22 LIPCA ROCZNICA DNIA GOSPODARCZEJ DESTRUKCJI PAŃSTWA POLSKIEGO 3

22 LIPCA ROCZNICA DNIA GOSPODARCZEJ DESTRUKCJI PAŃSTWA POLSKIEGO 3 PRACE NAD MONOGRAFIĄ NACJONALIZACJI WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO PO 1944 ROKU 3 LUBELSZCZYZNA WYWŁASZCZONA KILKA UWAG NA TEMAT REFORMY ROLNEJ I NACJONALIZACJI PRZEMYSŁU NA LUBELSZCZYŹNIE 6 REFORMA ROLNA 6 WYKAZ NIERUCHOMOŚCI ZIEMSKICH POWYŻEJ 50 HA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO [1944] 9 Powiat Biała Podlaska 9 Powiat Biłgoraj 12 Powiat Chełm 12 Powiat Hrubieszów 14 Powiat Janów Lubelski 16 Powiat Krasnystaw 18 Powiat Lubartów 20 Powiat 21 Powiat Łuków 24 Powiat Puławy 26 Powiat Radzyń 28 Powiat Siedlce 29 Powiat Tomaszów 31 Powiat Włodawa 33 Powiat Zamość 35 ZESTAWIENIE OGÓLNE 37 NACJONALIZACJA PRZEMYSŁU 38 WYKAZ (NIEPEŁNY) UPAŃSTWOWIONYCH NA MOCY USTAWY Z 3 STYCZNIA 1946 R. PRZEDSIĘBIORSTW WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO (STAN POŁ. 1950 R.). 40 Powiat Biała Podlaska 40 Powiat Chełm 41 Powiat Hrubieszów 43 Powiat Kraśnik 43 Powiat Krasnystaw 44 Powiat Lubartów 44 Powiat 45 Powiat Łuków 49 Powiat Puławy 49 Powiat Radzyń 50 Powiat Siedlce 50 Powiat Tomaszów 50 Powiat Włodawa 51 Powiat Zamość 53 PODSUMOWANIE 54 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 2

PRACE NAD MONOGRAFIĄ NACJONALIZACJI WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO PO 1944 ROKU Przedwojenna Polska była średnio zamożnym krajem. Na terenach wschodnich nie brakowało obszarów nędzy, słabo rozwiniętego przemysłu i infrastruktury. Mocną stroną regionu były dobrze zorganizowane majątki zastępujące współczesne przedsiębiorstwa, nie brakowało przedsiębiorstw pomocniczych, zakładów przetwórstwa, maszyn rolniczych. Kwitła drobna produkcja rzemieślnicza. Lubelszczyzna była mekką rodzinnych firm, doskonale rozwijających się na szlaku handlowym między wschodem a zachodem. Przemysł w Lubelskiem tradycyjnie odgrywał nie tylko role czysto gospodarcze, ale też był ważnym elementem tożsamości narodowej i organizacji życia społecznego To, co od stuleci było największą siła regionu, okazało się być jego przekleństwem w epoce walk klasowych i kultu molochów produkcyjnych. Poniższa monografia otwiera serię opracowań historycznych o wprowadzaniu socjalistycznej gospodarki w Polsce. Mamy nadzieję obedrzeć z jakichkolwiek złudzeń Manifest 22 lipca, a rocznicę jego podpisania w 1944 roku ustanowić dniem zagłady gospodarczej Polski. To PRL a nie III Rzesza, ani nawet rosyjskie oddziały rabunkowe odpowiedzialne były za ostatni i najtrwalszy etap destrukcji Polski. Po II wojnie światowej, według rozmaitych szacunków, PKB Polski zostało zredukowane o 30-40 proc. Infrastruktura, w tym szlaki komunikacyjne z koleją na czele, zostały zdewastowane w dwóch trzecich, straciliśmy połowę mostów, nie przetrwał ani jeden port morski i zaledwie kilka rzecznych. Rabunek i destrukcję państwa polskiego rozpoczęli oczywiście Niemcy w 1939 roku. Nacjonalizacja dotyczyła nie tylko majątków Polaków żydowskiego pochodzenia, ale również firm w polskich rękach, które mogły stanowić wartość dla niemieckich okupantów. Co jednak warto odnotować, to, że proces destrukcji nie zatrzymał się ani na chwilę do lat 60-tych. W okresie przejściowym, między niemiecką okupacją a osadzeniem się na dobre armii czerwonej, bandy rabusiów plądrowały miasta i wsie wywożąc prywatny dobytek. W miarę jak rządy przejmowała komunistyczna administracja, rabunkiem zajmowały się specjalnie do tego celu przygotowane oddziały armii radzieckiej, poszukujące nie tylko łatwo zbywalnych dóbr, ale też rozmontowywały fabryki, ładowały je na pociągi i wywoziły w głąb Rosji. Do naszych czasów przetrwały zapiski funkcjonariuszy UB o nieudanych próbach przekonania rosyjskich oficerów do pozostawienia w kraju co wartościowszych zakładów produkcyjnych. Zjawisko, które objęło terytorium całej powojennej Polski w mniejszym stopniu dotyczyło lubelskiego. Nie żeby Rosjanie darzyli ten region większym sentymentem, ale po prostu mniej w nim było zakładów wartych zrabowania. Prawdziwe spustoszenie zrobiła tu dopiero władza ludowa. Nacjonalizacja, zapoczątkowana manifestem z 22 lipca, była dopełnieniem dzieła office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 3

dewastacji kraju, czwartym etapem destrukcji. Według pierwszych PRL-owskich danych statystycznych nasze PKB po II wojnie światowej, w latach 48 49, było wyższe od PKB Hiszpanii czy Portugalii. Polskie PKB na mieszkańca było na poziomie 2447 dol., a hiszpańskie 2189 dolarów. Ale już w 1951 roku Hiszpania, Grecja i Portugalia wyprzedziły nas i ta różnica stopniowo się powiększała. U szczytu rozwoju PRL-u, przy największej dynamice rozwoju socjalistycznej gospodarki w 1978 roku, nasze PKB stanowiło zaledwie 60 proc najbiedniejszych państw Europy Zachodniej - Portugalii, Hiszpanii czy Grecji. Wyrosła między nami przepaść, którą do dziś odrabiamy. Same dane statystyczne nie są jednak w stanie oddać dramatu PRL-owskich zniszczeń. Losów rodzin ograbionych z wielopokoleniowego dorobku, miast i miasteczek pozbawionych miejsc pracy, wsi pozbawionych nie tylko sprzętu rolniczego, ale całego systemu kultywowania ziemi, transportu, przetwarzania zbiorów, giełd towarowych i nawet zwykłych lokalnych sklepików, które w miarę utrwalania komunistycznej władzy też były konfiskowane. Komunistyczne władze niszczyły nie tylko przedsiębiorstwa, ale całe otoczenie biznesowe dawnej Polski. Rozparcelowane majątki ziemskie nie miały szans same się utrzymać, brakowało maszyn, a te, które przetrwały kolejne fale rabunkowe niszczały w magazynach. W przeciwieństwie do trzech wcześniejszych fal, które doczekały się kilku solidnych opracowań, dewastacja Polski dokonana przez polskie władze wciąż owiana jest mitem romantycznej odbudowy państwa i sprawiedliwej redystrybucji powojennego majątku. Nic bardziej błędnego. Dokument, który państwu dziś prezentujemy, czyli długa lista destrukcji państwa polskiego przez komunistyczny reżim, jest zaledwie wycinkiem większego opracowania, nad którym wciąż pracujemy i który docelowo ma objąć całą Polskę. Dziś, dzięki ogromnemu zaangażowaniu Instytutu Pamięci Narodowej, a w szczególności Oddziału Lubelskiego i Doktora Tomasza Osińskiego, autora niniejszego opracowania, prezentujemy obraz destrukcji na terenie województwa lubelskiego. Znajdziecie tu państwo długą listę skonfiskowanych majątków, firm produkcyjnych, dokumentację pokazującą nie tylko skalę grabieży, ale też stopień destrukcji. Przeważająca większość skonfiskowanych przedsiębiorstw dziś już nie istnieje. Majątki, a zwłaszcza majątek firm przetwórstwa spożywczego, zostały po przejęciu przez komunistyczne władze zdewastowane, w wielu przypadkach bez szans na reaktywację działalności gospodarczej. Władze komunistyczne nie miały serca do małych rodzinnych firm na wschodzie Polski. Wielkie zakłady produkcyjne na Śląsku, w Łodzi czy w zachodniej Polsce - duże ośrodki robotnicze mogły liczyć na specjalną troskę partii robotniczej, ale nie małe przedsiębiorstwa. Silne więzy przedsiębiorców z lokalną społecznością, często demonstrujących swój patriotyzm i przywiązanie do tradycyjnych wartości, szczególnie drażniły komunistycznych ideologów. To, ze wiele z tych rodzinnych firm nie miało szans przetrwać bez oryginalnych właścicieli i kapitalistycznych zarządców powodowało, że władze bez większych skrupułów wydawały wyrok nie tylko na burżujów, ale też na ich browary, cegielnie, kiszalnie kapusty, fermy kurze, zakłady pachciarskie czy mleczarskie. Dosłownie nieliczne przedwojenne firmy przetrwały do końca lat stalinowskich w województwie Lubelskim. Kilkadziesiąt hurtowni, cukrowni i małych firm przetwórczych office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 4

