownikiem drogą radio lub telepowiadamiania, a także łączem RS-485. II. PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNICZNE 1. Napięcie zasilania 230 V AC, 50 Hz 2. Podtrzymanie napięcia ok. 1 h, akumulator wewnętrzny 3. Pobór mocy max. 20 W 4. Temperatura pracy - od - 15 do + 50 o C (zalecana +5 - + 40 o C) 5. Ilość kanałów pomiarowych 4 (możliwość wykorzystania od 1 do 4 wg potrzeb Użytkownika) 6. Ilość poziomów alarmowych 2 (Al1, Al2) 7. Sygnalizacja alarmów akustyczna i optyczna 8. Pamięć poziomów alarmowych optyczna 9. Kasowanie pamięci przyciskiem na ścianie czołowej 10. Zasilanie detektorów 12 V DC 11. Kontrola zasilania optyczna 12. Kontrola linii - optyczna 13. Wyjścia stykowe 3 - NO lub NC, osobno dla Al1 i Al2, trzecie wyjście konfigurowane wg potrzeb Użytkownika, standardowo dla Al2, beznapięciowe, max. obciążalność 8 A. 14. Wyjścia napięciowe 12 V DC osobno dla Al1 i Al2 15. Wyjście do sterowania zaworem samozamykającym trzy impulsy wysokoprądowe po przekroczeniu Al2. 16. Wymiary 215 x 240 x 115 mm

III. OPIS PŁYTY CZOŁOWEJ I LISTWY ZACISKOWEJ EXter 4z MODUŁ ALARMOWY PRO-SERVICE tel./fax: (12) 425-90-90 www.alarmgaz.com.pl MADE IN POLAND Al.2 Al.1 DETEKTOR 4 DETEKTOR 3 DETEKTOR 2 Al.2 Al.2 Al.1 Al.1 DETEKTOR 1 STER. 1 STER. 2 ZAWÓR ZASILANIE KASOWANIE ALARMU GAZ OBIEKT Aktywny Alarm Gazowy Płyta czołowa Modułu Alarmowego podzielona jest na dwie zróżnicowane kolorystycznie połowy. Po lewej stronie znajduje się nazwa produktowa oraz logo producenta wraz z informacjami do ewentualnego kontaktu, prawa zaś strona zawiera opisy i sygnalizację pracy Modułu. Występują tam następujące elementy (patrząc od dołu): 1. Kasowanie Alarmu mikroprzycisk służący do skasowania pamięci stanów alarmowych. 2. Zasilanie duża dioda świecąca w kolorze zielonym gdy Moduł jest zasilany napięciem 230 V AC, w razie braku zasilania i pracy na wewnętrznym akumulatorze zmienia kolor na czerwony. 3. Zawór zielona dioda, świeci impulsowo zgodnie z emisją trzech impulsów do zamknięcia zaworu. W trybie normalnej pracy nie świeci. 4. Ster. 1 i Ster. 2 dwie zielone diody informujące o uaktywnieniu wyjść przekaźnikowych i napięciowych alarmów Al1 i Al2. 5. Al 1, Al 2 sygnalizacja przekroczenia alarmu 1 i alarmu 2 na poszczególnych detektorach (od dołu Nr 1, 2, 3, 4). Dioda sygnalizująca przekroczenie alarmu 1 ma kolor żółty, sygnalizacja przekroczenia alarmu 2 realizowana jest diodą czerwoną. 6. Pole do opisu GAZ, OBIEKT przeznaczone jest do wypełnienia przez Instalatora lub Użytkownika. Ma to ułatwić lokalizację miejsca powstania awarii. LISTWA ZACISKOWA MODUŁU EXter 4z TEST ZAWORU SWT 230 V ZASILANIE SWD - A1 A2 + DETEKTOR 4 4 3 2 1 DETEKTORY - A1 A2 + DETEKTOR 3 ZAL. WYL. Otw.-Al2 Zw.-Al.1 KONF.P 3 - A1 A2 + DETEKTOR 2 - A1 A2 + DETEKTOR 1 W3 NC COM NO W1 W2 NCCOMNO NCCOMNO AKUMULATOR.... - 12V + -12V + WYA2 WYA1 ZAWOR Listwa zaciskowa Modułu Alarmowego EXter ukazana została na rysunku. Dostęp do niej uzyskuje się po odkręceniu dwóch wkrętów i zdjęciu osłony poniżej płyty czołowej.

Na listwie znajdują się (patrząc od lewej) następujące elementy: 1. Zasilanie 230 V dwa zaciski, na które doprowadza się napięcie zasilania modułu 230 V AC 50 HZ. 2. Zaciski podłączenia detektorów (od Detektora Nr 4 do Detektora Nr 1) Każdemu detektorowi przyporządkowane są 4 zaciski (opisane analogicznie jak zaciski na listwie przyłączeniowej detektora EXpert), tj. : -, A1, A2, +. 3. Zaciski wyjść przekaźnikowych opisane: W1, W2, W3. Każde z tych trzech wyjść posiada trzy zaciski NC, COM, NO, umożliwiające konfigurowanie przekaźnika jako normalnie otwartego lub normalnie zamkniętego. Standardowo W1 przyporządkowany jest do alarmu 1, W2 do alarmu 2, W3 również do alarmu 2 lecz istnieje możliwość jego przekonfigurowania zworą opisaną KONF.P3. Po zwarciu tej zwory wyjście W3 będzie się uaktywniało po zadziałaniu alarmu 1. 4. Zaciski wyjścia napięciowego drugiego progu alarmowego opisane + - WY.2 12 V 5. Zaciski wyjścia napięciowego pierwszego progu alarmowego opisane + - WY.1 12 V 6. Zaciski do podłączenia zaworu samozamykającego opisane ZAWÓR. Powyżej pierwszego rzędu zacisków od lewej usytuowane są : 7. Mikrowyłącznik umożliwiający wykonanie testu zaworu, tj. wygenerowanie impulsów zamykających zawór bez konieczności symulacji alarmów detektorów usytuowany jest nad zaciskami Detektora Nr 4 i opisany SWT TEST ZAWORU. 8. Zestaw czterech mikrowyłączników, umożliwiających blokowanie nieużywanych lub uszkodzonych linii pomiarowych. Umieszczony jest powyżej zacisków Detektora 3 i Detektora 2, pomiędzy nimi. Opisany jako SWD DETEKTORY. Mikrowyłączniki opisane są od lewej 4,3,2,1, co odpowiada numerom detektorów. Usytuowanie mikrowyłącznika w pozycji górnej świadczy o włączeniu kanału pomiarowego. Aby wyłączyć kanał, należy przestawić go w pozycję dolną. Standardowo włączone są wszystkie cztery kanały pomiarowe. 9. Wtyk do włączenia akumulatora opisany Akumulator UWAGA W MOMENCIE DOSTAWY DO KLIENTA AKUMULATOR JEST ROZŁĄCZONY. PO PODŁĄCZENIU ZASILANIA NALEŻY ZAŁĄCZYĆ RÓWNIEŻ AKUMULATOR POPRZEZ WETKNIĘCIE WYPROWADZONEJ NAD LISTWĘ ZACISKOWĄ WTYCZKI NA PRZEWODZIE WE WTYK. IV. OPIS FUNKCJONALNY MODUŁU ALARMOWEGO EXter 4z Moduł Alarmowy EXter 4z jest przeznaczony do zasilania i odbioru informacji z czterech detektorów typu EXpert oraz realizowania funkcji sterowniczych i przekazywania drogą radio lub telepowiadamiania informacji o stanie systemu do jednostek centralnego monitoringu stanów alarmowych. Jest również przystosowany do komunikacji z systemami nadrzędnymi poprzez łącze RS-485. Moduł zaopatrzony jest w układ zasilania buforowego (wewnętrzny akumulator), mający na celu podtrzymanie funkcjonowania systemu w razie zaniku napięcia zasilania. Nie wymaga, w odróżnieniu od wielu innych jednostek centralnych tego rodzaju, stosowania dodatkowych zasilaczy, sterowników urządzeń wykonawczych itp. Najistotniejsze funkcje, realizowane przez Moduł Alarmowy EXter 4z sygnalizowane są na płycie czołowej urządzenia. Niniejszy opis ma za zadanie ułatwienie Użytkownikowi interpretacji informacji, pojawiających się w formie sygnalizacji na płycie czołowej Modułu Alarmowego EXter 4z. 1. ZASILANIE Duża zielona dioda sygnalizująca fakt, że system jest załączony. Świecenie tej diody w kolorze czerwonym świadczy o braku zasilania 230 V AC i informuje, że zasilanie systemu realizowane jest poprzez wewnętrzny akumulator. Brak świecenia tej diody świadczy o tym, że albo system nie jest zasilany, albo uszkodzeniu uległ bezpiecznik układu zasilającego Modułu.

2. ZAWÓR Zielona dioda sygnalizująca trzy wysokoprądowe impulsy, powodujące zamknięcie zaworu samozamykającego. W trybie czuwania, podczas normalnej pracy nie świeci. 3. STER. 1 Zielona dioda sygnalizująca uaktywnienie się wyjść napięciowych i przekaźnikowych I progu detekcji. Po zaniku stężenia gazu poniżej I progu gaśnie. W tym momencie wyjścia dezaktywują się. 4. STER. 2 Jw. lecz dotyczy II progu detekcji. 5. Al. 1 ( Detektory Nr 1, 2, 3, 4) Żółta dioda sygnalizująca przekroczenie I progu alarmowego na przyporządkowanym jej detektorze. Jeżeli świeci światłem ciągłym, stężenie powyżej progu I jest aktualnie stwierdzone przez detektor. Jeżeli świeci pulsująco świadczy to o tym, że alarm był, lecz już jest nieaktualny (tzw. pamięć alarmu do skasowania przyciskiem KASOWANIE ALARMU ). 6. Al. 2 Dioda czerwona, reszta jw., dotyczy II progu detekcji. Opis działania Modułu Alarmowego EXter 4z Do modułu podłączyć można od 1 do 4 głowice gazometryczne (detektory) EXpert, w zależności od potrzeb Użytkownika. Połączenia należy dokonywać przewodem miedzianym (linka) OMY 4 x 0,75 lub 4 x 1, łącząc zaciski w detektorze z identycznie opisanymi zaciskami w module. W razie niewykorzystania wszystkich kanałów pomiarowych, czyli np. wpięcia w system jedynie detektorów Nr 1 i 2, dwie pozostałe linie należy zablokować, przełączając mikrowyłączniki SWD Nr 3 i 4 w położenie dolne (WYŁ). Detektory są fabrycznie skalibrowane przez producenta na dwa progi alarmowe (standard dla metanu: I próg 10 % DGW, II próg 30 % DGW). W razie zastosowania w systemie sygnalizacji zewnętrznej, do wyjścia napięciowego WY.1 12 V + - należy podłączyć sygnalizator optyczny (będzie się uaktywniał po przekroczeniu I progu alarmowego), zaś do wyjścia WY.2 12 V + -, sygnalizator akustyczny (będzie się uaktywniał po przekroczeniu II progu alarmowego). Przy podłączaniu sygnalizatorów należy zwracać uwagę na polaryzację. Połączenia pomiędzy modułem a sygnalizatorami należy wykonywać przewodem miedzianym (linka) dwużyłowym, np. OMY 2 x 0,5. O ile system ma sterować zaworem samozamykającym, wpinamy go na zaciski ZAWÓR, przy czym polaryzacja nie ma znaczenia. Połączenia pomiędzy modułem a zaworem dokonujemy przewodem miedzianym (linka) dwużyłowym, przy czym przekrój tego przewodu powinien być tym większy, im większa jest odległość pomiędzy modułem a zaworem zgodnie z poniższą tabelą. DOBÓR PRZEWODÓW LINII KABLOWEJ ZAWORÓW SAMOZAMYKAJĄCYCH Dla przekroju 2 x 1 mm 2 i 2 x 1,5 mm 2 należy stosować przewody typu OMY Dla przekroju 2 x 2,5 mm 2 i 2 x 4 mm 2 należy stosować przewody typu YDY Długość linii L od centrali do zaworu SK SK DN-15 do 32 DN-40 do 100 ZB L < 10 m 2 x 1,0 mm 2 2 x 1,5 mm 2 2 x 1,0 mm 2 10 m < L < 20 m 2 x 1,5 mm 2 2 x 2,5 mm 2 2 x 1,5 mm 2 20 m < L < 50 m 2 x 2,5 mm 2 2 x 4,0 mm 2 2 x 2,5 mm 2 * WYGRZEWANIE SIĘ DETEKTORÓW Po włączeniu zasilania modułu i stwierdzeniu przez układ pomiarowy prawidłowej wartości zasilania następuje etap tzw. wygrzewania detektorów, trwający 30 sekund. Etap ten jest sygnalizowany migotaniem wszystkich czterech żółtych diod alarmowych I progu detekcji.

