WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY DLA KL. V Dział 1. Odkrywamy tajemnice map Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 2.4, 2.5, 2.6, 2.7, 7.1 wykonuje rysunek wyjaśnia, co to jest plan przedmiotu w podanej przedmiotu; oblicza skali, mając podane wymiary przedmiotu w wymiary w skali; oblicza różnych skalach, np. 1 : 5; odległość na planie lub 1 : 20; 1 : 50; wyjaśnia mapie za pomocą pojęcie poziomica; podziałki liniowej, odczytuje przybliżoną wykorzystując kroczek, wysokość punktu cyrkiel lub linijkę; położonego między odczytuje wartość poziomicami; odczytuje z wysokości względnej mapy poziomicowej i bezwzględnej wysokość względną ; wzniesienia rozróżnia rodzaje przedstawionego na zagłębień; wyjaśnia rysunku; wymienia pojęcia barwy rodzaje wzniesień; hipsometryczne, mapa wskazuje na mapie ogólnogeograficzna; ogólnogeograficznej klasyfikuje wypukłe formy miasta wojewódzkie, inne terenu, wykorzystując miasta, rzeki, jeziora przedziały wysokości oblicza wymiary przedmiotów lub obiektów w skali 1 : 10; 1 : 100; wyjaśnia pojęcia: podziałka liniowa, mapa; opisuje sposób szacowania odległości i wysokości w terenie; oblicza odległość rzeczywistą za pomocą skali liniowej, wykorzystując kroczek, cyrkiel lub linijkę; wyjaśnia pojęcia: wysokość bezwzględna, wysokość względna; zapisuje wysokość bezwzględną ; odczytuje wysokość punktu położonego na poziomicy; rozróżnia rodzaje wzniesień; rozpoznaje formy terenu na mapie ogólnogeograficznej; odczytuje na mapie wysokości bezwzględne gór wyjaśnia, co to jest skala; zapisuje skalę różnymi sposobami; oblicza rzeczywiste odległości między wskazanymi miastami, korzystając z podziałki liniowej; oblicza rzeczywiste wymiary obiektów, mając podane ich wymiary w skali, skalę i rodzaj skali; wyjaśnia pojęcie mapa poziomicowa; opisuje ukształtowanie terenu na podstawie mapy poziomicowej; wyjaśnia pojęcie: mapa hipsometryczna, depresja, depresja; klasyfikuje wypukłe i wklęsłe formy terenu, wykorzystując przedziały wysokości; podaje różnice między planem a mapą Dział 2. Poznajemy naszą ojczyznę i inne kraje sąsiadujące Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.9, 7.1, 7.3, 7.6 odczytuje z mapy nazwy krain tworzących wybrany pas ukształtowania wymienia siły kształtujące powierzchnię ziemi; wskazuje siłę zewnętrzną, podaje podstawowe informacje dotyczące Wisły i Odry; zaznacza na zna podstawowe fakty dotyczące Unii Europejskiej; wyjaśnia, na przelicza skale planów i map; oblicza odległość na planie i mapie za pomocą skali liczbowej lub mianowanej; oblicza różnicę wysokości między najwyżej i najniżej położonymi punktami na terenie Polski, Europy i świata rozpoznaje państwa i miasta na podstawie zabytków; wymienia
powierzchni Polski; zaznacza na mapie Wisłę od źródła do ujścia; odczytuje z mapy nazwy trzech jezior; wymienia przykłady drzew iglastych i liściastych rosnących w polskich lasach; zapisuje nazwę województwa, powiatu, gminy, w której mieszka; zaznacza Polskę na mapie Europy i świata; wymienia nazwy krajów sąsiadujących z Polską; rozpoznaje symbole UE (flaga, hymn, waluta) która ukształtowała daną formę terenu; wyjaśnia, na czym polega pasowość ukształtowania powierzchni Polski; wymienia nazwy pasów ukształtowania powierzchni Polski; zaznacza na mapie Odrę od źródła do ujścia; wymienia typy zbiorników wodnych występujących w Polsce; zaznacza na mapie naturalne zbiorniki wodne; wymienia jednostki podziału administracyjnego Polski; wymienia nazwy wszystkich krajów sąsiadujących z Polską ; podaje trzy przykłady praw, jakie mają obywatele UE mapie główne dopływy Wisły i Odry ; wyjaśnia, dlaczego rozmieszczenie lasów w Polsce jest nierównomierne; podaje nazwy województw sąsiadujących z tym, w którym mieszka; wymienia nazwy stolic krajów sąsiadujących z Polską; wyjaśnia, w jakim celu państwa UE podejmują wspólne działania; wskazuje Rysy jako najwyższy szczyt Polski oraz Tatry jako pasmo górskie, w którym się one znajdują czym polega działanie sił