AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO. Raport z działalności Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w 2012 r.

AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO Raport z działalności Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w 2012 r. WARSZAWA 2013

Spis treści ABW - ogólna charakterystyka 5 Zmiany organizacyjno-modernizacyjne 5 Działania 6 Budżet 10 Zatrudnienie 10 Nadzór i kontrola nad ABW 10 Współpraca międzynarodowa 11 Bezpieczeństwo wewnętrzne 15 Zwalczanie terroryzmu i przeciwdziałanie ekstremizmom 15 Ochrona cyberprzestrzeni RP 19 Kontrwywiad 20 Ochrona bezpieczeństwa ekonomicznego 20 Zwalczanie korpucji zagrażającej ekonomicznym interesom państwa 23 Zwalczanie przestępczości zorganizowanej 23 Popularyzacja problematyki bezpieczeństwa 27 Konferencje i warsztaty 27 Szkolenia dla urzędników i osób publicznych 28 Konkurs Szefa ABW na najlepszą pracę licencjacką/magisterską z dziedziny bezpieczeństwa wewnętrznego państwa 29 Doskonalenie kwalifikacji 31 Projekty realizowane z wykorzystaniem środków unijnych 31 Projekty naukowo-badawcze 31 Studia podyplomowe Bezpieczeństwo Wewnętrzne 31 Komunikacja ze społeczeństwem 33 3

ABW - ogólna charakterystyka Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego została powołana Ustawą z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu i jest jedną z pięciu polskich służb specjalnych. ABW jako właściwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego konstytucyjnego porządku ma najszerszy zakres zadań i obowiązków. Część z nich: kontrwywiad cywilny, zwalczanie na terytorium RP terroryzmu, przeciwdziałanie proliferacji oraz ochrona informacji niejawnych w relacjach międzynarodowych jest przypisanych wyłącznie Agencji. ART. 5 USTAWY O ABW ORAZ AW ABW - OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BEZPIECZEŃSTWO EKONOMICZNE, KONTRWYWIAD, BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI NIEJAWNYCH, WYKRYWANIE KORUPCJI OSÓB PUBLICZNYCH, ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI ZORGANIZOWANEJ O CHARAKTERZE MIĘDZYNARODOWYM, ZWALCZANIE TERRORYZMU I PROLIFERACJI BMR Zmiany organizacyjno-modernizacyjne W 2012 r. kontynuowano w ABW, rozpoczęte w latach ubiegłych zmiany, których celem było dostosowanie działań służby do aktualnych potrzeb związanych ze skutecznym zapewnieniem bezpieczeństwa RP. Najistotniejszą zmianą o charakterze organizacyjnym było połączenie trzech jednostek operacyjnych (Departamentu Kontrwywiadu, Departamentu Zwalczania Terroryzmu i Departamentu Bezpieczeństwa Ekonomicznego Państwa) w jeden Departament Kontrwywiadu. Połączono także Centrum Analiz oraz Biuro Ewidencji i Archiwum w Biuro Ewidencji i Analiz. Ponadto powołano w Biurze Prawnym zespoły analizy legislacyjnej: krajowej i międzynarodowej. Wdrożenie zmian nastąpiło 5 stycznia 2013 r. w oparciu o Zarządzenie nr 110 Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2012 r. zmieniające zarządzenie w sprawie nadania statutu Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Opisana powyżej przebudowa struktury ABW ma na celu m.in. usprawnienie działań operacyjno-rozpoznawczych i śledczych, rozbudowanie pionu analityczno informacyjnego oraz stworzenie systemu rekomendacji prawnych. 4 5

ABW - ogólna charakterystyka 761 15 PION TELEINFORMATYCZNY Działania PION OPERACYJNY 20 W ramach prowadzonych czynności Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego realizuje działania: analityczno-informacyjne, operacyjno-rozpoznawcze, procesowe, w ramach systemu ochrony informacji niejawnych oraz wydaje opinie w stosownych sprawach. * ANALITYCZNO-INFORMACYJNE * OPERACYJNO-ROZPOZNAWCZE * * W RAMACH SYSTEMU OCHRONY INFORMACJI NIEJAWNYCH * * procesowe * WYDAWANIE OPINII * Działania analityczno-informacyjne ABW pozyskuje oraz przetwarza informacje istotne dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego oraz międzynarodowej pozycji naszego kraju, a następnie zgodnie z art. 18 ustawy o ABW oraz AW przekazuje je Prezydentowi i Premierowi RP, a także członkom Rady Ministrów. W roku 2012 w ABW sporządzono ponad 200 produktów analityczno-informacyjnych dotyczących: zagrożeń godzących w podstawy ekonomiczne kraju, bezpieczeństwo energetyczne oraz 761płynących ze strony przestępczości zorganizowanej, a także związanych ze zjawiskiem korupcji wśród osób sprawujących funkcje publiczne. Informacje opisywały również nieprawidłowości w strategicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa sektorach życia publicznego i gospodarki; zagrożeń ze strony obcych służb specjalnych oraz kontrwywiadowczej ochrony strategicznie ważnych sektorów gospodarki narodowej; zagrożeń ze strony organizacji terrorystycznych, w tym nowych trendów w terroryzmie islamskim oraz środowisk i grup o charakterze ekstremistycznym; zagrożeń cyberprzestępczością; istniejących i prognozowanych zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego, w tym wynikających z polityki zagranicznej i wewnętrznej państw, których cele strategiczne mogą kolidować z interesami Polski. Działania operacyjno-rozpoznawcze PION ANALITYCZNY I KONTROLNO- -OPINIODAWCZY UPROSZCZONY SCHEMAT ORGANIZACYJNY SZEF ABW ZASTĘPCY SZEFA ABW PION DOCHODZENIOWO- -ŚLEDCZY PION LOGISTYKI PION SZKOLENIOWO- -EDUKCYJNY DELEGATURY (16) Wykonywanie przez ABW czynności operacyjno-rozpoznawczych jest ściśle związane z realizacją jej ustawowych zadań. Są to przewidziane prawem działania umożliwiające pozyskiwanie w sposób niejawny danych o osobach, miejscach lub zdarzeniach, mających znaczenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego RP. Istotną metodą zdobywania informacji przez służby specjalne, w tym przez ABW, jest korzystanie z pomocy obywateli. W wyjątkowych sytuacjach, w których inne czynności operacyjno-rozpoznawcze okazują się nieskuteczne oraz w przypadkach szczególnie groźnych przestępstw, Agencja może skorzystać z takich środków specjalnych, jak: kontrola operacyjna (kontrola korespondencji, podsłuch), niejawne nabycie lub przejęcie przedmiotów pochodzących z przestępstwa (tzw. zakup kontrolowany), niejawne nadzorowanie wytwarzania przedmiotów przestępstwa, ich przemieszczania i przechowywania oraz obrotu nimi (tzw. przesyłka niejawnie kontrolowana). Wszystkie te czynności podlegają nadzorowi Prokuratora Generalnego, a zastosowanie kontroli operacyjnej wymaga dodatkowo każdorazowej zgody Sądu Okręgowego w Warszawie. Informacje uzyskiwane drogą operacyjno-rozpoznawczą są analizowane i przetwarzane w celu przekazania ich uprawnionym odbiorcom lub wykorzystywane zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego do rozpoznawania przestępstw i ścigania ich sprawców w ramach postępowań karnych. Działania procesowe Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego na podstawie Ustawy z dnia 24.05.2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, a także na podstawie Ustawy z dnia 06.06.1997 r. Kodeks Postępowania Karnego przysługują uprawnienia procesowe. Ustawa o ABW oraz AW w art. 5 określa zakres właściwości rzeczowej w obszarze ścigania sprawców przestępstw, który obejmuje m.in. szpiegostwo, terroryzm, bezprawne ujawnianie lub wykorzystanie informacji niejawnych oraz przestępstwa godzące w podstawy ekonomiczne państwa. Funkcjonariusze ABW prowadzą także działania zmierzające do ustalenia miejsc pobytu sprawców przestępstw ukrywających się przed wymiarem sprawiedliwości 1. W 2012 r. ABW prowadziła łącznie 539 postępowań przygotowawczych (śledztw i dochodzeń), spośród których 318 zostało zakończonych. Zabezpieczono mienie o łącznej wartości 168,7 mln zł. 2012 ZABEZPIECZONE MIENIE Działania w ramach systemu ochrony informacji niejawnych Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego przeciwdziała ujawnianiu informacji niejawnych oraz kontroluje stan ich zabezpieczenia. Zadanie to jest realizowane m.in. w zakresie: bezpieczeństwa osobowego, bezpieczeństwa przemysłowego, certyfikacji urządzeń i akredytacji systemów teleinformatycznych oraz kontroli ochrony informacji niejawnych. I. Bezpieczeństwo osobowe ABW prowadzi poszerzone postępowania sprawdzające oraz uczestniczy w zwykłych postępowaniach sprawdzających, realizowanych przez pełnomocników do spraw ochrony informacji niejawnych. Celem postępowań jest ustalenie, czy osoba ubiegająca się o zatrudnienie bądź zatrudniona na stanowisku związanym z dostępem do informacji niejawnych daje rękojmię zachowania tajemnicy. Procedury te są cyklicznie powtarzane i pozwalają na sprawdzanie osób pod kątem zagrożeń dla prawidłowej ochrony informacji niejawnych (a poprzez to także dla bezpieczeństwa RP). W trakcie poszerzonych postępowań ustala się, czy występują uzasadnione wątpliwości dotyczące: zagro- 1 W lutym 2012 r. ABW zatrzymała byłego prezesa Konsorcjum Finansowo-Inwestycyjnego Colloseum Sp. z o.o., poszukiwanego od 2002 r. w związku z oszustwami finansowymi dokonanymi przez KFI Colloseum Sp. z o.o., w wyniku których należące do Skarbu Państwa spółki poniosły straty w wysokości blisko 400 mln zł. żenia ze strony obcych służb specjalnych, podatności osób ubiegających się o zatrudnienie bądź zatrudnionych na stanowisku związanym z dostępem do informacji niejawnych na wywieranie presji, podawania nieprawdziwych informacji podczas realizacji postępowania, niewłaściwego postępowania z informacjami niejawnymi, zdrowia psychicznego, uzależnień oraz poziomu życia wyraźnie przewyższającego dochody uzyskiwane przez osobę sprawdzaną. Postępowania sprawdzające kończą się wydaniem poświadczenia bezpieczeństwa albo decyzją o odmowie wydania 2. LICZBA POŚWIADCZEŃ BEZPIECZEŃSTWA WYDANYCH PRZEZ ABW 2012 11 677 10 162 LICZBA DECYZJI SZEFA ABW O ODMOWIE 11 279 WYDANIA POŚWIADCZENIA BEZPIECZEŃSTWA 2012 15 7 Jeżeli wobec osoby posiadającej ważne poświadczenie bezpieczeństwa zostaną ujawnione nowe fakty wskazujące na to, że może ona nie dawać rękojmi zachowania tajemnicy, ABW albo pełnomocnik ochrony w zależności od tego, do jakiej klauzuli tajności osoba ta ma dostęp na podstawie posiadanego poświadczenia wszczyna kontrolne postępowanie sprawdzające. W przypadku potwierdzenia się okoliczności będących podstawą jego wszczęcia kończy się ono decyzją o cofnięciu poświadczenia bezpieczeństwa. 2012 18 LICZBA DECYZJI SZEFA ABW O COFNIĘCIU POŚWIADCZENIA BEZPIECZEŃSTWA 17 Udział ABW w realizacji zwykłych postępowań sprawdzających prowadzonych przez pełnomocników ochrony wobec osób ubiegających się o dostęp do informacji niejawnych o klauzuli poufne polega na dokonaniu sprawdzeń w ewidencjach powszechnie niedostępnych 2 Na podstawie art. 31 Ustawy o Ochronie Informacji Niejawnych z dnia 5 sierpnia r. postępowanie może skończyć się także umorzeniem m.in. w przypadku śmierci osoby sprawdzanej, jej rezygnacji z ubiegania się o stanowisko związane z dostępem do informacji niejawnych, odstąpieniem od zatrudnienia osoby sprawdzanej na w/w stanowisku, bądź kiedy z innej przyczyny postępowanie jest bezprzedmiotowe. 44 20 6 7

ABW - ogólna charakterystyka (m.in. policyjnej). Pełnomocnikowi ochrony przekazuje się stanowisko ABW w kwestii dawania przez daną osobę rękojmi zachowania tajemnicy. 2012 LICZBA SPRAWDZEŃ W EWIDENCJACH NIEDOSTĘPNYCH POWSZECHNIE ZREALIZOWANYCH PRZEZ ABW NA WNIOSEK PEŁNOMOCNIKÓW 11 982 12 852 14 190 ABW prowadzi poszerzone postępowania sprawdzające wobec: osób ubiegających się o dostęp do informacji niejawnych o klauzuli tajne i ściśle tajne, osób ubiegających się o dostęp do informacji niejawnych międzynarodowych o klauzuli będącej odpowiednikiem klauzuli poufne lub wyższej, kierowników jednostek organizacyjnych (w tym m.in. wobec burmistrzów miast oraz prezesów lub członków zarządu przedsiębiorców) ubiegających się o dostęp do informacji niejawnych o klauzuli poufne lub wyższej, pełnomocników ochrony, zastępców pełnomocników ochrony oraz osób ubiegających się o te stanowiska (niezależnie od klauzuli tajności), własnych funkcjonariuszy i pracowników oraz kandydatów do pracy (niezależnie od klauzuli tajności), szefa SKW oraz innych szefów cywilnych służb mundurowych, upoważnionych do prowadzenia postępowań sprawdzających wobec własnych pracowników (m.in. szefa CBA, BOR oraz Komendanta Głównego Policji), posłów i senatorów, jeżeli ich obowiązki poselskie wymagają dostępu do informacji niejawnych o klauzuli ściśle tajne lub informacji niejawnych organizacji międzynarodowych. Postępowanie sprawdzające przeprowadzane jest wobec osób kandydujących na niektóre inne eksponowane stanowiska państwowe (prezesów: NIK, IPN, NBP, członków Rady Polityki Pieniężnej i KRRiT, Rzecznika Praw Obywatelskich, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz szefów kancelarii: Prezydenta RP, Premiera, Sejmu i Senatu). Wobec osób już zajmujących te stanowiska kolejnych postępowań, w przypadku dostępu do krajowych informacji niejawnych, nie przeprowadza się. Nie przeprowadza się postępowań sprawdzających wobec Prezydenta RP, Premiera oraz Marszałków Sejmu i Senatu. Osoby te z mocy prawa posiadają pełny dostęp do informacji niejawnych (krajowych i międzynarodowych). Dostęp do krajowych informacji niejawnych z racji pełnionej funkcji posiadają także członkowie Rady Ministrów oraz sędziowie i prokuratorzy. II. Bezpieczeństwo przemysłowe poprzez prowadzenie postępowań bezpieczeństwa przemysłowego wobec przedsiębiorców, oraz poprzez prowadzenie poszerzonych postępowań sprawdzających wobec przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą jednoosobowo i osobiście. Celem postępowania bezpieczeństwa przemysłowego jest ustalenie, czy przedsiębiorca posiada zdolność do ochrony informacji niejawnych, w tym sprawdzenie m.in. struktury kapitału i powiązań kapitałowych przedsiębiorcy, sytuacji finansowej, struktury organizacyjnej, systemu ochrony informacji niejawnych, osób wchodzących w skład organów zarządzających i kontrolnych. Postępowanie bezpieczeństwa przemysłowego kończy się wydaniem świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego albo decyzją o odmowie wydania. 2012 223 Według stanu na 31 grudnia 2012 r. w toku pozostawały 233 postępowania bezpieczeństwa przemysłowego. Przedsiębiorcy posiadający świadectwo bezpieczeństwa przemysłowego są zobowiązani do przekazywania ABW danych m.in. o zmianach w strukturze organizacyjnej i własnościowej oraz o sytuacji finansowej ich firm. ABW dokonuje sprawdzeń takich przedsiębiorców z urzędu i w przypadku ustalenia, że dany przedsiębiorca utracił zdolność do przetwarzania informacji niejawnych, bądź też nie powiadomił Agencji w terminie 30 dni o zmianie danych przedstawionych w trakcie postępowania bezpieczeństwa przemysłowego, Szef ABW podejmuje decyzję o cofnięciu mu świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego. LICZBA ŚWIADECTW BEZPIECZEŃSTWA PRZEMYSŁOWEGO WYDANYCH PRZEZ ABW 88 116 LICZBA DECYZJI O COFNIĘCIU ŚWIADECTWA BEZ- PIECZEŃSTWA PRZEMYSŁOWEGO 2012 4 0 LICZBA DECYZJI O ODMOWIE WYDANIA ŚWIADECTWA BEZPIECZEŃSTWA PRZEMYSŁOWEGO 2012 2 2 2 4 III. Certyfikacja urządzeń i akredytacja systemów teleinformatycznych ABW sprawdza, czy dane urządzenie informatyczne lub aplikacja zapewniają właściwą ochronę informacjom niejawnym, które mają być przetwarzane przy użyciu tego sprzętu i aplikacji. Potwierdzeniem udzielenia przez ABW akredytacji jest świadectwo akredytacji systemu bezpieczeństwa teleinformatycznego, a certyfikacja kończy się wydaniem certyfikatu ochrony elektromagnetycznej, certyfikatu ochrony kryptograficznej lub certyfikatu bezpieczeństwa teleinformatycznego. IV. Kontrola ochrony informacji niejawnych ABW ma prawo kontrolować przestrzeganie przepisów w zakresie ochrony informacji niejawnych we wszystkich jednostkach będących podmiotami ustawy o ochronie informacji niejawnych m.in. cywilnych organach władzy publicznej (państwowych i samorządowych). W ubiegłym roku pion ochrony informacji niejawnych ABW wszczął 42 kontrole planowe oraz 5 w trybie doraźnym. W jednym przypadku (Kancelaria Sejmu) odstąpiono od przeprowadzenia kontroli z uwagi na niespełnienie warunków, o których mowa w art. 12 ust. 5 ustawy z dnia 5 sierpnia r. o ochronie informacji niejawnych. Do końca 2012 r. zakończone zostały 22 kontrole (skierowano wystąpienia pokontrolne). W pozostałych przypadkach czynności kontrolne są w toku, bądź trwa sporządzanie dokumentacji pokontrolnej. Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości i uchybienia dotyczyły głównie: stosowania środków bezpieczeństwa fizycznego, prowadzenia przez pełnomocników ochrony zwykłych postępowań sprawdzających oraz bezpieczeństwa teleinformatycznego. W toku kontroli stwierdzono przypadki stosowania do zabezpieczenia informacji niejawnych urządzeń, które nie posiadały wymaganych certyfikatów lub środków bezpieczeństwa nieodpowiednich do klauzuli tajności przetwarzanych informacji niejawnych. W zakresie prowadzenia postępowań sprawdzających ujawniono przypadki wydawania poświadczeń bezpieczeństwa bez przeprowadzenia pełnej, wymaganej przepisami ustawy o ochronie informacji niejawnych, procedury. W toku kontroli stwierdzano także nieprawidłowości w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego polegające m.in. na przetwarzaniu informacji niejawnych w systemach, które nie uzyskały odpowiedniej akredytacji. W większości przypadków stwierdzone nieprawidłowości oraz uchybienia nie stworzyły bezpośredniego zagrożenia ujawnienia lub utraty informacji niejawnych. 2012 47 LICZBA PRZEPROWADZONYCH PRZEZ ABW KONTROLI OCHRONY INFORMACJI NIEJAWNYCH 32 58 Wydawanie opinii ABW w 2012 r. uczestniczyła w realizacji procedur, których celem było wydanie opinii dotyczących m.in.: udzielenia zezwolenia na osiedlenie się obcokrajowców na terytorium Polski, przyznania koncesji na wytwarzanie broni i amunicji oraz obrót nimi, a także wydania zezwolenia na międzynarodowy obrót sprzętem wojskowym i uzbrojeniem oraz przyznania Karty Polaka. W 2012 r. ABW uczestniczyła również w opiniowaniu osób kandydujących do objęcia wysokich stanowisk w administracji rządowej lub spółkach Skarbu Państwa. W ramach tych działań ABW zaopiniowała 180 osób. LICZBA WNIOSKÓW W SPRAWIE LEGALIZACJI POBYTU CUDZOZIEMCÓW 2012 54 046 2009 2008 2009 2008 16 996 17 070 45 613 46 387 LICZBA WNIOSKÓW W SPRAWIE KONCESJI NA OBRÓT BRONIĄ I AMUNICJĄ 2012 231 2009 2008 LICZBA WNIOSKÓW O PRZYZNANIE KARTY POLAKA 2012 23 342 15 908 188 184 195 201 19 363 21 613 LICZBA OPINIOWANYCH WNIOSKÓW WIZOWYCH 2012 617 923 2009 2008 311 194 275 129 486 025 578 268 24 106 8 9