funkcjonowało tu dopóty, dopóki na miejscu byli ich dawni zarządcy czy wydziedziczeni właściciele skierowani do pracy w swoich dawnych zakładach. Ale i oni z czasem się wykruszali, a z nimi padały przedsiębiorstwa. Na ich miejsce powstawały nowe. Często na gruzach dawnych rozkradzionych już po wojnie fabryk. Bywa, że dziś ktoś odkopie starą markę piwa i próbuje reaktywować nowy browar. Ale nie sposób dziś mówić o ciągłości gospodarczej i kontynuacji przedwojennej tradycji. Ta została ostatecznie przerwana w 1944 roku. Rozpadały się nie tylko firmy rodzinne, ale też rwała się ciągłość znanych rodów ceglarzy, piekarzy, cukrowników czy hodowców, często działających tu od wielu pokoleń. Ludzi stanowiących gospodarczy kręgosłup regionu, spinających wewnętrzny rynek i gwarantujący równomierny rozwój Lubelszczyzny od stuleci. Jeden z najciekawszych gospodarczo regionów Polski, na historycznym szlaku handlowym między wschodem i zachodem, został ostatecznie sprowadzony do prostej produkcji j. Szanse na odnowę gospodarczą zostały zaprzepaszczone na dziesiątki lat. Nic dziwnego, że do czasu dołączenia akcesji Rumunii i Bułgarii był najbiedniejszym regionem w całej Unii. Warsaw Eneterprise Institute office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 5

Zamiast wprowadzenia przytoczę słowa, które napisałem o przekształceniach własnościowych w Polsce po 1944 r. we wstępie do pracy zborowej Rewolucja społeczna czy dzika przebudowa? : W dziejach Polski bez trudu wskazać można okresy, w których toczono ożywione dyskusje na temat własności. Jednak trudno o bardziej brzemienny w skutki program społeczno-gospodarczy od tego, który realizowały władze komunistyczne w Polsce po 1944 r. [ ] W latach 1944-1956 pod pretekstem przeprowadzenia reform gospodarczych dokonano zmiany struktury społecznej, ale także stylu życia i mentalności, uruchomiono ponadto nieznane w Polsce socjalistyczne mechanizmy gospodarcze. Deprecjonując własność prywatną osłabiano indywidualizm, inicjatywę, naturalną dla człowieka potrzebę działania, eksperymentowania, ulepszania. Zmarginalizowano także w ten sposób ważny mechanizm różnicujący i hierarchizujący jednostki 2. REFORMA ROLNA Reforma rolna była przedmiotem ożywionej dyskusji politycznej już przed wojną. Wprawdzie potrzeby jej przeprowadzenia nie kwestionowała żadna z liczących się sił politycznych, aczkolwiek opracowywane projekty różniły się zasadniczo w wielu kwestiach. Ukształtowany pod koniec II wojny światowej układ sił spowodował, że ostatecznie zrealizowano najbardziej radykalną koncepcję. Ogólne założenia oficjalnie ogłoszono już w pierwszym dokumencie instalującej się w Polsce władzy komunistycznej, czyli Manifeście PKWN. Konsekwencją tej deklaracji była rozpoczęta kilka tygodni później, na mocy dekretu z 6 września 1944 r, reforma rolna, której propaganda nadała rangę pierwszego wielkiego aktu społecznego i politycznego. Na ten cel przeznaczono nieruchomości o charakterze rolnym należące do skarbu państwa, skonfiskowane obywatelom niemieckim, kolaborantom i przeciwnikom nowej władzy oraz stanowiące własność osób fizycznych. W tym ostatnim przypadku przejęto nieruchomości powyżej 50 ha użytków rolnych (powyżej 100 ha ogólnej powierzchni) lub powyżej 100 ha ogólnej powierzchni w przypadku województw pomorskiego, poznańskiego i śląskiego. 1 2 Fragment dotyczący reformy j opracowany został na podstawie (tam szczegółowa bibliografia): T. Osiński, Klika obszarnicza. Ziemianie jako element polityki personalnej w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich (1946-1949), Pamięć i Sprawiedliwość 2012, nr 2(20); T. Osiński, Złamać opór obszarników. Ziemianie Lubelszczyzny aresztowani w 1944 r. związku z realizacją reformy j, Wiadomościach Ziemiańskich 2011, nr 44; T. Osiński, Powojenne migracje polskich ziemian jako element inżynierii społecznej władz komunistycznych. Rekonesans badawczy [w:] Wysiedlenia jako narzędzie polityki ludnościowej w Europie XX wieku, red. J. Wołoszyn, 2015; T. Osiński, W oczekiwaniu na wywłaszczenie. Warunki życia i pracy w majątkach ziemskich na Lubelszczyźnie pomiędzy lipcem a październikiem 1944 r. [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie, pod red. H. Łaszkiewicza, t. V, 2012. T. Osiński, Wstęp [w:] Rewolucja społeczna czy dzika przebudowa? Społeczne skutki przekształceń własnościowych w Polsce (1944-1956), red. T. Osiński, 2016, s. 5 i nast. office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 6

Łącznie przejęto ok. 13 tys. majątków ziemskich, w tym ok. 10 tys. na tzw. ziemiach dawnych (tereny należące do Polski przed 1 września 1939 r.). Reforma objęła nie tylko grunty, ale również budynki mieszkalne i gospodarcze, obszary leśne, inwentarz żywy i martwy, zakłady przemysłowe oraz przedmioty o dużej wartości artystycznej i historycznej. Dysponująca niewielkim poparciem społecznym nowa władza zmuszona została do szybkich działań. Powody natychmiastowego przeprowadzenia reformy j tłumaczono chęcią przejęcia wielkich majątków ziemskich w nienaruszonym stanie i obawami, że zagrożeni wywłaszczeniem właściciele dokonają dewastacji. Najważniejsze było jednak to, iż podobnie jak w innych krajach, które znalazły się w sowieckiej strefie wpływów, polityka gospodarcza miała doprowadzić do określonych skutków społecznych, mianowicie eliminacji grup nie tylko posiadających, ale i uważanych za niebezpieczne politycznie. Niestabilna sytuacja polityczna, słabość aparatu administracyjnego, grabież i represje ze strony sojuszniczej Armii Czerwonej i NKWD, aktywność podziemia, pozostawanie w majątkach właścicieli skutecznie onieśmielały przyszłych beneficjentów. Na wyraźny rozkaz Stalina od października 1944 r. stosowano rewolucyjne metody: aresztowania, wywózki do ZSRR oraz ostrą propagandową walkę z ziemiaństwem, przełamując stopniowo chłodny i nieufny stosunek wsi do zmian. Pozostających w majątkach właścicieli i ich współpracowników usuwano w trybie natychmiastowym, wprowadzając zakaz osiedlania się i przebywania w pobliżu wywłaszczonego majątku. Zaangażowanie tzw. czynnika społecznego w postaci komitetów folwarcznych i brygad robotniczo chłopskich miało udowodnić, że reformę realizuje i popiera społeczeństwo. Reformę rolną przeprowadzano w pośpiechu. Doszło do wielu przypadków przejęcia majątków niespełniających kryteriów wyznaczonych przez dekret z 6 września 1944 r., co generowało liczne problemy w późniejszym okresie. Urzędy ziemskie wydały szereg decyzji o nieważności parcelacji (50 w Krakowie). Władze szybko zareagowały na aktywność reprywatyzacyjną wywłaszczonych, podejmując już w sierpniu 1945 r. działania gwarantujące nienaruszalność parcelacji. Okólnik nr 41 Ministra Sprawiedliwości z 7 sierpnia 1945 r. wprowadzał zasadę, iż między osobą pozbawioną własności a otrzymującą akt nadania nie zachodził stosunek prawny. W ten sposób powstały dwie niezależne relacje: pozbawiony własności państwo i państwo nowy nabywca. Teoretycznie, tym samym zablokowano możliwość odebrania ziemi chłopom, pozostawiając dawnym właścicielem jedynie prawo do rekompensaty. Prowadzone wówczas postępowania w sprawie niezgodnego z treścią dekretu o reformie j przejęcia majątków ukazały ogrom piętrzących się trudności natury prawnej. Administracja państwowa, pod ścisłą kontrolą PPR (Polskiej Partii Robotniczej), skrupulatnie wykorzystywała wszelkie nieścisłości i luki prawne. Sprzyjała temu złożona sytuacja własnościowa poszczególnych majątków w momencie wywłaszczenia, na którą rzutowało nieprzeprowadzenie postepowań spadkowych, śmierć lub nieobecność (np. emigracja, wywózka do ZSRR, śmierć w czasie wojny). Materiały archiwalne zawierają przykłady powtarzania pomiarów majątków i klasyfikacji gruntów, aby można je było zaklasyfikować jako posiadające obszar użytków rolnych stanowiący podstawę do wywłaszczenia (np. zaliczano do użytków rolnych tereny znajdujące się okresowo pod wodą). office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 7