wewnętrznych kształtujących powierzchnię ziemi; zaznacza na mapie dorzecze Wisły i Odry; określa, jaką część powierzchni Polski zajmują lasy; opisuje zmiany lesistości Polski na przestrzeni dziesięciu wieków; uzasadnia konieczność podziału administracyjnego kraju; analizuje informacje (wykresy, tabele) dotyczące powierzchni i liczby mieszkańców wybranych krajów europejskich; wymienia korzyści, jakie przyniosło Polsce i Polakom przystąpienie do Unii Europejskiej nazwy państw europejskich: największych i najmniejszych, najmniej i najbardziej zaludnionych itp.; podaje nazwisko przynajmniej jednego Polaka działającego we władzach Unii Europejskiej; wskazuje najwyższe szczyty w pasmach górskich w Polsce Dział 3. Poznajemy sposoby ochrony przyrody Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 6.6, 6.7, 6.8, 7.4 wymienia rodzaje i źródła zanieczyszczeń najbliższego otoczenia; wyjaśnia, co to są dzikie składowiska śmieci; podaje przykłady działań służących ochronie przyrody; wymienia formy wymienia miejsca, w których powstają trujące pyły i gazy; wymienia źródła powstawania ścieków; wyjaśnia, dlaczego wysypiska stanowią zagrożenie dla środowiska; wyjaśnia, co wyjaśnia, dlaczego ścieki stanowią zagrożenie dla środowiska; wymienia działania człowieka służące ochronie przyrody; wyjaśnia cel ochrony przyrody; wyjaśnia, co to są rezerwaty przyrody; wskazuje przykłady działań sprzyjających lub szkodzących środowisku przyrodniczemu; opisuje sposób powstawania kwaśnych opadów i smogu; podaje przykłady unieszkodliwiania przedstawia idee akcji służących ochronie przyrody; rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkową; wyjaśnia, dlaczego posypywanie solą ulic i chodników
ochrony przyrody to są parki narodowe; porównuje zasady ochrony zanieczyszczeń przez w Polsce; wyjaśnia, na podaje przykłady obiektów ścisłej i częściowej; przyrodę ; wskazuje czym polega ochrona chronionych; opisuje przyporządkowuje różnice między parkiem całkowita; rozpoznaje sposób zachowania się na wybranym formom narodowym a parkiem rośliny i zwierzęta obszarach chronionych; ochrony przyrody w krajobrazowym; wyjaśnia, chronione, które może wyjaśnia, na czym polega Polsce ich na czym polega ochrona spotkać w najbliższej ochrona częściowa; charakterystyczne cechy; gatunkowa; okolicy rozpoznaje wybrane wyjaśnia, co to jest proponuje jedną gatunki roślin i zwierząt pomnik przyrody obserwację i jedno chronionych ożywionej doświadczenie wykazujące zanieczyszczenie najbliższego otoczenia Dział 4. Poznajemy krajobrazy nizin Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.1, 5.4, 7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.5 rozpoznaje na zdjęciach wymienia rodzaje podaje informacje wyjaśnia, dlaczego Morze rodzaje krajobrazów; krajobrazów; wyjaśnia dotyczące Morza Bałtyckie jest morzem zaznacza na mapie Polski, pojęcie morze śródlądowe; bałtyckiego; wyjaśnia, słabo zasolonym; opisuje, Europy, świata Morze rozpoznaje pospolite dlaczego Morze Bałtyckie w jaki sposób kształtował Bałtyckiego; zaznacza na organizmy występujące jest morzem słabo się krajobraz pojezierzy; mapie pas pobrzeży, w Morzu Bałtyckim; zasolonym; rozpoznaje opisuje osobliwości jeziora przybrzeżne, opisuje cechy wybrzeża wybrane organizmy przyrodnicze Krainy Żuławy Wiślane i 3 4 niskiego i wybrzeża samożywne występujące w Wielkich Jezior miejscowości turystyczne, wysokiego; wymienia Morzu Bałtyckim; Mazurskich; opisuje w tym Gdańsk; zaznacza atrakcje turystyczne wyjaśnia pojęcia: cieśnina, zmiany zachodzące w na mapie największe i Gdańska; wymienia cechy wydmy ruchome, depresja; krajobrazie najgłębsze jezioro w krajobrazu pojezierzy; charakteryzuje parki wielkomiejskim Polsce; zaznacza na mapie opisuje krajobraz nizinny; narodowe położone w Warszawy; rozpoznaje pas Nizin zaznacza na mapie miasta, pasie nizin symbole parków Środkowopolskich; w których dominuje narodowych pasa nizin; wymienia po dwie cechy krajobraz wielkomiejski; wpisuje na mapie nazwy krajobrazów: nizinnego opisuje wybrany park dwóch wskazanych i wielkomiejskiego; narodowy (położenie, parków narodowych wymienia zabytki, które symbol, osobliwości warto obejrzeć, będąc przyrodnicze) w Warszawie podczas zimy jest szkodliwe dla przyrody wymienia atrakcje turystyczne miast nadmorskich, np. Gdyni, Sopotu; wyjaśnia, w jaki sposób powstały Żuławy Wiślane