ABW - ogólna charakterystyka Budżet Środki finansowe przyznawane są Agencji w ramach ustawy budżetowej. Wydatki ABW w 2012 r. zamknęły się łączną kwotą 500,8 mln zł. Zarówno planowanie, jak i wykonanie budżetu ABW, podlega corocznej kontroli ze strony właściwych komisji parlamentarnych oraz Najwyższej Izby Kontroli. Kontrola przeprowadzona przez NIK potwierdziła prawidłową realizację budżetu Agencji w r. oraz przestrzeganie zasad gospodarności, oszczędności i celowości wydatków. 3 2012 2009 2008 2012 2009 2008 Zatrudnienie BUDŻET ABW WYDATKI RZECZOWE ABW 3 Służba w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest interesującym i prestiżowym miejscem zatrudnienia. W roku 2012 do Agencji wpłynęło około 8 tysięcy ofert dotyczących przyjęcia do służby. W tym samym roku proces naboru, postępowania kwalifikacyjnego i szkolenia nowo przyjętych funkcjonariuszy został poddany kontroli Najwyższej Izby Kontroli. Działalność Szefa ABW w zakresie objętym kontrolą NIK oceniła pozytywnie. Nadzór i kontrola nad ABW Działalność Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest kontrolowana przez instytucje państwowe posiadające stosowne uprawnienia. Zakres kontroli ograniczony jest przepisami o ochronie informacji niejawnych. Organami państwowymi uprawnionymi do sprawowania nadzoru nad wykonywaniem zadań przez ABW są: Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, sądy, Prokurator Generalny, Sejmowa Komisja ds. Służb Specjalnych oraz Kolegium ds. Służb Specjalnych. Prezydent RP wyraża opinie o zgłoszonym przez premiera kandydacie na stanowisko szefa służby. 3 Są to wydatki związane z obsługą działalności ABW (m.in. szkolenia, obsługa obiektów, zakupy i eksploatacja sprzętów), bez uwzględnienia środków na wynagrodzenia i świadczenia osobowe. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad ABW w sposób bezpośredni lub za pośrednictwem powołanego w tym celu ministra koordynującego działalność służb specjalnych. Zgodnie z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Jacka Cichockiego Ministra Spraw Wewnętrznych w zakresie koordynacji służb specjalnych, ministrowi spraw wewnętrznych powierzona została koordynacja i nadzór nad działalnością służb specjalnych 4. Sejmowa Komisja ds. Służb Specjalnych opiniuje projekty regulacji prawnych dotyczących wszystkich działających w Polsce służb specjalnych oraz wyraża opinię na temat kierunków pracy służb, opierając się na informacjach przedstawianych przez ich szefów. Opiniuje również wnioski w sprawie powoływania poszczególnych osób na stanowiska szefów i zastępców szefów. Do zaopiniowania przedstawiane są jej także projekty budżetu państwa w zakresie dotyczącym służb specjalnych oraz sprawozdania z jego wykonania. Ponadto Komisja ma prawo do wydawania ocen na temat współdziałania służb specjalnych z organami administracji państwowej i organami ścigania oraz badania skarg dotyczących ich działalności. Kolegium ds. Służb Specjalnych, działające przy Radzie Ministrów, jest organem opiniodawczo-doradczym w sprawach programowania, nadzorowania i koordynowania działalności ABW oraz innych służb. Do zadań Kolegium należy formułowanie ocen lub wyrażanie opinii dotyczących powoływania i odwoływania m.in. Szefa ABW. Ponadto spośród uprawnień kontrolnych Kolegium należy wymienić prawo do opiniowania: kierunków i planów działań służb specjalnych, szczegółowych projektów budżetów służb, wykonywania powierzonych im zadań oraz rocznych sprawozdań z ich działalności. Kolegium posiada uprawnienia do koordynacji działalności ABW, AW, SKW, SWW i CBA, a także współpracy tych służb z Policją, Strażą Graniczną, Żandarmerią Wojskową, Biurem Ochrony Rządu, Służbą Celną, urzędami skarbowymi, izbami skarbowymi, organami kontroli skarbowej, organami informacji finansowej i służbami rozpoznania Sił Zbrojnych oraz ich współdziałania w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa. Ważną rolę odgrywa również nadzór ze strony sądów administracyjnych. W zakresie ochrony informacji niejawnych dotyczy ona zarówno działań Szefa ABW jako organu I instancji (realizującego poszerzone postępowania sprawdzające), jak i organu II instancji (realizującego postępowania odwoławcze w przypadku decyzji wydanych przez pełnomocników ochrony). Osobie ubiegającej się o dostęp do informacji niejaw- 4 Na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Bartłomieja Sienkiewicza - Ministra Spraw Wewnętrznych - w zakresie koordynacji służb specjalnych z dnia 28 lutego 2013 r. Premier powierzył nadzór nad służbami B. Sienkiewiczowi. nych, której postępowanie sprawdzające zostało zakończone decyzją o odmowie wydania lub cofnięciu poświadczenia bezpieczeństwa, przysługuje prawo do złożenia odwołania (dla postępowań realizowanych przez ABW organem odwoławczym jest Premier, w przypadku postępowań przeprowadzanych przez pełnomocników ochrony organem odwoławczym jest Szef ABW). W przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia ze strony organu II instancji, osobie sprawdzanej przysługuje prawo do zaskarżenia tej decyzji do sądu administracyjnego. Podobnie jest w przypadku decyzji kończących postępowania bezpieczeństwa przemysłowego realizowanych przez ABW, od których służy odwołanie do Prezesa Rady Ministrów, a w przypadku utrzymania ich w mocy przez Premiera prawo do skargi do sądu administracyjnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie jest ponadto właściwy w sprawie weryfikacji zgodności z prawem rozkazów personalnych wydawanych przez Szefa ABW wobec funkcjonariuszy Agencji. W 2012 r. kierownictwo ABW uczestniczyło w kilkudziesięciu posiedzeniach Sejmowej Komisji oraz Kolegium do spraw Służb Specjalnych. Ponadto, Szef ABW udzielił odpowiedzi na 76 interpelacji i zapytań poselskich z zakresu terroryzmu i ekstremizmu, przestępczości ekonomicznej, korupcyjnej i cyberprzestępczości. Współpraca międzynarodowa Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego współpracuje ze służbami specjalnymi, właściwymi organami innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi w zakresie zwalczania globalnych zagrożeń: terroryzmu, międzynarodowej przestępczości zorganizowanej czy proliferacji broni masowego rażenia. Współdziałanie Agencji z partnerami zagranicznymi prowadzone jest zarówno na płaszczyźnie dwustronnej, jak i wielostronnej. Obejmuje przede wszystkim wymianę informacji, wspólną analizę zagrożeń, a także dzielenie się doświadczeniami. W 2012 r. ABW współpracowała z 94 służbami i instytucjami zagranicznymi odpowiedzialnymi za poszczególne obszary bezpieczeństwa w 56 krajach. ABW aktywnie uczestniczy także w pracach: Klubu Berneńskiego (CdB) - forum wymiany doświadczeń służb wewnętrznych państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Norwegii i Szwajcarii, Konferencji Europy Środkowej (MEC) powstałej z inicjatywy holenderskiej w celu wspierania procesów demokratyzacji państw byłego bloku wschodniego, IDEC Międzynarodowej Konferencji Antynarkotykowej, która jest światowym forum do spraw zwalczania narkotyków, działającym pod patronatem amerykańskiej agencji antynarkotykowej DEA, Grupy ds. Przeciwdziałania Terroryzmowi (CTG) międzynarodowej grupy antyterrorystycznej wyłonionej przez Klub Berneński i zajmującej się terroryzmem islamskim, w której przewodnictwo jest rotacyjne i zbieżne z prezydencją w UE, Grupy Roboczej ds. Terroryzmu (WPT) organizacji zajmującej się przeciwdziałaniem terroryzmowi w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego UE. Jednym z głównych zadań zrealizowanych przez ABW w obszarze współpracy międzynarodowej było zapewnienie bezpieczeństwa odbywającym się w Polsce Mistrzostwom Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. W realizacji tego zadania, obok ABW, uczestniczyło szereg instytucji i służb państwowych, natomiast w aspekcie międzynarodowym ABW współpracowała na płaszczyźnie bilateralnej i multilateralnej ze służbami partnerskimi, takimi jak: ukraińska służba SBU oraz jej centrum antyterrorystyczne ATC, służby wchodzące w skład Grupy ds. Przeciwdziałania Terroryzmowi (CTG) i Klubu Berneńskiego (współpraca wielostronna i dwustronna ze służbami zrzeszonymi w tych gremiach), Inne służby i instytucje, w tym: rosyjska służba FSB, białoruska KDB, chorwacka SOA, Centrum Informacyjno-Analityczne UE (IntCen), niemiecka BKA i czeski NKBT. W 2012 r. ABW kontynuowała rozpoczęte w poprzednich latach procedury zmierzające do zawarcia dwustronnych umów o wzajemnej ochronie informacji niejawnych z Austrią, Belgią, Cyprem, Indiami, Serbią, Słowacją, Szwajcarią i Ukrainą. Umowy te regulują m.in. główne zasady postępowania z informacjami niejawnymi w relacjach RP z drugim państwem, sposób przekazywania takich informacji, kwestie dotyczące kontraktów niejawnych oraz wizyt, podczas których goście mają uzyskać dostęp do informacji niejawnych. Z Luksemburgiem, Węgrami i Czarnogórą negocjacje projektów umów znajdują się w końcowej fazie przygotowań. Opracowano także projekty umów z Mongolią i Afganistanem. Od stycznia 2012 r., na podstawie ustawy z dnia 16 września r. o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej, Szef ABW wykonuje zadania punktu kontaktowego do wymiany informacji służących zapobieganiu przestępstwom terrorystycznym. W zakresie zwalczania przestępczości ekonomicznej ABW zacieśniła współpracę ze służbami innych krajów, m.in. ze służbą hiszpańską Guardia Civil, policją słowacką oraz Policją Republiki Czeskiej. Z tą ostatnią z inicjatywy ABW 26 kwietnia 2012 r. podpisane zostało porozumienie o powołaniu Wspólnego Zespołu Śledczego (Joint Investigation Team), którego zadaniem, przy wsparciu instytucji europejskich (Eurojust i Europol), jest ułatwienie realizowania międzynarodowej pomocy prawnej i podejmowanie 10 11

ABW - ogólna charakterystyka wspólnych działań w celu wykrycia sprawców przestępstw karuzelowych 5, zebrania dowodów oraz zabezpieczenia nielegalnie osiągniętych zysków z prowadzonej działalności. Zagadnienie to zostało szerzej omówione w części dotyczacej bezpieczeństwa wewnętrznego. 5 Przestępstwo karuzelowe polega na zastosowaniu w obrocie wewnątrzwspólnotowym przez grupy przestępcze wielu mechanizmów oszustw podatkowych (do których można m.in. zaliczyć oszustwo typu znikający podatnik, zaniżanie wartosci towaru, wytwarzanie fałszywych dokumentów handlowych) w celu upozorowania obiegu dokumentów, który w rzeczywistości nie występuje i w konsekwencji uchyleniu się od obowiązku dotyczącego podatku od towarów i usług (VAT) poprzez niezapłacenie należnego VAT lub nieuprawnione domaganie się jego zwrotu. 12 13

Bezpieczeństwo wewnętrzne Bezpieczeństwo wewnętrzne Zwalczanie terroryzmu i przeciwdziałanie ekstremizmom ABW, rozpoznając zagrożenia związane z działalnością grup terrorystycznych i ekstremistycznych, koncentruje się na działalności fundamentalistycznych organizacji islamskich oraz niezgodnej z prawem aktywności osób i organizacji ekstremistycznych. Poziom zagrożenia terrorystycznego na terytorium RP w 2012 r. zwiększył się nieznacznie w stosunku do roku. Zasadniczy wpływ na wzrost ewentualnych zagrożeń miała organizacja EURO 2012 i wzmożony ruch migracyjny związany z niestabilną sytuacją polityczną na Bliskim Wschodzie (Wiosna Arabska), zwłaszcza w kontekście wprowadzonej w roku 2012 abolicji dla cudzoziemców nielegalnie przebywających na terenie RP. Centrum Antyterrorystyczne ABW Centrum Antyterrorystyczne ABW (CAT ABW) jest jednostką wykonującą zadania na poziomie operacyjnym w ramach struktury ochrony antyterrorystycznej RP. Do jej kompetencji należy: analiza poziomu zagrożenia terrorystycznego RP i jej obywateli oraz informowanie kierownictwa państwa o zidentyfikowanych bądź potencjalnych zagrożeniach; współpraca zagraniczna współdziałanie z zagranicznymi podmiotami zaangażowanymi w przeciwdziałanie i zwalczanie zagrożeń terrorystycznych. monitoring i analiza treści ekstremistycznych w mediach dokonywanie bieżącej analizy treści zamieszczanych w środkach masowego przekazu, w szczególności mogących stanowić zagrożenie RP i jej obywateli. Na tej podstawie opracowuje się tygodniowe raporty z monitoringu mediów muzułmańskich i kaukaskich. CAT ABW działa w systemie całodobowym, 7 dni w tygodniu. Oprócz funkcjonariuszy ABW służbę w nim pełnią oddelegowani przedstawiciele innych krajowych podmiotów odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczeństwa państwa i jego porządku publicznego. Ponadto z Centrum współpracują podmioty uczestniczące w systemie ochrony antyterrorystycznej RP, m.in. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Państwowa Straż Pożarna, Generalny Inspektor Informacji Finansowej, Sztab Generalny Wojska Polskiego i Żandarmeria Wojskowa. Raporty operacyjne 2012 367 2009 142 247 406 2009 Raporty sytuacyjne 2012 21 Działania ABW w zakresie zabezpieczenia antyterrorystycznego EURO 2012 Istotnym elementem przygotowań ABW do zabezpieczenia Turnieju EURO 2012 była działalność operacyjno-rozpoznawcza i analityczno-informacyjna realizowana w ramach bieżącego monitoringu zdarzeń mogących stanowić potencjalne zagrożenia przebiegu imprezy. W marcu i maju 2012 r. opracowano dwie analizy zagrożeń o charakterze terrorystycznym w kontekście bezpieczeństwa EURO 2012 zawierające m.in. charakterystykę zagrożeń, możliwe źródła ryzyka, specyfikę potencjalnych celów oraz metodologię działania w przypadku zaistnienia zagrożenia terrorystycznego EURO 2012. Ponadto sporządzono Plan Operacyjny ABW zapewnienia bezpieczeństwa i rozpoznania zagrożeń terrorystycznych (CONOPs) wskazujący cele i strategię działania oraz obowiązki, a także zakres odpowiedzialności Agencji podczas trwania mistrzostw. Dokument powstał w oparciu o wytyczne opracowane w ramach Komitetu do spraw Koordynacji Organizacji Finałowego Turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Od początku 2012 r. w ramach działań profilaktycznych funkcjonariusze ABW aktywnie uczestniczyli w procedurze sprawdzeń osób ubiegających się o akredytację UEFA w ramach realizowanej przez Policję procedury Police Screening. ABW uczestniczyła ponadto w programie szkoleń przeznaczonych dla służb informacyjnych i porządkowych mistrzostw w zakresie profilaktyki antyterrorystycznej. Działania te przełożyły się na podniesienie świadomości szkolonych osób w powyższym obszarze. Przeprowadzone szkolenia pod kątem przygotowania do zabezpieczenia EU- RO 2012 obejmowały szereg aspektów uniwersalnych, które przydatne będą w bieżącej pracy także po zakończeniu turnieju. Kolejnym etapem w przygotowaniach Agencji do UEFA EURO 2012 było opracowanie Planu Operacji Zabezpieczenia Turnieju Finałowego UEFA EURO 2012. Operacja Zabezpieczenia Turnieju Finałowego UEFA EURO 2012, realizowana w ramach ABW, trwała od 15 maja do 15 lipca 2012 r. Na dowódcę operacji wyznaczony został Dyrektor Centrum Antyterrorystycznego ABW. Szczególny nacisk położono na kwestię szybkiej wymiany informacji o potencjalnych zagrożeniach z krajowymi służbami oraz instytucjami funkcjonującymi w ramach polskiego systemu antyterrorystycznego, ze szczególnym uwzględnieniem Policyjnego Centrum Dowodzenia w Legionowie (PCD) i Centrum Operacyjnego Krajowego Sztabu Operacyjnego. 38 47 74 14 15

Bezpieczeństwo wewnętrzne Dokumenty przygotowywane przez ABW podczas operacji zabezpieczenia turnieju stanowiły element składowy całościowych ocen poziomu bezpieczeństwa imprezy. W cyklu dobowym sporządzane były Informacje Szefa Sztabu Dowódcy Operacji, Informacje Dowódcy Operacji, meldunki na potrzeby Krajowego Sztabu Operacyjnego oraz Policyjnego Centrum Dowodzenia w Legionowie oraz Informacje dobowe Dowódcy Operacji przesyłane do Centrum Antyterrorystycznego Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (ATC SBU). Funkcjonariusze ABW w celu weryfikacji i uszczegółowienia pozyskanych informacji opracowywali raporty operacyjne przekazywane zarówno krajowym służbom przeciwdziałającym i zwalczającym zagrożenia terrorystyczne, jak również podmiotom powołanym na potrzeby zabezpieczenia turnieju. Raporty operacyjne opracowywane były doraźnie, niezwłocznie po uzyskaniu informacji wymagającej uzupełnienia. W sumie powstało 100 raportów operacyjnych związanych z EURO 2012. W trakcie trwania mistrzostw przeanalizowano ponad 1300 dokumentów (meldunków cyklicznych i doraźnych, biuletynów informacyjnych, informacji od służb partnerskich, informacji sygnalnych oraz przekrojowych analiz). Ich zawartość posłużyła opracowaniu bieżących ocen poziomu zagrożenia turnieju oraz przygotowywaniu syntetycznych informacji dla dowódcy operacji, dowódców podoperacji, służb partnerskich oraz kierownictwa państwa. Na podstawie uzyskanych danych ABW zdefiniowała szereg zdarzeń, które miały miejsce podczas EURO 2012 i przełożyły się na poziom bezpieczeństwa imprezy. 5 czerwca 2012 r. ABW zatrzymała obywatela RP, Artura Ł., podejrzanego o rozpowszechnianie za pośrednictwem Internetu treści mogących ułatwić popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym, a także publiczne pochwalanie zamachów terrorystycznych przeprowadzonych 11 września 2001 r. Śledztwo prowadzone było pod nadzorem Prokuratury Okręgowej w Warszawie. Decyzją sądu zastosowano wobec Artura Ł. areszt tymczasowy na okres 3 miesięcy, a następnie przedłużono go o kolejne 3 miesiące w celu wydania opinii psychiatrycznej mającej ustalić stan jego zdrowia psychicznego. Po wydaniu opinii biegli sądowi pozostawili do decyzji sędziom ocenę stopnia szkodliwości społecznej czynu. Sąd Okręgowy w Warszawie 19 marca 2013 r. postanowił, że 21-letni Artur Ł. nie trafi do zakładu leczniczego. 25 czerwca 2012 r. funkcjonariusze Straży Granicznej ujawnili na rzecze Bug paczkę zawierajacą materiał wybuchowy (400 gram trotylu) oraz inne przedmioty (mapa Warszawy, telefon komórkowy, ukraińska karta SIM). W efekcie uzyskanych informacji funkcjonariusze ABW przy współpracy ze Strażą Graniczną i Policją podjęli czynności procesowe. Przeszukano cztery mieszkania w Warszawie i zatrzymano trzech cudzoziemców pochodzenia afgańskiego. zowała czynności procesowe wobec obywatela polskiego Brunona K. podejrzanego o przygotowywanie ataku na budynek parlamentu. Zatrzymanemu przedstawiono zarzut, iż w okresie co najmniej od 16 lipca do 7 listopada 2012 r. w Krakowie i innych miejscowościach na terenie Polski prowadził działania zmierzające do przeprowadzenia zamachu mającego na celu usunięcie przemocą konstytucyjnych organów państwa (Sejmu RP, Prezydenta i Rady Ministrów) oraz sprowadzenie zagrożenia życia lub zdrowia wielu osób oraz mienia w wielkich rozmiarach poprzez eksplozję materiałów wybuchowych. Brunon K. zamierzał do tego celu wykorzystać pojazd mechaniczny, wypełniony 4 tonami materiału wybuchowego, sterowany zdalnie lub przez zamachowcasamobójcę. W ramach przygotowań do zamachu Brunon K. wchodził w porozumienie z innymi osobami, organizował grupę zbrojną, werbował potencjalnych zamachowców, przeprowadzał szkolenia pirotechniczne oraz rozpoznał okolice budynku Sejmu RP jako celu ataku. W trakcie przeszukań przeprowadzonych po zatrzymaniu Brunona K. odnaleziono m.in. materiały wybuchowe (heksogen, pentryt, proch, trotyl), zapalniki, lonty, detonatory, kilkanaście sztuk broni, kamizelki kuloodporne, hełmy kevlarowe oraz instrukcje saperskie. Śledztwo pozostaje w toku i wyjaśniane są wszystkie okoliczności sprawy. Wobec Brunona K. jest stosowany środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Zatrzymanie Brunona K. 9 listopada 2012 r. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego w ramach śledztwa prowadzonego pod nadzorem Prokuratury Apelacyjnej w Krakowie zreali- 16 17

