KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO Strona 1/6 Data sprządzenia 16.08.2006 r. Data aktualizacji Wydanie 1. 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU I DYSTRYBUTORA Nazwa handlowa Zastosowanie Koncentrat do usuwania zanieczyszczeń na płytach drukowych. Informacje teleadresowe Telefony alarmowe informacje o ośrodkach toksykologicznych w innych miastach Polski zamieszczono w punkcie 16 PRODUCENT IMPORTER/DYSTRYBUTOR HUBER GmbH MICHAEL HUBER Polska Sp. z o. o. Junkersring 15; 53844 Troisdorf 53-608 Wrocław, ul. Robotnicza 72 48(71) 354 81 10 tel. / fax: + 49 02241-23499-0 48(71) 373 50 23 wroclaw@mhp.com.pl Pogotowie Ratunkowe StraŜ PoŜarna Pogotowie Wodociągowo- Kanalizacyjne 999 998 994 Pogotowie Energetyczne Centrum Medycyny Stanowisko Koordynacji Ratunkowej - Oddział Ostrych Ratownictwa (Wrocław) Zatruć - Dyspozytor 991 071-368-22-36 071-789-01-65 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Dyspersja substancji aktywnych w kwaśnym roztworze wodnym. CAS: 7664-38-2 EINECS: 231-633-2 Indeks: 015-011-00-6 CAS: 5329-14-6 EINECS: 226-218-8 Indeks: 016-026-00-0 kwas fosforowy (V) od 1 do 5 %; kwas ortofosforowy (V) od 1 do 5 % zwroty R / zwroty S nie są określone (roztwór kwasu fosforowego <10 % nie jest 1-5 % klasyfikowany jako substancja niebezpieczna) kwas amidosiarkowy(vi); kwas amidosulfonowy; kwas sulfamidowy Xi; R 36/38-52/53 5 10 % S (2-)26-28-61 Klasyfikacja substancji zgodnie z przepisami rozporządzenia [6] 3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Xi R 36/38 Działa draŝniąco na oczy i skórę. Klasyfikacja preparatu zgodnie z przepisami rozporządzeń [7], [8] i [19] 4. PIERWSZA POMOC Zalecenia ogólne: stosować ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy. W przypadku awarii, lub jeŝeli źle się poczujesz - zasięgnij porady lekarza. Wdychanie: w razie zatrucia inhalacyjnego ewakuować poszkodowanego na świeŝe powietrze i zapewnić ciepło. W razie nieregularnego oddechu lub bezdechu zastosować sztuczne oddychanie. W razie utraty przytomności zastosować ułoŝenie boczne ustalone. Wezwać pomoc lekarską. Skóra: Zdjąć zanieczyszczone części odzieŝy. Zanieczyszczone miejsca na skórze dokładnie zmyć duŝą ilością wody, a następnie wodą z mydłem. Zasięgnąć porady lekarza. Oczy: oczy dokładnie, przez ok. 15 minut, przemyć duŝą ilością bieŝącej wody, przy szeroko rozwartych powiekach (w razie potrzeby usunąć szkła kontaktowe). Niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza okulisty. Połknięcie: w razie połknięcia natychmiast wypłukać usta wodą. Jeśli pomocy udziela wykwalifikowany personel - podać do picia wodę. Nie próbować podawać doustnie Ŝadnych środków, jeśli poszkodowany nie jest w pełni przytomny. Niezwłocznie wezwać pomoc lekarską. Poszkodowanego przenieść w bezpieczne miejsce i zapewnić spokój. Nie wywoływać wymiotów. Nie pozostawiać poszkodowanego bez opieki. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Zalecane środki gaśnicze: produkt nie palny. Środki gaśnicze dostosować do produktów palnych w otoczeniu. Nieodpowiednie środki gaśnicze: nie określa się. Szczególne zagroŝenia ze strony produktów spalania i wydzielających się gazów: podczas poŝaru mogą powstawać produkty pirolizy i niepełnego spalania, takie jak tlenki siarki i tlenki fosforu. Wdychanie produktów rozkładu moŝe powodować powaŝne skutki zdrowotne.
KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO Strona 2/6 Specjalne wyposaŝenie ochronne straŝaków: wyposaŝenie straŝaków dostosować do lokalnych warunków akcji gaśniczej. Zaleca się pełne wyposaŝenie bojowe z aparatami oddechowymi. Inne informacje: sąsiednie pojemniki chłodzić wodą. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Indywidualne środki ostroŝności: Szczegółowe informacje zamieszczone są w punkcie 7 i 8. W przypadku uwolnienia w pomieszczeniu zapewnić przewietrzanie pomieszczeń. Nie wdychać aerozoli. Unikać zanieczyszczenia oczu i skóry. UŜywać środków ochrony osobistej. UniemoŜliwić dostęp osób postronnych. Środki ostroŝności w zakresie ochrony środowiska: Nie dopuszczać do zanieczyszczania wód powierzchniowych (gruntowych) oraz gruntu. Zapobiegać przedostaniu się zanieczyszczeń do kanalizacji. W przypadku przedostania się do rzek, przewodów kanalizacyjnych lub wodociągowych, powiadomić odpowiednie władze (Inspekcja Ochrony Środowiska, Państwowa StraŜ PoŜarna, Przedsiębiorstwo Wodno - Kanalizacyjne). Metody oczyszczania/usuwania: W przypadku duŝego wycieku zatamować wypływ cieczy i przepompować ją do zamykanego, oznakowanego pojemnika, w celu dalszego bezpiecznego usunięcia. Pozostałości lub niewielką ilość rozlanej cieczy absorbować odpornym na kwasy materiałem chłonnym np. piaskiem, wermikulitem, ziemią okrzemkową. Zebrać sorbent - umieścić w zamykanym i oznakowanym pojemniku w celu dalszego bezpiecznego usunięcia. Zanieczyszczony grunt zebrać i umieścić w oznakowanym pojemniku. Postępowanie z odpadami - pkt 13. Pozostałości na powierzchni utwardzonej, po dokładnym zebraniu sorbentu, zmyć wodą z detergentem. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Postępowanie z preparatem: Przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy [22]. Otwierać pojemnik z preparatem zachowując ostroŝność. Podczas pracy nie jeść i nie pić. Nie wdychać aerozoli. Unikać kontaktu z oczami i ze skórą. Zapobiegać tworzeniu się aerozolu. Składniki preparatu przenikają przez skórę i błony śluzowe. Preparat nie jest palny. W kontakcie z metalami wydziela wodór tworzący z powietrzem mieszaniny wybuchowe - przestrzegać wymagań rozporządzenia [23]. UŜywać środków ochrony osobistej wymienionych w punkcie 8. Magazynowanie: Zabezpieczyć przed dostępem osób nieuprawnionych. Magazynować w suchym, chłodnym i przewietrzanym miejscu. Magazynować na utwardzonej powierzchni. Pojemniki przechowywać szczelnie zamknięte. Po uŝyciu pojemniki dokładnie zamknąć. Przechowywać w oryginalnych pojemnikach. Zadbać, by etykiety były dobrze widoczne. Chronić przed źródłami ciepła i bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. Nie dopuszczać do zamarznięcia. Pomieszczenie magazynowe powinno spełniać wymagania przepisów budowlanych w zakresie wymagań dla magazynowania substancji chemicznych. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Dodatkowe zalecenia w zakresie środków inŝynieryjnych: nie są wymagane, lecz jeśli preparat stosowany jest w kontakcie z metalami zapewnić wentylację ogólną / miejscową zgodnie z projektem technicznym instalacji. Przestrzegać wymagań rozporządzenia [23]. Parametry kontroli naraŝenia [9, 21]: Kwas fosforowy (V): wartość NDS 1 mg/m 3, wartość NDSCh 2 mg/m 3, NDSP nie określona, Inne zastosowane w preparacie substancje nie mają w Polsce określonych wartości NDS, NDSCh, NDSP. Zalecenia dotyczące procedury monitoringu zawartości składników niebezpiecznych w powietrzu metodyka pomiarów [10]: PN-78/Z-04073.01 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości fosforu i jego związków. Oznaczanie pięciotlenku fosforu na stanowiskach pracy metodą kolorymetryczną. Ogólne zalecenia higieniczne: Myć ręce przed kaŝdą przerwą i po zakończeniu pracy. Stosować środki pielęgnacji skóry, aby nie dopuścić do jej wysuszenia krem pielęgnacyjny nakładać wyłącznie na czystą powierzchnię skóry. Unikać kontaktu ze skórą i oczami. Nie wdychać oparów ani aerozoli. Ochrona dróg oddechowych: W normalnych warunkach stosowania preparatu - w pomieszczeniach właściwie wentylowanych - nie są wymagane. Ochrona rąk: Stosować rękawice ochronne (np. z kauczuku butylowego lub nitrylowego). Nie przekraczać dopuszczalnego czasu bezpośredniego kontaktu rękawic z preparatem. Ochrona oczu: Zakładać okulary ochronne z osłonami bocznymi zabezpieczające przed rozpryskami cieczy. W trakcie przelewania, lub jeśli w trakcie stosowania powstają aerozole - stosować gogle z wentylacją pośrednią.
KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO Strona 3/6 Ochrona ciała: Stosować odzieŝ ochronną odporną na działanie kwasów. 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Postać ciecz Barwa jasnoniebieska Zapach bezwonna Temperatura wrzenia > 100 o C Temperatura zamarzania - 10 ºC Temperatura zapłonu preparat nie palny Gęstość w 20 o C 1,08 g/cm 3 Granice stęŝeń wybuchowych dotyczy Rozpuszczalność w wodzie całkowicie miesza się z wodą 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Warunki, których naleŝy unikać: preparat stabilny w zalecanych warunkach stosowania. Materiały, których naleŝy unikać: metale nie ulegające pasywacji. StęŜone zasady wywołują reakcje egzotemmiczne. Reakcje niebezpieczne: w reakcji z metalami wydziela się wodór. Reaguje z niektórymi materiałami budowlanymi (tynki wapienne, marmur) z wydzieleniem dwutlenku węgla. Niebezpieczne produkty rozpadu: w przypadku poŝaru: produkty pirolizy, tlenki fosforu, tlenki siarki, tlenki azotu. 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Toksyczność ostra: brak informacji toksykologicznych o działaniu preparatu jako takiego. Toksyczność ostra dla poszczególnych składników: DL 50 (mg/kg) DL 50 (mg/kg) (doustnie szczur) (podanie na skórę -królik) CL 50 (mg/dm 3 ) (inhalacyjnie 4 godziny szczur) kwas fosforowy (V) 1 530 2 740 1,7 (aerozol, 1 h, królik) kwas sulfamidowy 2 065 - - Działanie na oczy: działa draŝniąco - u osób podatnych moŝe wywołać powaŝne uszkodzenie wzroku (zapalenie spojówek, przebarwienia tęczówki, zmętnienie rogówki). Działanie na skórę: działa draŝniąco. Objawy w postaci pieczenia / zaczerwienia skóry (a nawet nadŝerek) Mogą wystąpić z opóźnieniem po ekspozycji. Długotrwały lub często powtarzający się kontakt powoduje utratę naturalnej ochrony lipidowej i wysuszenie skóry, co dodatkowo zwiększa ryzyko uszkodzenia skóry. Działanie w wyniku wdychania oparów: z praktyki stosowania preparatu wynika, Ŝe w normalnych warunkach uŝytkowania nie wydziela oparów, mogących wywołać negatywne skutki zdrowotne. Wdychanie aerozolu wywołuje podraŝnienie błon śluzowych i górnych dróg oddechowych. Mogą wystąpić: objawy astmatyczne, bóle głowy, osłabienie mięśni. Działanie po spoŝyciu: spoŝycie powoduje podraŝnienie błon śluzowych układu pokarmowego. Mogą wystąpić objawy: ból gardła i przełyku, ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka. U osób szczególnie podatnych (lub po przebytych chorobach) nie moŝna wykluczyć perforacji układu pokarmowego. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Brak informacji ekotoksykologicznych o działaniu preparatu jako takiego. Informacje ekotoksykologiczne dla poszczególnych składników: CL 50 (mg/l) (96 godzin) CE 50 (mg/l) (48 godzin) CL 50 (mg/l) (72 godziny) kwas fosforowy (V) 3 3,5 (ryby) 4,6 (rozwielitka; 12h) - kwas sulfamidowy 70,3 (ryby) - > 1 000 (bakterie, 16 godz.) Zapobiegać przedostawaniu się produktu do wód powierzchniowych, gruntowych, gleby, ziemi oraz do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Preparat całkowicie miesza się z wodą. Zmiana odczynu ph moŝe działać szkodliwie na organizmy wodne. Fosfor przyczynia się do zakwitu glonów w zbiornikach wodnych.
KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO Strona 4/6 Dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych wprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych [11]: BZT 5 mgo 2 /l - wartości wskaźników ustala zarządzający oczyszczalnią ścieków. ChZT Cr mgo 2 /l - wartości wskaźników ustala zarządzający oczyszczalnią ścieków. Fosfor ogólny mgo 2 /l - wartości wskaźników ustala zarządzający oczyszczalnią ścieków. Dopuszczalne stęŝenia gazów i par w części powietrznej urządzeń kanalizacyjnych [11]: nie dotyczy. Dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń gleby i ziemi [12]: nie dotyczy. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Przestrzegać ustawy o odpadach [13]. Nie usuwać razem z odpadami komunalnymi. Nie usuwać do kanalizacji. Klasyfikację odpadów zawierających preparat oraz opakowaniowych przeprowadzić zgodnie z ustawą o odpadach, stosownie do warunków występujących w zakładzie uŝytkownika. Zaleca się [14]: 06 01 04* kwas fosforowy i fosforawy *- odpad niebezpieczny. Istnieje moŝliwość zmiany klasyfikacji na podstawie badań odpadów zgodnie z [15]. Zaleca się, dla odpadów, które powstają podczas uŝytkowania preparatu: 15 01 10* - opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych. 15 02 02* - sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi. W zakresie postępowania z odpadami opakowaniowymi przestrzegać przepisów ustawy [16]. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Na podstawie przepisów wprowadzających w Ŝycie Umowę europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych ADR [17, 18]. 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Oznakowanie opakowań zgodnie z [19]: Znaki ostrzegawcze: Xi Produkt draŝniący Symbole R R 36/38 Działa draŝniąco na oczy i skórę. Symbole S S 1/2 Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi. S 26 Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŝą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza. S 28 Zanieczyszczoną skórę natychmiast przemyć duŝą ilością wody z mydłem. Przywołane przepisy prawne [1] Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późniejszymi zmianami). [2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171). [3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 grudnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie karty charakterytyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (2005: Dz. U. Nr 2, poz. 8) [4] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 sierpnia 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów niezaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194). [5] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie informacji o preparatach niebezpiecznych, dla których nie jest wymagane dostarczenie karty charakterystyki (Dz. U. Nr 19, poz. 170). [6] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 201, poz. 1674).
KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO Strona 5/6 [7] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666). [8] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. 243, poz. 2440). [9] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych stęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833). [10] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645). [11] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. Nr 129, poz. 1108). [12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359). [13] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami). [14] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) [15] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, Ŝe odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347). [16] Ustawa z dnia 27 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. nr 63, poz. 638 z późniejszymi zmianami). [17] Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671). [18] Oświadczenie Rządowe z dnia 1 lipca 2003 r. w sprawie wejścia w Ŝycie zmian do załączników A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 207, poz. 2013). [19] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami 2004: Dz. U. Nr 260, poz. 2595 ). [20] Obwieszczenie Ministra Zdrowia w sprawie listy substancji nowych zamieszczonych w Europejskim Wykazie Notyfikowanych Substancji Chemicznych (ELINCS) (2003: Dz. Urz. M.Z. Nr 3, poz. 34). [21] Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 października 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych stęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 212, poz. 1769). [22] Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia ministra Pracy i Polityki Socjalnej sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 169, poz. 1650). [23] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których moŝe wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. Nr 107, poz. 1004). [24] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 80, poz. 563). 16. INNE INFORMACJE PowyŜsze informacje są opracowane w oparciu o bieŝący stan wiedzy i dotyczą produktu w postaci, w jakiej jest stosowany. Dane dotyczące tego produktu przedstawiono w celu uwzględnienia wymogów bezpieczeństwa, a nie zagwarantowania jego szczególnych właściwości. W przypadku, gdy warunki stosowania produktu nie znajdują się pod kontrolą producenta, odpowiedzialność za bezpieczne stosowanie produktu, a w szczególności z przestrzeganie przepisów prawa, spada na uŝytkownika. Niniejsza karta charakterystyki została opracowana na podstawie karty charakterystyki producenta z dnia 02.08.2006 r., informacji European Chemicals Bureau, The International Uniform Chemical Information Database (IUCLID); U.S. National Library of Medicine - Hazardous Substances Data Bank (HSDB) oraz obowiązujących w Polsce przepisów dotyczących substancji i preparatów chemicznych, przez firmę: "OIKOS" sp. z o.o. we Wrocławiu, ul. Łokietka 9/6a, 071-311-66-18; www.oikoslab.pl Dodatkowe informacje o zagroŝeniach (opis oznaczeń do pkt 2): R 34 Powoduje oparzenia. Działa szkodliwie na organizmy wodne; moŝe powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w R 52/53 środowisku wodnym. S 2 Chronić przed dziećmi. W przypadku awarii lub jeŝeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeŝeli to moŝliwe, pokaŝ S 45 etykietę. S 61 Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki. INFORMACJA O OŚRODKACH TOKSYKOLOGICZNYCH:
KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO Strona 6/6 poniŝsze dane mają charakter informacyjny - w interesie uŝytkownika leŝy regularne sprawdzanie aktualności informacji o najbliŝszym ośrodku toksykologicznym GDAŃSK - (058) 349 28 31; KRAKÓW - (012) 683 11 34, (012) 683 13 00; LUBLIN - (081) 740 89 83; ŁÓDŹ - (042) 657 99 00; POZNAŃ - (061) 847 69 46; RZESZÓW - (017) 866 44 09; SOSNOWIEC - (032) 266 11 45; TARNÓW - (014) 629 95 88; WARSZAWA - (022) 619 66 54, (022) 619 08 97; WROCŁAW - (071) 343 30 08