Wymagania edukacyjne z przyrody Na podstawie Programu nauczania przyrody Tajemnice przyrody Jadwigi Golanko, wyd. Nowa Era, opracowała Agnieszka Pajerska OCENA NIEDOSTATECZNA Uczeo nie spełnia wymagao na ocenę dopuszczającą oraz uzyskuje ponad 90% ocen niedostatecznych ze wszystkich form sprawdzania wiadomości. Nie wykazuje aktywności na lekcjach, nie odrabia prac domowych, na lekcje przychodzi nieprzygotowany. Nie wykazuje chęci poprawy ocen, a posiadane braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają edukację na wyższym poziomie. OCENA DOPUSZCZAJĄCA Uczeo spełnia szczegółowe wymagania edukacyjne na ocenę dopuszczającą. W ciągu półrocza/roku uzyskał większośd ocen dopuszczających ze wszystkich form sprawdzania wiadomości. Rzadko aktywnie uczestniczy w lekcji ale z pomocą nauczyciela potrafi wykonad najprostsze zadania, posługuje się niektórymi pomocami dydaktycznymi. Systematycznie prowadzi zeszyt, wykazuje chęd poprawy ocen. OCENA DOSTATECZNA Uczeo spełnia szczegółowe wymagania edukacyjne na ocenę dostateczną. Z pomocą nauczyciela jest w stanie zrozumied ważniejsze zagadnienia, jednak nie umie wykorzystad ich do rozwiązywania problemów, posługuje się ważniejszymi pomocami dydaktycznymi. W ciągu półrocza/roku uzyskał większośd ocen dostatecznych ze wszystkich form sprawdzania wiadomości. Stara się byd aktywny, jednak nie zawsze jest przygotowany do lekcji, stara się odrabiad zadania domowe, systematycznie prowadzi zeszyt. OCENA DOBRA Uczeo spełnia szczegółowe wymagania edukacyjne na ocenę dobrą. Przeważnie swobodnie posługuje się pojęciami przyrodniczymi, czasami stawia rzeczowe pytania, poprawnie prowadzi obserwacje i doświadczenia oraz często wyciąga z nich poprawne wnioski. W ciągu półrocza/roku uzyskał większośd ocen dobrych ze wszystkich form sprawdzania wiadomości oraz poprawił w wyznaczonym terminie ewentualne oceny niedostateczne z prac klasowych. Odrabia zadania domowe, zazwyczaj wykazuje zaangażowanie w pracę na lekcji. Poprawnie posługuje się większością przyrządów i pomocy dydaktycznych. OCENA BARDZO DOBRA Uczeo spełnia szczegółowe wymagania edukacyjne na ocenę bardzo dobrą. Swobodnie posługuje się pojęciami przyrodniczymi, stawia rzeczowe pytania, planuje obserwacje i doświadczenia oraz wyciąga z nich poprawne wnioski. W ciągu całego półrocza/roku uzyskuje minimum dobre oceny z prac klasowych, posiada większośd ocen bardzo dobrych. Aktywnie i systematycznie pracuje na lekcjach, odrabia wszystkie zadania domowe, jest zawsze przygotowany do lekcji, systematycznie prowadzi zeszyt przedmiotowy i dwiczenia. Umiejętnie posługuje się przyrządami i pomocami dydaktycznymi (kompasy, mapy, klucze, globusy etc.) OCENA CELUJĄCA Uczeo spełnia wszystkie wymagania edukacyjne na ocenę bardzo dobrą, a ponadto wykazuje wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania. Bierze aktywny udział w konkursach przedmiotowych z przyrody i zajmuje w nich wysokie miejsca. Odznacza się wysoką aktywnością na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych. Ponadto nie uzyskał żadnej oceny niedostatecznej w ciągu całego półrocza/roku, jest zawsze przygotowany do lekcji i odrabia wszystkie zadania domowe.
Warunki i tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej Uczeo może się starad o ustalenie wyższej niż przewidywana oceny klasyfikacyjnej na koniec roku z przyrody jeżeli: - nie posiada nieobecności nieusprawiedliwionych na lekcjach, - wykazywał się aktywną pracą na zajęciach; - napisał wszystkie przewidziane prace klasowe, uzyskując z nich pozytywne oceny, - na bieżąco nadrabiał i uzupełniał zaległości w nauce spowodowane nieobecnością usprawiedliwioną, - zazwyczaj był przygotowany do zajęd. Sposób uzyskania wyższych niż przewidywane rocznych ocen klasyfikacyjnych: - sprawdzian pisemny w formie testu z zadaniami otwartymi i zamkniętymi z materiału obowiązującego w programie nauczania danej klasy, z którego należy uzyskad co najmniej 75% punktów możliwych do osiągnięcia.
Dział 1. Odkrywamy tajemnice map wykonuje rysunek przedmiotu w podanej skali, mając podane wymiary; wyjaśnia, co to jest plan obszaru; oblicza odległośd na planie lub mapie za pomocą podziałki liniowej, wykorzystując kroczek, cyrkiel lub linijkę; odczytuje wartośd wysokości względnej i bezwzględnej wzniesienia przedstawionego na rysunku; wymienia rodzaje wzniesieo; wskazuje na mapie ogólnogeograficznej miasta wojewódzkie, rzeki, jeziora Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przyrody, dla klasy V oblicza wymiary przedmiotów lub obiektów w skali 1:10; 1:100; oblicza odległośd rzeczywistą za pomocą skali liniowej, wykorzystując kroczek, cyrkiel lub linijkę; wyjaśnia pojęcia:, wysokośd względna, wysokośd bezwzględna i zapisuje ją; odczytuje wysokośd punktu na poziomicy; odczytuje na mapie wysokości bezwzględne gór; rozpoznaje formy terenu na mapie ogólnogeograficznej; Dział 2. Poznajemy naszą ojczyznę i inne kraje sąsiadujące opisuje rolę wybranej siły wymienia siły kształtujące zewnętrznej w kształtowaniu powierzchnię; podaje przykłady powierzchni ziemi; odczytuje z wpływu człowieka na zmiany mapy nazwy krain tworzących zachodzące na powierzchni wybrany pas ukształtowania ziemi; wyjaśnia, na czym polega powierzchni Polski; zaznacza na pasowośd ukształtowania mapie Wisłę od źródła do ujścia; powierzchni Polski; wymienia odczytuje z mapy nazwy trzech nazwy pasów ukształtowania jezior; wymienia przykłady powierzchni Polski; zaznacza na drzew iglastych i liściastych mapie Odrę od źródła do ujścia; rosnących w polskich lasach; wymienia typy zbiorników zapisuje nazwę województwa, wodnych występujących powiatu, gminy, w której w Polsce; zaznacza na mapie mieszka; zaznacza Polskę na naturalne zbiorniki wodne; mapie Europy i świata; wymienia jednostki podziału wyjaśnia, co to jest plan przedmiotu; oblicza wymiary przedmiotu w różnych skalach, np. 1:5; 1:20; 1:50; odczytuje przybliżoną wysokośd punktu położonego między poziomicami; odczytuje z mapy poziomicowej wysokośd względną; rozróżnia rodzaje zagłębieo; wyjaśnia pojęcia: barwy hipsometryczne, mapa ogólnogeograficzna poziomica; klasyfikuje wypukłe formy terenu, wykorzystując przedziały wysokości opisuje rolę sił zewnętrznych w kształtowaniu powierzchni ziemi; zaznacza na mapie główne dopływy Wisły i Odry; zaznacza na mapie jeziora zaporowe; zaznacza na mapie największe obszary bagienne w Polsce; wyjaśnia, dlaczego rozmieszczenie lasów w Polsce jest nierównomierne ; podaje nazwy województw sąsiadujących z tym, w którym mieszka; wymienia nazwy stolic krajów sąsiadujących z Polską; wyjaśnia, w jakim celu paostwa wyjaśnia, co to jest skala i zapisuje ją różnymi sposobami; wyjaśnia związek odległości na mapie z zastosowaną skalą (większa, mniejsza); oblicza rzeczywiste odległości między wskazanymi miastami, korzystając z podziałki liniowej; oblicza rzeczywiste wymiary obiektów, mając podane ich wymiary w skali, skalę i rodzaj skali; wyjaśnia pojęcie mapa poziomicowa; opisuje ukształtowanie terenu na podstawie mapy poziomicowej; wyjaśnia pojęcie: mapa hipsometryczna; wyjaśnia, na czym polega działanie sił wewnętrznych kształtujących powierzchnię ziemi; zaznacza na mapie dorzecze Wisły i Odry; wyjaśnia, w jakich celach tworzy się sztuczne zbiorniki wodne; opisuje zmiany lesistości Polski na przestrzeni dziesięciu wieków ; uzasadnia koniecznośd podziału administracyjnego kraju; analizuje informacje (wykresy, tabele) dotyczące powierzchni i liczby mieszkaoców wybranych krajów przelicza skale planów i map; oblicza odległośd na planie i mapie za pomocą skali liczbowej lub mianowanej; oblicza różnicę wysokości między najwyżej i najniżej położonymi punktami na terenie Polski, Europy i świata opisuje działalnośd lądolodu na obszarze Polski; opisuje, w jaki sposób powstają bagna; wyjaśnia, dlaczego niekorzystne jest sadzenie lasów jednogatunkowych; wymienia nazwy paostw europejskich: największych i najmniejszych, najmniej i najbardziej zaludnionych itp.; podaje nazwisko przynajmniej jednego Polaka działającego we władzach Unii Europejskiej
wymienia nazwy trzech krajów sąsiadujących z Polską; rozpoznaje symbole UE (flaga, hymn, waluta) administracyjnego Polski; wymienia nazwy wszystkich krajów sąsiadujących z Polską; podaje trzy przykłady praw, jakie mają obywatele UE Dział 3. Poznajemy sposoby ochrony przyrody wymienia rodzaje i źródła proponuje jedną obserwację zanieczyszczeo najbliższego i jedno doświadczenie otoczenia; wyjaśnia, co to są wykazujące zanieczyszczenie dzikie składowiska śmieci; najbliższego otoczenia; podaje przykłady działao wymienia miejsca, w których służących ochronie przyrody; powstają trujące pyły i gazy; podaje przykłady miejsc w wymienia źródła powstawania najbliższym otoczeniu, ścieków; wyjaśnia, dlaczego w których zaszły korzystne wysypiska stanowią zagrożenie i niekorzystne zmiany pod dla środowiska; wyjaśnia, co to wpływem działalności człowieka; są parki narodowe; podaje wymienia 2 3 formy ochrony przykłady obiektów przyrody w Polsce ;; wyjaśnia, na chronionych; opisuje sposób czym polega ochrona całkowita zachowania się na obszarach ; rozpoznaje rośliny i zwierzęta chronionych ; wyjaśnia, na czym chronione, które może spotkad polega ochrona częściowa ; w najbliższej okolicy rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt chronionych Dział 4. Poznajemy krajobrazy nizin rozpoznaje na zdjęciach rodzaje krajobrazów ; zaznacza na mapie Polski, Europy, świata Morze Bałtyckiego ; zaznacza na mapie pas pobrzeży, jeziora przybrzeżne, Żuławy Wiślane i 3 4 miejscowości turystyczne, w tym Gdaosk ; zaznacza na mapie największe i najgłębsze jezioro w Polsce ; zaznacza na mapie pas Nizin Środkowopolskich ; wymienia po dwie cechy krajobrazów: nizinnego wymienia rodzaje krajobrazów ;; wyjaśnia pojęcie morze śródlądowe ; rozpoznaje pospolite organizmy występujące w Morzu Bałtyckim ; opisuje cechy wybrzeża niskiego i wybrzeża wysokiego ; wymienia atrakcje turystyczne Gdaoska ;; wymienia cechy krajobrazu pojezierzy ;; opisuje krajobraz nizinny ; zaznacza na mapie miasta, w których dominuje krajobraz UE podejmują wspólne działania wyjaśnia, dlaczego lokalne zanieczyszczenia mogą stanowid zagrożenie dla odległych obszarów; wyjaśnia, dlaczego ścieki stanowią zagrożenie dla środowiska; wymienia działania człowieka służące ochronie przyrody; wyjaśnia cel ochrony przyrody; wyjaśnia, co to są rezerwaty przyrody; podaje przykłady organizmów objętych ochroną częściową ; porównuje zasady ochrony ścisłej i częściowej wymienia składniki, które należy uwzględnid, opisując krajobraz ;; wyjaśnia, dlaczego Morze Bałtyckie jest morzem słabo zasolonym ; rozpoznaje wybrane organizmy samożywne występujące w Morzu Bałtyckim ; wyjaśnia pojęcia: cieśnina, wydmy ruchome, depresja ; wyjaśnia, na czym polega niszcząca działalnośd morza ; opisuje krajobraz wybranego pojezierza ; opisuje krajobraz europejskich ; podaje przykłady działao UE mających na celu wsparcie krajów słabiej rozwiniętych opisuje sposób powstawania kwaśnych opadów i smogu ; wyjaśnia, dlaczego ścieki stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka; podaje przykłady unieszkodliwiania zanieczyszczeo przez przyrodę ; wskazuje różnice między parkiem narodowym a parkiem krajobrazowym; wyjaśnia, na czym polega ochrona gatunkowa podaje przykłady działalności człowieka skutkujące przekształcaniem krajobrazu ; wyjaśnia, dlaczego Morze Bałtyckie należy do mórz chłodnych ; charakteryzuje rozmieszczenie organizmów żyjących w Morzu Bałtyckim, uwzględniając głębokośd i zasolenie ; opisuje rolę Wisły w kształtowaniu krajobrazu nadmorskiego ; opisuje, w jaki sposób kształtował się krajobraz przedstawia idee akcji służących ochronie przyrody; podaje przykłady zwierzęcych roślin i zwierząt objętych ochroną w wybranych 3-4 parkach narodowych wskazuje pozytywne i negatywne skutki przekształcenia (lub nie) krajobrazu najbliższej okolicy ; opisuje sposób powstawania bryzy ; wymienia atrakcje turystyczne miast nadmorskich, np. Gdyni, Sopotu ; wymienia osobliwości przyrodnicze pojezierzy ;; wymienia nazwy rzadkich gatunków zwierzęcych roślin i zwierząt występujących na terenie p parków
i wielkomiejskiego ;; wymienia trzy zabytki, które warto obejrzed, będąc w Warszawie ;; rozpoznaje symbole parków narodowych pasa nizin ; wpisuje na mapie nazwy dwóch wskazanych parków narodowych wielkomiejski ; wymienia trzy atrakcje turystyczne Warszawy ; opisuje wybrany park narodowy (położenie, symbol, osobliwości przyrodnicze) Dział 5. Poznajemy krajobrazy wyżyn zaznacza na mapie Polski pas wymienia cechy krajobrazu wyżyn ; zaznacza na wyżyn: Śląskiej, Krakowskomapie: Wyżynę Śląską, Wyżynę -Częstochowskiej, Lubelskiej ;; Krakowsko- podpisuje na mapie nazwy -Częstochowską i Wyżynę głównych miast Wyżyny Lubelską ; rozpoznaje rośliny Lubelskiej ; opisuje dowolny uprawiane na Wyżynie zabytek Krakowa ; podaje Lubelskiej ; rozpoznaje na przykłady 2 3 zwierząt żyjących zdjęciach 2 3 zabytki Krakowa ; w Ojcowskim PN rozpoznaje symbole parków i Roztoczaoskim PN narodowych pasa wyżyn Dział 6. Poznajemy krajobrazy gór podpisuje na mapie Polski Góry Świętokrzyskie, Sudety i Karpaty ; na podstawie zdjęcia wymienia 2 3 cechy krajobrazu wysokogórskiego ; wymienia 2 3 cechy tatrzaoskiej pogody ;; podaje nazwy pięter roślinności w Tatrach ;; rozpoznaje symbole parków narodowych pasa gór wymienia trzy cechy krajobrazu Gór Świętokrzyskich i Karkonoszy ;; porównuje roślinnośd regla dolnego i regla górnego ; wymienia nazwy parków narodowych położonych w Górach Świętokrzyskich, Sudetach i Karpatach ;; wymienia 2 3 osobliwości wybranego górskiego parku Nizin Mazowieckich ; opisuje krajobraz wielkomiejski ; charakteryzuje parki narodowe położone w pasie nizin podaje przyczyny przekształcenia krajobrazu naturalnego Wyżyny Śląskiej w krajobraz miejsko- -przemysłowy ;; podaje przykłady działao człowieka służących poprawie stanu środowiska ; wymienia cechy krajobrazu krasowego ;; wymienia cechy suchorośli ;; wyjaśnia, w jaki sposób powstają wąwozy ; wymienia osobliwości Wawelu ;; opisuje krajobraz Ojcowskiego PN i Roztoczaoskiego PN opisuje krajobraz Gór Świętokrzyskich i Karkonoszy ; wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego ;; wyjaśnia, dlaczego roślinnośd w górach jest rozmieszczona piętrowo ; oblicza temperaturę powietrza na szczytach, znając temperaturę powietrza u podnóża gór ; charakteryzuje pojezierzy ; opisuje osobliwości przyrodnicze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich ;; opisuje zmiany, jakie zaszły w krajobrazie Nizin Środkowopolskich ; opisuje zmiany zachodzące w krajobrazie wielkomiejskim Warszawy ; opisuje proces przekształcania krajobrazu Wyżyny Śląskiej z naturalnego w miejsko- -przemysłowy ; podaje przykłady zmian w środowisku Wyżyny Śląskiej spowodowanych działalnością człowieka ; wyjaśnia pojęcie krasowienia ; wymienia przyczyny różnorodności świata roślin Wyżyny Krakowsko- -Częstochowskiej ;; opisuje czynniki, dzięki którym na Wyżynie Lubelskiej intensywnie rozwinęło się rolnictwo ; wyjaśnia pojęcie kotlin podkarpackich porównuje krajobraz Sudetów z krajobrazem Gór Świętokrzyskich ; charakteryzuje skały występujące w górach ; wymienia nazwy dużych tatrzaoskich jezior, jaskio i dolin ;; porównuje krajobraz Tatr Wysokich z krajobrazem Tatr Zachodnich ; opisuje cechy narodowych pasa nizin ; podaje przykłady wpływu środowiska na zdrowie ludzi ; wymienia postaci, w jakich węgiel występuje w skorupie ziemskiej ;; opisuje sposób wykorzystania poszczególnych postaci węgla ; opisuje wpływ turystyki na przyrodę parków narodowych ; wymienia nazwy rzadkich gatunków zwierzęcych roślin i zwierząt występujących w poznanych parkach narodowych wyżyn ; wymienia zasady, których należy przestrzegad, wybierając się w góry ;; opisuje wpływ turystyki na przyrodę parków narodowych pasa gór ; wymienia nazwy rzadkich gatunków zwierzęcych roślin i zwierząt występujących w górskich parkach narodowych ;
narodowego ; wybrany park narodowy gór budowy roślin z poszczególnych pięter umożliwiające im życie na danej wysokości ; opisuje poznane górskie parki narodowe Dział 7. Odkrywamy tajemnice świata roślin i grzybów wymienia miejsca występowania opisuje budowę zewnętrzną opisuje budowę zewnętrzną opisuje rolę poszczególnych mchów i paprotników, roślin mchu i paproci, rośliny skrzypów i widłaków ; wyjaśnia części ciała mchu ; wskazuje nasiennych, grzybów ;; nasiennej, grzyba ; opisuje pojęcia: rośliny nasienne, rośliny cechy wspólne w procesie rozpoznaje przedstawicieli znaczenie mchów w przyrodzie ; nagonasienne i okrytonasienne rozmnażania mchów mchów i paprotników ; podaje 3 4 przykłady znaczenia ; porównuje systemy i paprotników ; porównuje podpisuje na ilustracji organy roślin nasiennych w przyrodzie korzeniowe: palowy i wiązkowy budowę zewnętrzną paproci, rośliny nasiennej ; wymienia i dla gospodarki człowieka ; ; wyjaśnia, na czym polega skrzypów i widłaków ; podaje trzy przykłady znaczenia roślin opisuje rolę pędu nadziemnego rozmnażanie płciowe roślin ; przykłady różnych typów nasiennych ;; opisuje budowę roślin nasiennych ; wymienia opisuje rolę poszczególnych poznanych organów roślinnych ; zewnętrzną pędu nadziemnego funkcje liścia ;; rozpoznaje typy części kwiatu ; wyjaśnia porównuje budowę dwóch ; opisuje sposób rozmnażania systemów korzeniowych roślin ; znaczenie pojęd: zapylenie roślin okrytonasiennych np. rośliny ozdobnej przez podział ;; wyjaśnia, na czym polega i zapłodnienie ; charakteryzuje tulipana i mniszka lekarskiego ; podpisuje na rysunku rozmnażanie bezpłciowe roślin ; przystosowania owoców do opisuje proces zapylenia poszczególne części kwiatu ; podpisuje na rysunku części różnych sposobów i zapłodnienia u roślin podaje przykłady rozsiewania kwiatu ;; podpisuje na rozprzestrzeniania zawartych w okrytonasiennych ; opisuje nasion ;; podaje nazwy części schemacie etapy cyklu nich nasion ; wyjaśnia, dlaczego budowę owocu ; wymienia grzyba ;; na podstawie ilustracji rozwojowego rośliny grzyby tworzą odrębne różnice między grzybami i wymienia charakterystyczne okrytonasiennej ; wymienia królestwo ; opisuje budowę roślinami ; opisuje sposób cechy muchomora miejsca występowania grzybów grzybów wielokomórkowych (B postępowania w przypadku sromotnikowego ; rozpoznaje ;; odróżnia gatunki grzybów podejrzenia zatrucia grzybami 2 3 gatunki grzybów jadalnych ; jadalnych od gatunków grzybów dobiera przyrząd do trujących ; podaje po 2 3 obserwowanej części rośliny przykłady pozytywnej i negatywnej roli grzybów Dział 8. Odkrywamy tajemnice materii podaje przykłady ciał stałych, cieczy i gazów ; rysuje ułożenie drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach ; wymienia właściwości mechaniczne wybranych ciał stałych ;; podaje przykłady przedmiotów wykonanych z ciał kruchych, wyjaśnia, czym są drobiny ; opisuje wpływ temperatury na zmiany stanu skupienia substancji ;; rozpoznaje stan skupienia substancji na podstawie ułożenia drobin ; wymienia właściwości mechaniczne ciał stałych ;; porównuje właściwości wody w trzech stanach skupienia ; opisuje ułożenie drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach ; wyjaśnia, czym jest magnes ; podaje przykłady ciał przyciąganych i nieprzyciąganych przez magnes wyjaśnia, od czego zależą właściwości substancji ; porównuje ruch drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach ; wyjaśnia, dlaczego ciała stałe mają określony kształt i określoną objętośd ; opisuje wzajemne oddziaływanie opisuje budowę komórki roślinnej ; podaje przykłady chronionych gatunków paprotników ; podaje przykłady różnych przystosowao kwiatów do zapylania ; charakteryzuje porosty ; podaje przykłady grzybów chronionych wyjaśnia, czym jest atom ; podaje przykłady dwóch cieczy, w których nie zaobserwujemy zjawiska dyfuzji, np. woda i olej; woda i benzyna ; wyjaśnia pojęcie gęstości substancji ; wyjaśnia, co to jest próżnia ; wyjaśnia zasadę działania
twardych i sprężystych ;; podpisuje bieguny magnetyczne w magnesie ; wymienia czynniki wpływające na szybkośd parowania cieczy ; wymienia nazwy jednostek masy ;; podaje przykłady ciał stałych dobrze i źle przewodzących ciepło ; podaje przykłady wykorzystania w praktyce zjawiska rozszerzalności cieplnej cieczy ; podaje przykłady wykorzystania w życiu właściwości plastycznych i magnetycznych ciał stałych ;; określa właściwości cieczy w zakresie kształtu i ściśliwości ;; podaje sposób wyznaczenia masy ;; opisuje, popierając przykładami, zjawisko dyfuzji w gazach ; opisuje wpływ temperatury na objętośd gazów ; porównuje właściwości ciał stałych i cieczy w zakresie kształtu i ściśliwości ; oblicza masę substancji o danej objętości, mając daną masę 1 cm 3 tej substancji ; wyjaśnia pojęcia: przewodnik ciepła, izolator ciepła ; wyjaśnia, na czym polega nietypowa rozszerzalnośd cieplna wody ; porównuje zjawiska parowania i wrzenia magnesów ; wyjaśnia, na czym polega zjawisko dyfuzji w cieczach ; porównuje przebieg dyfuzji w cieczach i w gazach ; podaje przykłady zastosowania przewodnictwa cieplnego ciał stałych ; wyjaśnia związek rozszerzalności cieplnej ciał stałych z ich budową drobinową ; wyjaśnia, dlaczego szybkośd parowania cieczy zależy od jej temperatury termosu ; wyjaśnia wpływ temperatury powietrza na dokładnośd pomiarów wykonywanych przy użyciu metalowej taśmy mierniczej