Bezpieczeństwo wewnętrzne Udaremnienie próby wwiezienia na terytorium RP broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych ABW prowadzi od marca 2012 r. śledztwo dotyczące próby nielegalnego wwiezienia na terytorium RP broni palnej w postaci dwóch karabinów snajperskich, około 340 sztuk przeznaczonej do nich amunicji oraz blisko 1000 sztuk zapalnikow elektrycznych. Przemycane przedmioty zostały ukryte w samochodzie osobowym, którym podróżował obywatel rosyjski narodowości czeczeńskiej i zostały ujawnione na granicy podczas kontroli celnej. Przeprowadzone czynności pozwoliły na ustalenie, że broń, amunicja oraz zapalniki elektryczne mogły zostać zakupione w jednym z krajów Europy Zachodniej, a następnie przez Polskę miały trafić do Federacji Rosyjskiej. Zatrzymany przemytnik od kilku lat zamieszkuje wraz z rodziną w jednym z państw UE, gdzie posiada status uchodźcy. Początkowo przedstawiono mu zarzuty popełnienia przestępstw polegających na niedozwolonym posiadaniu broni i materiałów wybuchowych. Realizowane czynności procesowe, w tym współpraca międzynarodowa z organami ścigania innych państw, pozwoliły na rozszerzenie zarzutów o przestępstwo sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa zagrażającego życiu i zdrowiu wielu osób oraz udział w międzynarodowej zorganizowanej grupie przestępczej o charakterze zbrojnym. Wobec cudzoziemca zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Zapobieżenie nielegalnemu tranzytowi towarów podwójnego zastosowania przez terytorium RP W lipcu 2012 r. ABW uzyskała informację o próbie tranzytu przez terytorium RP z Ukrainy do Iranu bez wymaganych zezwoleń podzespołów do turbin gazowych, których eksporterem była ukraińska firma. Odbiorcami końcowymi miały być podmioty: Mapna International F.Z.E. oraz Iran Power Plant Projects Management. Informacje uzyskane przez ABW od zagranicznych służb partnerskich wskazały, iż Mapna Group zaangażowana jest w nabywanie towarów podwójnego zastosowania na rzecz podmiotów wspierających w Iranie rozwój programu budowy broni jądrowej i środków do jej przenoszenia. Dążąc do omijania nakładanych przez Radę Bezpieczeństwa ONZ sankcji reżim w Iranie wykorzystuje cywilną działalność podmiotów z Mapna Group do pozyskiwania towarów i technologii z przeznaczeniem militarnym. Informację o zatrzymanym przez polskie służby celne tranzycie turbiny gazowej przekazano ukraińskiej służbie SBU. Ochrona cyberprzestrzeni RP W ocenie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego poziom zagrożeń w obszarze cyberprzestrzeni RP utrzymuje się na umiarkowanym poziomie i jest uwarunkowany przede wszystkim aktualnymi trendami związanymi z działaniami ruchów aktywistycznych oraz infekcjami złośliwym oprogramowaniem powiązanym z sieciami botnet. W 2012 r. ABW kontynuowało działania mające na celu przeciwdziałanie zagrożeniom dla bezpieczeństwa teleinformatycznego w cyberprzestrzeni RP. Zadaniami w tym obszarze zajmuje się, umiejscowiony w Departamencie Bezpieczeństwa Teleinformatycznego ABW, Rządowy Zespół Reagowania na Incydenty Komputerowe CERT.GOV.PL. Główną rolą Zespołu jest koordynacja działań w zakresie reagowania na incydenty zagrażające bezpieczeństwu systemów lub sieci teleinformatycznych, których uszkodzenie bądź zniszczenie mogłoby doprowadzić do poważnych zakłóceń funkcjonowania państwa. W 2012 r. zespół CERT.GOV.PL zarejestrował 1168 zgłoszeń dotyczących ataków na systemy teleinformatyczne administracji publicznej, z czego 457 zostało zakwalifikowanych, jako incydenty. Porównując te wyniki do adekwatnych danych z roku widać wzrost zarówno ilości zgłoszeń jak i samych incydentów (odpowiednio 854 zgłoszeń i 249 incydentów). Ważnym zadaniem Zespołu CERT.GOV.PL, realizowanym w ramach ochrony cyberprzestrzeni RP, jest zarządzanie, funkcjonującym od 2005 roku, systemem ARAKIS-GOV. System stanowi mechanizm wczesnego ostrzegania o zagrożeniach w sieci Internet. Powstał na potrzeby wsparcia ochrony zasobów teleinformatycznych administracji państwowej. W 2012 roku, za pośrednictwem systemu ARAKIS-GOV, odnotowano 20 327 alarmów w tym 814 o priorytecie wysokim, 5 099 o priorytecie średnim i 14 414 o priorytecie niskim. Alarmy generowane przez ARAKIS-GOV pozwoliły wielokrotnie na wykrycie niepożądanego ruchu sieciowego, stworzenie reguł blokujących taki ruch oraz automatyczne udostępnienie tych reguł jednostkom administracji, zanim mogły one zostać zaatakowane. Istotną inicjatywą Zespołu CERT.GOV.PL w 2012 roku było przeprowadzenie ankiety dotyczącej bezpieczeństwa witryn internetowych w domenie gov.pl. Ankieta skierowana była do jednostek administracji państwowej i polegała na dokonaniu samooceny bezpieczeństwa teleinformatycznego posiadanych przez poszczególne instytucje witryn. Z uzyskanych informacji wynika, iż wśród witryn należących do administracji państwowej dominują strony o charakterze wyłącznie informacyjnym jednak udział ten będzie się stopniowo zmniejszał na rzecz witryn zapewniających e-usługi. Według wyników ankiety bezpieczeństwo witryn administracji publicznej jest na niskim poziomie, w niektórych przypadkach instytucje nie dysponują nawet wiedzą jakiej klasy witryny są przez nie prowadzone. Rządowy Zespół Reagowania na Incydenty Komputerowe CERT.GOV.PL w ramach prowadzonych testów bezpieczeństwa przebadał 67 witryn internetowych należących do 33 instytucji państwowych (w roku 95 witryn w 33 instytucjach). W rezultacie wykryto 1133 błędy, w tym 188 o bardzo wysokim poziomie zagrożenia, umożliwiających przełamanie zabezpieczeń przez osoby nieposiadające zaawansowanej wiedzy technicznej 18 19

Bezpieczeństwo wewnętrzne z wykorzystaniem ogólnie dostępnych narzędzi. Pozostałe ujawnione błędy zostały sklasyfikowane następująco: 68 o wysokim poziomie zagrożenia, 419 o niskim oraz 458 oznaczonych, jako informacyjne, które nie skutkują bezpośrednią możliwością ataku na portal (w roku analogicznie wykrytych zostało 1000 błędów, w tym 269 o bardzo wysokim poziomie zagrożenia, 20 o wysokim, 320 o niskim i 391 informacyjnych). W oparciu o wyniki testów, zespół CERT.GOV.PL przygotował dla każdej z witryn szczegółowe zalecenia umożliwiające usunięcie znalezionych błędów i podatności. Kontrwywiad Polska jako aktywny uczestnik struktur międzynarodowych np. Unia Europejska czy Pakt Północnoatlantycki znajduje się w stałym zainteresowaniu obcych służb wywiadowczych. W ostatnim roku zabiegały one o pozyskiwanie informacji dotyczących w szczególności zaangażowania naszego kraju w inicjatywy na rzecz promocji standardów demokratycznych i ochrony praw człowieka w państwach byłego ZSRR, takie jak np. program Partnerstwo Wschodnie. Przedstawiciele obcych wywiadów interesowali się również realizowanymi przez Polskę dużymi projektami inwestycyjnymi czy przygotowaniami organizacyjnymi do EURO 2012. Ponadto w zainteresowaniu obcych służb specjalnych pozostawały niezmiennie zagadnienia związane z sektorem energetycznym, zarówno dotyczące produkcji energii, zasobów surowcowych, jak i ich dystrybucji. Duży nacisk na działania w tej sferze kładły szczególnie rosyjskie służby specjalne, ponieważ jest ona jednym z priorytetów w polityce zagranicznej Rosji, stanowiąc w dużej mierze o pozycji międzynarodowej Federacji Rosyjskiej. ABW podejmowała w związku z tym adekwatne i wielotorowe działania mające na celu ochronę interesów kraju w sferze energetycznej, współpracując przy tym z polskimi instytucjami i firmami funkcjonującymi w tej branży. Kontrwywiad ABW inicjował i realizował także działania o charakterze profilaktycznym, których celem było zapobieżenie przedsięwzięciom inspirowanym przez obce służby specjalne, a mogącym doprowadzić do pozyskania przez nie informacji wrażliwych z punktu widzenia interesów, bezpieczeństwa i międzynarodowego wizerunku Polski. W tym kontekście przeprowadzono m.in. szereg rozmów oraz szkoleń dla urzędników administracji państwowej szczebla centralnego, których celem było uwrażliwienie ich na zagrożenia wynikające z aktywności wywiadowczej obcych państw. W ramach realizowanej profilaktyki kontrwywiadowczej ABW wnioskowała do organów administracji rządowej o nieudzielanie niektórym obcokrajowcom prawa do pobytu na terytorium Polski. Działanie to dotyczyło również kwestii ubiegania się o polskie obywatelstwo. Powyższe stanowisko było efektem zrealizowanych działań analitycznych oraz operacyjno rozpoznawczych, w ramach których stwierdzono, że mogą oni prowadzić działalność na rzecz obcych służb specjalnych. ABW monitorowała również wpływ wprowadzenia tzw. małego ruchu granicznego z obwodem kaliningradzkim na szeroko rozumiane kwestie bezpieczeństwa naszego kraju. Kontrwywiad ABW współpracował także z innymi instytucjami państwowymi w tym szczególnie intensywnie z MSZ w kwestii modyfikacji zasad ruchu granicznego z krajami pozostającymi poza strefą Schengen. Celem było wypracowanie takich rozwiązań formalnych, które z jednej strony ułatwiałyby przepływ osób i dostosowywały go do wymagań współczesnego świata, a z drugiej efektywnie chroniły bezpieczeństwo RP. Ochrona bezpieczeństwa ekonomicznego Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zajmuje się zwalczaniem tych przestępstw o charakterze ekonomicznym, które zagrażają funkcjonowaniu państwa. Agencja zapobiega występowaniu zarówno zagrożeń dotyczących bezpieczeństwa energetycznego, jak i nadużyć przy realizacji zamówień publicznych. Aktywność służby w tym zakresie skupia się również na zwalczaniu przestępczości skarbowej i podatkowej wielkich rozmiarów, związanej zwłaszcza z przemytem i nielegalnym bądź fikcyjnym obrotem paliwami płynnymi. Ponadto ABW rozpoznaje nieprawidłowości w sektorze finansowym oraz te związane z pozyskiwaniem i wykorzystaniem funduszy unijnych. Prowadząc monitoring tych zagadnień zwłaszcza w zakresie prania pieniędzy i przestępstw giełdowych Agencja współpracuje m.in. z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej oraz Komisją Nadzoru Finansowego. Bezpieczeństwo energetyczne Sektor energetyczny jest jednym z istotnych elementów sfery bezpieczeństwa ekonomicznego państwa. W przypadku Polski bezpieczeństwo tego sektora ma szczególne znaczenie z uwagi na ograniczone możliwości dywersyfikacyjne dostaw surowców energetycznych. W najbliższych latach pozytywny wpływ na zmianę tej sytuacji może mieć przede wszystkim realizacja planów budowy elektrowni jądrowej oraz rozpoczęcie wydobycia gazu łupkowego. Mając na uwadze kluczowe znaczenie tych projektów dla bezpieczeństwa państwa ABW skoncentrowała swoją działalność wokół prac dotyczących: realizacji Polskiego Programu Energetyki Jądrowej. W tych ramach aktywność Agencji ukierunkowana była przede wszystkim na zapewnienie ochrony kluczowych w tym obszarze postępowań przetargowych organizowanych przez spółkę PGE EJ 1; poszukiwań, monitoringu procesu koncesjonowania i prób eksploatacji zasobów gazu łupkowego. ABW kontynuowała kooperację w tym obszarze z Ministerstwem Środowiska. W 2012 r. działalność ABW była ukierunkowana także na pozyskiwanie i weryfikowanie pod kątem wykrycia ewentualnych nieprawidłowości informacji dotyczących innych zagadnień istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego państwa dotyczących: systemu dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego do naszego kraju; postępów prac związanych z budową Terminalu LNG w Świnoujściu w kontekście zmian w podmiotach realizujących tę inwestycję; procesu prywatyzacji państwowych spółek energetycznych, w tym weryfikacji firm zainteresowanych ich zakupem. Przestępstwa podatkowe Aktywnym obszarem działań procesowych w 2012 r były przestępstwa związane z wyłudzaniem podatku VAT. Wciąż dominującym mechanizmem były niezgodne z prawem przedsięwzięcia dotyczące handlu wyrobami stalowymi oraz paliwowymi: nielegalny obrót wyrobami stalowymi W przedmiotowym zakresie Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego prowadziła 30 postępowań przygotowawczych. Praktycznie wszystkie śledztwa są postępowaniami bardzo złożonymi, gdzie modus operandi opiera się na przestępczym działaniu wielu osób i podmiotów. Zasadniczym celem sprawców jest wyłudzanie podatku VAT i pranie pieniędzy uzyskanych z przestępczej działalności. Działania ABW wspólnie z Prokuraturą zmierzają do tego, aby zgromadzić materiał dowodowy świadczący o popełnianiu przestępstw nie tylko karnoskarbowych, ale również prania pieniędzy i udziału w zorganizowanej grupie przestępczej. Taki efekt osiągnięto w tych śledztwach, w których możliwe bylo przedstawienie zarzutów. ABW dostrzega, iż sprawcy odstępują od nielegalnego handlu złomem, co jest wynikiem zmian w przepisach prawnych, a prowadzone śledztwa w tym przedmiocie stanowią kontynuację czynności z lat wcześniejszych. Podejmowane są natomiast aktywne czynności operacyjne i procesowe w zakresie wyłudzania podatku VAT w związku z 20 21

Bezpieczeństwo wewnętrzne handlem wyrobami stalowymi w postaci prętów żebrowanych. Posiadane rozpoznanie wskazuje na istnienie licznych grup, głównie na terenie Górnego Śląska zajmujących się organizowaniem fikcyjnych dostaw wewnątrzwspólnotowych stali/prętów żebrowanych do krajów Unii Europejskiej z preferencyjną stawką podatku 0%. Dlatego też przedstawiciele ABW uczestniczą w grupie roboczej do spraw zwalczania przestępczości związanej z wyłudzaniem zwrotu należnego podatku od towarów i usług w obrocie stalą zbrojeniową powołanej w listopadzie 2012 r. przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. W skład grupy wchodzą także m.in. przedstawiciele Policji/ Centralnego Biura Śledczego i Prokuratury Generalnej. Zadaniem grupy jest zapewnienie prawidłowej wymiany informacji i koordynacji działań, określenie sposobów przeciwdziałania, w tym propozycji zmian legislacyjnych. zatrzymanie osób podejrzanych o wyłudzenia podatku VAT i pranie pieniędzy na kwotę 300 mln zł Od stycznia r. funkcjonariusze ABW rozpoznają proceder polegający na wystawianiu przez niektóre podmioty gospodarcze fikcyjnych faktur VAT na niezrealizowaną w rzeczywistości sprzedaż wyrobów stalowych, podrabianiu dokumentów handlowych i wyłudzenia zwrotu podatku VAT. W maju r., na podstawie zawiadomienia złożonego przez ABW, Prokuratura Okręgowa w Gliwicach wszczęła śledztwo w tej sprawie. W toku śledztwa ustalono, że niektóre z fikcyjnych faktur dokumentowały transakcje handlowe z podmiotami mającymi siedziby na Cyprze i Słowacji. Zgromadzony materiał dowodowy pozwolił przedstawić zidentyfikowanym uczestnikom procederu zarzuty uczestnictwa w zorganizowanej grupie przestępczej, fałszowania dokumentacji finansowej, narażania Skarbu Państwa na uszczuplenia podatkowe oraz prania pieniędzy w kwocie ponad 300 mln zł. Od lutego do listopada 2012 r. zatrzymano łącznie 6 osób. Śledztwo jest w toku. nieprawidłowości w wewnątrzwspólnotowym obrocie złomem miedzi oraz tzw. katodami miedzi Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego z uwagi na międzynarodowy zasięg przestępczości zorganizowanej w zakresie dokonywania oszustw karuzelowych zacieśniła współpracę ze Strażą Graniczną i Policją, jak również ze służbami innych krajów m.in. ze służbą hiszpańską Guardia Civil, policją słowacką oraz Policją Republiki Czeskiej. W ramach rozpoznawania działalności międzynarodowej grupy przestępczej specjalizującej się w tzw. oszustwach karuzelowych z inicjatywy ABW 26 kwietnia 2012 r. podpisane zostało porozumienie o powołaniu Wspólnego Zespołu Śledczego (Joint Investigation Team), którego zadaniem, przy wsparciu instytucji europejskich (Eurojust i Europol), jest realizacja wspólnych działań, w celu wykrycia sprawców przestępstw, zebrania dowodów oraz zabezpieczenia nielegalnie osiągniętych zysków z prowadzonej działalności. Impulsem do powołania zespołu była potrzeba zgromadzenia kompleksowej wiedzy na temat firm objętych prowadzonym przez ABW śledztwem w sprawie funkcjonowania sieci powiązanych ze sobą podmiotów działających w ramach zorganizowanej grupy przestępczej zajmujących się handlem złomem miedzi oraz tzw. katodami miedzi na obszarze Unii Europejskiej. W wyniku działalności grupy przestępczej Skarb Państwa został narażony na straty w wysokości co najmniej 220 mln zł (ok. 55 mln euro) z tytułu wyłudzania zwrotu podatku VAT. Nielegalny obrót paliwami Podobnie jak w przypadku spraw związanych z nielegalnym obrotem wyrobami stalowymi, sprawy paliwowe także należały do kategorii trudnych i wielowątkowych. Podkreślić należy, iż charakterystyczną cechą jest ich międzynarodowy wymiar sprowadzający się do sytuacji, w której organizatorzy nielegalnego procederu tworzą i kontrolują poza granicami RP podmioty gospodarcze wspomagające przestępczy mechanizm. Wśród mechanizmów stosowanych przez zorganizowane grupy przestępcze można wskazać ten, który został ujawniony w śledztwie prowadzonym przez Delegaturę ABW w Poznaniu. Celem działania sprawców było nabywanie oleju napędowego w ramach Wewnętrzwspólnotowego Nabycia Programów (WNT) z krajów nadbałtyckich - Litwy i Łotwy przez podmioty gospodarcze zarejestrowane w Polsce, a następnie jego fikcyjnej sprzedaży w ramach fikcyjnych transakcji, również w ramach Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów (WDT). Pozorne transakcje skutkowały unikaniem uiszczania należnego podatku VAT. W ten sposób podmioty mogły oferować na rynku olej napędowy po cenie znacznie niższej niż ceny hurtowe proponowane przez krajowych producentów. W przedmiotowej sprawie zarzuty przestępstw karnoskarbowych, prania pieniędzy i udziału w zorganizowanej grupie przestępczej przedstawiono dotychczas 5 osobom. Straty Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonego podatku wynoszą co najmniej 55 mln złotych. W związku z czynnościami procesowymi i współpracą z organami skarbowymi udało się zabezpieczyć mienie w wysokości ponad 11 mln złotych. Natomiast w śledztwie prowadzonym przez Delegaturę Stołeczną ABW w sprawie nieprawidłowości w wewnątrzwspólnotowym obrocie fakturami na komponenty paliw, Skarb Państwa został narażony na straty w wysokości, co najmniej 57 mln złotych. Ujawniony mechanizm działania polegał na dokonaniu przez polski podmiot wewnątrzwspólnotowego nabycia komponentów do produkcji paliw. Następnie fakturowo towar był sprzedawany do zagranicznych spółek, a w dalszej kolejności poprzez pozorną transakcję sprzedaży wracał do Polski, do kolejnych podmiotów. W efekcie nie odprowadzano do budżetu państwa podatku VAT, wykazując w deklaracjach VAT-7 koszty wewnątrzkrajowe na kwotę tożsamą z kwotą należnego do zapłacenia podatku VAT, które faktycznie są kosztami fikcyjnymi. W śledztwie zarzuty przedstawiono dotychczas 5 osobom, a co ważne dokonano zabezpieczenia mienia na kwotę ponad 51 mln złotych. Zwalczanie korpucji zagrażającej ekonomicznym interesom państwa W obszarze przestępstw dotyczących korupcji, w zakresie określonym w Ustawie o ABW oraz AW tj. korupcji osób pełniących funkcje publiczne, o których mowa w art. 1 i 2 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego prowadziła w sumie 43 postępowania przygotowawcze. Zgromadzony materiał dowodowy umożliwił przedstawienie zarzutów przestępstw korupcyjnych 141 osobom. Łączna wartość korzyści majątkowych związanych z czynami zabronionymi wynikająca z popełnienia przestępstw wyniosła ponad 25 mln złotych. Do istotniejszych spraw korupcyjnych należy zaliczyć śledztwa prowadzone przez Delegaturę ABW w Katowicach dotyczących korupcji w największych spółkach węglowych: Kompanii Węglowej SA, Katowickim Holdingu Węglowym SA i Jastrzębskiej Spółce Węglowej SA. Dotychczas zarzuty usłyszało ponad 40 osób. Zebrany materiał dowodowy wskazał na istnienie, co najmniej w latach 2003 - zmowy kartelowej firm produkujących kleje dla górnictwa dotyczącej podziału rynku oraz cen produktów oferowanych dla kopalń spółek węglowych na ogłaszanych przetargach. W wyniku działań podjętych przez ABW nie doszło do porozumienia się spółek w roku, co skutkowało przeprowadzeniem kolejnych przetargów na zasadach zapewniających uczciwą konkurencję. przyjmowanie korzyści majątkowych przez pracowników Ministerstwa Środowiska W wyniku realizacji czynności rozpoznawczych i śledczych Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zatrzymała 10 stycznia 2012 r. 7 osób pod zarzutem korupcji w procesie przygotowywania i udzielania koncesji związanych z poszukiwaniem na terenie RP złóż niekonwencjonalnego gazu ziemnego. Wśród zatrzymanych osób było troje pracowników Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Środowiska. Ponadto zatrzymano pracownika Państwowego Instytutu Geologicznego Państwowego Instytutu Badawczego oraz troje przedstawicieli firm posiadających koncesje na poszukiwanie gazu łupkowego w Polsce (Emfesz NG Polska sp. z o.o., Silurian sp. z o.o. i Silurian Energy Services sp. z o.o.). Jednocześnie dokonano przeszukań w siedzibach: Silurian, Silurian Energy Services, Eco Energy, Emfesz NG Polska, DPV Service, Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych w Ministerstwie Środowiska, a także zatrzymania rzeczy m.in. w Państwowym Instytucie Geologicznym i Ministerstwie Środowiska. Zwalczanie przestępczości zorganizowanej Zwalczanie przestępczosci narkotykowej W 2012 r. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego prowadziła 28 postępowań przygotowawczych w przedmiocie nielegalnego międzynarodowego obro- 22 23

Bezpieczeństwo wewnętrzne tu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi. zatrzymanie przez holenderską policję obywatela RP trudniącego się handlem narkotykami W związku z postępowaniem prowadzonym przez ABW holenderski oddział jednostki poszukiwań międzynarodowych ENFAST dokonał 11 września 2012 r. identyfikacji i zatrzymania Mariusza S. lidera grupy przestępczej zajmującego się przemytem narkotyków z Holandii do Wielkiej Brytanii, Włoch, Polski i innych krajów Europy Zachodniej. Polak był poszukiwany od r. na podstawie listu gończego oraz europejskiego nakazu aresztowania. zlikwidowanie wspólnie z SBU kanału przemytu amfetaminy W marcu 2012 r. na podstawie informacji uzyskanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego m.in. w ramach współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) funkcjonariusze ABW zlikwidowali międzynarodowy kanał przemytu narkotyków. Na jednej z posesji w miejscowości Piotrowice pod Lublinem przejęto ponad 170 kg czystej amfetaminy. Za dokonane przestępstwo Polak, został skazany na karę 9 lat i dwóch miesięcy pozbawienia wolności z możliwością ubiegania się o warunkowe zwolnienie po bezwzględnym odbyciu 2/3 czasu orzeczonej kary pozbawienia wolności. zlikwidowanie we współpracy ze służbami czeskimi grupy przestępczej zajmującej się obrotem bronią Na początku października 2012 r. funkcjonariusze czeskiego urzędu ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej Policyjnej Służby Kryminalnej i Śledczej (UOOZ) zatrzymali trzech obywateli Czech wchodzących w skład zorganizowanej grupy przestępczej, zajmującej się międzynarodowym obrotem bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi. Do ich zatrzymania doszło dzięki ścisłej współpracy UOOZ z Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Polegała ona na przeprowadzeniu wspólnej operacji, w ramach której zdobyto materiał dowodowy. Podejrzanym grozi kara pozbawienia wolności do 8 lat. Dzięki tym działaniom zlikwidowany został kanał przemytu materiałów wybuchowych i broni do Polski. Działania podejmowane przez funkcjonariuszy ABW w związku ze sprawą firmy Amber Gold Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zaangażowała w 2012 r. znaczne siły i środki na płaszczyźnie operacyjnej, procesowej oraz analitycznej w obszarze nieprawidłowości w funkcjonowaniu tzw. parabanków. Pomimo, iż działalność podmiotów oferujących atrakcyjne oprocentowanie lokat dla środków pieniężnych osób fizycznych, nie skutkowała stratami w mieniu Skarbu Państwa, skala problemu przejawiająca się w ilości osób pokrzywdzonych spowodowała, że podjęto działania zmierzające do rozpoznania i zapobieżenia działalności parabankowej. Przede wszystkim doprowadzono do stałych kontaktów oraz bieżącej wymiany informacji pomiędzy organami i instytucjami posiadającymi możliwości w przeciwdziałaniu zjawisku tj. Komisji Nadzoru Finansowego, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, Policji, Prokuratury. W szczególności współpraca pomiędzy ABW a Komisją Nadzoru Finansowego doprowadziła do uzupełnienia posiadanych informacji, co w konsekwencji przełożyło się na możliwość skierowania do Prokuratury zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W efekcie do końca 2012 r. prowadzonych było 24 postępowań przygotowawczych w przedmiocie naruszenia przepisu art. 171 ust. 1 Ustawy Prawo bankowe. Największym postępowaniem przygotowawczym obejmującym działalność parabankową jest sprawa dot. spółki Amber Gold z Gdańska. Ponadto jako istotne śledztwa w tej kategorii można wskazać sprawy prowadzone przez Delegaturę Stołeczną dotyczące działalności spółek Finroyal i Socket Resources, w których występuje, co najmniej 1300 osób pokrzywdzonych. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego udało się w obu postępowaniach przedstawić zarzuty popełnienia przestępstwa z art. 171 ust. 1 Ustawy Prawo bankowe. W tym miejscu warto podkreślić, iż w listopadzie 2012 r. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zakończyła prowadzenie śledztwa w sprawie nieprawidłowości w zarządzaniu środkami finansowymi powierzonymi przez klientów spółki Warszawskiej Grupy Inwestycyjnej Dom Maklerski S.A. Akt oskarżenia objął trzech członków zarządu WGI DM S.A., którzy doprowadzili do wyrządzenia szkody majątkowej klientom wymienionego podmiotu w wysokości ponad 247 mln złotych. Łączna liczba pokrzywdzonych w postępowaniu wyniosła 1156. Od dnia 2 lipca 2012 r. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a przede wszystkim Delegatura w Gdańsku, jest zaangażowana w prowadzenie śledztwa w sprawie doprowadzenia przez spółkę Amber Gold do niekorzystnego rozporzadzenia mieniem wielkiej wartości, poprzez wprowadzenie w błąd osób zakładających lokaty, głównie w złoto. Od momentu powierzenia do prowadzenia śledztwa przez Prokuraturę Okręgową w Gdańsku podjęto działania zmierzające do zatrzymania osób i zabezpieczenie materiału dowodowego mającego znaczenie dla wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy. Pierwsze realizacje procesowe miały miejsce w połowie sierpnia 2012 r. i polegały na zatrzymaniu Marcina P. - organizatora działalności spółki Amber Gold oraz dokonaniu przeszukań w celu zabezpieczenia wszelkiej dokumentacji związanej z dziłalnością spółki. Przeprowadzone czynnosci procesowe miały także na celu dokonanie zabezpieczenia majątkowego na mieniu podejrzanego w trybie określonym w kodeksie postępowania karnego (zabezpieczono m.in. ponad 58 kg złota, srebra i platyny, środki pieniężne w gotówce i na rachunkach bankowych w łącznej kwocie ponad 11 mln złotych). Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego Prokuratura Okręgowa w Gdańsku przedstawiła Marcinowi P. zarzuty popełnienia przestępstw: oszustwa, podrobienia i posłużenia się nieprawdziwymi dokumentami, prowadzenia bez zezwolenia działalności polegającej na gromadzeniu środków pienieżnych innych osób fizycznych w celu udzielania pożyczek i obciażenia tych środków ryzykiem poprzez przeznaczenie ich na przedsięwzięcia o charakterze gospodarczym i inne przedsięwzięcia nie mające takiego charakteru, a także naruszenie przepisów Ustawy o rachunkowości. Wobec podejrzanego stosowany jest środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Drugą osobą podejrzaną w śledztwie jest Katarzyna P. - żona Marcina P., której przedstawiono zarzuty dotyczące naruszenia przepisów Ustawy o rachunkowości oraz wyłudzenia poświadczenia nieprawdy. W kwietniu 2013 r. Katarzynie P. uzupełniono i zmieniono zarzuty popełnienia przestępstwa, przede wszystkim zarzucając podejrzanej oszustwo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Na wniosek Prokuratury Okręgowej w Łodzi Sąd zastosował wobec Katarzyny P. środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Na płaszczyźnie procesowej śledztwo należy uznać za wyjątkowe z uwagi na liczbę osób pokrzywdzonych na terenie całego kraju oraz ilość zabezpieczonego materiału dowodowego. Okoliczności te skutkowały koniecznością przygotowania efektywnej organizacji pracy śledczej i jej koordynacji. Funkcjonariusze Delegatury ABW w Gdańsku oraz innych jednostek organizacyjnych przeprowadzili do końca 2012 r. czynności procesowe z udziałem blisko 7 tysięcy pokrzywdzonych i są one nadal kontynuowane (akta główne śledztwa liczą około 100 tomów plus odrębne teczki dla każdego z pokrzywdzonych). Łączna liczba pokrzywdzonych będzie znana po zakończeniu wszystkich czynności procesowych z udziałem pokrzywdzonych, wtedy też będzie można określić sumę strat wszystkich osób fizycznych, które powierzyły środki finansowe Amber Gold. 24 25

Popularyzacja problematyki bezpieczeństwa Konferencje i warsztaty Konferencja 80 lecie złamania ENIGMY, powrót do korzeni Popularyzacja problematyki bezpieczeństwa 7 listopada 2012 r. odbyła się konferencja 80-lecie złamania ENIGMY, powrót do korzeni poświęcona najnowszym osiągnięciom w kryptologii i narodowych telekomunikacyjnych systemach bezpieczeństwa. Sympozjum zorganizowały wspólnie Wojskowa Akademia Techniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz firma Krypton Polska Sp. z o.o. Celem konferencji było umożliwienie naukowcom z różnych ośrodków naukowych i pracownikom firm związanych z kryptologią oraz bezpieczeństwem państwa przedstawienia najnowszych wyników badań, a także prezentacji prac kryptologicznych mających zastosowanie w różnych dziedzinach gospodarki narodowej, w szczególności w przemyśle i telekomunikacji. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele środowisk naukowych z różnych państw m.in. Izraela (University of Hajfa), Wielkiej Brytanii (University College), Holandii (Centrum Wiskunde & Informatica) i Polski (Uniwersytet Warszawski, Politechnika Wrocławska) oraz przedstawiciele organizatorów i reprezentanci firm zajmujących się kryptologią. Konferencja Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948) Konferencja Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948) W dniach 7-8 listopada 2012 r. w Centralnym Ośrodku Szkolenia ABW w Emowie odbyła się konferencja naukowa Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948) z udziałem najwybitniejszych specjalistów w tej dziedzinie. Towarzyszyła jej okolicznościowa wystawa przedmiotów i sprzętów wykorzystywanych przez służby specjalne. Celem spotkania było naświetlenie problematyki działalności kontrwywiadowczej służb II Rzeczpospolitej oraz ich umiejscowienie w systemie bezpieczeństwa. W konferencji wzięli udział m.in. przedstawiciele uczelni wyższych, Polskiej Akademii Nauk, IPN, Straży Granicznej oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. 26 27

Popularyzacja problematyki bezpieczeństwa Ćwiczenia zarządzania kryzysowego NATO CMX (Crisis Management Exercise) W dniach 12 16 listopada 2012 r. przeprowadzone zostały ćwiczenia zarządzania kryzysowego NATO-CMX. Ich głównym celem było sprawdzenie procedur zarządzania kryzysowego Sojuszu Północnoatlantyckiego na poziomie strategicznym, z zaangażowaniem cywilnego i wojskowego personelu, zarówno w państwach członkowskich, Kwaterze Głównej NATO, jak i Dowództwach Strategicznych Sojuszu. W ćwiczeniach w charakterze obserwatorów brali udział przedstawiciele Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (ICRC), Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW), a także Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (EEAS). Ze strony polskiej koordynatorem było Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Ponadto w NATO -CMX uczestniczyło piętnaście ministerstw i instytucji centralnych, w tym m.in.: przedstawiciele Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Tegoroczne NATO CMX były przeprowadzone wspólnie z ćwiczeniami obrony cyberprzestrzeni Cyber Coalition 12 (CC) oraz krajowymi ćwiczeniami uzupełniającymi, których zadaniem było sprawdzenie efektywności wspólnych procedur, zdolności obrony cybernetycznej oraz przetestowanie wybranych elementów krajowego systemu zarządzania kryzysowego. Szkolenia dla urzędników i osób publicznych Profilaktyka kontrwywiadowcza Konferencja 80 lecie złamania ENIGMY, powrót do korzeni W 2012 r. ABW kontynuowała program profilaktyki kontrwywiadowczej przygotowany dla urzędników administracji centralnej, terenowej i samorządowej, a także dla pracowników spółek Skarbu Państwa dysponujących wiedzą, którą mogą być zainteresowane obce służby specjalne. Program ten jest skierowany również do tych instytucji państwowych i prywatnych, których pracownicy posiadają dostęp do informacji niejawnych. W 29 szkoleniach uczestniczyło 925 osób. 2012 925 Profilaktyka w zakresie bezpiecznego korzystania z Internetu W roku 2012, w celu podniesienia świadomości dotyczącej zagrożeń związanych z korzystaniem z Internetu ABW rozbudowywała zawartość stron internetowych CERT.GOV.PL oraz SurfujBezpiecznie.pl. Na witrynach tych znajdują się praktyczne porady oraz zasady, których przestrzeganie podnosi poziom ochrony użytkowników sieci. Szkolenia administratorów i inspektorów systemów teleinformatycznych ABW organizuje szkolenia dla administratorów i inspektorów systemów teleinformatycznych, w których przetwarzane są informacje niejawne. Administratorzy tych systemów odpowiadają za ich funkcjonowanie oraz przestrzeganie zasad i wymogów bezpieczeństwa. Zadaniem inspektorów jest natomiast bieżąca kontrola zgodności działań systemów z dokumentacją bezpieczeństwa. O przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego mogą ubiegać się zarówno instytucje państwowe, jak i prywatne podmioty gospodarcze. W 2012 r. w szkoleniach takich uczestniczyło 2111 osób. 2012 Szkolenia pełnomocników ds. ochrony informacji niejawnych 1 822 Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 5 sierpnia r. o ochronie informacji niejawnych Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zobligowana jest do prowadzenia dla pełnomocników ochrony i ich zastępców, powtarzanych co pięć lat, szkoleń i doradztwa w zakresie ochrony informacji niejawnych. ABW prowadzi także szkolenia dla kandydatów na pełnomocników ochrony informacji niejawnych. Uczestnicy szkoleń zapoznawani są z przepisami i zasadami ochrony informacji niejawnych, trybem postępowania w sytuacjach zagrożenia informacji niejawnych, zakresem odpowiedzialności karnej za ich ujawnienie oraz kwestiami dotyczącymi prawidłowości prowadzenia zwykłych postępowań sprawdzających. W 2012 r. szkolenia przeprowadzone przez ABW objęły łącznie 2549 osób. 2012 2 549 2 111 1 100 3 178 Szkolenia dla urzędników administracji centralnej Ważnym aspektem działań prewencyjnych podejmowanych przez ABW jest organizacja szkoleń dla urzędników administracji centralnej. Wiedza posiadana przez funkcjonariuszy Agencji, zdobyta w trakcie wieloletniej pracy operacyjno-rozpoznawczej i dochodzeniowo-śledczej, stanowi cenne źródło informacji o potencjalnych zagrożeniach, z którymi mogą zetknąć się pracownicy administracji państwowej podczas wykonywania obowiązków służbowych. Uczestnicy szkoleń są zapoznawani z funkcjonowaniem systemu bezpieczeństwa wewnętrznego kraju, jego elementami składowymi, obowiązującymi procedurami i zadaniami poszczególnych służb. W 2012 r. w zorganizowanych przez ABW szkoleniach uczestniczyło 197 osób. W grudniu 2012 r. na zaproszenie Związku Banków Polskich funkcjonariusze ABW zorganizowali szkolenie z zakresu finansowania terroryzmu podczas Forum Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu Komitetu ds. Bezpieczeństwa Banków. Tego typu wykłady - szkolenia będą kontynuowane w latach następnych. Konkurs Szefa ABW na najlepszą pracę licencjacką/magisterską z dziedziny bezpieczeństwa wewnętrznego państwa Od r. organizowany jest konkurs Szefa ABW na najlepszą pracę licencjacką/magisterską z dziedziny bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Jego celem jest upowszechnianie problematyki bezpieczeństwa wewnętrznego państwa wśród młodzieży oraz kadry akademickiej, zwiększanie świadomości społecznej w tym zakresie, a także profilaktyka i edukacja na rzecz bezpieczeństwa. W ubiegłym roku do Komitetu Konkursowego wpłynęło 36 prac obronionych w roku akademickim /2012. Ogłoszona została także III edycja konkursu. 28 29