Dział 5. Poznajemy krajobrazy wyżyn Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.1, 7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.5 zaznacza na mapie Polski pas wyżyn; zaznacza na mapie: Wyżynę Śląską, Wyżynę Krakowsko- -Częstochowską i Wyżynę Lubelską; rozpoznaje rośliny uprawiane na Wyżynie Lubelskiej i podaje przykłady produktów otrzymywanych z tych roślin; rozpoznaje na zdjęciach zabytki Krakowa; wymienia cechy krajobrazu wyżyn: Śląskiej, Krakowsko- -Częstochowskiej, Lubelskiej; podpisuje na mapie nazwy głównych miast Wyżyny Lubelskiej; opisuje dowolny zabytek Krakowa; rozpoznaje symbole parków narodowych pasa wyżyn podaje przyczyny przekształcenia krajobrazu naturalnego Wyżyny Śląskiej w krajobraz miejsko- -przemysłowy; podaje przykłady działań człowieka służących poprawie stanu środowiska; wymienia cechy suchorośli; wyjaśnia co to jest i w jaki sposób powstają wąwozy; wymienia osobliwości Wawelu wyjaśnia pojęcie krasowienia; rozpoznaje formy krasowe; wymienia przyczyny różnorodności świata roślin Wyżyny Krakowsko- -Częstochowskiej; opisuje czynniki, dzięki którym na Wyżynie Lubelskiej intensywnie rozwinęło się rolnictwo; rozpoznaje parki narodowe: Ojcowski PN i Roztoczański PN Dział 6. Poznajemy krajobrazy gór Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.1, 7.1, 7.2, 7.3, 7.4 podpisuje na mapie Polski Góry Świętokrzyskie, Sudety i Karpaty; na podstawie zdjęcia wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego; wymienia cechy tatrzańskiej pogody; podaje nazwy pięter roślinności w Tatrach; rozpoznaje symbole parków narodowych pasa gór porównuje roślinność regla dolnego i regla górnego; wymienia nazwy parków narodowych położonych w Górach Świętokrzyskich, Sudetach i Karpatach; wymienia osobliwości wybranego górskiego parku narodowego; przyporządkowuje cechy krajobrazu do obszaru górskiego opisuje krajobraz Gór Świętokrzyskich i Karkonoszy; wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego; wyjaśnia, dlaczego roślinność w górach jest rozmieszczona piętrowo; charakteryzuje wybrany park narodowy gór wymienia czynniki zewnętrzne, które miały wpływ na obecny wygląd Gór Świętokrzyskich; charakteryzuje skały występujące w górach; wymienia nazwy dużych tatrzańskich jezior, jaskiń i dolin;opisuje cechy budowy roślin z poszczególnych pięter umożliwiające im życie na danej wysokości; opisuje poznane górskie parki narodowe wymienia nazwy rzadkich gatunków zwierzęcych roślin i zwierząt występujących w poznanych parkach narodowych wyżyn; wskazuje less jako skałę, w której powstają wąwozy na obszarze Wyżyny Lubelskiej wymienia zasady, których należy przestrzegać, wybierając się w góry; wymienia nazwy rzadkich gatunków zwierzęcych roślin i zwierząt występujących w górskich parkach narodowych
Dział 7. Odkrywamy tajemnice świata roślin i grzybów Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 1.7, 4.3, 4.4, 4.5, 9.1 rozpoznaje przedstawicieli opisuje budowę opisuje budowę mchów i paprotników; zewnętrzną mchu i zewnętrzną skrzypów i podpisuje na ilustracji paproci, rośliny nasiennej, widłaków; wyjaśnia organy rośliny nasiennej; grzyba; wymienia funkcje pojęcia: rośliny nasienne, opisuje sposób liścia i korzenia; rośliny nagonasienne rozmnażania rośliny rozpoznaje typy systemów i okrytonasienne; ozdobnej przez podział; korzeniowych roślin; rozpoznaje przedstawicieli podpisuje na rysunku wyjaśnia, na czym polega tych roślin; wskazuje poszczególne części rozmnażanie bezpłciowe cechy charakterystyczne kwiatu; wyjaśnia, do roślin; podpisuje na tych grup roślin; czego służą roślinom rysunku części kwiatu; porównuje systemy kwiaty; podaje przykłady podpisuje na schemacie korzeniowe: palowy rozsiewania nasion; podaje etapy cyklu rozwojowego i wiązkowy; wyjaśnia, na nazwy części grzyba; na rośliny okrytonasiennej; czym polega rozmnażanie podstawie ilustracji wymienia miejsca płciowe roślin; opisuje wymienia występowania grzybów; rolę poszczególnych części charakterystyczne cechy odróżnia gatunki grzybów kwiatu; wyjaśnia muchomora jadalnych od gatunków znaczenie pojęć: zapylenie sromotnikowego; grzybów trujących; podaje i zapłodnienie; wyjaśnia, rozpoznaje gatunki przykłady pozytywnej dlaczego grzyby tworzą grzybów jadalnych i negatywnej roli grzybów odrębne królestwo opisuje rolę poszczególnych części ciała mchu; podaje przykłady różnych typów poznanych organów roślinnych; porównuje budowę dwóch roślin okrytonasiennych np. tulipana i mniszka lekarskiego; opisuje proces zapylenia i zapłodnienia u roślin okrytonasiennych; opisuje budowę owocu; opisuje sposób postępowania w przypadku podejrzenia zatrucia grzybami; opisuje znaczenie roślin nasiennych w przyrodzie opisuje budowę komórki roślinnej; podaje przykłady chronionych gatunków paprotników; podaje przykłady różnych przystosowań kwiatów do zapylania; charakteryzuje porosty; podaje przykłady grzybów chronionych; wyjaśnia znaczenie pojęć: organizmy pionierskie, skała pochodzenia roślinnego Dział 8. Odkrywamy tajemnice materii Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.4, 3.5, 3.6, 3.7, 3.8, 3.9, 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 10.7, 14.4 podaje przykłady ciał stałych, cieczy i gazów; rysuje ułożenie drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach; wymienia właściwości mechaniczne wybranych ciał stałych; podaje przykłady przedmiotów wykonanych wyjaśnia, czym są drobiny; opisuje wpływ temperatury na zmiany stanu skupienia substancji; rozpoznaje stan skupienia substancji na podstawie ułożenia drobin; wymienia właściwości mechaniczne ciał stałych; podaje porównuje właściwości wody w trzech stanach skupienia; opisuje ułożenie drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach; wyjaśnia, czym jest magnes; podaje przykłady ciał przyciąganych i nieprzyciąganych przez wyjaśnia, od czego zależą właściwości substancji; porównuje ruch drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach; porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych z różnych substancji i wskazuje substancje wyjaśnia, czym jest atom; wskazuje przykłady wykorzystania rozszerzalności cieplnej ciał stałych w najbliższym otoczeniu
z ciał kruchych, twardych i sprężystych; podpisuje bieguny magnetyczne w magnesie; wymienia czynniki wpływające na szybkość parowania cieczy; wymienia nazwy jednostek masy; podaje przykłady ciał stałych dobrze i źle przewodzących ciepło; przykłady wykorzystania w życiu właściwości plastycznych i magnetycznych ciał stałych; określa właściwości cieczy w zakresie kształtu i ściśliwości; podaje sposób wyznaczenia masy; opisuje wpływ temperatury na objętość gazów magnes; porównuje właściwości ciał stałych i cieczy w zakresie kształtu i ściśliwości; oblicza masę substancji o danej objętości, mając daną masę 1 cm 3 tej substancji; wyjaśnia pojęcia: przewodnik ciepła, izolator ciepła; wyjaśnia, na czym polega nietypowa rozszerzalność cieplna wody; porównuje zjawiska parowania i wrzenia cięższe od wody; wyjaśnia, dlaczego ciała stałe mają określony kształt i określoną objętość; opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów; podaje przykłady zastosowania przewodnictwa cieplnego ciał stałych; wyjaśnia, dlaczego szybkość parowania cieczy zależy od jej temperatury; wskazuje właściwości powietrza; przewiduje, jak zmienią się właściwości powietrza pod wpływem spadku temperatury Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie opanował wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania, które są potrzebne do dalszego kształcenia; nie potrafi rozwiązywać problemów przedmiotowych o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela.