Prywatne Żeńskie Liceum Ogólnokształcące Sióstr Urszulanek U.R. Pl. Nankiera 16 50-140 Wrocław Szkolna lista tematów z języka polskiego matura 2014 r. LITERATURA 1. Psalmy w literaturze polskiej przemiany gatunku. Omów zagadnienie na wybranych 2. Sacrum w literaturze. Omów zjawisko, analizując wybrane utwory. 3. Literackie reinterpretacje mitów antycznych. Scharakteryzuj sposoby i cele tego zjawiska (na wybranych przykładach). 4. Polska literatura współczesna w poszukiwaniu mitu. Omów sposoby i cele sięgania po stylizację mityczną w wybranych utworach. 5. Różne sposoby funkcjonowania tradycji horacjańskiej w literaturze polskiej. Omów na wybranych 6. Idealizm jako postawa życiowa wybranych postaci literackich. Scharakteryzuj typ postawy i omów jej funkcje, odwołując się do wybranych przykładów. 7. Poeci odrzuceni, przeklęci. Omów temat, analizując dzieła wybranych twórców. 8. Portret czy karykatura? Społeczeństwo w dziele literackim. Przeanalizuj sposoby ujmowania problematyki w wybranych utworach. 9. Omów funkcje portretu mędrca w literaturze, analizując wybrane utwory. 10. Satyra prawdę mówi...? Porównaj twórczość wybranych współczesnych satyryków z satyrami dawniejszych epok. 11. Mity narodowe w literaturze polskiej. Omów ich funkcjonowanie na podstawie analizy wybranych utworów. 12. Narracja autobiograficzna w literaturze polskiej na przestrzeni wieków. Omów funkcje zastosowanej przez autorów strategii. 13. Manifestacje etyki konradowskiej w wybranych utworach literackich. Omów na wybranych 14. Ortodoksyjne i nieortodoksyjne wizje pasji w wybranych utworach literackich. Na wybranych przykładach porównaj funkcje motywu. 15. Świat widziany oczyma pisarzy-reporterów. Omów najważniejsze problemy poruszane przez współczesną literaturę faktu. 1
16. Dzieło literackie jako narzędzie polemiki filozoficznej lub światopoglądowej. Omów zagadnienie na wybranych 17. Niepogodzeni ze światem. Przedstaw na wybranych przykładach portrety bohaterów zbuntowanych. 18. Humor jako wyraz stosunku autora do świata przedstawionego. Omów zagadnienie na wybranych 19. Nie-ludzcy bohaterowie literaccy. Omów sposoby ich kreowania oraz funkcję w wybranych utworach. 20. Pomiędzy konwencją a grozą obrazy wojny w wybranych utworach literackich. Omów różne sposoby ujmowania motywu na przykładzie wybranych dzieł. 21. Wizerunek literacki człowieka sukcesu na przykładzie utworów różnych epok. Omów na wybranych 22. Dzieło literackie jako testament (autora). Omów zagadnienie na wybranych 23. Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata. Omów na przykładach wybranych utworów. 24. Wielkie monologi w literaturze. Przedstaw ich wpływ na charakterystykę postaci bohatera, analizując i interpretując wybrane teksty z różnych epok. 25. Literackie wizje rozwoju cywilizacji w wybranych utworach. Omów je i poddaj ocenie. 26. Jezus literatów. Zaprezentuj wizerunek tej postaci i omów jego funkcje w wybranych utworach. 27. Parabola jako sposób wyrażania rzeczywistości. Na przykładach dzieł różnych twórców określ jej funkcje w tekstach literackich. 28. Literackie testamenty. Omów wypowiedzi tego typu na przykładach utworów o charakterze testamentowym. 29. Portrety bohaterów literackich i teorie psychologiczne związane z ich kreacjami. Omów wzajemne zależności pomiędzy nimi, analizując wybrane dzieła. 30. Świat jest teatrem... (W. Shakespeare). Zbadaj i omów funkcjonowanie toposu theatrum mundi w wybranych tekstach literackich. 31. List jako sposób wypowiedzi literackiej. Omów na przykładach dzieł literackich różnych epok. 32. Baśniowość jako element struktury dzieła literackiego. Omów funkcje tego zabiegu stylizacyjnego, analizując wybrane dzieła literackie. 33. Scharakteryzuj i omów funkcje wykorzystania techniki naturalistycznej w literaturze (na wybranych przykładach). 34. Na wybranych przykładach przedstaw różne ujęcia motywu zbrodni i kary w literaturze. 2
35. Różne oblicza miłości. Omów jej wizerunki, analizując wybrane utwory. 36. Mitologizacja i demitologizacja wsi. Na podstawie wybranych utworów omów zjawiska, które magicznie interpretują rzeczywistość oraz ją obalają. 37. Czym straszy współczesna literatura grozy? Na wybranych przykładach omów środki i sposoby wzbudzania uczucia strachu. 38. Historia jako temat literacki. Omów jej rolę i funkcję kreowania rzeczywistości dzieła literackiego na przykładach wybranych tekstów. 39. Motywy tańca i wesela. Przedstaw i porównaj funkcjonowanie tych motywów w wybranych dziełach literackich. 40. Obraz kobiety w literaturze polskiej. Na podstawie wybranych dzieł literackich scharakteryzuj kobieca psychikę. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Funkcjonowanie mitu w literaturze i kulturze współczesnej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach różnych tekstów kultury. 2. Dziedzictwo antyku. Porównaj sposoby funkcjonowania motywów mitologicznych w kulturze współczesnej. 3. Orientalizm w literaturze i sztuce. Omów zjawisko i sposób jego funkcjonowania na podstawie wybranych utworów. 4. Tradycje epickie w literaturze i sztuce epok dawniejszych i współcześnie. Omów zagadnienie na wybranych 5. Między prawdą a legendą. Na przykładach wybranych tekstów kultury wyjaśnij, jak literatura i sztuka tworzą legendy osobowe. 6. Podróże do przeszłości bohaterów literackich i filmowych. Omów, analizując celowo dobrane przykłady dzieł. 7. O których dziełach literackich, plastycznych i filmowych mogłabyś powiedzieć, że kształtują wyobrażenia polskości? Odpowiedź uzasadnij, analizując celowo dobrane utwory. 8. Funkcja dialogu z dziełami dawnych mistrzów w utworach współczesnych pisarzy. Omów na wybranych 9. Funkcje martwej natury w literaturze i malarstwie. Przeanalizuj wybrane dzieła. 10. Doświadczenie Holocaustu w wybranych utworach literackich i filmowych. Omów na wybranych 11. Współzależności pomiędzy dziełami literackimi, plastycznymi, filmowymi, itd. wybranego artysty, uprawiającego różne dziedziny sztuki (np. Norwid, Wyspiański, Schulz, Konwicki...). Omów, analizując wybrane utwory. 12. Klasyka literatury w interpretacji współczesnych twórców teatralnych i filmowych. Omów, analizując porównywane dzieło literackie z jego wersją teatralną lub filmową. 3
13. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie. Omów jego najciekawsze Twoim zdaniem wykorzystania. Scharakteryzuj kryteria oceny, jakimi się posłużyłaś przy wyborze. 14. Obrazy rewolucji w literaturze i innych sztukach (malarstwo, film). Analiza porównawcza wybranych dzieł. 15. Tendencyjność w literaturze i innych sztukach. Przedstaw sposoby realizowania celów propagandowych w wybranych dziełach (literackich, plastycznych, filmowych). 16. Moralistyczna krytyka kapitalizmu. Omów problematykę wybranych tekstów kultury, których akcja osadzona jest w rzeczywistości wolnorynkowej. 17. Tradycja polskości. Analizując wybrane teksty kultury scharakteryzuj stosunek artystów różnych epok do dziedzictwa przeszłości. 18. Realistyczne i symboliczne portrety totalitaryzmów. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych utworów literackich i filmowych. 19. Mit ziemiański w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na przykładzie wybranych tekstów kultury polskiej. 20. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziełach sztuki. Przeanalizuj wybrane dzieła. 21. Literatura, sztuka i architektura jako wyraz filozofii swoich czasów. Omów na przykładzie jednej wybranej epoki. 22. Małe ojczyzny w literaturze i filmie. Na wybranych przykładach omów funkcję motywu. 23. Artysta jako bohater literacki, teatralny i filmowy. Przedstaw funkcje motywu w wybranych dziełach. 24. Didaskalia w dramacie i jego inscenizacji. Omów funkcje i wzajemne relacje na wybranych 25. Polacy jako bohaterowie utworów (literackich, plastycznych, muzycznych lub filmowych) niepolskich autorów. Omów funkcje, jakie pełnią w wybranych dziełach. 26. Od Uczty Platona do (np.) Wielkiego żarcia Marco Ferreriego. Biesiada jako pretekst do mówienia rzeczy ważnych. Przedstaw przemiany motywu w dziełach sztuki różnych epok. 27. Omów zjawisko kiczu w literaturze i innych dziedzinach sztuki oraz przedstaw, w jaki sposób jest on obecny we współczesnej kulturze (na wybranych przykładach). 28. Literatura i sztuka jako źródła wiedzy o potrzebie piękna w życiu codziennym różnych epok. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach dzieł literackich i z innych dziedzin sztuki. 29. Aktor (na scenie i w życiu) - bohater dzieła sztuki. Omów funkcje motywu na wybranych przykładach dzieł literackich i innych dziedzin sztuki. 30. Rozwój techniki wyraz potęgi człowieka czy zagrożenie dla cywilizacji? Omów, analizując wybrane dzieła literackie i filmowe. 31. Światy alternatywne w literaturze i filmie. Omów funkcje ich kreacji, odwołując się do wybranych dzieł literackich i filmowych. 4
32. Na wybranych przykładach przedstaw funkcje i sposoby realizacji alegorii w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 33. Aluzje literackie we współczesnej reklamie przedstaw wybrane przykłady i omów ich funkcje. 34. Przedstaw i porównaj kanony piękna w literaturze i innych dziedzinach sztuki dwóch wybranych epok (na wybranych przykładach). 35. Na wybranych przykładach dzieł literackich i plastycznych lub filmowych omów funkcje oniryzmu w kreowaniu rzeczywistości artystycznej. JĘZYK 1. Komizm i jego odmiany. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory. 2. Sztuka przemawiania. Omów funkcje stosowanych chwytów retorycznych w publicystyce epoki renesansu, baroku i oświecenia (na wybranych przykładach). 3. Literackie skrzydlate słowa w różnych odmianach współczesnej polszczyzny. Omów, analizując zgromadzony materiał językowy. 4. Język wyrażania uczuć w różnych epokach. Omów, analizując celowo zgromadzony materiał językowy. 5. Funkcje makaronizmów w dawnej i współczesnej polszczyźnie. Omów, analizując celowo zgromadzony materiał językowy. 6. Mass media jako źródło frazeologizmów. Omów, analizując celowo zgromadzony materiał językowy. 7. Nowe typy komunikatów (SMS, e-mail, chat...). Przeanalizuj ich stylistykę na celowo zgromadzonym materiale językowym. 8. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich. Na przykładach omów mechanizmy kreacji postaci literackiej za pośrednictwem jej sposobu mówienia. 9. Język a kultura alternatywna. Odwołując się do znanych sobie przykładów, scharakteryzuj najważniejsze zjawiska języka subkultur młodzieżowych. 10. Współczesna polska nowomowa. Scharakteryzuj środki językowe i funkcje, analizując celowo dobrany materiał językowy. 11. Język potoczny w literaturze współczesnej. Omów funkcje takich zabiegów stylizacyjnych, analizując celowo zgromadzony materiał. 12. Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na wybranych 13. Tabu językowe we współczesnej polszczyźnie. Omów zjawisko analizując zgromadzony materiał językowy. 5
14. Jak w polszczyźnie odzwierciedla się kultura naszych przodków? Analiza zgromadzonego materiału językowego. 15. Moda językowa we współczesnej polszczyźnie. Omów zjawisko analizując zgromadzony materiał językowy. 16. Archaizacja na wybranych przykładach omów sposoby oraz funkcje tego zabiegu stylistycznego. 17. Współczesne zapożyczenia wyrazowe z języków obcych. Omów zjawisko analizując zgromadzony materiał językowy. 18. Historia zapożyczeń wyrazowych z języków obcych jako źródło wiedzy o dziejach Polski. Omów zagadnienie, analizując zgromadzony materiał językowy. 19. Język Twoich rówieśników. Scharakteryzuj, analizując celowo dobrany materiał językowy. 20. Perswazyjna funkcja języka. Omów na wybranych przykładach tekstów propagandowych i reklamowych. 21. Ślady Biblii we współczesnej polszczyźnie. Omów zagadnienie na podstawie celowo zgromadzonego materiału językowego (związki frazeologiczne, przysłowia i przenośne znaczenia wyrazów). 22. Najważniejsze problemy współczesnej kultury języka (polskiego). Przedstaw zagadnienie na podstawie analizy wypowiedzi uznanych specjalistów w tej dziedzinie. 23. Funkcje czynników pozawerbalnych w procesie komunikacji. Przedstaw zagadnienie na celowo dobranych 24. Zanalizuj nazwy własne w wybranych dziełach literackich i omów ich funkcje. 25. Stylistyka i obyczaj językowy użytkowników portali społecznościowych. Omów zjawisko analizując zgromadzony materiał językowy. 6