Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do programu nauczania Śladami przeszłości L.p. Temat lekcji Daty, pojęcia Uwagi 1. Co to jest historia? - Historia jako nauka - Klasyfikacja źródeł historycznych - Epoki historyczne - Czas w historii 2. Czas w historii ćwiczenia utrwalające 3. Prahistoria człowieka - pochodzenie człowieka - ewolucja człowieka i jej etapy - cechy charakterystyczne poszczególnych gatunków człowiekowatych - osiągnięcia człowieka pierwotnego 4. Tajemnice sprzed wieków Jak zbadano pochodzenie człowieka? - teorie dotyczące powstania człowieka - Karol Darwin i jego odkrycie - zadania antropologii 5. Czas wielkich przemian - wpływ zmian klimatu na życie człowieka - rewolucja neolityczna - początki rolnictwa i hodowli - pierwsze osady - budowle megalityczne - początek metalurgii Starożytny Wschód Historia, źródło historyczne, nauki pomocnicze historii, periodyzacja dziejów ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo sapiens, paleolit, neolit, koczowniczy tryb życia antropologia neolit, rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, osada, megalit, dolmen, epoka brązu, epoka żelaza 1
6. W kraju Sumerów - położenie geograficzne i warunki naturalne Mezopotamii - powstanie pierwszych państw - organizacja państwa Sumerów - osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej 7. 4. Babilonia i Asyria - państwo babilońskie - Hammurabi i jego kodeks prawny - Babilon - państwo asyryjskie - organizacja armii asyryjskiej 8. W Egipcie faraonów - położenie geograficzne i warunki naturalne Egiptu - Nil i jego rola - organizacja państwa egipskiego - społeczeństwo starożytnego Egiptu 9. Piramidy, mumie i hieroglify - religia Egipcjan - wiara w życie pozagrobowe - osiągnięcia cywilizacji egipskiej - pochówek zmarłych mumifikacja, grobowce, piramidy 10. Tajemnice sprzed wieków Jak dawniej badano zabytki starożytnego Egiptu? - początki archeologii w Egipcie - odkrycie grobowca Tutenchamona 11. Starożytny Izrael - powstanie państwa Izrael - położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - panowanie Dawida i Salomona - niewola babilońska - judaizm - Biblia cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo, król-kapłan, rządy teokratyczne, zikkurat daty: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e., VI w. p.n.e. terminy: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa, wiszące ogrody, rydwan postacie: Nabuchodonozor II, Sargon II Wielki, Assurbanipal daty: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e. terminy: Nil, Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon, rządy despotyczne daty: ok. 2500 r. p.n.e., terminy: politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów daty: 1798 r., 1922 r. postacie: Howard Carter, lorda Carnarvon, Tutenchamon terminy: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Fenicjanie, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz,, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza postacie: Abraham, Mojżesz, Dawid, Salomon, Cyrus II Wielki 2
12. Indie i Chiny - położenie geograficzne i warunki naturalne Indii i Chin - powstanie państw na Półwyspie Indyjskim oraz w dorzeczu Huang-ho i Jangcy - buddyzm - hinduizm - organizacja państwa chińskiego - konfucjanizm - osiągnięcia cywilizacji Indii i Chin 13. Od rysunków naskalnych do alfabetu - ewolucja pisma - rodzaje pisma - materiały piśmiennicze - alfabet - osiągnięcia Fenicjan 14. Tajemnice sprzed wieków Jak odczytano pismo Egipcjan? - Kamień z Rosetty - okoliczności odczytania pisma starożytnych Egipcjan - znaczenie hieroglifów egipskich 15. Powtórzenie wiadomości starożytny Wschód terminy: Harappa, Mohendżo Daro, cytadela, Ariowie, kasta, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia, humanitaryzm postacie: Budda, Konfucjusz Terminy: piktogram, pismo klinowe, hieroglif, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie daty: 1799 r., 1824 r. postać: Jean Françis Champollion terminamy: hieroglif, pismo demotyczne, alfabet grecki, Kamień z Rosetty, kartusz 16. Sprawdzian wiadomości starożytny Wschód 17. Świat Hellenów - położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - zajęcia Hellenów - organizacja miast-państw - kultura minojska i mykeńska - czynniki jednoczące Greków Cywilizacja grecka Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia 3
- kolonizacja grecka 18. Demokratyczne Ateny - zasady funkcjonowania demokracji ateńskiej - społeczeństwo Aten - instytucje władzy w Atenach - ostracyzm - wygląd starożytnych Aten 19. W starożytnej Sparcie - Sparta - mieszkańcy Sparty - ustrój Sparty - wychowanie spartańskie - obyczaje Spartan 20. Wojny perskie - armia grecka - organizacja armii greckiej - przyczyny konfliktów grecko-perskich - przebieg wojen Greków z Persami - skutki wojen grecko-perskich - najsłynniejsi dowódcy greccy 21. Wierzenia starożytnych Greków - bogowie greccy - świątynie i obrzędy - wyrocznia - Akropol - mitologia grecka 22. Igrzyska olimpijskie - sport w życiu Greków - związek zawodów sportowych z religią - przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - greckie obiekty sportowe - bohaterowie antycznych igrzysk Data; 508 r. p.n.e. Postacie: Drakon, Solon, Klejstenes, Perykles terminy: monarchia, oligarchia, arystokracja, tyrania, Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, strateg, ostracyzm, Akropol, agora, stoa, Postać: Likurg terminy: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja (rada starszych), eforzy, zgromadzenie ludowe wyjaśnia znaczenie powiedzeń: z tarczą lub na tarczy, mówić lakonicznie daty: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. postacie: Dariusz, Kserkses, Miltiades, Leonidas i Temistokles terminy: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina, Plateje, triera terminy: tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros, bogowie olimpijscy, atrybuty bóstw, antropomorfizm daty: 776 r. p.n.e., 393 r. n.e., 1896 r. terminy: gimnazjon, agon, hipodrom, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski 4
23. Kultura starożytnej Grecji - teatr grecki - literatura grecka - malarstwo i rzeźba - architektura - najwięksi przedstawiciele kultury greckiej 24. Filozofowie i wynalazcy - filozofia grecka - najsłynniejsze greckie szkoły - matematyka - historia i geografia - najwybitniejsi reprezentanci nauki greckiej - greckie wynalazki 25. Tajemnice sprzed wieków Czy ogniste zwierciadła Archimedesa istniały naprawdę? - osiągnięcia Archimedesa - ogniste zwierciadła 26. Podboje Aleksandra Macedońskiego - Grecja po wojnach perskich - Aleksander Macedoński - podbój Grecji - wyprawa Aleksandra przeciwko Persji - imperium macedońskie - kultura hellenistyczna - państwa hellenistyczne 27. Cywilizacja grecka powtórzenie wiadomości daty: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e. postacie: Sofokles, Arystofanes, Homer, Fidiasz, Myron terminy: Wielkie Dionizje, koturny, dramat, tragedia, komedia, skene, proskenion, orchestra, theatron, Iliada, Odyseja, meandry, malarstwo czarnofigurowe i czerwonofigurowe, porządek dorycki, joński, koryncki daty: VII VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w. p.n.e., III w. p.n.e., II w. n.e. postacie: Sokrates, Platot, Arystoteles, Heraklit z Efezu, Demokryt z Abdery, Tales z