Zamówienia dodatkowe i uzupełniające dotyczące robót budowlanych w świetle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych

Zamówienia dodatkowe i uzupełniające dotyczące robót budowlanych w świetle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych Toruń, 11.10.2011 r. Hubert Nowak, radca prawny Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko

Część I Zamówienia dodatkowe

Zamówienie dodatkowe definicja Art. 67 ust. 1 pkt 5) PZP Zamówienie udzielane w trybie zamówienia z wolnej ręki w przypadku udzielania dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień dodatkowych, nieobjętych zamówieniem podstawowym i nieprzekraczających łącznie 50 % wartości realizowanego zamówienia, niezbędnych do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, jeżeli: a) z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub b) wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego; 3

Zamówienie dodatkowe przesłanki Zamówienie dodatkowe może być udzielone w przypadku łącznego zaistnienia poniższych przesłanek: a) zamówienie wykonawcy; dodatkowe zostanie udzielone dotychczasowemu b) zamówienie dodatkowe dotyczy usług lub robót budowlanych; c) zamówienie dodatkowe nie jest objęte zamówieniem podstawowym; d) zamówienie dodatkowe nie przekracza łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia (czyli wartości umowy zawartej z wykonawcą zamówienia podstawowego); e) zamówienie dodatkowe jest niezbędne do prawidłowego wykonania zamówienia podstawowego; f) wykonanie zamówienia dodatkowego stało sie konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia jeżeli: z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby niewspółmiernie wysokich kosztów lub wykonanie zamówienia podstawowego wykonania zamówienia dodatkowego. jest uzależnione od 4

Nie zachowanie przesłanek do udzielenia zamówień dodatkowych według taryfikatora Udzielenie zamówień dodatkowych bez przesłanek i bez przekroczenia przewidzianych dla nich progów 25 % wartości dofinansowania do zamówienia dodatkowego Udzielenie zamówień dodatkowych bez przesłanek i z przekroczeniem przewidzianych dla nich progów 25 % wartości dofinansowania do zamówienia dodatkowego + 100% dofinansowania przekraczającego progi dla zamówień dodatkowych Udzielenie zamówień dodatkowych z zachowaniem przesłanek ale z przekroczeniem przewidzianych dla nich progów 100% wartości dofinansowania przekraczającego progi dla zamówień dodatkowych 5

Materiały dodatkowe - wytyczne do interpretacji przesłanek dla zamówień dodatkowych Przyjęte w dniu 18 listopada 2010 r. przez Komitet Stały Rady Ministrów na wniosek Prezesa UZP: Wytyczne dotyczące interpretacji przesłanek pozwalających na przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki i zapytania o cenę. www.uzp.gov.pl 6

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKD/KND/26/10 w zakresie legalności wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki art. 67 ust. 1 pkt 3 )i 5) Przedmiot zamówienia: remont budynku Wartość zamówienia: 78 638,62 zł (20 282,85 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Z uzasadnienia zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki wynika, iż w postępowaniu o udzielenie wcześniejszego zamówienia, w wyniku błędu w programie komputerowym w czasie scalania dwóch przedmiarów robot, doszło do wykasowania danych dotyczących II piętra. Trudno uznać za nieprzewidywalną okoliczność związaną z wystąpieniem błędu w programie komputerowym w czasie scalania dwóch przedmiarów robot, w wyniku czego doszło do wykasowania danych dotyczących II piętra. A zatem nie można uznać, iż udzielenie zamówienia publicznego w trybie zamówienia z wolnej ręki nastąpiło w wyniku wystąpienia sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia. W przedmiotowej sprawie bowiem nie ulega wątpliwości fakt, iż gdyby zamawiający na etapie przygotowania postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego dochował należytej staranności, dokumentacja projektowa byłaby zgodna z oczekiwaniami zamawiającego jeśli chodzi o zakres przedmiotu zamówienia. 7

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKD/BK/25804/KZ/500/09 w zakresie legalności wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki art. 67 ust. 1 pkt 5) lit. b) Przedmiot zamówienia: budowa kompleksu dydaktyczno sportowego Wartość zamówienia: 8.735.879,13 zł (2.253.199,33 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Podstawami dla udzielenia zamówienia dodatkowego było decyzje Rady Gminy o podjęciu działań związanych z budową ujęcia wód termalnych w związku z budową Kompleksu Dydaktyczno-Sportowego, podjęcie decyzji o rozszerzeniu zakresu budowy o wybudowanie zadaszenia płyty sztucznego lodowiska, o rozbudowie parkingów oraz układu komunikacyjnego w rejonie Kompleksu Dydaktyczno Sportowego oraz o zakupie montażu szafek ubraniowych. Wybudowanie zadaszenia płyty sztucznego lodowiska zamawiający umotywował polepszeniem walorów użytkowych obiektu, a także większą możliwością jego wykorzystania, zwłaszcza w okresie letnim. Przyczyną rozbudowy parkingu było to, iż Gmina dopiero po udzieleniu zamówienia stała się właścicielem kolejnych terenów wzdłuż ulicy Sportowej. Zmiany w instalacjach budowanego obiektu, dostosowujące go do wykorzystania energii termalnej wiązały się z uzyskaniem przez Gminę koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża wód termalnych. Zakupienie i zamontowanie szafek ubraniowych w ramach zamówienia dodatkowego zamawiający argumentował tym, iż w trakcie realizacjizamówieniapodstawowego został zaprojektowany i wykonywany system zarządzania obiektem (BMS) i system obsługi klienta ESOK. 8

