Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział Słupsk BIULETYN. czerwiec - grudzień 2015 r. Nr 2/61

Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział Słupsk BIULETYN czerwiec - grudzień 2015 r. Nr 2/61

A A, ś SPIS TREŚCI: 1. Pieniądz zastępczy w okresie I wojny światowej. 2. Monety z badań archeologicznych prowadzonych w Lęborku 3. Lęborskie dni Jakubowe. 4. 70-lecie Szkoły Policji w Słupsku. 5. Nowy medal Gminy Kobylnica. 6. Pierwsze i ostatnie dni II wojny światowej. 7. Szkoła Policji w Słupsku - kontynuatorka prewencyjnego współzawodnictwa, str. 18-19 8. Obchody Święta Niepodległości. 9. Ciekawostka falerystyczna str. 3-5 str. 6-11 str. 12-13 str. 14 str. 15 str. 16-17 str. 20-22 str. 23 srarasihrafbst

Pieniądz zastępczy w okresie I wojny światowej. Obóz jeniecki Czarne [Kriegsgefangenenlager Hammerstein]. Pod koniec lata 1914 roku, na froncie wschodnim, doszło do walk pomiędzy armiami Niemiec i Rosji. Do niewoli Niemieckiej dostało się ponad 130 tys. jeńców. Sytuacja ta spowodowała konieczność niezwłocznego zorganizowania miejsc ich przetrzymywania. Powstały liczne obozy jenieckie. Jednym z nich był obóz w Czamem, w powiecie człuchowskim. Przetrzymywano tu, w bardzo trudnych warunkach, żołnierzy armii carskiej, w tym również służących w niej Polaków. Jeńcy wojenni w obozie w Czarnem Pocztówka wysłana przez pocztę polową w 1916 roku #a# c r a ' ^ " 3

Na potrzeby regulowania należności za wykonywaną przez jeńców pracę 1 obozy jenieckie emitowały zastępcze środki płatnicze w postaci bonów lub monet. Pieniądz ten, nie mógł być realizowany poza obozem, co utrudnić miało ewentualną ucieczkę z miejsc izolacji. GeFAWENENO! Na terenie wspomnianego wyżej obozu w Czarnem obiegały bony o siedmiu nominałach, różniące się barwą oraz wymiarem (patrz tab.). l.p. nominał kolor nadruku Wymiary [mm] 1 5 fenigów jasnoczerwony 2 10 fenigów fioletowy 89x58 3 50 fenigów jasnobrązowy 4 1 marka zielony 98x62 5 2 marki czerwony 107 x 67 6 5 marek niebieski 126 x 80 7 10 marek jasnozielony 133x81 Walory te wydrukowano na sztywnym, gładkim papierze bez znaku wodnego. Nie miały one, typowych dla środków płatniczych, zabezpieczeń przed ewentualnym fałszerstwem (numeracja, stemple, podpisy itd.). Wszystkie bony posiadały jednakową szatę graficzną, identyczną na awersach i rewersach. Na tle barwnych wzorów naniesiono nominał bonu, zaznaczono również, iż jest to pieniądz obozu w Czarnem [GEFANGENENLAGER HAMMERSTEIN], który może być wykorzystywany tylko na jego terenie [NUR GEF ANGENENGELD]. 1 Obowiązek ten wynikał z Konwencji Haskiej - Regulaminu dotyczącego praw i zwyczajów wojny lądowej podpisanego przez państwa sygnatariuszy 18 października 1907 r. Wskazany przepis nakazywał również wypłatę świadczeń pieniężnych oficerom przebywającym w niewoli, którzy nie mogli być kierowani do żadnych robót. 4