Miletu, Pitagoras, Euklides, Herodot, Tukidydes, Klaudiusz Ptolemeusz, Archimedes terminy: filozofia, logika, Akademia Platońska, Liceum, klepsydra eureka daty: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 331 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III terminy: Związek Morski, wojna peloponeska, Cheronea, Issos, Gaugamela, kultura hellenistyczna, węzeł gordyjski 28. Sprawdzian wiadomości cywilizacja grecka 29. Tajemnice sprzed wieków Jak wyglądała latarnia morska na Faros? - latarnia na Faros postacie: Sostratos, Ptolemeusz I, Ptolemeusza II Faros Termin: siedem cudów świata starożytnego 5
- badania archeologiczne pozostałości po latarni 30. Początki Rzymu - Italia położenie geograficzne i warunki naturalne - legenda o założeniu Rzymu - monarchia rzymska i jej upadek - społeczeństwo Rzymu - podbój Italii przez Rzymian 31. Tajemnice sprzed wieków Jak poznano pochodzenie Etrusków? - pochodzenie Etrusków - osiągnięcia cywilizacji etruskiej 32. Republika rzymska - ustrój państwa rzymskiego - urzędnicy rzymscy - zasady funkcjonowania republiki - rola plebejuszy w państwie rzymskim 33. Podboje Rzymu - armia rzymska - wojny punickie - ekspansja Rzymu po wojnach punickich - podbój Galii przez Juliusza Cezara 34. Upadek republiki rzymskiej - skutki podbojów rzymskich - organizacja Imperium Rzymskiego - niewolnictwo w Rzymie powstanie Spartakusa - kryzys republiki rzymskiej - wojny domowe - rządy Juliusza Cezara 35. Cesarstwo rzymskie - organizacja i ustrój cesarstwa - panowanie Oktawiana Augusta - rozwój terytorialny cesarstwa - rzymskie drogi Starożytny Rzym daty: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 389 r. p.n.e. postacie: Romulus i Remus terminy: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, Lacjum, wilczyca kapitolińska, patrycjusz, plebejusz, Galowie wyrażenie pyrrusowe zwycięstwo postacie: Herodot, Dionizjusz z Halikarnasu Terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, kolegialność, konsul, dyktator, pretor, cenzor, edyl, kwestor, liktor, trybun ludowy, veto, patrycjusz, plebejusz Postać: Cyncynat daty: 264 241 r. p.n.e., 218 201 r. p.n.e., 216 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., 149 146 r. p.n.e., 52 r. p.n.e. postacie: Hannibal, Scypion, Juliusz Cezar, Wercyngetoryks terminy: legion, kohorta, manipuł, centuria, oddział inżynieryjny, wojny punickie, Kartagina, Kanny, Zama, Alezja, Imperium Rzymskie daty: 71 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e. postacie: Spartakus, Gajusz Juliusz Cezar, Pompejusz, Krassus, Marek Antoniusz, Oktawian, Kleopatra terminy: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita, arystokracja, Farsalos, Akcjum, niewolnik, triumf postacie: Oktawian August, Trajan terminy: pax romana, pryncypat, cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy szlak, barbarzyńcy, limes, Wał Hadriana, Dakowie, pax romana, komedia republiki, wyrażenie: wszystkie drogi prowadzą do Rzymu 6
- barbarzyńscy 36. Życie w Wiecznym Mieście - miasto Rzym - domy Rzymian - religia rzymska - Forum Romanum - architektura rzymska 37. Tajemnice sprzed wieków Jak odkryto Pompeje? - okoliczności zniszczenia miasta - odkrycie ruin Pompejów - wygląd starożytnego miasta 38. Osiągnięcia Rzymian - związki między kulturą rzymską i grecką - Koloseum - akwedukty - prawo rzymskie - literatura rzymska 39. Pierwsi chrześcijanie - Palestyna w czasach rzymskich - Jezus i jego nauki - powstanie i rozwój chrześcijaństwa - symbole chrześcijańskie - zasady wiary chrześcijańskiej - prześladowania pierwszych chrześcijan - zwycięstwo religii chrześcijańskiej - podziały w Kościele chrześcijańskim 40. Koniec świata starożytnego - kryzys cesarstwa rzymskiego - podział cesarstwa - wędrówka ludów - Hunowie - upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego 41. Powtórzenie wiadomości starożytny Rzym 42. Sprawdzian wiadomości starożytny Rzym terminy: Forum Romanum, łaźnia (termy), amfiteatr, atrium, perystyl, Ołtarz Pokoju, westalki, trójca kapitolińska Daty: 79 r. n.e., 1748 r., 1861 r. Postać: Giuseppe Fiorelli zna wydarzenia związane z datami: 449 r. p.n.e., 125 r. n.e., 70 82 r. n.e. - przedstawia dokonania postaci: Galen, Wespazjan, Tytus, Justynian, Wergiliusz, Horacy, Owidiusz, Liwiusz, Tacyt, Swetoniusz, Mecenas terminy: mozaika, Koloseum, akwedukt, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana, mecenas daty: 7 4 r. p.n.e., 303 304 r., 313 r., 392 r. postacie: Jezus z Galilei, Herod Wielki, Poncjusz Piłat, Paweł z Tarsu, Trajan, Konstantyn Wielki, Teodozjusz Wielki - poprawnie posługuje się terminami: Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, chrystogram, Pismo Święte, Ewangelia, teologia, katolicy, sobór, papież, heretyk, zabobon daty: 395 r., 451 r., 476 r. postacie: Dioklecjan, Konstantyn Wielki, Teodozjusz Wielki, Attyla, Odoaker, Romulus Augustulus terminy: wielka wędrówka ludów, barbarzyńcy, Wandal, Hun Początki Średniowiecza 7
43. Bizancjum - sytuacja w Bizancjum po upadku Rzymu - panowanie Justyniana I Wielkiego - wzrost znaczenia Konstantynopola - Hagia Sophia - kultura i nauka w Bizancjum - początki rozłamu w Kościele chrześcijańskim 44. Początki islamu - Arabowie - działalność Mahometa - islam zasady wiary - meczet - podboje arabskie - nauka i kultura Arabów 45. Państwo Franków - Europa zachodnia po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - Merowingowie i Karolingowie - Karol Wielki i odnowienie cesarstwa na zachodzie - kultura, nauka i sztuka w państwie Franków 46. Rzesza Ottonów - podział państwa Franków - cesarstwo Ottonów - Otton I i Otton III Daty: 330 r., 395 r., 527 r., 1054 terminy: Bizancjum, Hagia Sophia, ogień grecki, ikona, katolicyzm, prawosławie, bazylika, Nowy Rzym, schizma wschodnia daty: 622 r., 630 r., 632 r., 711 r. postać: Mahomet terminy: islam, Allach, muzułmanie, hidżra, Koran, szariat, dżihad, meczet, świątynia Kaaba, minaret, kalif, arabeska daty: 496 r., 732 r., 800 r., 814 r. postacie: Chlodwig, Karol Młot, Pepin Krótki, KarolWielki, Einhard terminy: arianizm, majordom, marchia, margrabia, hrabia, hrabstwo, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła, renesans karoliński, retoryka, dialektyka, kaligrafia, manuskrypt, miniatura daty; 843 r., 962 r. postacie: Ludwik Pobożny, Ludwik Niemiecki, Karol Łysy, Lotariusz (Lotar), Otton I, Otton III, Henryk II terminy: traktat w Verdun, Rzesza Niemiecka, uniwersalizm - idea uniwersalizmu 47. Seniorzy i wasale, czyli początki feudalizmu Senior, wasal, komendacja, inwestytura, drabina feudalna, feudum, wyrażenie: wasal mojego wasala nie jest moim wasalem 48. Najazdy Normanów - Normanowie życie i zajęcia ludności - religia Normanów Data: 1066 r. postacie: Leif Eriksson, Robert Giuscard Wilhelm Zdobywca Treści w podręczniku dla klasy drugiej(zalecane jednak już w klasie pierwszej) 8
- podboje wikingów - powstanie państw skandynawskich - okoliczności pojawienia się Normanów w Ameryce 49. Tajemnice sprzed wieków Sekrety tkaniny z Bayeux - podbój Anglii przez Normanów - historia tkaniny z Bayeux - wyniki badań nad tkaniną z Bayeux 50. Słowianie i Węgrzy - wędrówka Słowian - pierwsze państwa słowiańskie - działalność Cyryla i Metodego - najazdy Węgrów - powstanie Rusi 51. Między papiestwem a cesarstwem - kryzys kościoła w X w. - reforma kościoła - schizma wschodnia - spór o inwestyturę 52. Powtórzenie wiadomości początki średniowiecza 53. Sprawdzian wiadomości początki średniowiecza 54. Pradzieje ziem polskich - kultury archeologiczne na ziemiach polskich - Biskupin - gospodarka ziem polskich - religia Słowian 55. Tajemnice sprzed wieków Kiedy powstała osada w Biskupinie? - okoliczności powstania osady w Biskupinie - dendrochronologia 56. Początki państwa polskiego - plemiona polskie - państwo Mieszka I - organizacja państwa Mieszka I terminy: Normanowie (wikingowie), runy, drakkary, snekkary, kościół klepkowy Daty: 1066 r., 1070 r. postacie: Wilhelm Zdobywca, Edward Wyznawca, Harold, Matylda, biskup Odo termin: tkanina z Bayeux daty: X w., 1054 r., 1075 r., 1077 r., 1122 r. postacie: Sylwester II, Grzegorz VII i Henryk IV terminy: Cluny, prawo kanoniczne, schizma wschodnia, ekskomunika, prawosławie, dyktat papieski, inwestytura, Canossa, konkordat wormacki, synod daty: IV V w., VII w., IX w., 863 r., 955 r., 988 r., 1001 r. postacie: Samon, Rościsław, Cyryl, Metody, Świętopełk, Włodzimierz Wielki, Stefan Wielki terminy: Słowianie, głagolica, cyrylica, latopis, Lechowe Pole Polska pierwszych Piastów terminy: kurhan, kamienne kręgi, kultura archeologiczna, dymarka daty: VIII w. p.n.e., 1933 r. postacie: Walenty Szwajcer, Józef Kostrzewski termin: dendrochronologia daty: IX w., 966 r., 972 r., 991 r. postacie: Mieszko I, Dobrawa, Ibrahim ibn Jakub, Jordan terminy: Geograf Bawarski, drużyna książęca, woj, szyszak, kolczuga, danina, Dagome iudex, kmieć, ludność służebna 9
- chrzest Polski - Dagome iudex - podboje Mieszka I 57. Państwo Bolesława Chrobrego - panowanie Bolesława Chrobrego - misja św. Wojciecha - zjazd gnieźnieński - gród w Gnieźnie - podboje Bolesława Chrobrego - koronacja królewska 58. Kryzys i odbudowa państwa Piastów - panowanie Mieszka II - upadek państwa polskiego - rządy Kazimierza Odnowiciela i odbudowa państwa polskiego - panowanie Bolesława Śmiałego - Polska w sporze o inwestyturę między cesarstwem a papiestwem - konflikt króla Bolesława z biskupem Stanisławem 59. Panowanie Bolesława Krzywoustego - panowanie Władysława Hermana - konflikt między Bolesławem a Zbigniewem - najazd niemiecki na ziemie polskie - podbój Pomorza - statut Bolesława Krzywoustego - początki rozbicia dzielnicowego 60. Tajemnice sprzed wieków Kto spisywał dzieje Polski? - źródła historyczne dotyczące początków państwa polskiego - obiektywizm i prawda historyczna 61. Powtórzenie wiadomości Polska pierwszych Piastów 62. Sprawdzian wiadomości Polska pierwszych Piastów daty: 997 r., 1000 r., 1002 1018 r., 1025 r. postacie: Bolesława Chrobry, Oda, biskup Wojciech, Otton III, Radzim Gaudenty, Gall Anonim, Thietmar, Henryk II, Świętopełk terminy: kasztelan, relikwie, czynszownik, metropolia, kanonizacja, włócznia św. Maurycego, gród, Grody Czerwieńskie, zjazd gnieźnieński daty: 1025 r., 1034 r., 1039 r., 1076 r., 1079 r. postacie: Mieszko II, Bezprym, Konrad II, Jarosław Mądry, Kazimierz Odnowiciel, Miecław, Brzetysław, Bolesław Śmiały, biskup Stanisława ze Szczepanowa terminy: trybut, denar daty: 1102 r., 1108 r., 1109 r., 1116 r., 1124 r., 1138 r. postacie: Władysław Herman, Bolesław Krzywousty, Zbigniew, Sieciech, Henryk V, Władysław Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko Stary, Henryk Sandomierski, Kazimierz Sprawiedliwy terminy: wojewoda, statut, seniorat, senior, dzielnica senioralna Ewentualnie 2 lekcje Ewentualnie 2 lekcje Ewentualnie 2 lekcje Treści nauczyciel może pominąć (szczególnie w sytuacji kiedy powtórzenia wymagają treści zawarte w podstawie programowej) 10
11