c.d. Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Ustalono, że wszystkie szafki basenowe, szafki obsługujące salę gimnastyczną i szafki w szkołach muszą być zintegrowane z systemem obsługi klientai systemem kontroli dostępu. W ocenie Prezesa Urzędu, zamawiający nie wykazał spełnienia wszystkich przesłanek wskazanych w art. 67 ust. 1 pkt 5 lit. b) ustawy, w szczególności zdaniem Prezesa Urzędu: zamawiający nie wykazał, aby wykonanie zamówienia podstawowego było uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego; zamawiający nie wykazał, aby wykonanie zamówienia dodatkowego było niezbędne do prawidłowego wykonania zamówienia podstawowego; w przedstawionym stanie faktycznym nie mamy do czynienia z zamówieniem dodatkowym, którego realizacji nie można było wcześniej przewidzieć (nieprzewidywalność sytuacji, z której zaistnieniem związana jest konieczność wykonania zamó0wienia dodatkowego powinna mieć charakter obiektywny i bezwzględny). (stanowisko Prezesa UZP podtrzymane uchwałą KIO sygn. akt KIO/KD 35/10) 9

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKD/MD/32815/ /10/KZ/896/09 w zakresie legalności wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki art. 67 ust. 1 pkt 5) lit. a) i b) Przedmiot zamówienia: świadczenie usług Inżyniera Kontraktu Wartość zamówienia: 4.305.600,00 zł (1.110.520,75 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Zakres usług świadczonych w ramach umowy podstawowej obejmował opracowanie dokumentacji przetargowych na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych z zastosowaniem Warunków Kontraktowych FIDIC, udział w procedurach przetargowych, aktualizację geodezyjną map oraz nadzór nad realizacją robót (nadzór inżynieryjny, inspektorski, rozliczenia). Zgodnie z zawartą umową termin zakończenia świadczenia usług Inżyniera został ustalony na 31 grudnia 2009r. W następstwie podpisania aneksów do umów na roboty budowlane, nad którymi nadzór sprawuje Inżynier, wydłużeniu uległ okres realizacji tych robót, czego nie uwzględnia umowa z Inżynierem. Według zamawiającego, w celu zapewniania nadzoru nad robotami budowlanymi w przedłużonym okresie ich realizacji stosownie do podpisanych aneksów na roboty budowlane, należy zabezpieczyć obecność Inżyniera i wybranych specjalistów w wydłużonym okresie trwania robót i w okresie zgłaszania wad oraz doprowadzić do prawidłowego rozliczenia całej inwestycji. Zamawiający wskazał, iż konieczność udzielenia zamówienia dodatkowego powstała na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, gdyż niemożliwym było przewidzenie tak daleko idących przesunięć w zakończeniu trwania robót budowlanych. 10

c.d. Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Dodał, iż przedmiotem umowy o roboty dodatkowe są usługi, nieobjęte zamówieniem podstawowym, gdyż zamówienie podstawowe przewidywało zakończenie pełnienia usług nadzoru przez Inżyniera z końcem roku 2009, podczas gdy zgodnie z proponowanym zakresem umowy o roboty dodatkowe, czasokres świadczenia usług przez Inżyniera Kontraktu ulegnie przedłużeniu o okres 24 miesięcy. W ocenie Prezesa Urzędu, zamawiający nie wykazał spełnienia wszystkich przesłanek wskazanych w art. 67 ust. 1 pkt 5 lit. a) i b) ustawy, w szczególności zdaniem Prezesa Urzędu: w kontrolowanym postępowaniu nie wystąpiła sytuacja, w której wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówieniadodatkowego; zamawiający nie wykazał również, aby w opisanym stanie faktycznym zachodziła sytuacja, w której konieczność wykonania przedmiotowej usługi powstała na skutek sytuacji niemożliwejwcześniejdo przewidzenia; zamawiający nie wykazał, iż z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówieniapodstawowego wymagałoby poniesienianiewspółmiernie wysokich kosztów. (stanowisko Prezesa UZP podtrzymane uchwałą KIO sygn. akt KIO/KD 30/10) 11

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKUE/KN/9/10 w zakresie legalności wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki art. 67 ust. 1 pkt 5) Przedmiot zamówienia: modernizacja świetlicy wiejskiej Wartość zamówienia: 67.897,85 zł (tj. 17.512,54 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Zamawiający przeprowadził określone roboty dodatkowe polegające przykładowo na: wykonaniu żelbetowej ścianki dociskowej gr. ok. 30 cm, wykonaniu otworu drzwiowego do sanitariatu, wykonaniu schodów betonowych do kawiarni i kotłowni gazowej, etc. Ww. roboty dodatkowe, nie były ujęte w projekcie budowlanym i wykonawczym zamówienia podstawowego, gdyż konieczność ich wykonania pojawiła się w trakcie realizacji robót podstawowych i dokonanych odkrywek istniejącego obiektu świetlicy. Prezes UZP uznał, iż na część wykonanych prac (wykonanie otworu drzwiowego do sanitariatu, wykonanie schodów betonowych do kawiarni i kotłowni gazowej, wzmocnienie belek stropowych i końcówek krokwi jedno i dwustronnie, etc.) naruszył dyspozycję art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp, ponieważ nie wykazał, że dochowując należytej staranności nie był w stanie przewidzieć konieczności udzielenia zamówienia na wymienione powyżej prace. (stanowisko Prezesa UZP podtrzymane uchwałą KIO sygn. akt KIO/KD 28/10) 12