Doskonalenie kwalifikacji Projekty realizowane z wykorzystaniem środków unijnych Projekt W kierunku bardziej efektywnego zwalczania zorganizowanej przestępczości azjatyckiej godzącej w interesy ekonomiczne Unii Europejskiej W 2012 r. kontynuowano działania w ramach współfinansowanego przez Unię Europejską projektu W kierunku bardziej efektywnego zwalczania zorganizowanej przestępczości azjatyckiej godzącej w interesy ekonomiczne Unii Europejskiej. Pierwszym jego etapem była międzynarodowa konferencja Zwalczanie oszustw szkodzących interesom finansowym Unii Europejskiej ujęcie praktyczne w zakresie azjatyckich zorganizowanych grup przestępczych, która odbyła się w listopadzie roku. Kolejny element projektu stanowiła wizyta studyjna połączona z warsztatami w Porcie Morskim w Gdyni. Miała ona miejsce w dniach 28-29 marca 2012 r. Spotkanie robocze przebiegało pod hasłem Współpraca transgraniczna w zwalczaniu nielegalnych transportów azjatyckich. Uczestnicy warsztatów zapoznali się z procedurami celnymi oraz pracą europejskich portów morskich. Wymiana dobrych praktyk miała na celu zwiększenie efektywności służb w przeciwdziałaniu patologiom związanym z nielegalnym importem towarów pochodzących z Dalekiego Wschodu. Ostatnią częścią realizowanego przez ABW projektu był zorganizowany w dniach 30-31 maja 2012 r. międzynarodowy trening Praktyczne aspekty przesyłki niejawnie nadzorowanej w kontekście zwalczania azjatyckich zorganizowanych grup przestępczych. Jego celem była poprawa interoperacyjności służb krajowych i zagranicznych podczas prowadzenia działań operacyjnych oraz wymiany informacji pomiędzy służbami. Projekt pozwolił na dokonanie analizy głównych zagrożeń wynikających z aktywności azjatyckich zorganizowanych grup przestępczych funkcjonujących w Europie. Umożliwił także wypracowanie rekomendacji dla służb oraz instytucji zajmujących się rozpoznawaniem i zwalczaniem przestępczości zorganizowanej. Projekty naukowo-badawcze W ubiegłym roku ABW kontynuowała realizację działań innowacyjnych, których celem jest zwiększenie efektywności wykonywanych zadań poprzez wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań technicznych w zwalczaniu różnego rodzaju przestępczości. Jedno z najważniejszych z nich to projekt Biura Badań Kryminalistycznych ABW (BBK) pod nazwą AriaDna, zainicjowany przez ekspertów z zakresu badań DNA. Jego celem jest wypracowanie nowych technik badawczych, które umożliwiają rozdział mieszanin komórkowych oraz oznaczenie profili DNA na podstawie minimalnej ilości materiału biologicznego (pojedynczych komórek ludzkich). Wpisuje się to w strategię wykorzystania nowoczesnych technik badawczych m.in. w celu przeciwdziałania terroryzmowi poprzez opracowanie nowatorskich rozwiązań. Projekt jest realizowany z wykorzystaniem najnowszych zdobyczy naukowych z dziedziny onkologii, genetyki człowieka i biologii molekularnej oraz nowoczesnej aparatury analityczno-pomiarowej w ramach konsorcjum naukowego z udziałem kluczowych ośrodków naukowo-badawczych w Polsce (Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórki, Instytut Onkologii w Gliwicach, PAN). AriaDna jest odpowiedzią na formułowane przez organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości konkretne zapotrzebowania z zakresu badań DNA, które wymuszają kierunek rozwoju naukowego w dziedzinie biologii kryminalistycznej umożliwiający identyfikację śladów biologicznych pozostawionych przez kilku sprawców w aspekcie ukierunkowania na ich cechy osobnicze. Ponadto ABW otrzymała od Naukowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) grant w wysokości 12 mln zł na realizację projektu naukowo-badawczego Projektowanie badań empirycznych analizy materiałów dotyczących specyfiki metod kryminalistyki w pracy służb specjalnych oraz służb porządku publicznego. Studia podyplomowe Bezpieczeństwo Wewnętrzne ABW kładzie szczególny nacisk na doskonalenie zawodowe swoich funkcjonariuszy w szczególności z zakresu politologii i stosunków międzynarodowych mogących mieć znaczenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego RP, a także prawnych i technicznych aspektów ochrony informacji niejawnych. Od lipca 2008 r. Agencja prowadzi współpracę naukowo-dydaktyczną z Wydziałem Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Stanowi ona element koniecznego otwierania się Agencji na doświadczenia instytucji zewnętrznych w tym przypadku szkoły wyższej o wyjątkowej renomie i bogatych tradycjach. Celem tego przedsięwzięcia jest także wzmocnienie ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego RP poprzez wymianę doświadczeń różnych podmiotów w tej dziedzinie. W 2012 r. w ramach podyplomowych studiów Bezpieczeństwo Wewnętrzne kształciło się 59 funkcjonariuszy ABW. Doskonalenie kwalifikacji 30 31

Komunikacja ze społeczeństwem Komunikacja ze społeczeństwem Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego komunikuje się ze społeczeństwem i przedstawicielami mediów zgodnie z przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz Prawa prasowego. Z uwagi na specyfikę zadań ABW możliwości Agencji w tym zakresie są ograniczone. Wynika to z przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych. Stosując się do przepisów prawa, ABW przekazuje informacje za pośrednictwem następujących kanałów komunikacyjnych. Witryny internetowe ABW Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego posiada stronę internetową www.abw.gov.pl na której prezentowane są informacje dotyczące jej ustawowej działalności, bieżących realizacji (informacje w formie komunikatów i oświadczeń), a także naboru do służby i szkoleń organizowanych przez Agencję. Ponadto informacje z zakresu cyberbezpieczeństwa kierowane są do społeczeństwa za pośrednictwem strony Rządowego Centrum Reagowania na Incydenty Komputerowe CERT. GOV.PL oraz strony przedstawiającej zasady bezpiecznego korzystania z Internetu SurfujBezpiecznie. pl. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego publikuje Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W 2012 r. ukazały się dwa jego numery. Pismo ma charakter naukowy i porusza problemy związane z bezpieczeństwem wewnętrznym. Dobór tematów odpowiada ustawowym zadaniom ABW. Periodyk jest dystrybuowany z rozdzielnika ISSN do bibliotek, w tym do bibliotek tych uczelni wyższych, które mają w swojej ofercie kierunki poświęcone bezpieczeństwu państwa. Pismo otrzymują również przedstawiciele organów administracji rządowej i parlamentu. Wybrane artykuły są dostępne na oficjalnej stronie ABW. Rzecznik prasowy Osobą odpowiedzialną w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego za kontakty z przedstawicielami mediów jest rzecznik prasowy. Od sierpnia 2012 r. funkcję tę pełni ppłk Maciej Karczyński. W ubiegłum roku do Zespołu Prasowego ABW wpłynęły 634 zapytania od dziennikarzy. e-mail: rzecznik@abw.gov.pl tel. (022) 845-30-15, 565-91-91, 565-92-92 32 33

Dane teleadresowe CENTRALA ABW W WARSZAWIE ul. Rakowiecka 2A, 00-993 Warszawa e mail: poczta@abw.gov.pl Oficer dyżurny ABW: tel. (22) 585-79-10, 565-91-10 Centrum Antyterrorystyczne ABW: 996 Skargi i wnioski: tel. (22) 585-91-92 (w godz. 8:15 16:00) DELEGATURA STOŁECZNA ABW ul. Rakowiecka 2A, 00-993 Warszawa e mail: poczta@abw.gov.pl Oficer dyżurny ABW: tel. (22) 585-79-10, 565-91-10 DELEGATURA ABW W BIAŁYMSTOKU ul. Żurawia 69, 15-535 Białystok tel. (85) 654-92-10 DELEGATURA ABW W BYDGOSZCZY uul. Ogińskiego 28, 85-092 Bydgoszcz tel. (52) 375-61-09/08 DELEGATURA ABW W GDAŃSKU ul. Okopowa 9, 80-819 Gdańsk tel. (58) 764-45-83 DELEGATURA ABW W KATOWICACH ul. Lompy 19, 40-038 Katowice tel. (32) 200-51-21 DELEGATURA ABW W KRAKOWIE ul. Mogilska 109, 31-571 Kraków tel. (12) 254-31-11 DELEGATURA ABW W ŁODZI ul. Północna 38/40, 91-425 Łódź tel. (42) 632-92-10, 635-05-50 DELEGATURA ABW W LUBLINIE ul. Narutowicza 73, 20-019 Lublin tel. (81) 521-34-99 DELEGATURA ABW W OPOLU ul. Nysy Łużyckiej 23, 45-034 Opole tel. (77) 401-52-65 DELEGATURA ABW W POZNANIU ul. Rolna 53, 61-487 Poznań tel. (61) 647-10-55, 647-10-61 DELEGATURA ABW W RADOMIU ul. 11 Listopada 43, 26-600 Radom tel. (48) 345-67-85 DELEGATURA ABW W RZESZOWIE ul. Dąbrowskiego 30, 35-036 Rzeszów tel. (17) 861-51-86, 861-52-44 DELEGATURA ABW W SZCZECINIE ul. Małopolska 15, 70-515 Szczecin tel. (91) 431-00-82 DELEGATURA ABW WE WROCŁAWIU ul. Druckiego-Lubeckiego 2, 50-036 Wrocław tel. (71) 340-53-15, 0 603-990-900 DELEGATURA ABW W ZIELONEJ GÓRZE ul. Fryderyka Chopina 16, 65-031 Zielona Góra tel. (68) 451-65-81, 451-65-82 DELEGATURA ABW W OLSZTYNIE ul. Partyzantów 17, 10-524 Olsztyn tel. (89) 527-62-07, 539-61-41 34