mer Warto również wspomnieć o bardzo smutnej i tragicznej historii tego miejsca. W XVIII w. znajdował się tu obóz ćwiczebny dla armii i policji pruskiej. W okresie Wielkiej Wojny, ze względu na bardzo trudne warunki bytowe, epidemie i niedożywienie, w znajdującym się tu obozie zmarło kilkanaście tysięcy jeńców. W latach trzydziestych ubiegłego wieku nazistowskie władze Niemiec utworzyły w tym miejscu obóz koncentracyjny. Przetrzymywano w nim komunistów oraz przeciwników politycznych. Po wybuchu II wojny światowej powstał tu obóz jeniecki dla podoficerów - Stalag II B Hammerstein. Przebywali w nim między innymi żołnierze polscy, serbscy i radzieccy. Około 70 tys. z nich zmarło. Obecnie znajdują się tu: powstały w latach pięćdziesiątych XX w. zakład karny oraz liczne zbiorowe mogiły i cmentarze jenieckie. 5 Jacek PARTYKA

Monety z badań archeologicznych prowadzonych w Lęborku przy ulicy Reja W Lęborku w 2014 roku przeprowadzone zostały badania archeologiczne na ul. Mikołaja Reja, gdzie odkryto nowożytny cmentarz użytkowany w okresie: od pocz. XV po lata czterdzieste XVI wieku. Ramy chronologiczne tej nekropolii mogą być szersze. Na temat historii tego miejsca, jak i wierzeniach oraz tradycjach związanych z pochówkiem, dostarczają wyjątkowe zabytki składające się z monet, które odnaleziono podczas wykopalisk. Na działkach nr 372/1 i 372/3 odkryto dziewięć monet. Dwa szelągi inflanckie (z mennic w Rydze i Livonii): Szeląg inflancki, Szwecja, Królowa Krystyna 1647 r. mennica Ryga. A wers: herb dynastii Wazów - Snopek", w literze C z koroną - w otoku napis: CHRISTINA Rewers: Gryf inflancki w ozdobnym kartuszu w otoku napis:...ig: 47..." Moneta odbita niecentralnie do tego stopnia iż na rewersie widoczny jest kolejny stempel a moneta nie jest okrągła. 2 W" _ 2 M. Kwaśkiewicz: Dokumentacja prac konserwatorskich. Zespół zabytków archeologicznych. Lębork ul. Reja dz. 372/1 i 372/3", Bytów 2014 r. 6

Szeląg inflancki, Szwecja, Królowa Krystyna 1647 r. mennica Livonia. Miedź powlekana cienką warstwą srebra, średnica 15 mm. A wers: herb dynastii Wazów - Snopek", w literze C z koroną - w otoku napis: CHRISTINA DGRS". Rewers: Gryf inflancki w ozdobnym kartuszu w otoku napis: SOLIDVS LIVONIAE: 47..." Moneta odbita nieco niecentralnie. 3 Dwa szelągi Wielkiego Mistrza Michała Kuchmeistera (emisja w latach 1414-1422): Szeląg, Zakon Krzyżacki, Wielki Mistrz Michał Kuchmeister, okres emisji (1414-1422), srebro, średnica 20 mm. Awers: tarcza wielkiego mistrza, Rewers: tarcza zakonna. W otoku perełkowym napisy nieczytelne. 4 3 M. Kwaśkiewicz: Dokumentacja prac konserwatorskich. Zespół zabytków archeologicznych. Lębork ul. Reja dz. 372/1 i 372/3", Bytów 2014 r. 4 Ibidem 7

Szeląg, Zakon Krzyżacki, Wielki Mistrz Michał Kuchmeister?, okres emisji (1414-1422), srebro, średnica 19 mm. A wers: tarcza wielkiego mistrza, Rewers: tarcza zakonna. W otoku liniowym. Napisy nieczytelne. 5 Szeląg o niezidentyfikowanym pochodzeniu (prawdopodobnie z Zakonu Krzyżackiego lub Zakonu Kawalerów Mieczowych): Szeląg o niezidentyfikowanym pochodzeniu, Zakon Krzyżacki lub Zakon Kawalerów Mieczowych (?) XV-XVI w.?, srebro, średnica 15 mm. A wers: W okręgu widoczny fragment litery? W otoku napis nieczytelny. Rewers: duży krzyż i tarcza herbowa w okręgu. W otoku napis nieczytelny. 6 Półtorak koronny Zygmunta III Wazy bity w mennicy Krakowskiej (1614-1615) a potem Bydgoskiej (1615-1627): 5 M. Kwaśkiewicz: Dokumentacja prac konserwatorskich. Zespół zabytków archeologicznych. Lębork ul. Reja dz. 372/1 i 372/3", Bytów 2014 r. 6 Ib. 8

Półtorak koronny, Polska, Zygmunt III Waza bity w mennicy Krakowskiej (1614-1615) a potem Bydgoskiej (1615-1627), srebro, średnica 20 mm. A wers: koronowana Tarcza herbowa pięciopolowa Korony i Litwy ze snopkiem, w otoku napis: SIGIS.3.DG (3) REX.PMDL". Rewers: Jabłko królewskie z krzyżem. W jabłku 24" pod nim herb Sas podskarbiego wielkiego koronnego Michała Daniłłowicza. W otoku napis: MONE.NO.REG.POLO" 7 Szeląg pomorski (ze względu na zły stan zachowania nie udało się zidentyfikować władcy): Szeląg pomorski, władca niezidentyfikowany, Pomorze, XVI w. A wers: Gryf pomorski, w otoku napis częściowo nieczytelny: MONE..." Rewers: Duży krzyż z okręgiem. W otoku napis nieczytelny. 8 Szóstak koronny Zygmunta III Wazy, Kraków 1626 r.: 7 M. Kwaśkiewicz: Dokumentacja prac konserwatorskich. Zespół zabytków archeologicznych. Lębork ul. Reja dz. 372/1 i 372/3", Bytów 2014 r. 8 Ib. 9

Szostak koronny Zygmunta III Wazy, Kraków 1626 r. srebro, średnica 25 mm. A wers: Wizerunek króla - profil, w otoku: mały herb półkozic Hermolausa Ligęzy, podskarbiego koronnego i napis: REX.POL.M.D.I SIGIS..." Rewers: pod koroną liczba VI, pod którą 3 tarcze z herbami Polski i Litwy, oraz snopek Wazów. W otoku słabo czytelny napis: GROS.ARGE.SEX.REG.POL. 1626." 9 Półgrosz Jana Olbrachta (1492-1498): Półgrosz, Jan Olbracht (1492-1498), Polska, srebro, średnica 17 mm. A wers: Orzeł Jagielloński. W otoku napis nieczytelny. Rewers: Korona. W otoku napis: R POLONIE" 10 Owe znalezisko pozwoliło na ustalenie prawdopodobnych ram czasowych funkcjonowania cmentarza na tym obszarze, a równocześnie potwierdziło istnienie bardzo ciekawego zwyczaju, który był praktykowany aż do późnego średniowiecza. Zmarłym wkładano monety do grobu - był to obol dla zmarłych lub obol Charona. Wkładanie monet do grobu sięga swymi korzeniami do starogreckiego zwyczaju, który nakazywał włożenie w usta nieboszczykowi monety tzw. obola, jako zapłaty za przewóz Charonowi za rzekę zapomnienia. Archeolodzy twierdzą, że: dla wczesnego średniowiecza uznano iż wszystkie znajdowane w grobach monety pełniły funkcję obola, w późniejszym okresie - gdy wzrasta rola pieniądza i następuje rozwój systemów pieniężnych, wzrasta również prawdopodobieństwo przypadkowego dostania się do grobu monet. 9 M. Kwaśkiewicz: Dokumentacja prac konserwatorskich. Zespól zabytków archeologicznych. Lębork ul. Reja dz. 372/1 i 372/3", Bytów 2014 r. 10 Ib. 10

Po okresie nasilenia zwyczaj wkładania monety do grobu przeważnie zanika w XVII w. (być może ma to związek z kryzysem wynikłym po Potopie Szwedzkim)." 11 Monety, które stanowią wyposażenie grobów najczęściej odnajduje się pojedynczo. Władysław Kopaliński podaje, że...wkładany w usta lub w rękę zmarłego obol tj. grosz, w istocie nie był opłatą za przewóz, ale była to namiastka części należnej zmarłemu przy podziale majątku, którego prawnie nie można było odziedziczyć, gdyż zmarły uważany był za nieśmiertelnego." 12 Patrząc na miejsce położenia owych groszy zauważyć można, iż monety znajdowane są najczęściej blisko czaszki zmarłego - często za prawym uchem lub w okolicy żuchwy, czasem w okolicy miednicy i w dłoniach. Monety zostały poddane ekspertyzie numizmatycznej, która wykazała, że pochodzą one z mennic: Zakonu Krzyżackiego, Polski i Litwy, oraz Inflant pod panowaniem Szwecji. Tym samym odpowiadają przynależności politycznej Lęborka w danym okresie historycznym". 13 Monety, po konserwacji trafiły do Muzeum w Lęborku. Zostaną udostępnione, dla szerszego kręgu zaineresowanych, już podczas Lęborskich Dni Jakubowych (tj. 25 oraz 26 lipca 2015 roku) w wieży Sanktuarium św. Jakuba Apostoła. Następnie artefakty średniowieczne pochodzące z badań archeologicznych prowadzonych w latach 2010-2014 zostaną przeniesione do głównej siedziby muzeum. Urszula Walburg Muzeum w Lęborku 11 archeokonserwacj a. wordpress. com/2013/01/3 O/znaleziska-monet/ 12 W. Kopaliński, 1985, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa. 13 M. Kwaśkiewicz: Dokumentacja prac konserwatorskich. Zespół zabytków archeologicznych. Lębork ul. Reja dz. 372/1 i 372/3", Bytów 2014 r. 11

LĘBORSKIE DNI JAKUBOWE 2015 R. Lęborskie Dni Jakubowe i związany z nimi odpust Św. Jakuba Apostoła sięgają do tradycji średniowiecznych spotkań kupców i rzemieślników w Lęborku. Tym samym łączą one wymiar religijny z czysto handlowym. Z każdym kolejnym rokiem Lębork coraz bardziej kojarzy się turystom z tą najważniejszą imprezą kulturalno-rekreacyjno-handlową. Lęborskie Dni Jakubowe przyciągają co roku tysiące lęborczan i turystów. Przez tych kilka dni miasto tętni życiem - odbywają się tu imprezy zarówno kulturalne, rekreacyjne i sportowe. Na niepowtarzalną jarmarkową atmosferę składają się m.in. kiermasz twórców ludowych, plener malarski, prezentacja kultury regionalnej i mniejszości narodowych. Tradycyjne kramy z wyrobami rzemieślniczymi, cukrową watą, balonami, konkursy dla dzieci i dorosłych, programy dla najmłodszych, występy zespołów lokalnych, regionalnych to tylko niektóre z atrakcji. Jarmark jest również doskonałym miejscem na wymianę kolekcjonerskich doświadczeń - tak uważa pan Marek Zdanowicz - który przyjeżdża na Lęborskie Dni Jakubowe od 1998 roku. Pan Marek zajmuje się numizmatyką i medalierstwem już blisko pięćdziesiąt lat. Jak sam zaznacza, pasję przejął od wuja, który kolekcjonował medale, odznaczenia oraz monety. Stoisko, które od lat można znaleźć w tym samym miejscu - na ulicy Staromiejskiej, nieopodal fontanny - jest bardzo bogate. Można tu znaleźć: monety okolicznościowe, monety obiegowe, medale papieskie oraz banknoty z okresu po II wojnie światowej. Zainteresowanie stoiskiem numizmatycznym jest ogromne. Jak twierdzi pan Marek turyści i mieszkańcy zainteresowani są przede wszystkim monetami o nominale 2 zł. Często przychodzą kupować takie egzemplarze, które uzupełniają ich kolekcje. Czasami przychodzą pasjonaci, którzy chcieliby wycenić monety medale czy odznaczenia. U pana Zdanowicza mogą upewnić się, jaką wartość mają ich zbiory oraz wysłuchać rad na temat kolekcjonerstwa. 12

Pan Marek Zdanowicz przy swoim stoisku Pan Marek Zdanowicz lubi kontakt z ludźmi, co dodatkowo przyciąga zainteresowanych. Serdecznie, z uśmiechem na twarzy, wymienia się doświadczeniami z zakresu kolekcjonerstwa. Niejeden numizmatyk zachwala fachowość i życzliwość pana Marka. Sam pan Zdanowicz twierdzi, że Lęborskie Dni Jakubowe to jego ulubiony czas w roku, kiedy to może podzielić się swoją pasją z innymi. Z pewnością w kolejnych latach pan Marek będzie gościł na Lęborskich Dniach Jakubowych. Urszula Walburg Muzeum w Lęborku 13

X 70-LECIE SZKOŁY POLICJI W SŁUPSKU Jubileusz 70-lecia powstania pierwszej po II wojnie światowej jednostki szkoleniowej polskiej Policji odbył się 20 lipca 2015 roku w Szkole Policji w Słupsku. Na uroczystości obecni byli nadinsp. Krzysztof Gajewski Komendant Główny Policji, zaproszeni goście, słuchacze i pracownicy Szkoły Policji oraz jeden z najstarszych absolwentów Szkoły - płk. Franciszek Szydełko, który w 1946 roku ukończył Szkołę Przewodników i Tresury Psów Służbowych CWMO. Dwudniowe uroczystości rozpoczęły się Dniem otwartej Szkoły Policji", po którym na głównym placu apelowym rozpoczęła się część oficjalna, na której wręczono między innymi pamiątkowe medale. Medal pamiątkowy 70- lecia Szkoły Policji w Słupsku W centrum, na awersie, na fakturowym tle umieszczono tarczę logo Szkoły, po lewej data 2015, po prawej 70 LAT, poniżej napis SZKOŁA POLICJI/ W SŁUPSKU. Na rewersie, na żółtym tle orzeł w koronie, w pół otoku napis: RZECZYPOSPOLITA POLSKA, poniżej orła napis TIBI PATRIA. Medal wykonano z mosiądzu emaliowanego, bity, o średnicy 70 mm w Zakładzie Z A. Kowalski" Tatiany Mądro w Lublinie. Z okazji jubileuszu wykonano także taki sam medal ale o zmniejszonej średnicy 50 mm, który otrzymali wszyscy pracownicy Szkoły Policji w Słupsku. W ramach Dnia otwartej Szkoły Policji", Koledzy Jan Radkowski i Zdzisław Dróbka- członkowie Oddziału Słupskiego PTN przygotowali w Klubie Słuchacza wystawę pt. Medale i falerystyka Szkoły Policji". Wystaw z uwagi na różnorodność i barwność eksponatów cieszyła się dużym zainteresowaniem zwiedzających. 14 Jan Radkowski

NOWY MEDAL GMINY KOBYLNICA W 2015 roku Gmina Kobylnica obchodziła jubileusz 700-lecia miejscowości oraz 25-lecie Odrodzonego Samorządu Terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej 1990-2015. Rocznice te były okazją do wybicia nowego medalu pamiątkowego. Projektantem medalu są Stanisław Śliwa i Leszek Kuliński. Na awersie medalu umieszczono wypukłe zarys gotyckiej ceglanej wieży frontowej kościoła parafialnego p.w. Najświętszego Serca Jezusa w Kobylnicy, wiatraki oraz napis 700 LAT/ KOBYLNICA, w dole data 1315-2015. Na rewersie, w centrum tarcza herbowa z herbem Gminy, po bokach daty 1990-2015. W górze, w półotoku napis 25 LAT SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO, w dole pod tarczą herbową napis Gmina Kobylnica. Medal wykonano z mosiądzu, patynowany o średnicy 70 mm, w ilości 250 sztuk w firmie Celstan" Stanisława Śliwy w Gdyni - Kosakowo. 15 Jan Radkowski

PIERWSZE I OSTATNIE DNI II WOJNY ŚWIATOWEJ. W dniach 4.09-16.11.2015r. roku w Muzeum Pierwszych Słupszczan na zaproszenie dyrekcji Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Słupsku przy ul. Kaszubskiej koledzy: Henryk Błaszkiewicz, Zdzisław Michał Dróbka i Sławomir Włoch na bazie własnych zbiorów: odznaczeń polskich, radzieckich, niemieckich, medali pamiątkowych, falerystyki i polskich monet kolekcjonerskich dotyczących okresu II wojny światowej zorganizowali wystawę pt. Pierwsze i ostatnie dni II wojny światowej". Kolega Zdzisław Michał Dróbka na bazie powyższej wystawy w dniu 16 września 2015 roku Dzień Sybiraka" dla uczniów liceów ogólnokształcących przeprowadził zajęcia pt. Droga polskiego żołnierza do ojczyzny", a w dniu 6.10.2015 roku dla uczniów Zespołu Kształcenia Ustawicznego" przeprowadził zajęcia pt. Polskie drogi wojenne: Lenino i Monte Cassino". Henryk Błaszkiewicz 16

PODZIĘKOWANIA Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Słupsku Danuta Sroka składa serdeczne podziękowania na ręcę Pana Zdzisława Michała Dróbki członka Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego Oddział Słupsk za udostępnienie swoich zbiorów, na które składają się medale i medaliony, falerystyki, ordery i odznaczenia do wystawy PIERWSZE I OSTATNIE DNI DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ W EUROPIE / w 75. rocznicę Bitwy o Anglię/". Ekspozycja, zorganizowana przez Bibliotekę, prezentowana była we wrześniu i listopadzie 2015 roku w Izbie Pamięci Słupszczan. Dyrektor MBP Słupsk, 10 listopada 2015 r. Danuta Sroka 17

Szkoła Policji w Słupsku - kontynuatorka prewencyjnego współzawodnictwa. Czas nie znosi próżni. W 2014 roku zakończyły się międzynarodowe/ogólnopolskie półmaratony policyjne. W to miejsce Komenda Główna Policji i Szkoła Policji w Słupsku zorganizowała Pierwsze Zawody Policjantów Oddziałów i Samodzielnych Pododdziałów Prewencji. W dniach 15-17 czerwca 2015 roku gościły w murach szkoły najlepsze w poszczególnych województwach reprezentacje. Reprezentacje liczyły 22 funkcjonariuszy i kapitana ekipy w randze naczelnika/zastępcy Komórki prewencji. Rywalizacja obejmowała między innymi; Strzelanie statyczne i sytuacyjne z broni gładkolufowej i maszynowej, Pełnienie zadaniowej służby prewencyjnej wg ceduły, Pokazy - zabezpieczenia miejsca zdarzenia, interwencji policyjnej, akcji poszukiwawczej w terenie zalesionym, rajd z przeszkodami - cross w umundurowaniu służbowym, musztra policyjna pododdziału, prezentacja filmu promocyjnego działań jednostki. Współzawodnictwo oceniali gospodarze rywalizacji i przedstawiciele Komendy Głównej. Najlepsze wyniki osiągnęły ekipy: I miejsce - Oddział Prewencji Policji ze Szczecina, II miejsce - Oddział Prewencji Policji z Bydgoszczy, III miejsce - Oddział Prewencji Policji z Białegostoku. Najciekawszy film promocyjny zaprezentowała ekipa z Olsztyna. Na zakończenie było podsumowanie: puchary, nagrody, awanse i dla wszystkich uczestników odznaka pamiątkowa. Odznaka metalowa o nieregularnym kształcie i wymiarach: wysokość 32 mm, szerokość 15 mm, mocowana na metalowy zaczep. Przedstawia: dwa znormalizowane skrzydła ptasie w kolorze żółtym z wgłębieniami promienistymi nacięciami/karbonami w kolorze naprzemiennym - żółtym jasnym, - czarnym. Zewnętrzna ramka ograniczająca obrys skrzydeł w kolorze czarnym. W podstawie (centralnie) w tarczy znaczek - kolor niebieski, tarcza strzelecka barwy żółtej. Tarcza 18

amazonek w obrysie ma kolor biały. U podstawy tarczy biała szarfa z centralnie umieszczonym napisem -2015- w kolorze żółtym. Projekt odznaki opracował - Marcin Jedynak. Wykonano - zakład Z.A. Kowalski" Tatiana Mądro, Lublin ul. Pawia 9. Wybito - 350 sztuk. Gospodarze, organizatorzy i zawodnicy umówili się na kolejny sprawdzian prewencyjnych umiejętności na gościnnej Ziemi Słupskiej w najstarszej szkole policji w kraju na przyszły rok. Już po raz XXII odbył się Patrol Roku" w murach policyjnej szkoły słupskiej. W dniach 23-25 września 2015 roku, najlepsi z najlepszych policjantów służb mundurowych rywalizowali na: sali sportowej, strzelnicy, torze przeszkód, prewencyjnych obiektach ćwiczeniowych. Najlepsi w poszczególnych konkurencjach otrzymali: puchary, nagrody rzeczowe a drużyny sprzęt prewencyjny dla jednostki. Były wśród najlepszych (po raz pierwszy) także funkcjonariuszki poster. Anna Furmańska z K.W.P. Kraków wygrała (i to zdecydowanie) współzawodnictwo w stosowaniu technik obezwładniających - brawo. Jak zawsze wszyscy uczestnicy rywalizacji otrzymali także odznakę pamiątkową. Jej kształt (dobrze znany kolekcjonerom falerystyki policyjnej) od 1994 roku nie ulega zmianie. W tym roku na jelcu głównym miecza w białym kolorze jest data 2015. MMM Od lat ten sam wykonawca odznaki zakład Z.A. Kowalski" Tatiana Mądro z Lublina wykonała ich na tegoroczną rywalizację 100 sztuk. Bartosz Dróbka Zdzisław-Michał Dróbka 19

Obchody Święta Niepodległości Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Słupsku i Komitet Obchodów Świąt Państwowych i Rocznic Historycznych przy Prezydencie Miasta Słupska przygotowały wystawę pt. Marszałek Józef Piłsudski w medalierstwie, numizmatyce, filatelistyce i publikacjach", ze zbiorów Jana Radkowskiego, Prezesa Oddziału Słupskiego PTN. Pod względem ikonograficznym wystawa stanowiła ciekawy materiał, przypominający postać Marszałka, jak i wydarzenia z nim związane ważne dla kraju. Zasadniczy zręb tematyczny tworzyły medale, które są dowodem wielkiej czci i wielkiego umiłowania dla Józefa Piłsudskiego. Najczęstszym elementem strony głównej- awersu medalu- był wizerunek Marszałka. Było to doskonałe studium portretowe, oddające wiernie zarys twarzy, nastrój czy atmosferę konkretnego wydarzenia. Na rewersie medalu umieszczone były wydarzenia związane z postacią. Na wystawę wybrano medale zaprojektowane i emitowane przez polskich twórców. Spośród twórców projektujących medale, które prezentowane były na wystawie, na szczególną uwagę zasługują nazwiska: Stanisław Wątróbska, Beata Wątróbska - Wdowiarska, Ewa Olszewska- Borys, Bohdan Chmielewski i inni. Jan Radkowski, na tle wystawy w Urzędzie Miasta w Słupsku 20

Oprócz medali, na wystawie zaprezentowano statuetki, monety, filatelistykę (znaczki, karty pocztowe) i publikacje. Ekspozycję było można zwiedzać w dniach 10-27 listopada 2015 roku w godzinach funkcjonowania Urzędu Miasta. W ramach obchodów Święta Niepodległości zorganizowano w dniu 11.11.2015 roku Słupski Bieg Niepodległości. Dla kolekcjonerów medali Słupskich była to ciekawa impreza, ponieważ każdy uczestnik biegu otrzymał pamiątkowy medal. Medal wykonano w kształcie tarczy herbowej z uszkiem, z mosiądzu patynowanego, tłoczony, w nakładzie 450 sztuk. Na awersie umieszczono logo sbn, obok logo Słupskiego Towarzystwa Osób Pozytywnie Aktywnych STOPA", organizatora imprezy. Powyżej napis w trzech wierszach SŁUPSKI BIEG/ NIEPODLEGŁOŚCI/ 11.11.2015, w dole napis: Ignacy Daszyński/1866-1936. Natomiast na rewersie umieszczono wypukły herb Słupska. Jan Radkowski 21

<.. ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI WE WRZESCIU W dniu 12.11.2015 roku podczas powiatowych obchodów Święta Niepodległości w Szkole Podstawowej im. Gen. Stefana Roweckiego Grota" we Wrześciu odbył się apel pod obeliskiem patrona szkoły. W związku z powyższymi uroczystościami członkowie naszego oddziału koledzy: Andrzej Bezulski i Zdzisław Michał Dróbka zorganizowali i zaprezentowali uczestnikom uroczystości wystawę pt. Uczestnicy misji pokojowych". Koledzy zaprezentowali mundury wojskowe, milicyjne i policyjne, odznaczenia, medale pamiątkowe, falerystykę, wyróżniki służbowe oraz dokumenty związane z wykonywaniem zadań misji pokojowych. Kolega Zdzisław Michał Dróbka przeprowadził pogadankę o istocie misji pokojowych i wnoszonym wkładzie w utrzymaniu pokoju na świecie przez naszych żołnierzy i policjantów. Uczestniczący w uroczystościach kolega Jerzy Henke przekazał do biblioteki wymienionej szkoły swój zbiór książek i albumów poświęconych marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu. Zdzisław Michał Dróbka

CIEKAWOSTKA FALERYSTYCZNA Kolekcjonerzy odznaczeń mają kolejną niespodziankę do swoich zbiorów, Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lipca 2015 roku ustanowiono nową Odznakę Honorową Primus in Agendo", co oznacza Pierwszy w działaniu". Odznakę stanowi okrągły medal o średnicy 36 mm wykonany ze srebrzonego i patynowanego metalu, z uszkiem i kółkiem do zawieszenia. Na stronie licowej, na tle rozchodzących się od środka promieni umieszczono uproszczony, przestrzenny obraz dwóch grotów strzał, z umieszczonym na ich powierzchniach w trzech wierszach napisem PRIMUS/ IN/ AGENDO. Na stronie odwrotnej, na tle rozchodzących się od środka promieni umieszczono promienisty kwadrat o dwóch przeciwległych ściętych narożnikach, mający pośrodku kwadrat o fakturowej powierzchni z gładkimi literami RP". Odznaka jest zawieszona na wstążce z rypsu jedwabnego o szerokości 36 mm, w kolorze szarym, ze świetlistożółtym prążkiem szerokości 3 mm przez środek, Odznakę wręcza się z dyplomem stwierdzającym jej nadanie. Odznaką będą wyróżnione osoby fizyczne, organizacje lub instytucje za szczególne działania lub zasługi na rzecz rynku pracy, polityki społecznej lub rodziny. Odznakę będzie można otrzymać tylko raz i nadawać ją będzie minister właściwy do spraw pracy. 23 Jan Radkowski

Pismo Zarządu Oddziału Zespół redakcyjny: Zdzisław Dróbka, Jan Radkowski, Henryk Błaszkiewicz Opracowanie graficzne: Agnieszka Błaszkiewicz-Górniak Nakład 30 egzemplarzy