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Kontrole UZP 2008 str. 26-27, dostępne na stronie www.uzp.gov.pl w zakresie legalności wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki art. 67 ust. 1 pkt 5) Przedmiot zamówienia: roboty dodatkowe w zakresie odprowadzania wody z sączków usytuowanych na obiektach mostowych. Wartość zamówienia: 608.318,51 zł (159.900,39 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Projektant nie przewidział w projekcie odprowadzania wody z sączków usytuowanych na obiektach mostowych. W ocenie Urzędu, zamawiający nie wykazał, aby wykonanie zamówienia podstawowego było uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego, jak wymaga tego przepis art. 67 ust. 1 pkt 5 lit. b) ustawy. Potrzeba udzielenia zamówienia dodatkowego musi pozostawać w ścisłym związku z wykonaniem zamówienia podstawowego tj. prawidłowa realizacja zamówienia podstawowego musi być uwarunkowana wykonaniem zamówienia dodatkowego. W przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z taką sytuacją, gdyż wykonanie zamówienia dodatkowego, polegającego na odprowadzaniu wody z sączków usytuowanych na obiektach mostowych nie ma wpływu na zakończenie zamówienia podstawowego. 13

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Kontrole UZP 2008 str. 28-30, dostępne na stronie www.uzp.gov.pl w zakresie legalności wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki art. 67 ust. 1 pkt 5) Przedmiot zamówienia: dodatkowe usługi Inżyniera Kontraktu dla zadań nr 5 i 6 na roboty budowlane ujęte w projekcie Oczyszczanie ścieków w.. Wartość zamówienia: 400.816,85 zł (91.364,68 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Zamawiający bowiem pierwotnie zakładał wykonanie inwestycji nie obejmującej robót zleconych na podstawie kontraktów 5 i 6. Z powyższego wynika, że realizacja tych robót nie była konieczna dla prawidłowego wykonania zamówienia podstawowego, a tym samym nadzór nad ich wykonaniem także nie może być uznany za niezbędny do realizacjizamówienia podstawowego. 14

Orzecznictwo tezy Wyrok NSA z dnia 22 marca 2000 r., sygn. akt II SA 2169/99: nie jest zamówieniem dodatkowym zamówienie, którego należy udzielić w wyniku źle przeprowadzonego przez zamawiającego procesu inwestycyjnego. W związku z powyższym, zamawiający nie może powoływać się na ww. przesłankę, gdy konieczność rozszerzenia wykonania zakresu zamówienia (innego niż pierwotnie zakładany) jest wynikiem braku staranności na etapie opracowywania koncepcji realizacji inwestycji. Uchwała KIO z dnia 25.05.2010, sygn. akt KIO/KD 35/10: nieprzewidywalnasytuacja, z której zaistnieniemzwiązana jest konieczność wykonania zamówienia dodatkowego, powinna mieć charakter obiektywny i bezwzględny oraz wynikać z przyczyn zewnętrznych, niezależnych od Zamawiającego. ( ) Powyższe ma miejsce w przypadku, gdy Zamawiający, przy dochowaniu należytej staranności, na etapie przygotowania specyfikacji zamówienia podstawowego nie mógł przewidzieć konieczności wykonania pewnych robot budowlanych czy usług. Uchwała KIO z dnia 04.05.2010, sygn. akt KIO/KD 30/10: Nie stanowi nieprzewidzianej okoliczności uzasadniającej zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki sytuacja, w której w odniesieniu do roboty budowlanej konieczne jest uzyskanie odpowiednich przewidzianych prawem pozwoleń czy zatwierdzeń wydawanych przez inne organy. 15

Orzecznictwo tezy Uchwała KIO z dnia 14.04.2010, sygn. akt KIO/KD 28/10: w przepisie art. 67 ust. 1 pkt 5 p.z.p. brak jest przesłanki niskiego prawdopodobieństwa konieczności wykonania robot. Nie stanowią również takiej przesłanki trudności Zamawiającego w zinwentaryzowaniu prac objętych zamówieniem dodatkowym. Uchwała KIO z dnia 11.02.2010, sygn. akt KIO/KD 11/10: Konieczność udzielenia zamówienia dodatkowego nie może być następstwem zawinionych działań Zamawiającego. Aby zamówienie dodatkowe można było uznać za niezbędne dla realizacji zamówienia podstawowego, to musiałoby ono zostać udzielone w trakcie realizacji zamówienia podstawowego. Uchwała KIO z dnia 26.01.2010, sygn. akt KIO/KD 4/10: Korzystanie przez strony danego postępowania administracyjnego z przysługujących im środków odwoławczych oraz wynikające z powyższego okoliczności nie stanowią sytuacji niemożliwej do przewidzenia nawet wówczas, gdy procedura odwoławcza ulega znacznemu przedłużeniu. 16

Część II Zamówienia uzupełniające

Zamówienie uzupełniające roboty i usługi (definicja) Art. 67 ust. 1 pkt 6) PZP Zamówienie udzielane w trybie zamówienia z wolnej ręki w przypadku udzielania, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50 % wartości zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego; 18

Zamówienie uzupełniające dostawy (definicja) Art. 67 ust. 1 pkt 7) PZP Zamówienie udzielane w trybie zamówienia z wolnej ręki w przypadku udzielania, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy dostaw, zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 20 % wartości zamówienia podstawowego i polegających na rozszerzeniu dostawy, jeżeli zmiana wykonawcy powodowałaby konieczność nabywania rzeczy o innych parametrach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w użytkowaniu i dozorze, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego; 19

Zamówienia uzupełniające w zamówieniach sektorowych Udzielane w trybie z wolnej reki w przypadku: 1) Udzielania, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy robót budowlanych zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50 % wartości zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i dotyczy przedmiotu zamówienia w nim określonego; 2) w przypadku udzielania, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy dostaw, zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50 % wartości zamówienia podstawowego i polegających na rozszerzeniu dostawy, jeżeli zmiana wykonawcy powodowałaby konieczność nabywania rzeczy o innych parametrach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w użytkowaniu i dozorze, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i dotyczy przedmiotu zamówienia w niej określonego. 20 art. 134 ust. 6 PZP

Zamówienie uzupełniające przesłanki Zamówienie uzupełniające może być udzielone w przypadku łącznego zaistnienia poniższych przesłanek: a) zamówienie zostanie udzielone dotychczasowemu wykonawcy; b) zamówienie zostanie udzielone w terminie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego; c) zamówienie dotyczy usług, robót budowlanych lub dostaw; d) zamówienie uzupełniające nie przekracza określonej wartości realizowanego zamówienia podstawowego; ustawowo e) zamówienie uzupełniające polega na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień (w dostawach na rozszerzeniu dostawy); f) udzielenie zamówienia podstawowego w jednym z podstawowych trybów udzielania zamówień; g) zamówienie dodatkowe jest niezbędne do prawidłowego wykonania zamówienia podstawowego; h) zamówienie uzupełniające było przewidziane zamówieniu dla zamówienia podstawowego; w ogłoszeniu o i) zamówienie uzupełniające jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego. 21

Nie zachowanie przesłanek do udzielenia zamówień uzupełniających według taryfikatora Udzielenie zamówień uzupełniających bez przesłanek i bez przekroczenia przewidzianych dla nich progów Udzielenie zamówień uzupełniających bez przesłanek i z przekroczeniem przewidzianych dla nich progów 25 % wartości dofinansowania do zamówienia uzupełniającego 25 % wartości dofinansowania do zamówienia uzupełniającego + 100% dofinansowania przekraczającego progi dla zamówień uzupełniających Udzielenie zamówień uzupełniających dodatkowych z zachowaniem przesłanek ale z przekroczeniem przewidzianych dla nich progów 100% wartości dofinansowania przekraczającego progi dla zamówień uzupełniających 22

Materiały dodatkowe - wytyczne do interpretacji przesłanek dla zamówień uzupełniających Przyjęte w dniu 18 listopada 2010 r. przez Komitet Stały Rady Ministrów na wniosek Prezesa UZP: Wytyczne dotyczące interpretacji przesłanek pozwalających na przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki i zapytania o cenę. www.uzp.gov.pl 23

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Informator UZP nr 1/2009, str. 30-32, dostępny na stronie www.uzp.gov.pl Przedmiot zamówienia podstawowego: Budowa wielofunkcyjnej hali sportowo widowiskowej W wyniku kontroli stwierdzono: Zamawiający udzielił w trybie przetargu nieograniczonego zamówienia publicznego na wykonanie II i III etapu robót budowlanych inwestycji pn. Budowa wielofunkcyjnej hali sportowo widowiskowej (zamówienie podstawowe). Specyfikacja istotnych warunków zamówienia podstawowego przewidywała możliwość udzielenia dalszych zamówień (wyłączonych z zamówienia podstawowego), których przedmiotem były roboty budowlane w zakresie instalacji sanitarnych i elektrycznych niskoprądowych w budynku hali wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi. Ww. zakresy robót zamawiający zamierzał zlecić do wykonania w ramach oddzielnie prowadzonych postępowań wieloprzedmiotowych, tj.: 1. roboty w zakresie instalacji niskoprądowych objęte były postępowaniem prowadzonym w trybie dialogu konkurencyjnego, 2. roboty związane z instalacjami gospodarki ciepła i chłodu oraz wentylacji i klimatyzacji były przedmiotem negocjacji z ogłoszeniem na udzieleniekoncesji na roboty budowlane. Obydwa ww. postępowania zostały unieważnione z powodu wystąpienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć. 24

c.d. Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Następnie zamawiający podjął decyzję o wszczęciu postępowania na te same przedmioty zamówienia w trybie zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp, tym samym traktując je jak zamówienia uzupełniające, pomimo określenia w specyfikacji, że ww. grupy robót przeznaczone są do wykonania przez innych wykonawców zamawiającego. W SIWZ znalazł się zapis wskazujący na następujące okoliczności udzielenia bliżej nie określonych zamówień uzupełniających: a) wystąpienie kolizji z dotychczasowym uzbrojeniem; b) wystąpienie nieprzewidzianych warunków gruntowo-wodnych; c) zaktualizowanie dotychczasowych uzgodnień branżowych, w tym między innymi zmiana wymagań przyszłych gestorów sieci i dróg; d) wystąpienie konieczności wprowadzenia zmian projektowych, etc. ZdaniemPrezesa UZP: okoliczności wymienione w powyższym zapisie SIWZ są sprzeczne z przesłankami udzielenia robót uzupełniających określonymi w art. 67 ust. 1 pkt 6 ustawy (okoliczności nie wskazują na przewidzianą przez zamawiającego wolę powtórzenia tego samego rodzaju zamówień, co w zamówieniu podstawowym, co więcej podkreślają nieprzewidywalność zamówieńuzupełniających ); 25

c.d. Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli nieprzewidywalne i niezawinione przez zamawiającego mogą być zamówienia dodatkowe, zamówienia uzupełniające, z samej swojej istoty, muszą zostać określone już na etapie przygotowania zamówienia podstawowego. Roboty wyłączone z zamówienia podstawowego i planowane do udzielenia innym wykonawcom, niż wykonawca zamówienia podstawowego, nie mogą zostać uznane za przewidziane w SIWZ zamówienia podstawowego jako roboty uzupełniające i w związku z tym nie ma podstaw prawnych do ich udzielenia w trybie z wolnej ręki w oparciu o art. 67 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych. 26

c.d. Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Roboty te zamawiający zlecił w związku z okolicznościami powstałymi w trakcie realizacji zamówienia podstawowego, tj. z uwagi na technologię wykonania oznakowania poziomego sąsiedniej inwestycji lub w związku z potrzebami zgłoszonymi przez mieszkańców na etapie realizacji zamówienia. Roboty, o których mowa powyżej mogły być zatem przewidziane na etapie przygotowania zamówienia podstawowego i zostać wykonane w ramach umowy podstawowej z wykonawcą. Ewentualnie roboty te mogłyby zostać zlecone jako zamówienie dodatkowe, jeżeli zamawiający byłby w stanie udowodnić, że zachodziły przesłanki określone w art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy, tj. m.in. że roboty te byłyby konieczne do wykonania zamówienia podstawowego i nie można ich było wcześniej przewidzieć. W związku z powyższym ww. robót nie można zakwalifikować ani jako zamówienia uzupełniające ani jako zamówienia dodatkowe. Tym samym, jeżeli zdaniem zamawiającego zachodziła potrzeba ich udzielenia, powinny one zostać udzielone w trybie konkurencyjnym, nie zaś w trybie zamówienia z wolnej ręki. 27

Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Kontrole UZP 2009 str. 25-27, dostępne na stronie www.uzp.gov.pl w zakresie legalności wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki art. 67 ust. 1 pkt 6) Przedmiot zamówienia: Wykonanie robót budowlanych uzupełniających inwestycji pn. Budowa wielofunkcyjnej hali sportowo - widowiskowej na granicy miast Gdańska i Sopotu wraz z urządzeniami budowlanymi z nią związanymi Wartość zamówienia: 91.654.000 zł (23 639 833,89 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Zamawiający uzasadnił wybór trybu zamówienia z wolnej ręki faktem, że występując jako Lider Porozumienia Międzygminnego, zawartego w dniu 20maja 2005 r. pomiędzy Gminą Miasta Gdańska oraz Gminą Miasta Sopotu, w dniu 9 marca 2007 r. udzielił w trybie przetargu nieograniczonego zamówienia publicznego na wykonanie II i III etapu robót budowlanych inwestycji pn. Budowa wielofunkcyjnej hali sportowo widowiskowej na granicy miast Gdańska i Sopotu na kwotę 240 225 078,44 zł brutto. SIWZ zamówienia podstawowego w 25 pkt 4 przewidywała możliwośćudzielenia zamówień uzupełniających. Prezes UZP stwierdził: Biorąc pod uwagę stan prawny obowiązujący w dniu wszczęcia postępowania podstawowego, zamawiający nie mógł przewidzieć możliwości udzielenia zamówienia uzupełniającego w wysokości większej niż 20% wartości zamówienia podstawowego. 28

c.d. Nieprawidłowości wyboru trybu przykłady kontroli Tym samym, zamawiający nie mógł w listopadzie 2006 r. prorokować wysokości zamówień uzupełniających określonych w wymiarze 50% wartości zamówienia podstawowego, gdyż nie miał do tego żadnych podstaw prawnych. Zatem roboty uzupełniające wykraczające poza 20% wartości zamówienia podstawowego nie zostały przewidziane w siwz, co oznacza, że nie mogą zostać udzielone w trybie zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 6 ustawy. Zamawiający błędnie odniósł również wartość zamówienia uzupełniającego do kwoty wynagrodzenia wykonawcy za wykonanie zamówienia podstawowego lub wartości zamówienia podstawowego powiększonej o podatek VAT. Art. 67 ust. 1 pkt 6 ustawy wyraźnie odnosi się do wartości zamówienia podstawowego (nie zaś wartości realizowanego zamówienia, jak to ma miejsce w przypadku zamówień dodatkowych), którą zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy bez podatku od towarów i usług, ustalone z należytą starannością. Ponadto uznano, iż niezależnie od powyższego roboty objęte zamówieniem uzupełniającym również nie zostały przewidziane w siwz. 29

Wybrane cechy charakterystyczne procedury prowadzenia zamówień dodatkowych i uzupełniających. 1. Nowe zamówienia. 2. Nowe ustalanie wartości zamówienia. 3. Nowy opis przedmiotu zamówienia (brak przedmiaru robót). 4. Ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy. 5. Obowiązek zawiadomienia Prezesa UZP (powyżej progu UE). 6. Protokołowanie postępowania. 7. Zawarcie nowej umowy. 8. Zamieszczenie ogłoszenia o udzieleniu zamówienia. 30

Część III Roboty zamienne i dodatkowe zmiana umów.

Zmiana umowy Art. 144. Ust.1 Zakazuje się istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że zamawiający przewidział możliwość dokonania takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz określił warunki takiej zmiany. Ust. 2. Zmiana umowy dokonana z naruszeniem przepisu ust. 1podlega unieważnieniu (w okresie 22.12.2009 28.01.2010 zmiana taka była nieważna) 32 NFOŚiGW 21-22 czerwca 2011 r.

Zmiana umowy - c.d. Uzasadnienie do projektu ustawy wprowadzającej ww. zapis (Sejm RP VI kadencji, druk nr 2154): Obecnie art. 144 ust. 1 ustawy - Prawo zamówień publicznych zakazuje wprowadzenia do umowy w sprawie zamówienia publicznego zmian w stosunku do treści oferty, chyba że zamawiający przewidział możliwość dokonania takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz określił warunki takiej zmiany. W celu uelastycznienia i usprawnienia procesu udzielania zamówień publicznych, a zarazem uwzględniając orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, tj. w sprawie C-496/99 Succhi di Frutta oraz w sprawie C-454/06 Pressetext Nachrichtenagentur, proponuje się, aby zakaz zmiany umowy o zamówienie publiczne dotyczył wyłącznie zmian istotnych postanowień umowy. Dopuszczalne będą zatem zmiany nieistotne rozumiane w ten sposób, że wiedza o ich wprowadzeniu do umowy na etapie postępowania o udzielenie zamówienia nie wpłynęłaby na krąg podmiotów ubiegających się o to zamówienie czy też na wynik postępowania. 33 NFOŚiGW 21-22 czerwca 2011 r.

Zmiana umowy według taryfikatora Naruszenie art. 144 ust. 1 PZP, poprzez zmianę umowy polegającą na zmniejszeniu zakresu świadczenia wykonawcy w stosunku do zobowiązania zawartego w ofercie bez stosownego zmniejszenia ceny według taryfikatora za podstawę obliczenia korekty przyjmuje się procent udziału środków pochodzących z funduszy UE w finansowaniu zamówienia od wartości zmniejszenia zakresu świadczenia. 34 NFOŚiGW 21-22 czerwca 2011 r.

Zmiana umowy roboty budowlane Rodzaje zmian zakresów w kontraktach na roboty to: 1. zmiany ilości robót na pozycjach ujętych w Przedmiarze (dotyczy tylko tzw. czerwonego FIDIC a ), 2. zmiany dokonywane w oparciu o klauzulę 13 Warunków kontraktowych FIDIC: 2.1 roboty zamienne 2.2 roboty dodatkowe 35 NFOŚiGW 21-22 czerwca 2011 r.

Zmiana umowy roboty dodatkowe Roboty dodatkowe roboty, które nie występują w żadnej części dokumentacji projektowej ani specyfikacji technicznej. Mogą stanowic zamówienie dodatkowe ale nie ma takiego obliga. 36 NFOŚiGW 21-22 czerwca 2011 r.

Zmiana umowy roboty zamienne Roboty zamienne roboty dotyczące obiektów budowlanych objętych zakresem kontraktu ale o innym charakterze niż pierwotnie planowano. Roboty zamienne powinny odpowiadać warunkom (np. standard, funkcjonalność) opisanym w dokumentach przetargowych. W przepisach prawa brak pojęcia robót zamiennych. Prawo Budowlane (PB) mówi jednak o zmianach w rozwiązaniach projektowych, o które może występować Kierownik Budowy do Inwestora jeśli są uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa robót lub usprawnienie procesu budowy (art.23 PB). Art. 20 ust. 1 pkt 4b -PB stanowi o rozwiązaniach zamiennych w stosunku do tych w projekcie, do wprowadzenia za zgodą projektanta w ramach nadzoru autorskiego. Art. 36a PB stanowi o istotnych (nowe pnb) i nieistotnych odstąpieniach od zatwierdzonego projektu lub wariantów pozwolenia na budowę. 37 21-22 czerwca 2011 r.

Rekomendacje MRR - roboty zamienne i dodatkowe Zalecenie IZ PO IiS nr 12/2010 Zalecenie IZ PO IiS nr 15/2011 38 21-22 czerwca 2011 r.

Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKD/KN/152/09 Przedmiot zamówienia: zakup i montaż dźwigu dla osób niepełnosprawnych Wartość zamówienia: 105.014,00PLN (23.937,54 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Zamawiający wskazał w SIWZ, iż za wykonanie przedmiotu zamówienia została ustalona cena ryczałtowa, a zamówienie ma być wykonane do dnia 30 września 2006 r. Również w umowie z dnia 28 sierpnia 2006 r. wskazano, iż za wykonanie przedmiotu zamówienia przewidziano wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 108 580,00 PLN, czyli wynikające z zaproponowanej przez wykonawcę ceny. W 3 umowy wskazano, iż wartość ryczałtowa może ulec zmianie tylko w przypadku wystąpienia okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy. Wykonawca wskazał w swojej ofercie termin realizacji zamówienia do dnia 27 października 2006 r. Z kolei z 2 umowy wynika, iż termin wykonania zamówienia został przesunięty na dzień 5 listopada 2006 r. Ponadto z dokumentacji postępowania wynika, iż w dniu 17 października 2006 r. zawarto aneks do przedmiotowej umowy, w którym wskazano, iż w związku z koniecznością dostosowania urządzenia do miejsca montażu (zmiana konstrukcji urządzenia, której nie można było przewidzieć w momencie zawierania umowy) termin wykonania zadania został przesunięty do dnia 15 grudnia 2006 r. Zmianie uległa również wartość ryczałtowa umowy na kwotę 123 427,40 zł (w tym 22 % VAT w wysokości 22 39 257,40 zł).

Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKD/KN/142/09 Przedmiot zamówienia: usługa transportu i unieszkodliwiania odpadów o kodzie 19 12 12 Wartość zamówienia: 6.375.000,00 zł (1.453.157,05 euro) zadanie nr 1, 937 500,00 zł (213 699,57 euro) zadanie nr 2. W wyniku kontroli stwierdzono: Aneksem nr 3 zamawiający rozszerzył zakres przedmiotowy umowy poprzez dodanie zapisu o unieszkodliwianiu przez wykonawcę odpadów o kodach 19 12 09 (minerały) oraz 19 12 10 (odpady palne), ustalając jednocześnie wynagrodzenie za tę usługę. Również aneksem nr 4 zamawiający rozszerzył zakres przedmiotowej umowy o unieszkodliwianie odpadów o kodach 17 01 07, 19 08 01 oraz 20 03 99, wskazując jednocześnie wynagrodzenie wykonawcy za świadczenie przedmiotowej usługi. Zamawiający zmienił także cenę za unieszkodliwianie odpadów o kodzie 19 12 10 z 1 zł/mg (płaci wykonawca) na kwotę 35 zł. Należy wskazać, iż dokonując zmian umowy aneksem nr 3 i 4 polegających na rozszerzeniu przedmiotu zamówienia, zamawiający de facto udzielił zamówienia na unieszkodliwianie odpadów o kodzie 19 12 09, 19 12 10 (aneks nr 3) oraz 17 01 07, 19 08 01, 20 03 99 (aneks nr 4) z pominięciem przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Świadczenie usług unieszkodliwiania ww. odpadów nie stanowiło bowiem przedmiotu zamówienia określonego w SIWZ dla postępowania będącego przedmiotem niniejszej kontroli. W tej sytuacji, wyboru wykonawcy ww. usługi należało dokonać w trybie określonym w ustawie. W związku z powyższym, zamawiający naruszył również art. 7 ust. 3 ustawy, który statuuje zasadę udzielenia zamówieniawyłącznie wykonawcywybranemu zgodnie z przepisami ustawy. 40

Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKD/KN/123/09 Przedmiot zamówienia: przebudowa budynku poprodukcyjnego i zmiana sposobu jego użytkowania na budynek mieszkalny wielorodzinny, z wbudowaną kotłownią gazową, dobudową skrzydła, wewnętrzną instalacją gazu oraz urządzeniami i towarzyszącą infrastrukturą Wartość zamówienia: 4 676 647,91 zł (1 066 024,14 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Z dokumentacji niniejszego postępowania oraz wyjaśnień zamawiającego wynika, że w dniu 22 października 2007 r. zamawiający zawarł Aneks nr 1 do umowy z dnia 18 października 2007 r. W 1 ww. aneksu zapisano, iż strony postanowiły wprowadzić zmiany polegające na dostosowaniu umowy do zapisów umów zawartych przez Gminę Miasto Brzeg z Bankiem Gospodarstwa Krajowego o udzielenie finansowego wsparcia na realizację przedsięwzięcia polegającego na przebudowie i rozbudowie budynku poprodukcyjnego przy ul. 6 go Lutego 4 w Brzegu. Zmiana zapisów przedmiotowej umowy dotyczyła zmiany terminu rozpoczęcia, postępu oraz zakończenia robót. ( ) Z analizy dokumentacji przedmiotowego postępowania wynika, iż umowy pomiędzy Bankiem Gospodarstwa Krajowego a Gminą Brzeg o udzielenie ze środków Funduszu Dopłat finansowego wsparcia na pokrycie części kosztów przedsięwzięcia polegającego na rozbudowie i przebudowie budynku poprodukcyjnego w Brzegu przy ul. 6 tego Lutego 4 zawarte zostały w dniu 12 października 2007 r., tj. 6 dni wcześniej od umowy zawartej w przedmiotowym postępowaniu przez zamawiającego z wykonawcą. 41 21-22 czerwca 2011 r. NFOŚiGW

c.d. Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady A zatem należy przyjąć, iż prawdopodobieństwo zmiany okoliczności powodujących konieczność przesunięcia terminu realizacji zamówienia była znana zamawiającemu jeszcze przed zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego. ( ) Naruszeniem art. 144 ust. 1 ustawy będzie zatem każda zmiana postanowień zawartej umowy w sprawie zamówienia publicznego w stosunku do treści oferty, w zakresie, który można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy, zaś wprowadzone zmiany nie są korzystne dla zamawiającego. Sankcją zmiany umowy dokonanej z naruszeniem ww. przepisu jest jej nieważność (art. 144 ust. 2 ustawy). Umowa w sprawie zamówienia publicznego może zostać zmieniona m.in. jeżeli wprowadzone zmiany są korzystne dla zamawiającego. Z powyższego wynika, że samoistną przesłanką uzasadniającą wprowadzenie zmian do umowy jest fakt, iż zmiany te są korzystne dla zamawiającego. Za zmiany korzystne dla zamawiającego, należy uznać wszelkiego rodzaju nowe postanowienia umowne, które wzmacniają pozycję zamawiającego jako wierzyciela z tytułu świadczenia niepieniężnego (np. wydłużenie okresu rękojmi, skrócenie terminu wykonania zamówienia, obniżenie ceny, podwyższenie kar umownych) oraz zmiany, które prowadzą do wzmocnienia jego pozycji jako dłużnika z tytułu świadczenia pieniężnego (np. wydłużenie terminu zapłaty, obniżenie odsetek za zwłokę, obniżenie wskaźników waloryzacyjnych). Mając powyższe na uwadze, w ocenie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, w niniejszym stanie faktycznym nie zaistniały obiektywne okoliczności uprawniające zamawiającego do zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego. 42 NFOŚiGW 21-22 czerwca 2011 r.

Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady Informacja o wyniku kontroli nr UZP/AD/KN/137/2009 Przedmiot zamówienia: Budowa kompleksu boisk sportowych w ramach programu Moje boisko ORLIK 2012 w Strawczynie Wartość zamówienia: 1 062 114,54 zł (273 240,86 euro) W wyniku kontroli stwierdzono: Stosownie do treści art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 4 września 2008 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 171,poz. 1058) do umów w sprawach zamówień publicznych zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Wobec powyższego przepis art. 144 ustawy Prawo zamówień publicznych w kształcie przed nowelizacją będzie miał zastosowanie tylko do umów podpisanych przed dniem 24 października 2008 r. Zmiana umów, których przedmiotem jest wykonanie zamówienia publicznego, zawartych po tej dacie jest możliwa wyłącznie z uwzględnieniem brzmienia art. 144 ust. 1 ustawy po nowelizacji. Należy wskazać, iż w tym przypadku nie ma znaczenia moment wszczęcia postępowania lecz konkretnie data podpisania przedmiotowej umowy. 43 21-22 czerwca 2011 r. NFOŚiGW

c.d. Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady Zamawiający zawarł umowę o zamówienie po tej dacie, a nie przewidział w SIWZ zmian umów. Nie budzi wątpliwości, że zmiana umowy w zakresie terminu realizacji przedmiotu zamówienia, zakresu robót, wynagrodzenia wykonawcy jest zmianą w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy. Jednocześnie należy zauważyć, iż powyższe zmiany umowy mają charakter istotny, a zamawiający nie przewidział możliwości dokonania takich zmian w ogłoszeniu o zamówieniu ani w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Mając powyższe na uwadze, w niniejszym stanie faktycznym nie zaistniały okoliczności uprawniające zamawiającego do zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego. Dodatkowo należy wskazać, iż zamawiający nie skorzystał z możliwości dokonania modyfikacji treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia, mimo iż w toku przedmiotowego postępowania od wykonawcy do zamawiającego wpłynęło pytanie dotyczące tej kwestii. 44 21-22 czerwca 2011 r. NFOŚiGW

Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady Informacja o wyniku kontroli nr UZP/DKD/KND/16/10 Przedmiot zamówienia: Sporządzenie projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Żukowo. Wartość zamówienia: 100 000,00 PLN, co stanowi 25 792,47 euro W wyniku kontroli stwierdzono: W dniu 7 października 2008 r. zamawiający podpisał umowę z wybranym wykonawcą z terminem realizacji zamówienia wynoszącym 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy. W dniu 14 września 2009 r. zamawiający zawarł aneks nr 1/383/77/B/2008 do umowy, w którym termin realizacji zamówienia został przedłużony do 14 miesięcy od dnia zawarcia umowy. O zmianę terminu realizacji przedmiotu umowy wnioskował wykonawca. Zamawiający wskazał, iż konieczność wprowadzenia zmiany w umowie, polegającej na zmianie terminu realizacji zamówienia publicznego, wynikła z zaistnienia konieczności uzupełnienia procedury sporządzenia planu o wymagania wynikające z zapisów ustawy o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, która weszła w życie już po podpisaniu umowy (tj. z dniem 15 listopada 2008 r.). 45 21-22 czerwca 2011 r. NFOŚiGW

c.d. Nieprawidłowości w zakresie zmian umów przykłady W niniejszym stanie faktycznym nie zaistniały obiektywne okoliczności uprawniające zamawiającego do zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego. Ustawa, na którą powołuje się zamawiający, tj. ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenachoddziaływania naśrodowisko (Dz. U. Nr199, poz. 1227) została uchwalona w dniu 3 października 2008 r., a zatem na cztery dni przed zawarciem przez zamawiającego umowy w sprawie zamówienia. Tym samym, konieczność uzupełnienia procedury sporządzenia planu zagospodarowania przestrzennego o wymogi wynikające z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tj.: o zawiadomienie o sporządzeniu planu zgodnie z wymogami ustawy; o uzgodnienie zakresu prognozy oddziaływania na środowisko z Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Gdańsku; o opracowanie prognoz oddziaływania na środowisko ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Żukowo oraz o przeprowadzenie uzgodnień projektu zmiany studium i prognozy z RDOŚ w Gdańsku i z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Gdańsku), wydłużające termin realizacji zamówienia nie są okolicznościami, których nie można było przewidzieć w momencie zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Zamawiający bowiem mógł przewidzieć i powinien wiedzieć, iż realizacja zamówienia będzie wymagała dodatkowych prac wynikających z ww. ustawy, a co za tym idzie dłuższego terminu realizacji zamówienia. 46 21-22 czerwca 2011 r. NFOŚiGW

Orzecznictwo tezy Wyrok KIO z dnia 29.10.2009 r., sygn. akt KIO/UZP 1332/09: Zamawiający określił wynagrodzenie wykonawcy w postaci wynagrodzenia ryczałtowego oznacza to, iż wykonawca zamówienia nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie trwania umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac, a ryzyko straty ponosi przyjmujący zamówienie. Jednocześnie Zamawiający nie może żądać obniżenia umówionego ryczałtu Wyrok KIO z dnia 20.01.2009 r., sygn. akt KIO/UZP 3/09: Samo zastrzeżenie możliwości dokonywania zmian w umowie korzystnych dla zamawiającego jest postanowieniem bardzo ogólnym, mogącym wywołać zbyteczne problemy interpretacyjne oraz dokonywanie ewentualnych zmian umowy na tej podstawie może nie wypełniać dyspozycji art. 144 P.z.p. Wyrok KIO z dnia 14.04.2008 r., sygn. akt KIO/UZP 276/08: KIO/UZP 287/08: Niedookreślenie przedmiotu późniejszej umowy nie jest wadą umowy, którą można usunąć później, ze względu na wynikającą ze specyfiki udzielania zamówień publicznych zasadę niezmienności przedmiotu zamówienia po upływie terminu składania ofert i wyrażony w art. 144 ustawy Prawo zamówień publicznych generalny zakaz zmiany umowy. 47 21-22 czerwca 2011 r. NFOŚiGW

Przykłady stosowanych klauzul umownych 1) zaistnienie, po zawarciu umowy Siły Wyższej (czasem dodane, iż Siły Wyższej zdefiniowanej w umowie); 2) zmiana powszechnie obowiązujących przepisów prawa w zakresie mającym wpływ na realizację umowy lub świadczenia Stron; 3) konieczność wprowadzenia zmian będzie następstwem zmian wprowadzonych w Umowie między Zamawiającym a Wykonawcą Robót; 4) powstanie rozbieżności lub niejasności w rozumieniu pojęć użytych w Umowie, których nie będzie można usunąć w inny sposób, a zmiana będzie umożliwiać usunięcie rozbieżności i doprecyzowanie Umowy w celu jednoznacznej interpretacji jej zapisów przez Strony; 5) konieczność wprowadzenia zmian będzie następstwem ewentualnego rozwiązania umowy pomiędzy Zamawiającym a Wykonawcą Robót przed ukończeniem prac projektowych lub robót i wynikającą z tego faktu koniecznością dostosowania umowy na nadzór i obowiązków Konsultanta do zaistniałej sytuacji lub koniecznością skrócenia okresu realizacji usługi. 48 21-22 czerwca 2011 r. NFOŚiGW

Dziękuję za uwagę Hubert Nowak, radca prawny e-mail: hubert.nowak_atestator@op.pl e-mail: kancelaria.hnowak@gmail.com tel. 504 188-637 Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko