Pomoc społeczna 1990-2014



Podobne dokumenty
Planowane zmiany w ustawie o pomocy społecznej a rozwój pracy socjalnej w Polsce

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Jakub Brzeziński

Ocena zasobów pomocy społecznej 2015

Lata poprzednie INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA. Powody nie przyznania miejsca w żłobku. Powody nie przyznania miejsca w przedszkolu

Ocena zasobów pomocy społecznej w Gminie Pilica 2014 r

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Marta Fryc

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Joanna Nowak

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Zofia Strzępka

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Agnieszka Choma

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Halina Senczyna

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Elżbieta Szymusik

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Marta Cichowicz

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Kierownik Beata Kruszka

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Ewa Baniel

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Teresa Wiercińska

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: ANNA BARTOCHOWSKA

Ocena zasobów pomocy społecznej Gminy Miejskiej Mielec za rok 2016 z prognozą na rok i dwa lata po ocenie

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Anna Mikrut

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej w Głogówku przy współpracy pracowników Urzędu Gminy Głogówek

Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2016 dla gminy Gostyń

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Marta Cichowicz

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Rafał Lejmel

Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2015 dla gminy Gostyń

UCHWAŁA NR VII/49/15 RADY GMINY ŁAGIEWNIKI. z dnia 28 maja 2015 r. w sprawie zatwierdzenia oceny zasobów pomocy społecznej w Gminie Łagiewniki

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia - UM w Mielcu Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mielcu

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Bożena Kisiel

Ocena zasobów pomocy społecznej

OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W RESKU OCENA ZASOBÓW POMOCY SPOŁECZNEJ ZA ROK 2017 DLA GMINY RESKO

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2017 dla gminy Gostyń

Zasiłek stały przysługuje na podstawie art. 37 ustawy o pomocy społecznej:

Ocena zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA NR XXVII/163/18 RADY GMINY POŚWIĘTNE. z dnia 27 kwietnia 2018 r. w sprawie przyjęcia zasobów pomocy społecznej dla Gminy Poświetne za rok 2017

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Kierownik Beata Kruszka Starszy pracownik socjalny Monika Mizerka

Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2014 dla gminy Gostyń

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2015 dla gminy Kluczbork

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Barbara Czachor

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2017

Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2015 dla gminy Rewal

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2017

UCHWAŁA NR XLVI/342/2018 RADY MIEJSKIEJ W GŁOGÓWKU. z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA NR XXXIV/220/18 RADY GMINY STARY LUBOTYŃ. z dnia 21 czerwca 2018 r.

Ocena zasobów pomocy społecznej Gminy Miejskiej Mielec za rok 2017 z prognozą na rok i dwa lata po ocenie

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2014 dla Gminy Miejskiej Mielec

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2015 dla Gminy Zbąszyń

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA NR... RADY GMINY MAŁKINIA GÓRNA. w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej Gminy Małkinia Górna za rok 2016.

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Barbara Czachor

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Opracował: Aneta Kmiecik-Gwizdek Zatwierdził: Ewa Szandała

Uchwała Nr V/33/2015 z dnia 22 maja 2015 r. w sprawie oceny zasobów pomocy społecznej za rok 2014 dla Gminy Żyrzyn

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2014 dla gminy Lwówek

Ocena zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA Nr XXXVIII/337/2017 RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia 30 maja 2017 r.

UCHWAŁA NR XLIX/361/2018 RADY MIEJSKIEJ W ZAKROCZYMIU. z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie oceny zasobów pomocy społecznej gminy Zakroczym za rok 2017

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W OŻAROWIE MAZOWIECKIM z dnia r.

Ocena zasobów pomocy społecznej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pakosławiu za 2016 rok

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Barbara Czachor

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2013 Gminy Ostrów Mazowiecka

Spis treści SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów Wstęp Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej Dział I Przepisy ogólne...

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W CHEŁMKU. z dnia r.

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Joanna Chwierut

UCHWAŁA NR XXXII/226/2017 RADY GMINY DRAWSKO. z dnia 26 kwietnia 2017 r. w sprawie Oceny Zasobów Pomocy Społecznej w Gminie Drawsko

Ocena zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA Nr... RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia...

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2016 dla gminy Ełk

UCHWAŁA NR VIII RADY MIEJSKIEJ W ZŁOTOWIE. z dnia 27 kwietnia 2015 r.

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej Miasta Ząbki za 2017

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Bogusława Midura

Ocena zasobów pomocy społecznej 2016 rok

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2017 dla Gminy Kluczewsko

UCHWAŁA Nr XIX/171/2016 RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia 28 kwietnia 2016 r.

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA NR XI/70/2015 RADY GMINY GDÓW. z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie: przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej Gminy Gdów.

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Halina Grudzień

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2014 dla Miasta Przasnysz

Ocena zasobów pomocy społecznej

UCHWAŁA NR... RADY GMINY MAŁKINIA GÓRNA. z dnia r. w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej Gminy Małkinia Górna za rok 2017

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Gabriela Żurawska

Ocena zasobów pomocy społecznej

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Kazimierz Wosiek

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2015

Uchwała Nr XXVIII/188/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie oceny zasobów pomocy społecznej za rok 2013 dla Gminy Żyrzyn

Ośrodek Pomocy Społecznej w Gryfinie Ocena zasobów pomocy społecznej

w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej na rok 2012 dla Gminy Dąbrówka

OCENA ZASOBÓW POMOCY SPOŁECZNEJ

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Danuta Karmazy

UCHWAŁA NR XXIII/192/17 RADY GMINY BOLESŁAWIEC. z dnia 7 czerwca 2017 r.

Lata poprzednie. Rok oceny Rok 2009 Rok Świadczenia przyznane w ramach zadań własnych i zleconych - ogółem

Lata poprzednie Rok 2009 Rok 2010

UCHWAŁA NR XXXIII/290/18 RADY GMINY BOLESŁAWIEC. z dnia 27 czerwca 2018 r.

Transkrypt:

Pomoc społeczna 1990-2014 Sukcesy, porażki, wyzwania Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Pracownia Pomocy i Integracji Społecznej Konferencja Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie 25-lecie pomocy społecznej doświadczenia i wyzwania, Gdańsk, 27.05.2015

Pomoc społeczna - czyli? Od co najmniej 1918 r. przedmiotem dyskusji, regulacji, praktyk i badań była opieka społeczna Usuwanie starej nazwy z ustawodawstwa trwało od 1990 do 2004 r. W społecznym użyciu wciąż można spotkać starą nazwę Dwa stanowiska w rozumieniu pomocy społecznej 1. wąsko i prawniczo: to co jest w aktualnej ustawie o pomocy społecznej i w ustawach z nią bezpośrednio powiązanych 2. szeroko i nieprawniczo: zjawisko zachodzące w skali masowej między obcymi sobie wspomagającymi i wspomaganymi Poniżej przyjęta zostanie definicja zawężająca w ujęciu historycznym (1990-2014)

Sposób opisu i oceny pomocy społecznej w jej historycznym rozwoju Główne formy pomocy społecznej: 1) pieniężna, 2) niepieniężna: praca socjalna i inne usługi Organizacja pomocy społecznej: 1) podstawowe jednostki organizacyjne; 2) pozostałe jednostki Chronologiczny opis zmian w okresie 1990-2014 Wytypowanie sukcesów ze wskazaniem wątpliwości Wytypowanie porażek ze wskazaniem wątpliwości Na podstawie wątpliwości do sukcesów i porażek wytypowanie głównych wyzwań, które powinni podjąć reformatorzy

Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej Historyczny trzon przetrwał transformację: zasiłki stałe, okresowe i celowe (od lat 50., wtedy: zasiłki stałe i zapomogi ). Dopiero ostatni projekt zmian ustawowych (2013) zrywał z tym podziałem W pomocy społecznej były również przez krótszy lub dłuższy okres m.in. Gwarantowany zasiłek okresowy dla samotnych bezrobotnych matek (obecnie jako zasiłek dla bezrobotnych) Renta socjalna (obecnie odrębna ustawa) Zasiłki stałe dla rodziców dzieci niepełnosprawnych (obecnie świadczenie pielęgnacyjne) Świadczenia dla rodzin zastępczych (obecnie odrębna ustawa) Do pomocy społecznej przeniesiono Świadczenia dla kobiet w ciąży z ustawy o planowaniu rodziny Poza pomocą społeczną są też inne świadczenia z kryteriami dochodowymi Świadczenia rodzinne (w tym opiekuńcze z wyjątkami) Dodatki mieszkaniowe (z dodatkiem energetycznym)

Historyczny rozwój kryterium dochodowego w pomocy społecznej Przez całą transformację przetrwała zasada, że poza spełnieniem kryterium dochodowego musi występować jeszcze jedna trudna sytuacja Zmiany dotyczyły podstawy dla wyznaczania kryterium: Początkowo podstawą była minimalna emerytura (rozwiązanie z PRL) W latach 90. zobowiązano rząd do zastosowania minimum socjalnego W 2004 r. oparto kryterium na zmodyfikowanym minimum egzystencji (próg interwencji socjalnej) i ustanowiono mechanizm weryfikacji co trzy lata w procesie trójstronnym Zmiany dotyczyły też tego, jak różnicować kryterium w zależności od składu rodziny W latach 90. wprowadzono skalę OECD (1, 0,7, 0,5) W 2004 r. powrócono do podziału: osoba samotnie gospodarująca (wyższe kryterium) i wieloosobowe gospodarstwo domowe (niższe kryterium na osobę) W ostatnich propozycjach m.in. zmiana nazwy minimalny dochód socjalny

Zasiłek okresowy i jego fakultatywność Konstrukcja podstawowa warunków przyznania m.in.: 1. kryterium dochodowe + jeszcze jedna trudna sytuacja życiowa 2. początkowo fakultatywny Od pierwszej połowy lat 90. toczyła się dyskusja o konstrukcji tego zasiłku w kontekście Zgodności z Europejską Kartą Społeczną (początkowo) i zaleceniem Wspólnot Europejskich w okresie przedakcesyjnym Skargami do Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjność fakultatywności Zasadnicza zmiana nastąpiła w 2004 r., gdy wprowadzono obligatoryjność z gwarancją państwa do 50% wysokości świadczenia (od 2008 r.) W ostatnich propozycjach rozszerzenie gwarancji państwa do 100%

Praca socjalna jako prowadzenie procedury przyznawania świadczeń pieniężnych Poza kryterium (dochodowo-problemowym) elementem procedury jest przeprowadzenie środowiskowego wywiadu rodzinnego Wywiad społeczny wprowadzono już w PRL do procedury przyznawania świadczeń, a więc co do zasady ogólnej nic się nie zmieniło Niedawno wzmocniono obowiązkowość, w razie odmowy udziału w wywiadzie w miejscu zamieszkania świadczeń nie przyznaje się Prawo do przeprowadzania wywiadów przyznano wyłącznie pracownikom socjalnym zatrudnionym w ośrodkach pomocy społecznej W 2004 r. dodano do narzędzi procedury kontrakt socjalny, który pozostał fakultatywny Ostatnie propozycje: obowiązkowość kontraktu socjalnego dla zdolnych do pracy

Sukcesy w zapewnieniu odpowiedniego wsparcia dochodowego Oparcie kryterium dochodowego i jednocześnie standardu wsparcia na obiektywnej metodzie szacowania minimalnego poziomu życia (ale bez zapewnienia, że w praktyce będzie ono odpowiednie) Wprowadzenie obligatoryjności zasiłku okresowego (ale bez zapewnienia, że każda rodzina otrzyma tyle ile wynika z formuły różnicowej) Wprowadzenie zakazu egzekucji komorniczej z zasiłków z pomocy społecznej (ale dopiero od 2010 r.) Umożliwienie łączenia zasiłku okresowego z wynagrodzeniem z pracy po przekroczeniu kryterium dochodowego (ale tylko w ograniczonym zakresie i tylko dla podpisujących kontrakt)

Porażki w zapewnieniu odpowiedniego wsparcia dochodowego Ubóstwo skrajne dotyka wciąż w Polsce milionów osób (w tym są setki tysięcy dzieci), ale czy wychodzenie z ubóstwa zależy wyłącznie od pomocy pieniężnej? Nieskuteczność Konstytucji jako gwaranta wsparcia dochodowego ostatniej szansy (TK uznał za konstytucyjną fakultatywność zasiłku okresowego), ale czy pomoc zdolnym do pracy powinna być gwarantowana? Niezdolność Polski do ratyfikowania w pełni prawa do pomocy społecznej (art. 13 Europejskiej Karty Społecznej) Zbyt restrykcyjny dostęp do świadczeń (nie tylko ubóstwo) Świadczenia na zbyt niskim poziomie

Usługi pomocy społecznej (i integracji społecznej) Główna usługa to praca socjalna (w odróżnieniu od kwalifikowania do świadczeń, doprecyzowywana w ustawie o pomocy społecznej, np. prowadzona w oparciu o właściwe jej metody i techniki ) Obok pracy socjalnej wiele innych usług w ustawie o pomocy społecznej i bezpośrednio powiązanych m.in. Usługi opiekuńcze (jak również specjalistyczne usługi opiekuńcze) Poradnictwo specjalistyczne, w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne Interwencja kryzysowa Reintegracja społeczna Rehabilitacja społeczna Terapia zajęciowa Asystentura rodzinie

Sukcesy w zapewnianiu odpowiedniej ilości i jakości usług Rozwój kształcenia do pracy socjalnej (szkoły policealne, kolegia, kierunek) Wprowadzenie normy jeden pracownik socjalny na 2000 mieszkańców, a następnie nie więcej niż 50 rodzin na pracownika socjalnego Rosnąca różnorodność usług będących w ofercie pomocy społecznej Wyodrębnienie i rozwój usług interwencji kryzysowej Wyodrębnienie i rozwój usług o charakterze reintegracji zawodowej i społecznej (cis, kis, śds, wtz) Wyodrębnienie i rozwój usług asystentury rodzinie z ograniczeniem liczby wspomaganych rodzin (najpierw do 20, obecnie do 15), ale obowiązek zatrudnienia dopiero od 2015 r. Uzupełnianie oferty usług poprzez organizacje pozarządowe i wyznaniowe Wprowadzenie superwizji (wsparcie dla pracowników socjalnych)

Porażki w zapewnianiu odpowiedniej ilości i jakości usług Brak rozdzielenia postępowania administracyjnego od pracy socjalnej (wypracowane dopiero w projekcie finansowanym z EFS, ale nadal bez implementacji) Brak standardów dla pracy socjalnej (jw.) Brak standardów dla pozostałych usług pomocy i integracji społecznej (jw.) Niedostateczna podaż niektórych usług, np. reintegracji zawodowej i społecznej, asystentury rodzinie czy superwizji dla pracowników socjalnych Zaprzestanie aktywności przez Polskie Towarzystwo Pracowników Socjalnych i tym samym brak aktualizacji i rozwoju Kodeksu Etycznego Pracowników Socjalnych

Organizacja pomocy społecznej Każda jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek ustanowienia podstawowej jednostki organizacyjnej pomocy społecznej (ops, pcpr, ops + pcpr w miastach na prawach powiatu, rops) Poza podstawowymi jops są też liczne inne formy organizacyjne Pomoc poza domem dzienna (np. ośrodki wsparcia, śds, wtz, cis, kis, spółdzielnie socjalne, zaz) Pomoc poza domem całodobowa (np. dps, rodzinne domy pomocy, schroniska, domy samotnej matki) Rada Pomocy Społecznej jako ciało opiniodawczo-doradcze Zapowiedź obowiązkowego wyodrębnienia komórek pracy socjalnej i usług socjalnych Blisko uchwalenia jest możliwość tworzenia związków powiatowo-gminnych (możliwość tworzenia przez nie jednostek organizacyjnych pomocy społecznej)

Sukcesy w organizacji pomocy społecznej Stworzenie pokrywającej cały kraj sieci podstawowych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej we wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego Wprowadzenie możliwości wyodrębnienia komórek organizacyjnych prowadzących tylko pracę socjalną Standaryzacja domów pomocy społecznej (mimo ciągłych opóźnień) Wczesne uznanie roli organizacji pozarządowych i wyznaniowych w Udzielaniu usług (wsparcie organizacji, zlecanie zadań) Tworzeniu prawa pomocy społecznej (ciało opiniodawczo-doradcze przy Ministrze Pracy i Polityki Społecznej) Profesjonalizacja kierowników jops poprzez wymóg posiadania wystandaryzowanych studiów podyplomowych (obecnie szkolenia ze zmienionym programem) i doświadczenia Powstanie Polskiej Federacji Związkowej Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej

Porażki w organizacji pomocy społecznej Mimo wymogu jeden pracownik socjalny na 2000 mieszkańców wciąż wiele jst nie spełnia tej normy, a norma 1 pracownik na 50 rodzin jest nieobligatoryjna Mimo istnienia standardów domów pomocy społecznej wciąż są domy, które ich nie spełniają Skala zlecania zadań pomocy społecznej organizacjom pozarządowym nie jest wystarczająca Rada Pomocy Społecznej nie ma odpowiedniego zaplecza administracyjnego i eksperckiego, przez co jej rola jest ograniczona Nie wypracowano sposobu na demokratyczną kontrolę działania podstawowych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej

Wyzwania Demokratyzacja dyskusji na temat reform przy wykorzystaniu Forum Współpracy Empowerment lub innej platformy tego typu Doprowadzenie do zgodności polskiej pomocy społecznej z art. 13 (prawo do pomocy społecznej) i art. 30 (prawo do ochrony przed ubóstwem i marginalizacją) Europejskiej Karty Społecznej Doprowadzenie do tego, że kryterium dostępu i standard wysokości świadczeń będą stale i znacząco powyżej minimum egzystencji Rozdzielenie postępowań administracyjnych od pracy socjalnej i standaryzacja tej ostatniej w celu zwiększeni jej dostępności i jakości Poprawa dostępności i jakości usług niespecjalistycznych i specjalistycznych, w tym w szczególności o charakterze reintegracji i rehabilitacji społecznej Reaktywowanie Polskiego Towarzystwa Pracowników Socjalnych

Warto dyskutować nad przyszłością pomocy społecznej ze wszystkimi interesariuszami Postulaty Polskiej Federacji Związkowej Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej http://ops.pl/wpcontent/uploads/2015/01/2015_bezpieczenstwo.pdf Postulaty Polskiej Sieci na rzecz Godnej Pieniężnej Pomocy Społecznej http://www.eapn.org.pl/wpcontent/uploads/2015/01/deklaracjaemin.pdf Forum Współpracy Empowerment http://www.empowerment.pl/