W czasie wygrzewania moduł nie reaguje na żadne zmiany sygnałów wejściowych ani nie wysterowywuje wyjść. Pozwala to na uniknięcie przypadkowych alarmów lub zamknięcia zaworu w pierwszym, nieustabilizowanym okresie pracy detektorów do czasu ich wygrzania. * ZACHOWANIE MODUŁU W STANACH ALARMOWYCH I PO ICH USTĄPIENIU Stwierdzenie przez którykolwiek z detektorów przekroczenia I progu alarmowego przejawia się w następujący sposób : 1. Przy opisie tego detektora zapala się żółta dioda Al 1. 2. Uaktywniaję się wyjścia napięciowe i przekaźnikowe I progu jednocześnie zapala się zielona dioda STER. 1. O ile do systemu włączony jest zewnętrzny sygnalizator akustyczno-optyczny, pojawia się sygnał optyczny. 3. Uaktywnia się wewnętrzna syrenka w module emitując sygnał przerywany (Uwaga obsługa może ją skasować przyciskiem KASOWANIE ALARMU, wciskając go przez 4 sekundy. Skasowanie wewnętrznej syrenki modułu w trakcie trwania alarmu nie powoduje skasowania sygnalizatora zewnętrznego). Stwierdzenie przez którykolwiek z detektorów przekroczenia II progu alarmowego przejawia się w następujący sposób : 1. Przy opisie tego detektora zapala się czerwona dioda Al 2. 2. Uaktywniają się wyjścia napięciowe i przekaźnikowe II progu jednocześnie zapala się zielona dioda STER. 2. O ile do systemu włączony jest zewnętrzny sygnalizator akustyczno-optyczny, pojawia się sygnał akustyczny. 3. Wewnętrzna syrenka w module jest nadal aktywna lecz zmienia sygnał na ciągły z możliwością wyłączenia jw. 4. Po 10 sekundach trwania alarmu II emitowane są trzy wysokoprądowe impulsy na zamknięcie zaworu. Jest to odzwierciedlone trzykrotnym zapaleniem się zielonej diody ZAWÓR. Uwaga : Pomiędzy dwoma kolejnymi zamknięciami zaworu spowodowanymi użyciem przycisku TEST ZAWORU lub stanem alarmowym Al 2. musi upłynąć czas minimum 1 minuty ze względu na konieczność doładowania akumulatora. Po spadku stężenia gazu poniżej II progu alarmowego następuje dezaktywacja wyjść przekażnikowych i napięciowych II progu, gaśnie zielona dioda STER. 2, czerwona dioda Al. 2 przy opisie detektora przechodzi ze świecenia ciągłego w migotanie (tzw. pamięć alarmu 2). Migotanie diody można skasować przyciskiem KASOWANIE ALARMU. Wewnętrzna syrenka modułu przechodzi z tonu ciągłego w przerywany. Po spadku stężenia gazu poniżej I progu alarmowego następuje dezaktywacja wyjść przekaźnikowych i napięciowych I progu, gaśnie zielona dioda STER. 1, żółta dioda Al. 1 przy opisie detektora przechodzi ze świecenia ciągłego w migotanie (tzw. pamięć alarmu 1). Migotanie diody można skasować przyciskiem KASOWANIE ALARMU. Wyłącza się wewnętrzna syrenka modułu. System czuwa bezawaryjnie wówczas, kiedy świeci jedynie zielona duża dioda ZASILANIE. Jeśli ta sama dioda świeci na czerwono, świadczy to o braku zasilania 230 V AC system pracuje na wewnętrznym akumulatorze. W takim przypadku należy bezzwłocznie przywrócić zasilanie zewnętrzne, ponieważ pojemność akumulatora gwarantuje pracę systemu jedynie przez ok. 1 godz. Uwaga : Podczas pracy systemu na zasilaniu akumulatorowym styki napięciowe modułu w razie alarmu nie uaktywnią się. Zostają jednak zachowane pozostałe funkcje systemu, w tym sterowanie stykami przekaźnikowymi i awaryjne zamykanie zaworu. * OBNIŻENIE SIĘ NAPIĘCIA ZASILANIA I/LUB ROZŁADOWANIE AKUMULATORA W przypadku obniżenia się napięcia zasilania w czasie normalnej pracy systemu i/lub rozładowania akumulatora przy zasilaniu rezerwowym następuje po czasie 5 sek.

koniecznym do wyeliminowania zakłóceń reakcja systemu przejawiająca się w następujący sposób: - zawór samozamykający zostanie przez system zamknięty - zasilanie detektorów zostanie wyłączone - jeśli w tym momencie był włączony wewnętrzny sygnalizator akustyczny modułu, zostaje wyłączony - stan wyjść przekaźnikowych zastany w tym momencie zostaje zachowany Taki tryb pracy jest sygnalizowany przez jednoczesne migotaniem wszystkich czterech czerwonych diod alarmowych II progu detekcji. Napięcie zasilania jest przez cały czas monitorowane i po jego przywróceniu lub podwyższeniu do niezbędnego poziomu następuje samoczynne przejście systemu do normalnej pracy, począwszy od ponownego wygrzewania detektorów. PRZYKŁADOWY SCHEMAT POŁĄCZEŃ Moduł Alarmowy EXter 4z Zasilanie 230 V AC 50 Hz Detektor Nr 4 Zawór samozamykający Detektor Nr 3 Detektor Nr 2 Detektor Nr 1 Sygnalizator akustyczno-optyczny sterowany z wyjść napięciowych Wentylator sterowany np. z wyjścia przekaźnikowego STER. 1

CENTRALA ALARMOWA unister-8z Centrala alarmowa unister-8z jest centralą detekcji gazów, przeznaczoną do obsługi Uniwersalnych Głowic Gazometrycznych EXpert i unitox stosowanych w systemach detekcji gazów toksycznych i wybuchowych, może być stosowany jako element Aktywnego Alarmu Gazowego, służącego do aktywnej ochrony obiektów przed wybuchem gazu poprzez wykrycie alarmowych stężeń tego gazu i odcięcie jego dopływu sterowanym przez system detekcji zaworem samozamykającym. unister jest nowoczesną, mikroprocesorową jednostką centralną, przygotowaną standardowo do obsługi od jednej do ośmiu głowic gazometrycznych (detektorów), posiadającą szereg opcji ustawialnych do potrzeb Użytkownika bez konieczności ingerencji w układ elektroniczny, poprzez odpowiednie zaprogramowanie mikroprocesora. Cechą charakteryzującą unister i wyróżniającą go spośród innych produktów tego rodzaju jest jego gotowość do komunikowania się z Użytkownikiem drogą radio lub telepowiadamiania, a także łączem RS-485. IV. PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNICZNE 1. Napięcie zasilania 230 V AC, 50 Hz 2. Podtrzymanie napięcia ok. 2 h, akumulator wewnętrzny 3. Pobór mocy max. 30 W 4. Temperatura pracy - od - 15 do + 50 o C (zalecana +5 - + 40 o C) 5. Ilość kanałów pomiarowych 8 (możliwość wykorzystania od 1 do 8 wg potrzeb Użytkownika) 6. Ilość poziomów alarmowych 2 (Al1, Al2) 7. Sygnalizacja alarmów akustyczna i optyczna 8. Pamięć poziomów alarmowych optyczna 9. Kasowanie pamięci przyciskiem na ścianie czołowej 10. Zasilanie detektorów 12 V DC 11. Kontrola zasilania optyczna 12. Kontrola linii - optyczna 13. Wyjścia stykowe 6 - NO lub NC, dowolnie konfigurowane wg potrzeb Użytkownika, max. obciążalność 8 A. 14. Wyjścia napięciowe 3, 12 V DC osobno dla Al1 i Al2, obciążalność zbiorcza do 1,5 A 15. Wyjście do sterowania zaworem samozamykającym trzy impulsy wysokoprądowe po przekroczeniu Al2. 16. Wymiary 320 x 280 x 110 mm (z dławicami)

V. OPIS PŁYTY CZOŁOWEJ I LISTWY ZACISKOWEJ CENTRALA ALARMOWA PAG unister-8z Przemysłowy Alarm Gazowy Aktywny Alarm Gazowy ZASILANIE sieć/akum. KASOWANIE ALARMU PRO-SERVICE tel/fax (12) 425-90-90 www.alarmgaz.com.pl A L A R M Y 1 1 2 D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8 Z A W Ó R ZAWÓR GAZ OBIEKT W Y J Ś C I A Na płycie czołowej jednostki centralnej unister-8z znajdują się następujące elementy: - W lewym dolnym rogu powyżej logo producenta mikrowyłącznik kasowania pamięci stanów alarmowych. - Powyżej kasowania alarmu duża dioda kontroli zasilania (gdy świeci na zielono, zasilanie odbywa się z sieci ~230 V 50 Hz, gdy zmienia kolor na czerwony, świadczy to o braku zasilania zewnętrznego i pracy na wewnętrznym akumulatorze. - W górnej części płyty czołowej w okolicy jej środka znajdują się trzy linijki diodowe po 8 diod w rzędzie, sygnalizujące każdy z trzech stanów alarmowych stwierdzonych na poszczególnych detektorach (od D1 do D8) - Poniżej linijki diodowej trzeciego alarmu znajduje się rząd ośmiu diod, sygnalizujących uaktywnienie poszczególnych wyjść przekaźnikowych (konfiguracja tych wyjść jest programowalna). - Obok sygnalizacji wyjść znajduje się zielona dioda z opisem ZAWÓR, która sygnalizuje wyemitowanie sygnału do zamknięcia zaworu samozamykającego. - Prawa strona płyty czołowej przeznaczona jest dla Użytkownika lub Instalatora dla dokonania zapisów określających gaz, który wykrywają poszczególne detektory (mogą to być różne gazy) oraz opisów wyjść przekaźników (czym sterują, które detektory je uaktywniają itp.).

LISTWA ZACISKOWA CENTRALI unister-8z NAPIECIA ZAS. WY Al 1 WY Al 2 WY Al 3 CZUJNIK 1 5 9 CZUJNIK 3 CZUJNIK 5 CZUJNIK 7 24 45 WY P2 47 51 WY P4 53 57 WY P6 59 63 65 1 2 3 L1 N ~220 V 25 Rs +5V Rs + Rs+12 +12V Rs - 29 CZUJNIK 2 CZUJNIK 4 CZUJNIK 6 CZUJNIK 8 44 48 WY P1 50 54 WY P3 56 60 WY P5 62 STER. ZAW. 66 68 70 Listwę przyłączeniową centrali unister-8z przedstawia powyższy rysunek. Patrząc od lewej występują następujące zaciski: - Zasilanie centrali (w środku przewód neutralny) - W górnej linii zacisków wyjście napięciowe 5 V DC, na którym zawsze jest napięcie 5 V (do wykorzystania przez Użytkownika) - W dolnej linii zacisków jw. lecz 12 V DC - Cztery kolejne zaciski z opisami Rs stanowią blok komunikacji łączem RS-485 - Zaciski do podłączania od 1 do 8 detektorów (w górnym rzędzie detektory Nr 1, 3, 5, 7, w dolnym 2, 4, 6, 8). Detektory EXpert z centralą unister-8z łączy się w ten sposób, że zaciski + i w centrali łączy się z analogicznie opisanymi zaciskami w detektorze, zacisk opisany w centrali jako S łączy się zawsze z zaciskiem A1 w detektorze, zacisk opisany w centrali jako C łączy się zawsze z zaciskiem A2 w detektorze. - Blok sześciu programowalnych wyjść przekaźnikowych do skonfigurowania zgodnie z potrzebami Użytkownika. Standardowo P1, P3, P5 uaktywniają się po przekroczeniu Alarmu I, P2, P4, P6 po przekroczeniu Alarmu II. - Blok wyjść napięciowych 12 V DC, po jednym dla każdego z dwóch progów alarmowych, trzeci do konfiguracji, standardowo dla II progu alarmowego. - Zaciski sterowania zaworem samozamykającym (w obecnie stosowanych zaworach polaryzacja dowolna). VI. OPIS FUNKCJONALNY CENTRALI unister-8z Centrala alarmowa unister-8z jest przeznaczona do zasilania i odbioru informacji z ośmiu detektorów typu EXpert oraz realizowania funkcji sterowniczych i przekazywania drogą radio lub telepowiadamiania informacji o stanie systemu do jednostek centralnego monitoringu stanów alarmowych. Jest również przystosowany do komunikacji z systemami nadrzędnymi poprzez łącze RS-485. unister-8z zaopatrzony jest w układ zasilania buforowego (wewnętrzny akumulator), mający na celu podtrzymanie funkcjonowania systemu w razie zaniku napięcia zasilania. Nie wymaga, w odróżnieniu od wielu innych jednostek centralnych tego rodzaju, stosowania dodatkowych zasilaczy, sterowników urządzeń wykonawczych itp. Najistotniejsze funkcje, realizowane przez Aktywny Alarm Gazowy sygnalizowane są na płycie czołowej urządzenia. Niniejszy opis ma za zadanie ułatwienie Użytkownikowi interpretacji informacji, pojawiających się w formie sygnalizacji na płycie czołowej unister-8z 1. ZASILANIE Duża zielona dioda sygnalizująca fakt, że system jest załączony. Świecenie tej diody w kolorze czerwonym świadczy o braku zasilania 230 V AC i informuje, że zasilanie systemu realizowane jest poprzez wewnętrzny akumulator. Brak

świecenia tej diody świadczy o tym, że albo system nie jest zasilany, albo uszkodzeniu uległ bezpiecznik układu zasilającego. 2. ZAWÓR Zielona dioda sygnalizująca trzy wysokoprądowe impulsy, powodujące zamknięcie zaworu samozamykającego. W trybie czuwania, podczas normalnej pracy nie świeci. 3. Wyjścia 8 zielonych diod sygnalizujących uaktywnienie się wyjść napięciowych i przekaźnikowych (do dowolnej konfiguracji wg potrzeb Użytkownika, standard jak opisano wyżej). 4. Alarm 1 ( Detektory Nr 1 d 8) Żółta dioda sygnalizująca przekroczenie I progu alarmowego na przyporządkowanym jej detektorze. Jeżeli świeci światłem ciągłym, stężenie powyżej progu I jest aktualnie stwierdzone przez detektor. Jeżeli świeci pulsująco świadczy to o tym, że alarm był, lecz już jest nieaktualny (tzw. pamięć alarmu do skasowania przyciskiem KASOWANIE ALARMU ). W wersji do AAG zdublowane razem z Alarm 2. 5. Alarm 3 Dioda czerwona, reszta jw., dotyczy II progu detekcji. Opis działania unister-8z Do centrali podłączyć można od 1 do 8 głowic gazometrycznych (detektorów) EXpert, w zależności od potrzeb Użytkownika. Połączenia należy dokonywać przewodem miedzianym (linka) OMY 4 x 0,75 lub 4 x 1, łącząc zaciski w detektorze z zaciskami w module zgodnie z opisem listwy zaciskowej. W razie niewykorzystania wszystkich kanałów pomiarowych, czyli np. wpięcia w system mniej niż 8 detektorów, pozostałe linie należy zablokować, co odbywa się programowo. Detektory są fabrycznie skalibrowane przez producenta na dwa progi alarmowe (standard dla metanu: I próg 10 % DGW, II próg 30 % DGW). W razie zastosowania w systemie sygnalizacji zewnętrznej, do wyjścia napięciowego WY.Al1 12 V + - należy podłączyć sygnalizator optyczny (będzie się uaktywniał po przekroczeniu I progu alarmowego), zaś do wyjścia WY.Al2 lub WY.Al3 12 V + -, sygnalizator akustyczny (będzie się uaktywniał po przekroczeniu II progu alarmowego). Przy podłączaniu sygnalizatorów należy zwracać uwagę na polaryzację. Połączenia pomiędzy modułem a sygnalizatorami należy wykonywać przewodem miedzianym (linka) dwużyłowym, np. OMY 2 x 0,5. O ile system ma sterować zaworem samozamykającym, wpinamy go na zaciski ZAWÓR, przy czym polaryzacja nie ma znaczenia. Połączenia pomiędzy modułem a zaworem dokonujemy przewodem miedzianym (linka) dwużyłowym, przy czym przekrój tego przewodu powinien być tym większy, im większa jest odległość pomiędzy modułem a zaworem zgodnie z poniższą tabelą. DOBÓR PRZEWODÓW LINII KABLOWEJ ZAWORÓW SAMOZAMYKAJĄCYCH Dla przekroju 2 x 1 mm 2 i 2 x 1,5 mm 2 należy stosować przewody typu OMY Dla przekroju 2 x 2,5 mm 2 i 2 x 4 mm 2 należy stosować przewody typu YDY Długość linii L od centrali do zaworu SK SK DN-15 do 32 DN-40 do 100 ZB L < 10 m 2 x 1,0 mm 2 2 x 1,5 mm 2 2 x 1,0 mm 2 10 m < L < 20 m 2 x 1,5 mm 2 2 x 2,5 mm 2 2 x 1,5 mm 2 20 m < L < 50 m 2 x 2,5 mm 2 2 x 4,0 mm 2 2 x 2,5 mm 2

* ZACHOWANIE CENTRALI W STANACH ALARMOWYCH I PO ICH USTĄPIENIU Stwierdzenie przez którykolwiek z detektorów przekroczenia I progu alarmowego przejawia się w następujący sposób : 1. Przy opisie tego detektora zapalają się żółte diody Alarm 1. 2. Uaktywniaję się wyjścia napięciowe I progu oraz wyjścia przekaźnikowe, które zostały do I progu skonfigurowane jednocześnie zapalają się zielone diody WYJŚCIA przy aktywnych przekaźnikach. O ile do systemu włączony jest zewnętrzny sygnalizator akustyczno-optyczny, pojawia się sygnał optyczny. 3. Uaktywnia się wewnętrzna syrenka w centrali emitując sygnał przerywany. Stwierdzenie przez którykolwiek z detektorów przekroczenia II progu alarmowego przejawia się w następujący sposób : 1. Przy opisie tego detektora zapala się czerwona dioda Al 2. 2. Uaktywniaję się wyjścia napięciowe II progu oraz wyjścia przekaźnikowe, które zostały do II progu skonfigurowane jednocześnie zapalają się zielone diody WYJŚCIA przy aktywnych przekaźnikach.o ile do systemu włączony jest zewnętrzny sygnalizator akustyczno-optyczny, pojawia się sygnał akustyczny. 3. Wewnętrzna syrenka w centrali jest nadal aktywna lecz zmienia sygnał na ciągły 4. Po 10 sekundach trwania alarmu II emitowane są trzy wysokoprądowe impulsy na zamknięcie zaworu. Jest to odzwierciedlone trzykrotnym zapaleniem się zielonej diody ZAWÓR. Po spadku stężenia gazu poniżej II progu alarmowego następuje dezaktywacja wyjść przekażnikowych i napięciowych II progu, gasną zielone diody WYJŚCIA, które uaktywniły się przy tym alarmie, czerwona dioda Alarm 2 przy opisie detektora przechodzi ze świecenia ciągłego w migotanie (tzw. pamięć alarmu 2). Migotanie diody można skasować przyciskiem KASOWANIE ALARMU. Wewnętrzna syrenka modułu przechodzi z tonu ciągłego w przerywany. Po spadku stężenia gazu poniżej I progu alarmowego następuje dezaktywacja wyjść przekaźnikowych i napięciowych I progu, gasną zielone diody WYJŚCIE, przyporządkowane temu alarmowi, żółte diody Alarm. 1 przy opisie detektora przechodzą ze świecenia ciągłego w migotanie (tzw. pamięć alarmu 1). Migotanie diody można skasować przyciskiem KASOWANIE ALARMU. Wyłącza się wewnętrzna syrenka centrali. System czuwa bezawaryjnie wówczas, kiedy świeci jedynie zielona duża dioda ZASILANIE. Jeśli ta sama dioda świeci na czerwono, świadczy to o braku zasilania 230 V AC system pracuje na wewnętrznym akumulatorze. W takim przypadku należy bezzwłocznie przywrócić zasilanie zewnętrzne, ponieważ pojemność akumulatora gwarantuje pracę systemu jedynie przez ok. 3 godz.

ZAWORY SAMOZAMYKAJĄCE STOSOWANE W SYSTEMACH AAG

ZASTOSOWANIE LEKKICH ZAWORÓW SAMOZAMYKAJĄCYCH GRZYBKOWYCH Z KORPUSEM ALUMINIOWYM DO SYSTEMÓW BEZPIECZEŃSTWA INSTALACJI GAZOWEJ Należy zwrócić uwagę, że kurki kulowe stosowane w systemach AAG przystosowane są do nominalnego ciśnienia gazu w sieci 1,6 MPa. Najczęściej jednak mamy do czynienia z sytuacją, kiedy zawór samozamykający montuje się na rurociągu gazowym niskiego ciśnienia, w którym ciśnienie robocze nie przekracza 250 mbar. W takim przypadku istnieje możliwość zastosowania lżejszych i zdecydowanie tańszych zaworów grzybkowych typu ZB, przystosowanych do współpracy z systemami opartymi na detektorach gazowych (głowicach gazometrycznych). Poniżej przedstawiono podstawowe dane techniczne i gabaryty zaworów grzybkowych typu ZB. Mogą one współpracować ze wszystkimi elementami przedstawionych powyżej systemów bezpieczeństwa instalacji gazowej. Podstawowe dane techniczne grzybkowych zaworów samozamykających typu ZB Max. ciśnienie pracy 250 mbar Średnice przyłączy: DN 20, DN 25, DN 32, DN 40, DN 50, DN 65, DN 80, DN 100 Budowa : ZB-20, ZB-25, ZB-32, ZB-40 tylko gwintowane ZB-50, ZB-65 gwintowane lub kołnierzowe ZB-80, ZB-100 tylko kołnierzowe Sterowanie elektryczne, impuls prądowy t 1 > 0,2 s. DC 12 V Moc 26 W Otwieranie wyłącznie ręczne Zamykanie impulsem elektrycznym lub ręcznie (przyciskiem) Czas zamknięcia - < 1 s. Temperatura pracy od 25 do + 60 o C Medium paliwa gazowe Materiał korpusu aluminium Materiał uszczelnień kauczuk nitrylowy NBR Rodzaj pracy ciągła Pozycja zabudowy dowolna Stopień ochrony IP-54 WYMIARY GABARYTOWE GRZYBKOWYCH ZAWORÓW SAMOZAMYKAJĄCYCH TYPU ZB (WERSJA GWINTOWANA) Typ Rp A B E L kg ZB-20 ¾ 150 21 77 105 1,28 ZB-25 1 150 27 80 115 1,32 ZB-32 1 / 4 167 33 100 145 2,03 ZB-40 1 / 2 195 41 110 180 2,62 ZB-50 2 205 43 140 195 3,18 ZB-65 2 1 / 2 232 61 170 240 4,81

WYMIARY GABARYTOWE GRZYBKOWYCH ZAWORÓW SAMOZAMYKAJĄCYCH TYPU ZB (WERSJA KOŁNIERZOWA) Typ A B E L kg Dn Do Dp Dz ZB-50k 215 50 140 220 4,06 50 14 110 140 ZB-65k 230 55 170 245 5,82 65 14 130 160 ZB-80k 325 85 190 320 9,80 80 18 150 190 ZB-100k 335 90 210 350 11,82 100 18 170 210 ZAWÓR ZB WERSJA GWINTOWANA A Rp Rp B L E ZAWÓR ZB WERSJA KOŁNIERZOWA A Dp Dn Dz B Do L E

DOBÓR PRZEWODÓW LINII KABLOWEJ ZAWORÓW SAMOZAMYKAJĄCYCH Dla przekroju 2 x 1 mm 2 i 2 x 1,5 mm 2 należy stosować przewody typu OMY Dla przekroju 2 x 2,5 mm 2 i 2 x 4 mm 2 należy stosować przewody typu YDY Długość linii L MAG-1 MAG-2 ZB od centrali do zaworu L < 10 m 2 x 1,5 mm 2 2 x 1,0 mm 2 2 x 1,0 mm 2 10 m < L < 20 m 2 x 2,5 mm 2 2 x 1,5 mm 2 2 x 1,5 mm 2 20 m < L < 50 m 2 x 4,0 mm 2 2 x 2,5 mm 2 2 x 2,5 mm 2 Uwaga : Dla głowic MAG-1 zalecane jest, aby odległość pomiędzy centralą a głowicą nie przekraczała 30 m. Przy dłuższych odległościach spadki napięcia powodują zmniejszenie pewności działania systemu. Dla poprawy pewności działania systemu w takiej konfiguracji, wskazane jest zainstalowanie przed głowicą dodatkowego sterownika zaworu SZ-2. Podobne rozwiązanie należy stosować w każdym wypadku, gdy odległość pomiędzy centralą (modułem EXter-4z) przekracza 50 m. DOBÓR PRZEWODÓW LINII KABLOWEJ DETEKTORÓW I GŁOWIC GAZOMETRYCZNYCH Długość linii L EXpert/P* EXpert/D od centrali do detektora L < 350 m OWY 4 x 1 mm 2 OWY 4 x 0,75 mm 2 L < 500 m OWY 4 x 1,5 mm 2 OWY 4 x 1,0 mm 2 *Uwaga : Dotyczy wersji pomiarowej detektorów, bardzo rzadko stosowanej w systemach AAG. Szczegóły takiego systemu prosimy konsultować telefonicznie.

PRZEMYSŁOWY ALARM GAZOWY PAG-8 Przemysłowy Alarm Gazowy PAG-8 jest centralą detekcji gazów, przeznaczoną do obsługi Uniwersalnych Głowic Gazometrycznych EXpert i unitox stosowanych w systemach detekcji gazów toksycznych i wybuchowych, może być stosowany jako element Aktywnego Alarmu Gazowego, służącego do aktywnej ochrony obiektów przed wybuchem gazu poprzez wykrycie alarmowych stężeń tego gazu i odcięcie jego dopływu sterowanym przez system detekcji zaworem samozamykającym. PAG-8 jest nowoczesną, mikroprocesorową jednostką centralną, przygotowaną standardowo do obsługi od jednej do ośmiu głowic gazometrycznych (detektorów), posiadającą szereg opcji ustawialnych do potrzeb Użytkownika bez konieczności ingerencji w układ elektroniczny, poprzez odpowiednie zaprogramowanie mikroprocesora. Cechą charakteryzującą PAG-8 i wyróżniającą go spośród innych produktów tego rodzaju jest jego gotowość do komunikowania się z Użytkownikiem drogą radio lub telepowiadamiania, a także łączem RS-485. VI. PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNICZNE 1. Napięcie zasilania 230 V AC, 50 Hz 2. Podtrzymanie napięcia ok. 2 h, akumulator wewnętrzny 3. Pobór mocy max. 30 W 4. Temperatura pracy - od - 15 do + 50 o C (zalecana +5 - + 40 o C) 5. Ilość kanałów pomiarowych 8 (możliwość wykorzystania od 1 do 8 wg potrzeb Użytkownika) 6. Ilość poziomów alarmowych w wersji AAG 2 (Al1, Al2) 7. Sygnalizacja alarmów akustyczna i optyczna 8. Pamięć poziomów alarmowych optyczna 9. Kasowanie pamięci przyciskiem na ścianie czołowej 10. Zasilanie detektorów 12 V DC 11. Kontrola zasilania optyczna 12. Kontrola linii - optyczna 13. Wyjścia stykowe 6 - NO lub NC, dowolnie konfigurowane wg potrzeb Użytkownika, max. obciążalność 8 A. 14. Wyjścia napięciowe 3, 12 V DC osobno dla Al1 i Al2, obciążalność zbiorcza do 1,5 A 15. Wyjście do sterowania zaworem samozamykającym trzy impulsy wysokoprądowe po przekroczeniu Al2. 16. Wymiary 320 x 280 x 110 mm (z dławicami)

VII. OPIS PŁYTY CZOŁOWEJ I LISTWY ZACISKOWEJ Przemysłowy Alarm Gazowy PAG D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 A L A R M Y 1 2 3 GAZ OBIEKT D8 W Y J Ś C I A PAG-8 ZASILANIE sieć/akum. KASOWANIE PAMIĘCI PRO-SERVICE ZAWÓR TEL/FAX (12) 425-90-90 www.alarmgaz.com.pl Na płycie czołowej jednostki centralnej PAG-8 znajdują się następujące elementy: - W lewym dolnym rogu powyżej logo producenta mikrowyłącznik kasowania pamięci stanów alarmowych. - Powyżej kasowania alarmu duża dioda kontroli zasilania (gdy świeci na zielono, zasilanie odbywa się z sieci ~230 V 50 Hz, gdy zmienia kolor na czerwony, świadczy to o braku zasilania zewnętrznego i pracy na wewnętrznym akumulatorze. - W górnej części płyty czołowej w okolicy jej środka znajdują się trzy linijki diodowe po 8 diod w rzędzie, sygnalizujące każdy z trzech stanów alarmowych stwierdzonych na poszczególnych detektorach (od D1 do D8) - Poniżej linijki diodowej trzeciego alarmu znajduje się rząd ośmiu diod, sygnalizujących uaktywnienie poszczególnych wyjść przekaźnikowych (konfiguracja tych wyjść jest programowalna). - Obok sygnalizacji wyjść znajduje się zielona dioda z opisem ZAWÓR, która sygnalizuje wyemitowanie sygnału do zamknięcia zaworu samozamykającego. - Prawa strona płyty czołowej przeznaczona jest dla Użytkownika lub Instalatora dla dokonania zapisów określających gaz, który wykrywają poszczególne detektory (mogą to być różne gazy) oraz opisów wyjść przekaźników (czym sterują, które detektory je uaktywniają itp.).

LISTWA ZACISKOWA CENTRALI PAG-8 NAPIECIA ZAS. WY Al 1 WY Al 2 WY Al 3 CZUJNIK 1 5 9 CZUJNIK 3 CZUJNIK 5 CZUJNIK 7 24 45 WY P2 47 51 WY P4 53 57 WY P6 59 63 65 1 2 3 L1 N ~220 V 25 Rs +5V Rs + Rs+12 +12V Rs - 29 CZUJNIK 2 CZUJNIK 4 CZUJNIK 6 CZUJNIK 8 44 48 WY P1 50 54 WY P3 56 60 WY P5 62 STER. ZAW. 66 68 70 Listwę przyłączeniową centrali PAG-8 przedstawia powyższy rysunek. Patrząc od lewej występują następujące zaciski: - Zasilanie centrali (w środku przewód neutralny) - W górnej linii zacisków wyjście napięciowe 5 V DC, na którym zawsze jest napięcie 5 V (do wykorzystania przez Użytkownika) - W dolnej linii zacisków jw. lecz 12 V DC - Cztery kolejne zaciski z opisami Rs stanowią blok komunikacji łączem RS-485 - Zaciski do podłączania od 1 do 8 detektorów (w górnym rzędzie detektory Nr 1, 3, 5, 7, w dolnym 2, 4, 6, 8). Detektory EXpert z centralą PAG łączy się w ten sposób, że zaciski + i w centrali łączy się z analogicznie opisanymi zaciskami w detektorze, zacisk opisany w centrali jako S łączy się zawsze z zaciskiem A1 w detektorze, zacisk opisany w centrali jako C łączy się zawsze z zaciskiem A2 w detektorze. - Blok sześciu programowalnych wyjść przekaźnikowych do skonfigurowania zgodnie z potrzebami Użytkownika. - Blok wyjść napięciowych 12 V DC, po jednym dla każdego z trzech progów alarmowych. - Zaciski sterowania zaworem samozamykającym (w obecnie stosowanych zaworach polaryzacja dowolna). VI. OPIS FUNKCJONALNY CENTRALI PAG-8 Przemysłowy Alarm Gazowy PAG-8 jest przeznaczony do zasilania i odbioru informacji z ośmiu detektorów typu EXpert oraz realizowania funkcji sterowniczych i przekazywania drogą radio lub telepowiadamiania informacji o stanie systemu do jednostek centralnego monitoringu stanów alarmowych. Jest również przystosowany do komunikacji z systemami nadrzędnymi poprzez łącze RS-485. PAG-8 zaopatrzony jest w układ zasilania buforowego (wewnętrzny akumulator), mający na celu podtrzymanie funkcjonowania systemu w razie zaniku napięcia zasilania. Nie wymaga, w odróżnieniu od wielu innych jednostek centralnych tego rodzaju, stosowania dodatkowych zasilaczy, sterowników urządzeń wykonawczych itp. Najistotniejsze funkcje, realizowane przez Przemysłowy Alarm Gazowy sygnalizowane są na płycie czołowej urządzenia. Niniejszy opis ma za zadanie ułatwienie Użytkownikowi interpretacji informacji, pojawiających się w formie sygnalizacji na płycie czołowej PAG-8.

6. ZASILANIE Duża zielona dioda sygnalizująca fakt, że system jest załączony. Świecenie tej diody w kolorze czerwonym świadczy o braku zasilania 230 V AC i informuje, że zasilanie systemu realizowane jest poprzez wewnętrzny akumulator. Brak świecenia tej diody świadczy o tym, że albo system nie jest zasilany, albo uszkodzeniu uległ bezpiecznik układu zasilającego Modułu. 7. ZAWÓR Zielona dioda sygnalizująca trzy wysokoprądowe impulsy, powodujące zamknięcie zaworu samozamykającego. W trybie czuwania, podczas normalnej pracy nie świeci. 8. Wyjścia 8 zielona diod sygnalizujących uaktywnienie się wyjść napięciowych i przekaźnikowych (do dowolnej konfiguracji wg potrzeb Użytkownika). 9. Alarm 1 ( Detektory Nr 1 d 8) Żółta dioda sygnalizująca przekroczenie I progu alarmowego na przyporządkowanym jej detektorze. Jeżeli świeci światłem ciągłym, stężenie powyżej progu I jest aktualnie stwierdzone przez detektor. Jeżeli świeci pulsująco świadczy to o tym, że alarm był, lecz już jest nieaktualny (tzw. pamięć alarmu do skasowania przyciskiem KASOWANIE ALARMU ). W wersji do AAG zdublowane razem z Alarm 2. 10. Alarm 3 Dioda czerwona, reszta jw., dotyczy II progu detekcji. Opis działania Przemysłowego Alarmu Gazowego PAG-8 Do centrali podłączyć można od 1 do 8 głowic gazometrycznych (detektorów) EXpert, w zależności od potrzeb Użytkownika. Połączenia należy dokonywać przewodem miedzianym (linka) OMY 4 x 0,75 lub 4 x 1, łącząc zaciski w detektorze z zaciskami w module zgodnie z opisem listwy zaciskowej. W razie niewykorzystania wszystkich kanałów pomiarowych, czyli np. wpięcia w system mniej niż 8 detektorów, pozostałe linie należy zablokować, co odbywa się programowo. Detektory są fabrycznie skalibrowane przez producenta na dwa progi alarmowe (standard dla metanu: I próg 10 % DGW, II próg 30 % DGW). W razie zastosowania w systemie sygnalizacji zewnętrznej, do wyjścia napięciowego WY.Al1 12 V + - należy podłączyć sygnalizator optyczny (będzie się uaktywniał po przekroczeniu I progu alarmowego), zaś do wyjścia WY.Al3 12 V + -, sygnalizator akustyczny (będzie się uaktywniał po przekroczeniu II progu alarmowego). Przy podłączaniu sygnalizatorów należy zwracać uwagę na polaryzację. Połączenia pomiędzy modułem a sygnalizatorami należy wykonywać przewodem miedzianym (linka) dwużyłowym, np. OMY 2 x 0,5. O ile system ma sterować zaworem samozamykającym, wpinamy go na zaciski ZAWÓR, przy czym polaryzacja nie ma znaczenia. Połączenia pomiędzy modułem a zaworem dokonujemy przewodem miedzianym (linka) dwużyłowym, przy czym przekrój tego przewodu powinien być tym większy, im większa jest odległość pomiędzy modułem a zaworem zgodnie z poniższą tabelą. DOBÓR PRZEWODÓW LINII KABLOWEJ ZAWORÓW SAMOZAMYKAJĄCYCH Dla przekroju 2 x 1 mm 2 i 2 x 1,5 mm 2 należy stosować przewody typu OMY Dla przekroju 2 x 2,5 mm 2 i 2 x 4 mm 2 należy stosować przewody typu YDY Długość linii L od centrali do zaworu SK SK DN-15 do 32 DN-40 do 100 ZB L < 10 m 2 x 1,0 mm 2 2 x 1,5 mm 2 2 x 1,0 mm 2 10 m < L < 20 m 2 x 1,5 mm 2 2 x 2,5 mm 2 2 x 1,5 mm 2 20 m < L < 50 m 2 x 2,5 mm 2 2 x 4,0 mm 2 2 x 2,5 mm 2