W świetle komunistycznej propagandy reforma - akt sprawiedliwości społecznej - miała zlikwidować główne problemy przedwojennej wsi polskiej - przeludnienie agrarne i związane z nim rozdrobnienie gospodarstw chłopskich. Podkreślano, że podstawę ustroju go będą stanowić silne, zdrowe i zdolne do wydatnej produkcji gospodarstwa, stanowiące prywatną własność ich posiadaczy. Generalnie beneficjentami zostali bezrolni oraz małorolni chłopi. Parcelacja miała swoją regionalną specyfikę. Na ziemiach dawnych nadziały były mniejsze i wynosiły poniżej 5 ha, podczas gdy na tzw. ziemiach odzyskanych 7-15 ha. Za oddłużone działki chłopi musieli uiścić zapłatę w wysokości średniej wartości zbiorów z otrzymanej wielkości gruntu, często rozłożoną na okres 10-20 lat. W latach 1944-1949 rozparcelowano w ramach reformy j 6 070 tys. ha gruntów. W tej liczbie 2 380 tys. na tzw. ziemiach dawnych i 3 690 tys. na tzw. ziemiach odzyskanych. W wyniku parcelacji powstało 814 tys. nowych gospodarstw o przeciętnej powierzchni 6,9 ha, a 254,4 tys. gospodarstw powiększono średnio o 1,9 ha. Ogółem beneficjentami reformy j stało się ok. 1 068 400 rodzin 3. Największa intensyfikacja prac parcelacyjnych na terenie woj. lubelskiego miała miejsce na przełomie 1944 i 1945 r. Dysponujemy danymi z końca marca 1945 r., z których wynika, że na terenie całego województwa przejęto na cele reformy j 804 majątki o powierzchni 174 779 użytków rolnych. Od parcelacji wyłączono całkowicie 51 majątków (11 496 ha) i częściowo 79 (5 552 ha), czyli łącznie 17 048 ha użytków rolnych. Do 27 marca 1945 r. rozparcelowano 629 majątków o powierzchni 116 670 ha. Ziemię otrzymało 56 331 rodzin: służby folwarcznej 14 116 rodzin (48 440 ha), bezrolnych 7 558 rodzin (16 509 ha), małorolnych 32 158 rodzin (48 712 ha), średniorolnych 2 039 rodzin (2 469 ha), zasłużonych, inwalidów, żołnierzy i innych 460 rodzin (540 ha). Dalsze 13 430 ha stanowiły grunty użyteczności publicznej drogi, rowy itp. 4. Według danych na 1 stycznia 1949 r. na cele reformy j na terenie woj. lubelskiego przejęto 823 obiekty i rozparcelowano 129 800 ha, w tym przyznano m.in.: służbie folwarcznej 48 700 ha, bezrolnym 19 700 ha, właścicielom gospodarstw karłowatych (do 2 ha) 19 000 ha, małorolnym (2-5 ha) 39 500 ha. W wyniku reformy j na terenie woj. lubelskiego wyznaczono ponad 62 000 nadziałów, w tym: 13 800 dla służby folwarcznej, 7 900 dla bezrolnych, 12 700 dla właścicieli gospodarstw karłowatych i 25 000 dla małorolnych. Przeciętna wielkość nadziału wyniosła: dla służby folwarcznej 3,5 ha, dla bezrolnych 2,5 ha, dla właścicieli gospodarstw karłowatych 1,5 ha, dla małorolnych 1,6 ha 5. Poznanie wszystkich aspektów reformy j niewątpliwie wymaga przeprowadzenia nowych badań zarówno przez specjalistów w zakresie historii gospodarczej, jak i społecznej. Wiele istotnych wątków z różnych względów pomijano, koncentrując się głównie na statystykach dotyczących ziemi odebranej prawowitym właścicielom 3 4 5 C. Kukło, J. Łukasiewicz, C. Leszczyńska, Historia Polski w liczbach, Warszawa 2014, s. 227. Archiwum Państwowe w ie (dalej: APL), Pełnomocnik Wojewódzki PKWN ds. Reformy Rolnej w ie, 10, Zestawienie danych o przebiegu prac parcelacyjnej na dzień 20.III.1945 r., bp. Rocznik Statystyczny 1949, Warszawa 1950, s. 54-57. office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 8

i następnie rozparcelowanej beneficjentom. Pomijano problemy z uruchomieniem pozbawionych inwentarza i budynków gospodarstw, błędy gospodarki socjalistycznej, złożoność relacji dwór - wieś, pozbawienie wywłaszczonych dworów, zabytkowych przedmiotów, zakładów przemysłowych, ale także np. wolności wyboru miejsca zamieszkania i wiele innych interesujących kwestii. Załączony wykaz to ważne świadectwo realizacji dekretu z 6 września 1944 r. na terenie woj. lubelskiego, które ożywia podane wyżej statystyki. Nie jest to wprawdzie wykaz rozparcelowanych majątków, a raczej lista punkt wyjścia do wdrażania reformy. Czytając wykaz można wyobrazić sobie skalę problemu, ponieważ tylko nieliczne z wymienionych dóbr ziemskich uniknęły parcelacji, a władze przejęły również pewną liczbę takich, które w tym dokumencie nie figurują. Co ciekawe, na liście znalazły się także majątki kościelne (przejęte po 1950 r.) i państwowe. Za każdym wywłaszczonym majątkiem kryje się dramatyczna historia jego i osób z nim związanych, zaczynając od najbliższej rodziny, a kończąc na robotnikach rolnych beneficjentach reformy. Lista kilkuset wywłaszczonych majątków to inspiracja do odkrywania wielu interesujących faktów i dokonywania na ich podstawie analiz. Prezentowany niżej dokument zawiera znaczną ilość błędów w zakresie nazw miejscowości i nazwisk właścicieli ziemskich, które starałem się w miarę możliwości usunąć. Wątpliwości budzą także dane liczbowe (w kilku przypadkach błędy zaznaczono odręcznie na oryginale dokumentu), których ze względu na brak materiału porównawczego i sposób prezentacji (nie wyszczególniono w wykazie np. powierzchni nieużytków, a suma powierzchni podanych kategorii nie jest równoznaczna z ogólną powierzchnią dóbr) nie udało się zweryfikować. WYKAZ NIERUCHOMOŚCI ZIEMSKICH POWYŻEJ 50 HA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO [1944] POWIAT BIAŁA PODLASKA Nazwa majątku Mokrany Stare Telatycki Zdzisław 192 - - 204 Pratulin-Zaczopki Fundacja im. J. Potockiego 515,35 191,86-738,58 Neple Dymsza Zofia 241 223-493 Krzyczew Kuczewscy Stanisław i Janusz 224 73-389 Woroblin Bryndza Nacki Ludwik 232 70-340 Kijowiec Majątek Państwowy 80,64-1 201 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 9

Nazwa majątku cd. Koczukówka Grodzicki Stefan 99,50 10,50-118 Zalesie Młyniec Lubatynek S-cy Sobolewskiego Michała Dzierzbicki Edward i Niewęgłowska Natalia Orzeszko Ostrejko Waler. 159,37 58,18 5,45 519 32 9-56 15 13,25-56 Litewniki Majątek Państwowy 55 4-59 Wygoda Majątek Państwowy 1 052 248-1 342 Janów Majątek Państwowy 265,11 - - 296,94 Jakówki Rusecki Władysław 63,45 3 3,90 73,35 Romanów Opałko Jan 52,22 11-64,04 Zaborek Szumer Hipolit 39,88 21 2 67,88 Konty Wirowski Teodor 48,89 24,12-75,64 Konty Kolbusz Ludwika 50,47 30,59-83,33 Konty Błodziszewska Józefa 28,08 66,24-94,84 Konty Błociszewska Wiktoria 15,50 63-79 Konty Błociszewska Janina 44 32-77 Konty Krajewska Helena 40 28-69,66 Lebiedziew Antoniuk Izydor 45 23-75 Lebiedziew Tarasiuk Ambroży 43 7-55 Ortel Królewski Czajkowski Stefan 82,86 35,95-176,30 Zalutyń Komorowski Stanisław 51 - - 75 Zagościniec Ługowska Maria 60,40 16,24-98.46 Zagościniec Sawicki Julian 54,03 3,92-50,39 Kodeń Klasztor O.O Oblatów 74,35 25,74 17 142,98 Rotarków Liczkowska Maria 52,50 - - 57 Połoski Pounicki 52 22-78,15 Piszczac Pounicki 27,33 - - 72,62 Choroszczynka 62,55 26-100 Cieleśnica Rosenwerth Stanisław 531 1 309,47 181 2 021,47 Klonownica Rosenwerth Jadwiga 431 262-693 Pokinianka Kuczewska Alicja 129-2,50 131,50 Rokitno Pounicki par. rzym. kat. 54,22 - - 54,22 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 10

Nazwa majątku cd. Kozula Tołłoczko Kazimierz 62 - - 65,50 Ortel Książęcy Zaniewski Ludwik 52 - - 66,35 Ortel Książęcy Zaniewski Marcin 43 8,15-60 Wozareckie Pieńki 58 - - 60 Grabanów Szulc Wacław 90,50 46,50-145 Zacisze Szulc Witold 96 - - 110 Marcinów Wilczyn Szulc Helena 54 - - 59 Woskrzenice D Staniszewski Witold 87,74 55-152,74 Woskrzenice D Pow. Zw. Samorz. 209 100-335 Ortel Książęcy Pounicki par. rz. k. 137,68 - - 160,07 Cicibór Duży Gierkiewicz Jan 208 10-228 Styrzyniec S-cy Kuglera Ludwiga 322 216-566 Worgule i Jagodnice Szeliski Jan 212 188 20 470 Terebela Pióro Antoni 70 - - 71,50 Woroniec Komnaty Kazimierz i Józef Świętopełk - Mirscy i Zofia Górska Zaborowscy Tadeusz i Jadwiga 703 949 21 1 899 112,88 32,77 1,55 194 Koroszczyn Kuczyński Stanisław 226 0,50-252 Łobaczew Majątek Państwowy 66-1,50 113 Podolański Dwór Domański Seweryn 31,37 8-66,20 Władysławów Grylic-Gryzina Sewer. 144,21 - - 161,21 Roskosz i Hrud Karska Helena 898 630 10 1 655 Nosów Wężyk Franciszek 475 81 29 596 Witulin Wędrychowska Helena 272 141 22 461 Drobin Majątek. Państwowy 136-14 168 Bukowiec Majątek. Państwowy 36,75 1-50,40 Konstantynów Plater -Zyberk Tadeusz 212 1 478-1 736 Wólka Nosowska Wroczyński Czesław 137 55-192 Jabłeczna Pounicki 61,20 - - 61,20 10 509,03 6 910,98 331,90 19 505,51 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 11

POWIAT BIŁGORAJ Nazwa majątku Siedliska Wieczorek Czesław 20-25 52 Panasówka Lenartowicz 39,7 - - 52,7 Izbice Główne Bernard Piotr 50 - - 58 Aleksandrów Sitorski Juliusz 44-50 104 Tarnowola Ordynacja Zamojska 52 50 133 240 Obsza Nowa Pleśniarowicz Władysław 51-2 53 Obsza Głowna Lewiccy Janina i Juliusz 74-16 101 Biszcza Młodzianowska Józefa 47,8 - - 54 Lipiny Dolne Dzbeńska Jadwiga 39,7 3,7 8,6 57 Gruszka Zaporoska Bramska Zofia 45-4 59 Płusy Wójcicki Kazimierz 54,5-9,5 73,5 Korchów Wysocki Roman 90-5 103 Goraj Barscy Ignacy i Maria 46-7 93 Radzięcin Matras Wacław 70-2 85 Chmielek S-cy Matczyńskiego 65-35 103 Różaniec Jagowel Eugenia i Maria 85,7 - - 122 Abramów Gerlicz Helena 159 14 2 218 Rożnówka Państwo 62,24 - - 62,24 1 095,64 67,70 299,10 1 690,44 POWIAT CHEŁM Nazwa majątku Kulik i Terebiń S-cy Załuski Henryk 699 114-844 Świerszczów S-cy Bieńkowskiego Maksa 161,41 645,02 1,49 827,17 Dryszczów S-cy Titenbrunna Stefana 136 - - 136 Wólka Leszczańska i Żmudź Tadeusz Dziewicki 320,22 189,28 61,60 593 Horodyszcze Brachman 148 - - 176 Kazimierówka S-cy Bolesława Tora 149,92 16,80-181,28 Antonin Zdzisław Smorczewski 226 - - 278 Depułtycze Nowe Mieczysław Podczaski 180 - - 192,75 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 12

Nazwa majątku cd. Koza Gotówka Stefan Szczęsny 56,87 - - 62,75 Serebryszcze Felicjan Lechnicki 113,60 134 4 672 Zahajki Karolina Rudko 42,50 6-70 Kamienna Góra Lechnicka Janina 175,20 122,77-300,27 Zahajki Cecylia Rudko 36 8-71 Pniówno Tadeusz Lechnicki 250 40-290 Święcica Zdzisław Lechnicki 363 45 32 466 Terebiń Bronisław Broniewski 77,12 - - 80 Kanie i Wólka Kańska Stanisław Ksawery Wojciechowski 335 229 213 819 Krasne Antonina Gutowska 213 105 43 392,70 Liszno Klaudel Michał 128 7-155 Pawłów Kruszewski Jerzy 42,68-2,80 53,68 Wólka Kańska Korczak Tadeusz 52 - - 56 Żulin Budny Jan 717 1351 20 2 115 Dębiny Bielecka Stefania 137 - - 146 Dębiny B Iżycka Irena 110,08 - - 124 Dębiny D Smorczewska Maria 181 - - 184 Kasiłan Rzewuski Marian 111 - - 111 Ostrów Poletyło Aleksander 52 1,90-59 Sielec Rzewuski Dominik 189 - - 202 Hruszów Czachowska Felicja 306 53 12 395 Krzywowola Około-Kułak Jadwiga 245 11-277 Rejowiec Budny Antoni 690 963 126 1 879 Stajne S-cy Morawskiego Michała 433 4,55-485 Choinie Wersocki Józef 54 - - 60 Chojna Boduszyński Mieczysław 208-0,12 218 Lipówki Zieliński Kazimierz 148 - - 154 Mogilnice Jankowski Piotr i Julia 195 - - 211 Bezek Lechnicka Maria 162 - - 172 Czułczyce S-cy Oraczewskiego Seweryna 226 73 3 354 Brzeźno Więckowski i Brodziak 24 - - 58 Hniszów Karpińska Zofia 156 22 2 209 Świerże Dwór Tarnowski Adam 145 132-288 Husynne Gutowska Maria 513 486-1 060 Zieline Grode Lisikiewicz Zdzisław 88 30-133 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 13

Nazwa majątku cd. Garbatówka Bogdanowicz Henryk 96 - - 112 Świerże Ostowy Kuszel Maria 24 856-944 Świerże Nr 27 Kruzensztern Aleksander 65 - - 69 Świerże Zamiesne Kruzensztern Aleksander 319 336 5 730 Starostwo Chełm Państwo / stacja doświadczalna 56 - - 56 9 795,60 5 981,32 529,01 17 521,60 POWIAT HRUBIESZÓW Nazwa majątku Raciborowice Władysław Kostary 211,56 - - 211,56 Strzelce Julia du Chateau 120 - - 120 Starosiele Zbigniew Suchodolski 59,25 - - 59,25 Uchanie Roman Raciszewki 89 194-283 Dąbrowa Henryk Mackiewicz 197 - - 197 Czyżowice i kol. Szreniawa Tuszowski Edward 627 187 1,78 813 Stepankowice Maria Gutowska 404 944-1385 Nieledew Stefan Świerzawski 407 120 35 527 Kąty A.B Cukrownia Nieledew 292 17,30-309,94 Obrowiec Kazimiera Krycka 315,40 78,96-397 Nowosiółki Józef Sarek 72 - - 72 Hrebenne Anna Trzeciecka 188-0,50 188,50 Kobło Wincenty Chrzanowski 351 - - 351 Kopyłów Wincenty Chrzanowski 234,50 270 0,50 525 Moroczyn Wincenty Chrzanowski 272,50 - - 272,50 Świerszczów Wincenty Chrzanowski 200,50 - - 200,50 Teptiuków Wincenty Chrzanowski 228,50 - - 228,50 Kolonia Dzierżanów Łoniewski i Sawicki 78,50 - - 78,50 Iwanki Bohdan Chróściewicz 74,50 - - 74,50 Potoki Wincenty Sawicki 53,75 - - 53,75 Kolonia Nieledew Maria Teorodyska 46,94 32-78,94 Strzyżów Cukrownia Strzyżów 74,47 - - 74,47 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 14

Nazwa majątku cd. Podhorce W. Wielowiejska 299,04 141,82-440,86 Terebiń Anna Milawicz 420,50 387-807,50 Terebiniec Dwór Kazimierz Dobiecki 94,52 - - 94,52 Gozdów Paweł Kubaszewski 63,95 3,55-67,50 Świdniki Ksawery Węgleński 318,50 117 1,50 437 Horyszów Ruski Michał Girdwoyń 172-18 190 Rogów Klimkiewicz 243,50 101 34,50 379 Piotrówka Franciszek Jan Grun 62,72 - - 62,72 Franciszka I Jakób Bernard 52,43 - - 52,43 Obłyczyn S. F. Przemański 89,04 3,36-92,40 Grabowiec Miasto Józef Tuszowski 289 98 30 417 Grabowczyk Zofia Dzieńkowska 209 47,50-256,50 Białowody i Dziekanów Gustaw Grotthus 225-0,40 225,00 Ornatowice Janina Jadwiga Rudnicka 314,48 76 4,56 565 Tuczępy A K. Rudnicki 295,48 43,88 10.08 349,44 Tuczępy B Lucyna Rudnicka 177,73 58,16 0,56 236,45 Szystowice Henryk Weychert 407 140-547 Skomorochy Wielkie Skomorowski 376 8-384 Hołuśno Główczyński 70,28 - - 70,28 Małodiatycze W. Wierzejska 353-5 258 Zaborcze i Ostrówek W. Horodyski 309-30 339 Dobromierzyce M. Bełdowska 126 - - 126 Trzeszczany Jan Bielski 618 150-768 Wolicka Podhorecka, Mieniany Ostróg Wolski 164,05-0,43 164,53 Cichobórz K. Podhorecki 531 454 5,40 990,40 Łotoszyny K. Podhorecki 115 - - 115 Kozodawy Wł. Podhorecki 177 92 1 270 Ślipcze i Wołynka Jad. Podhorecka 349 56.20-406 Czumów Banaszkiewicz 245 - - 245 Masłomęcz i Czerni Gabriel Rulikowski 175 - - 185 Kosmów Tadeusz Świeżawski 216,32 126,96-343,28 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 15

Nazwa majątku cd. Szychowice Kazimierz Rulikowski 168 31 1 200 Wereszyn Wilhelm Greger 140,76 72,70 1,54 215 Miętkie Roman Świeżawski 381,50 231 0,50 613 Mircze Kisielnicka Cecylia 216,90 156,10 0,40 373,40 Modryniec Miłowicz 446 234-740 Radostów Dobieccy Jerzy, Kazimierz i Janina 285,60-4,48 290,08 Wiszniów AB Szymańska Maria 244,37 127 2 359 Hołubie, Pierechno, Dołhobyczów Eustachy Świeżawski 257 188-585 Dołhobyczów Tadeusz Świeżawski 483 743,17 1,29 1 237,46 Kadłubiska Tadeusz Świeżawski 75,75 1,00-76,75 Tuczępy Jan Chrzanowski 308 465 35 808 Werbkowice, Wołkowyje i Strzyżów Teresa Rulikowska 1 322,95 129,80 22 1 592,80 Starzeń Rulikowska Wincentyna 336 - - 336 Husynne Woroniecka Jadwiga 351 45,68-396,48 Gródek Woroniecka Jadwiga 230 - - 230 Dańczypol Garfinkel 167-8,40 176.35 Skryhiczyn S-ów Rottenberga 325,60 189-514,60 Wieniawka Czułajewski Wiktor 80,42 3,58 6 90 Zawalów Lachman Filipina 60 - - 60 18 064,40 6 564,72 261,87 25 379,64 POWIAT JANÓW LUBELSKI Nazwa majątku Blinów Kunczyńska 82,50 - - 90 Bliskowice 81,40 183,78-276,30 Wałowice S-cy Hempla Antoniego 373,70 30-698 f. Zofiopole 248,50 141-397 Kłodnica Dolna Kazimierz Russanowski 267 64,40 3,80 344 Kępa Lakutowicz 102-1 106 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 16

Nazwa majątku cd. Łysaków Dwór Kiełczewski 123,50 174 30 335,50 Moniaki S-cy Zembrzuskiego L. 243,80 128,23 0,87 386,13 Michalin S-cy Niwińskiego Feliksa 209,60 108-336 Olbięcin Rudliccy Jerzy i Jadwiga 190,50 28 11,20 238 Popkowice Podkościelne S-cy Piaseckiego Antoniego 425 337 2 790 Potoczek 357 1 315 373 2 189 Przanowski Wojciech Stojeszyn 44 1 072 187 1 629 Rzeczyca Łaskarzewski 146,50-10 174 Skorczyce Lechnicki Tadeusz 261 69 5 355 Sosnowa Wola Rudzki 167,36 167,72-344,96 Wierzchowiska Świda 91 91,50 19,50 213 Zakrzówek Nowy Dw. Sachs Karol 180 40,50-229 Zaklików 49,08 800 248 1 185 Tarnowski Szczepan Zdziechowice 56-5 71 Gościeradów Wólka Gościeradowska Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności Malanowska 307-15,60 349,50 209,50-1,50 223 Liśnik 345-10 364 Salomin Mikiewicz 178 - - 187,50 Węglin Czarkowski 169,50 - - 206 Ostrów Popkowice M. Węglińska, J. Mazurkiewicz i Anna Mazurkiewicz 249 1 1 271 Wyżnica Potocki 129,25-42 177 Dębińszczyzna Domańska 54,50 35,50 1,50 112 Metelin Metelski 72,80 - - 84 Potok Niwiński 50 1 3 64 Skoropycz Wojewódzki 57,50 - - 76 Zofiówka Kozłowski 52 - - 59 Stróża Targowski 51,90-9,50 65 Sucha Wólka Zakrzewski 71,50 2,50-78 Suchynia Bojan. Ślaski 57-0,50 58 Wilkołaz Górny Kleniewski 53 - - 60 Wilkołaz Dolny Dębowska 51-1 60 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 17

Nazwa majątku cd. Wyżnica Kamiński 39,81 60-119 Wyżnianka Ślaski 56,50-0,50 59 Rachów-Annopol Świdry Jakób Leib Rozenberg i Scy. Abrama Minca Scy Bieńkowskiego Maksymiliana 302 134-462 111,30 621,44 252 1 051,44 6 367,90 5 605,77 1 234,47 14 572,33 POWIAT KRASNYSTAW Nazwa majątku Żółkiewka Walczak Karol 85-10 120 Dąbie Żylicz Ignacy 117-1 155 Wola Żółkiewska Janisławski Ksawery 301 112 2 439 Średnia Wieś Janisławski August i Bartkowicz Marian 203 20 3 235 Czernięcin Ordynat Zamoyski 369 - - 376 Wierzchowina K. Chróściechowski 410 73 5 505 Bzowiec W. Mogilnicki 260 141-440 Przymiarki 224 - - 232 Guzówka Kiełczewski J. 190 - - 190 Wierzbica Gustaw Kowerski 393 11 16,50 472 Mościska B. Suchodolski 328 152 8 496 Płonka Koszarski 207 - - 226 Maszów Siwiński 137 6 1 152 Stary Dwór Sobociński Z. 190 - - 197 Nowy Dwór Garbaczewski St. 142 - - 151 Olchowiec Kudzia Jan 144-4 164 Sobieska Wola Stachowicza 112 - - 120 Maszów Górny Pleszczyński 268 32-310 Rudnik Mazurkiewicz Wiktoria 64 9-74 Wielobycz 135 26 10 177 Olchowiec Plewiński Kazimierz 211 145-370 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 18

Nazwa majątku cd. Wielkopola Plewiński Jan 104-6 126,50 Wierzchowiny Smorczewski 238,50 88 16 357 Żdżanne 411 860 54 1 334 Piaski Szlacheckie Lipiński Stanisław 105,50 2-115 Siennica Różana Smorczewski 402 227 20 680 Krupe Okulicz Kozaryn 331 143 57 561 Boruń Watson Tomasz 108,50 71 33 242 Siennica Królewska Koszarski Jerzy 195-3 206 Orłów Dworzyska Warsz. T wo Patronatu nad nieletnimi Warsz. T wo Patronatu nad nieletnimi 800 1 156 12 2 035 180 1 1 191 Stryjów Smorczewski 241 69 84 404 Olszanka Kałużyński Edward 264-6 291 Zosin 225 - - 240 Nowiny Hempel Stanisław 120 - - 129 Surhów Kraśniczyn Cieszkowski Tyszkiewicz Jan Tow. Opieki nad ociemniałymi 590 431 8 1 111 471 251 16 778 Bończa Potocki 666 609 14 1 339 Białka Majątek Państwowy 391 13 1 434 Lubańki Majątek Państwowy 104-5 112 Rońsko Majątek Państwowy 200-3 217 Jaślików Ostrowski Józef 62 - - 64 Pilaszkowice Epsztein Leon 546,50 229 52 864 Rybczewice Kania Władysław 219 10 14 263 Borek Rzewuska 194 9-213 Gardzienice Głogowski Władysław 179 19 1 220 Fajsławice Florkowska Maria 817-18 335 Oleśniki Stokowski K. 265 66-346 Suchodoły Michalski W. 487-1 535 Żegotów Doroba P. 59 - - 60 Siedliska Eichenbaum Szmul 210 - - 225 Tarnogóra Smorczewski 346,50 248-631 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 19

Nazwa majątku cd. Żabno Chróściechowski 48-11 66 Tarnawa Grodzki St. 54 - - 59 Bończa Potocki 42 17-62 Stawce Kamiński B. 52 - - 60 Starowiejski Majdan Wańkowska S. 75 - - 82 14 313,50 5 246 496,5 20 589,50 POWIAT LUBARTÓW Nazwa majątku Niemce Marta Łoś 519 590-1109 Baszki Józef Sulczyński 114,15 - - 114,15 Ciecierzyn Olgierd Stachiewcz 442,62-1 443,62 Dys Adam Zamoyski 145,90 3,40-149,30 Nasutów Adam Zamoyski 363 - - 363 Elizówka Adam Zamoyski 300,88 1,25-302,13 Półko Adam Zamoyski 363-363 Jawidz Jan Ostrowski 52 - - 52 Zawieprzyce Jan Ostrowski 324,90 701 100 1 125,90 Charlęż Jan Ostrowski 103,02 - - 103,02 Łęczna Podzamcze Halina Bogusławska 1158 92 130 1380 Kaniowola Jan Zdzienicki 76 - - 76 Rozkopaczew Włodzimierz Mostowoj 125,64-16 141,64 Dratowskie S-cy Szymchy Goldberga i Jakób Siemiatycki 110,72-248 358,72 Młyniska Kucharski Władysław 102,70 - - 102,70 Samoklęski Kuszel Wacław 441.64 50,50 201,19 693,33 Czemierniki Raczyński Karol i inni 552,18 1 695,37 36 2 283,55 Dębica Grodzicka Janina 76-22 98 Pałecznica S-cy Chromińskiego Kazimierza 302 246 7 555 Tarło Bartkiewicz Bronisław 145,32 65 2 212,32 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 20

Nazwa majątku cd. Ostrów Jankowski Aleksander 153,88 - - 153,88 Lubartowskie Żółtowska Ludwiga 30 1556 12 1598 Serock Janiszów S-cy Żabińskiego Erazma 13,8 31,36 208,27 253,43 Brzostówka Majątek Państwowy 140-28 168 Serniki Majątek Państwowy 285 275 12 572 Wola Sernicka Majątek Państwowy 216-23 239 6 657,35 5 306,38 1 046,46 13 010,69 POWIAT LUBLIN Nazwa majątku Babin Nowakowski Jan 170,01 - - 170,01 Kierz Klarner Maria Katarzyna 399,03 100,25 0,30 499,58 Krężnica - Okrągła S-cy Kuźnickiego Stanisława 502,52 53,76 10,08 566,36 Matczyn Ligowski Wacław, Jan Antoniusz 296-5,20 301,20 Babin Wojtowicz Andrzej 51,80 1,68-53,48 Milejów Starościce-Natalin, Blisko Roztworowski Stanisław i S-cy Roztworowskiego Antoniego 345,73 377,93 21,14 744,80 226,89 131,79 10 372,68 Ciechanki Lachert Wacław 373 202 1 576 Łańcuchów Stecka Maria 420,25 168,47-588,72 Górne Stecka Maria 134 - - 134 Turowola Grąbczewski Władysław 55 141-196 Wesołówka Grabowska Maria 320 - - 320 Bychawa- Podzamcze Budny Antoni 638,45 161,28 24,27 824 Wola-Gałęzowska Wysocka Konstancja 283,91 38,33 1,12 323,36 Gałęzów Zakrzewska Teresa 344,76 57,70 4,73 407,19 Józwów Kowerski Stefan, Kazimierz, Stanisław 535 56-591 Wola Bychawska Skawiński Jan i Anna 53,53-0,56 54,09 Jeżów Nowakowski Jerzy 235 15 8 258 Łopiennik Kochanowscy: Adam, Józef, Jerzy, Stanisław 339,32 4 0.27 343,59 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 21

Nazwa majątku cd. Radlin Aniela, Kazimiera i Janina Gosiewscy, Stanisław Boduszyński i S-cy Stefana Boduszyńskiego 278,77 56,16 8,68 343,61 Ratoszyn Konrad Libieli 95,98-0,28 96,26 Snopków Piaszczyńscy Kazimierz i Zofia 193,68 13,83 14,34 221,85 Jastków S-cy Nikodema Budnego 825 214 30 1069 Ługów Łabęcki Stanisław 135,20-0,25 135,45 Moszna A Czaplicki Marian 132 - - 132 Moszna B Kolitscher Jadwiga 176,40 - - 176,40 Tomaszowice S-cy Piotra Ostromęckiego 257,30-0,70 258 Jadzin Modzelewska J. 67 - - 67 Łysołaje Popławski August 505,18-3,67 508,85 Stróża S-cy Tomasza i Teodora Szczepańskich 333,29 3,75 2 339,04 Trawniki Michalska Aleksandra 528,53 151,45-679,98 Siostrzytów Boduszyński Józef 290,21 472,79-763 Motycz Hodowla nasion buraka cukrowego Motycz Sp-cy 111 - - 111 Radawiec Wielki S-cy Stadnickiego Józefa 379,90 198,60 0,50 579 Wola Sławińska Rzewuski Wacław - Józef 207,18 53,40 11,50 272,08 Węglin Sobieszczański Zygmunt 200 - - 200 Sławin S-cy Krychowskiego Antoniego 131,93 3,99 0,49 136,41 Uniszowice S-cy Łazuka Walentego 53 - - 53 Konopnica Wołłodkowa Jadwiga 78,50-1,90 80,40 Sławinek Mędrkiewicz Maria 52,56 - - 52,56 Sławinek Mędrkiewicz Jerzy, Janina, Tadeusz 56,57-0,54 57,11 Motycz Dziemski Bolesław 51,50 - - 51,50 Kosarzew Turowski Cyprian 183,15 3,35 0,50 187 Rury Michalewska Kamilla 134 - - 138 Tatary Graf Wanda 104 - - 104 Lemszczyzna Kleniewscy Zofia, Jan, Stanisław 86,51 - - 86,51 Ponikwoda Koryzna Leon 82 - - 82 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 22

Nazwa majątku cd. Krępiec S-cy Vetter Bronisławy 175,44-6 179,44 Jabłonna S-cy Vetter Bronisławy 477,66 65,85 10,96 554,47 Mełgiew - Podzamcze Rulikowski Zygmunt 1 136,88 524,49 62 1 723,37 Krzesimów Drecki Kazimierz 398,90 131 14,80 544,70 Minkowice Skarb Państwa 61,78 - - 61,78 Niedrzwica - Mała Mazurkiewicz Mieczysław 116 111,50 3,50 231 Dębina S-cy Tomasza Mazurkiewicza 50,02-22,40 72,42 Strzeszowice Brzeziński Tadeusz 55-2 57 Radawczyk Witt Gotlieb 55 7 3 65 Kawęczyn S-cy Wybranowskiej Jadwigi 277,29 0,50 5,50 283 Brzezice Scipio del Campo Włodzimierz 357,12 38,80 3,13 399,05 Brzeziczki Scipio del Campo Maria 173,10 12,49 0,83 186,42 Wierzchowiska Koźmian Jan 164,75 546,33 7,99 319,07 Kozice - Dolne Kozienicki Włodzimierz 242-5 247 Kozice - Górne Kijok Kazimierz 176,70-0,50 177,20 Piaski Wielkie Lechnicka Janina 435-38 473 Siedliszczki Czarniccy Anna i Emil 197,18-33,25 230,43 Wola Piasecka S-cy Ramułtowej Joanny 301,50 14-315,50 Ludwików Szpilarowicz K. 52,63 - - 52,63 Piotrków Skarb Państwa 256 - - 256 Piotrowice Łosiowa Maria 255,91-0,75 256,66 Bychawka Włocki Witold i Tadeusz 548,80 164,86 3,02 710,64 Kiełczewice Okulicz Kozaryn Ksawery i Leonia Okulicz - Kozaryn 157-1 158 Strzyżewice Kołaczkowski Kazimierz 130,40 - - 130,40 Tuszów Rolandowa Helena 403,97 79,18 11,14 494,29 Żabia Wola Rolandowa Helena 121 2,50 3,50 127 Osmolice Stadnicki Juliusz 336,56 279,50 2,29 666,35 Bychawka Poduchowna Miłocin Skarb Państwa 562,20 275,60 6,70 844,50 Wł. Smorczewski, Wł. Popławka i Stan. Skarbek 201 - - 201 Palikije Pleszczyński Ludwik 248,70-11,30 260 Bystrzyca Rojewski Zbigniew i Przemysław 215-3,50 218,50 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 23

Nazwa majątku cd. Jakubowice Murowane Laśkiewicz Roman 387,54 2,24 7,29 397,07 Łuszczów Tow. Kredytowe Ziem. 122,50-0,50 123 Sobianowice Kazimierz i Antoni Rojewscy Maria Wasilewska, Teresa Zajączkowska 314 33 347 Świdnik Duży Szpital Św. Wincentego a Paula 2 72,99-0,22 273,21 Felin Maj. Fundacyjny 198 - - 198 Zemborzyce Majątek Państwowy 430 - - 430 Abramowice Sachs Mieczysław 423,65-13,19 436,84 Dominów Ślaski Kazimierz 159,29-7,29 166,58 Podsiadłowska Wł., Boduszyn Janina Majewska, Rojowski Antoni, Fortuna Kazimiera 98 - - 98 Turka S-cy Bielińskiego Adama 78,40-5,60 84 Rudnik Ciświcka Maria i inni 47 3-50 Puchaczów - Dwór Grabowska Maria 523,06 156,46 0,47 706,27 Siostrzytów i Zofiówka Radawiec Mały Trześnica Folw. S-cy Bogusławskiego Józefa 264,04 55,52 0,12 845,76 Stadniccy Karol, Andrzej i Stanisław Maj. Fund. Tow. Przyr. uczącej się młodzieży 65 - - 65 80 - - 80 23 858,50 5 184,33 458,76 30 101,62 POWIAT ŁUKÓW Nazwa majątku Burzec Dmochowski Stefan 372,32 278,46 82,92 733,70 Oszczepalin Krzemieniecki Jan 101,52 10,92-112,44 Wojcieszków Plater Zyberk Maria 1 120,41 503,89 23,15 1 647,45 Wola Burzecka Zalesi Michał 41,60 9-50,60 Wola Osowińska Państwowy Bank Rolny w Warszawie 475 230 3 708 Rogale Olszewski Bronisław 39,80 5-44,80 Kock Żółtowski Józef 860 1114 488 2 462 Charlejów Łękawski Józef 42-25 67 Krzywda Kolnicki-Szulc Władysław 314,50 121 33 468,50 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 24

Nazwa majątku cd. Anielin Kolnicki-Szulc Leon 223,43 44-267,43 Kosiorków Kolnicki-Szulc Kazimierz 102,50 43-145,50 Radoryż Potworowska Ksawera 208 358,66 141,12 707,78 Kawęczyn Olędzki Stanisław 186 25 56 267 Podlodów Meisner Mieczysław 199 146 143 488 Przytoczno Kuszel Kazimierz 414 84 185 683 Blizocin W-kie Tow. 80 436 48 564 Wólka Domaszewska Biernacki Wacław 318,29 32,31-350,61 Ryżki Zawadzki Jerzy 200 48-248 Domaszewnica Skolasińska Władysława 263,32 10,25-273,57 Kazimierzów 47,05 6,60-53,65 Lewicki Tadeusz i inni Ławki 158,16 39,25-197,41 Zagórze Lewicki Edward 40,61 18,89-59,50 Wola Okrzejska Bernstein Leon 636,29 313,54 16 965,83 Gułów 116 2 121 63 2 300 Czartoryska Ludwika Konorzatka 58,37 10,51 6,46 75,34 Tuchowicz s-cy Hempla Aleksego 42,15 - - 54,19 Niedźwiadka S-cy Czerskiego Andrzeja 145,50 44,25-227 Sarnów Dmochowski Roman 664,50 308 15,10 987,60 Sobole Okrzeja, Jakubówka Scy Gerlacha Michała i Żywiecka Jadwiga Bernstein Markus, Bernstein Leon i Lewy Herman 233,13 61,23 4,67 318 582,72 327,80 68,35 1 040,59 Mysłów i Gierki Chwalibóg Tadeusz 346,63 84 33 560,90 Jeleniec Scy Dmowskiego Jana 301 136 13 472 Wilczyska Scy Korzyleskiego Jana 467 370 11 897 Strzyżew Kujawy Huta Dąbrowa Scy Błociszewskiego Kazimierza Fundacja Stypend. Uniw. Warszawskiego Sp. Akc. Huta Szkła Dąbrowa 230 145 2 389 528 298 1 870 174 3-315 Jarczew Scy Podoskiej Faustyny 440 23 112 618 Wagram Małż. Różańscy Mieczysław i Maria 147 126 1 278 Kownatki Majątek Państwowy 205 - - 205 11 124,80 7 935,56 1 574,77 21 173,39 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 25

POWIAT PUŁAWY Nazwa majątku Drzewce Głębocka Józefa 133,50 8,80 0,70 150,20 Łąki Sieczkowicz Ignacy 56,04 9,40 0,32 69,44 Kębło Janiszewski Paweł 414,30 66,60 0,80 510,50 Łopatki 35 - - 41,90 Antoni Wołk Łaniewski Bronice 132,61 25,13 5,33 192,20 Niezabitów Brzezińska Zofia 249 12-275 Felin Truszkowski Marian 105 22 2 143 Świdno Holezman Pejsach 165,56 72-239,56 Skoków Czemiński Stefan 205-1 224 Ruda Wyrzykowska Aniela 38,50 - - 98 Komaszyce Truszkowski Stanisław 47,40-0,40 53,60 Wronów S-cy Kochanowskiego J. 249,50-0,50 264 Kurów S-cy Orsetti Jana i Marii 441 38 24 590 Rąblów Klemensowski Józef 54 - - 56 Celejów Klemensowski Józef 184 60 40 284 Wylągi Ślusarski Józef 39 18 3,50 62 Józefów Rostworowski Roman i Teresa Zakrzewska 179,30 - - 189 Mazanów Świerczewski Stefan 258,60 70,20 8 363,50 Krasne i Jabłonowska Irena 93,80 183,50 19,60 323,10 Czesławice i Ludwin Milowicz Tomasz 230,70-18 271,70 Antopol Śliwiński Zygmunt 360 17 15 435 Sadurki Śliwińscy Zygmunt i Maria Jankowo Pomor. Kleniewski Lech i Maria 15 10 40 155 Kalinka Przegaliński Jan 38 48 80 198 Janiszkowice Przegaliński Jan 117,70-0,25 122,05 Grabówka Franczak Jan 75 2,80 16 170,80 Zagłobin S-cy Kleniewskiego Jana 83,80 - - 83,80 Wrzelów Kleniewski Przemysław 574,50 16,80 6,50 638,96 Kluczkowice Kleniewski Przemysław 621 1 339 40 2 078 Niezdów Jankowo - Kozienne Kleniewski Olga, Diwa i Jan Pietrzyk 169,70 156,40 17,30 343,40 Arkuszewski Kazimierz 12,13 138,52-179,39 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 26

Nazwa majątku cd. Ruda Opolska Schonett Wanda 12,23 35,84 27,08 82,15 Siekierża - Kulig Siekierzyńska Ludmiła 61 75 47 234 Górna Owczarnia Fabryka Cukru Opole 54,72 - - 57,11 Podgórz Pawłowska Maria 53,20 - - 78,24 Szczekarków Wilków Kleniewscy Jan i Stanisław 503 14 16 681 Baranów Wierzbicki Tadeusz i E. 34 22,94 25 91,94 Łukawka Niwa Zalewska Zofia 55,50 8-66,50 Łukawka Kudelski Wacław 154 22,25 0,50 187 Łukawka i Michalin Kudelski Tadeusz i Bolesław 82 8-98 Karczmiska Radyszkiewicz Janina 52 250-324 Łubki Stare Dąbrowska Halina 169-2 179 Strażyszcze - Owczarnia Strażyc Stanisław 144,50 388-532,50 Kraczewice Gerlicz Henryk 314,20 56,50 1,70 376,85 Gutanów Czerwiński Henryk 160,90 45,50 8,40 221 Garbów Broniewscy Mieczysław i Zygmunt 1 091,30 466,40 215,40 1 917,50 Leśce Studzińska Janina 264,90 57,30-336,70 Piotrowice Wielkie S-cy Kopcia Ludwika 245 - - 266 Zagórki Bisping Maria 7,90 587,41-714,79 Żyrzyn Dolny Siemiątkowski Andrzej 58,94 1 144,84 36,01 1 270,25 Żyrzyn Główny Bisping M. i Tuszowska M. 423,40 385 24 898,37 Kośmin Tański Tadeusz 90,50-13 117 Głodno Maj, Państwowy 230 - - 250 Piotrawin Cywiński Juliusz 191,70 53-456,10 Kamień Cywiński Stanisław 360 51 487 Średnie Iłłakowicz Adam 91,50 - - 100 Łaziska Iłłakowicz Halina 350 614-1 085 Borowina Majątek Państwowy 206,30 15 10 285 Pólki Majątek Państwowy 136 4-150 Końskowola Majątek Państwowy 578,17 4,94 4,60 631,16 Mokradki Majątek Państwowy 98,90 5,27-115,64 Osiny Majątek Państwowy 276,44 3,36 4,20 322 11 929,84 6 631,70 774,09 21 416,90 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 27

POWIAT RADZYŃ Nazwa majątku Stasinów Koczkodaj Aleksander 39,80 5-44,80 Antonin Borki Ludwik Burczak Abramowicz Jadźwiński Zygmunt Konstanty 51,50 4-55,50 51,64 - - 51,64 Białka Bronisław Dewiałowicz 497,13 297,29-794,42 Gubernia Szlubowski Bronisław 379,20 750-1 129,20 Stara-Wieś Chełmicki Włodzimierz 959,92 1 436,70-2 396,62 Wrzosów Wrześniewski Władysław 188 - - 188 Żabików Ośniałowski Stanisław 189 35-224 Dołhołęka, Halasy, Przyłucki, Żabce Potocki Andrzej 1 184 536 154 1 874 Rudno Parafia rz. kat. 66 - - 66 Planta Grocholska Maria 512,30 1 062-1 574,30 Gęś Par. Rzym. Kat. 92 - - 92 Jabłoń Par. Rzym. Kat. 92 - - 92 Radcze Par. Rzym. Kat. 99 - - 99 Jabłoń Zamoyski Tomasz 516 469-905 Rudzieniec Czetwertyński Włodzimierz 1 042 389-1431 Jurki Oknińska Konstancja 75 6-81 Grabowiec Jezierska Zofia 216 239-455 Turów Witoroż Artur Potocki 729,64 2 246,13-2 975,77 Międzyrzecz Andrzej Potocki 482,33 4 058,40-4 540,73 Dołsza Andrzej Potocki 72,61 - - 72,61 Witoroż Artur Potocki 55,39 - - 55,39 Turów i Aleksander Szóstka Artur Potocki 1 126,05 1 244-2 370,05 Międzyrzec Andrzej Potocki 312,28 12,59 17,44 342,01 Suchowola Czetwertyński Seweryn 1 092,65 870 173,35 2 136.- Gliny Stok Zaorski Jan 103,30 17,10 30,10 150,50 Żminne Zajączkowska Jadwiga 56,82 14,89 - - Żminne Gorazdowska Halina 36,68 12,07-48,75 Żminne Michalska Janina 47,45 28,12-75,57 Żminne Łubkowski Kondrat 27,35 22,50-49,85 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 28

Nazwa majątku cd. Żminne Adamczewska Wacława 44,36 15,55-59,51 Żulinki Stolarczyk Józef 93,07 - - 93,07 Przegaliny Duże Szaniawski Władysław 366 74 11 441 Przegaliny Duże Par. Rzym. Kat. 48 4 8,50 60,50 Żelizna Skarb Państwa 174,57 - - 174,57 Kolembrody Par. Rzym. Kat 126,16 48,32-174,48 Brzeziny Bożyk Feliks 67,98 - - 67,98 Bezwola Andrycz Aniela 211-1,50 212,50 Bojanówka Podbielska Maria 153,60 - - 153,60 Wymyśle Rudniecka Maria 140,70 135,10 0,50 276,30 Siemień Zaorski Jan 219,75 52,36 594,75 866,66 Komarno Czarnecki Rudolf 17,68 80 32 129,68 Radzyń Bronisław Szlubowski 75,55 - - 75,55 Kopina Czetwertyński Włodzimierz 383,48 160,16-543,64 Jasionka Tarnowska Maria 211,68 207,20-418,88 Milanów Żółtowska Wanda 774,22 833,02-1 607,24 Strzyżew Cukrownia Strzyżew S.A. 74 - - 74 13 574.84 15 364.50 1 023,14 29 798,87 POWIAT SIEDLCE Nazwa majątku Chotycze Jasieńska Maria Kazim. 262,70 242,80-539,10 Czeberaki i Falatycze Antoni Jan Bądzyński 192,20 34,40-235,70 Dziadkowskie Chrzanowski Zygmunt 222,20 99,92-347,82 Falatycze Helena Bądzyńska 364,68 61,67 8,64 435,12 Hruszniew Plater Kazimierz 293,31 599,80-971,27 Huszlew Korybut Woroniecka Maria 437,48 247,27-851,73 Józefów Wojciech Skibiński 205,31 6,06 0,47 245,54 Kobylany S-cy. Frankowskiego Karola 239.07 233,93-492,80 Krzesk Sabor Marchocki Zygmunt 508,96 195,96-750,85 Leszczyny Warsz. Tow. Naukowe 267,60 25 2 305,32 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 29

Nazwa majątku cd. Mordy Henryk Przewłocki 684,97 332,97 187,26 1 407,68 Natolin Fonberg Ignacy 296,75 57,68-380,50 Niwiski S-cy Przanowkiej Julii 377,87 216,30 33,52 688,81 Ostromęczyn z Lasem Kisielew Potulicka Helena 188,83 694,17-916,02 Paczyce Jankowska Józefa 137,35 66,74-208,79 Rusków Kumanicka Maria 897,66 425,25-1 375,60 Seroczyn Helena Bogusławińska 345,21 715,77 55,86 1 490,60 Stanisławów Okniński Stanisław 178,90-96 279.94 Szostak Toporów S-cy Przczółkowskiego Józefa 241 43,90 113 434,40 S-cy Winnickiego Stanisława 261,25 30,60 1,60 306,55 nie Nowelski Jan Wiktor 288,94 124,74 40,64 480,63 Wola Sucho- Brzeska Poklewski Stanisław 396,42 55-489,08 Woźniki Rawita Ostrowska Maria 640,60 140,16 88,19 910,47 Zawady Ścibor Marchecka Janina 389,73 127,75-540,18 Krzymosze Bajki Maria Zalewska 64,32 78,18-140,70 Koty Wiszniew Majątek Państwowy - - - 729.41 Aleksander Pliszka Biernaty- Rudnik i Joanna Kunicka 109,20 12 20,40 141,65 Pliszka Zygmunt 101,50 14,50 9 125 Broszków- Ośrodek Jerzy Kwiatkowski i Jerzy Banachel 63 10 8 81 Broszków Stary Helena Huniewska 193,27 24,80 163 381,10 Cisie Jerzy Konopka 60,50-67,10 147,60 Czepielin Karpiński Jan 29 28 2,25 60 Czołomyje Hegner Zygmunt i Ochalski Włodzimierz 57,60 25,50 75,30 158,40 Gaj Kazimierz Pniewski 65,20-3 68,22 Golice Majątek Państwowy 60-77 137 Grala Rakoniecki i Leszczyńska Kr. 69,20 14 16,50 99,76 Jedlina Las Helena Hemr 14,40 98 26,20 131,40 Klimczyce Górne Michał Łopatnik 78,40 36,90 19,60 127,90 Klasztor Skórzec Nadl. Państ. Skoków 56 11 4,6 71,60 Kol. Kurpierz Jan Socha 34,75 36,40 1,65 72,80 Kol. Michałów Stanisław Kocot 29,50 8 12,30 49,80 Kol. Stok Ruski Wincenty Kobyliński 48 4-52 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 30

Nazwa majątku cd. Kol. Tuszetów Korzeniowski Wacław 55,87 3,22-59,09 Kownaty Świderska Anna 57,60 25,50 75,30 158,40 Krzymosze Wachowicz Zenon 31 22 11 64 Leśniczówka Wojtczuk Wacław 31,20 29,70 9,10 70 /Olędy/ Cielemącki Stanisław 72-18 90 Łosice Czyżewska Antonina 46,70 3,24 3,30 53,24 Łuczynie Krzymowski Aleksander 50 20 8,40 78,40 Lucynów A Jastrzębska Helena 40 51 7 98 Łupiny Orzechowska Sabina 61,60-12,35 73,35 Łysów Gniazdowski Michał 128,60 21,70 43,30 193,60 Mościbrody Majątek Państwowy 243,46 1,80 114,52 359,76 Myrcha Roszkowski Józef i Kulebiak W. 55,75 5-61 Nowiny Werner Henryk 46 482,53 115,37 643,90 Okrągłe/Czepielin/ Zylak Władysław 80,02 9 5,60 94,62 Ostrówek Lipiński Stanisław 304 20 19 343 Patków Józefów Stasiakowa Anna 89 4 16 109 Patków Prusy Kopeć Tadeusz 187,31 40,50 12,09 239,90 Ruski Heltman Józef 91 12 9 112 Reczki Dmowski Władysław 56 3,36 3,34 67,70 Stara Wieś Majątek Państwowy 122,94 5,40 9,60 137,40 Wola ńska Chomiczewski 80 52,60 20,20 132,80 Zaborów Zaborowski Stanisław 67,58 20 10,52 118 Żeliszew Grabowski 18,65 32,35 51 Żelków Dziewicka Maria i Stęcel Czesław 58,80 10 4 72,80 11 527,91 6 021,27 1 692,32 21 340,72 POWIAT TOMASZÓW Nazwa majątku Stara-Wieś Bogdan Kiciński 147,40 201,76 1 350,16 Łykoszyn Stanisław Świeżawski 263 57-320 Dutrów Stanisław Jabłoński 112,70-1,30 114 Żulice Stanisław Jabłoński 198,27 72,20-270,47 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 31

Nazwa majątku cd. Kolonie Miętkie III Józef Reymak, Tadeusz Świeżawski 51 - - 51 Nowosiółki Tadeusz Świeżawski 89,25 110 3,14 203,27 Poturzyn Rulikowski 453-11 464 Wólka Poturzyńska Rulikowski 125 291-416 Radków St. Biernacki 140 - - 140 Posadów Henryk Mattausch 305,34 149,75 0,55 455,84 Rzeplin Wanda Rakowska 188,50 18.- 0,10 206,60 Nocówka Adam Nowakowski 100 18.- - 136.6 Łabunie Jan Kazimierz Szeptycki 654,90 904,40 117 1 719 Pukarzów Stanisław Szanecki 316,90 - - 335,40 Niemirówek S-cy Florentyny Bramskiej 152,50 14-183 Kryszyn Irena Janiszewska 151,20 0,56-153,50 Mikulin Julian Włodzimierski 251,70 - - 259 Celestyny Mieczysław Holzer 115 - - 123 Czartowczyk S-cy Józefa Gałczyńskiego 238 43-296 Podlodów S-cy Stanisława Sobieszczańskiego 258,30 3,90 8 280 Rachanie Mieczysław Bełdowski 104,60-10,60 137 Falków Zofia Czartoryska 112,40 56-183 Dobużek Władysław Kołaczkowski 334,10 8-361,80 Rachanie Nowe Emil i Julia Redychowie 213,70 14,30-232,50 Chodywańce Radosław Paluszyński 78,50 52 1,30 171 Polesie Kazimierz Kozłowski 110,90 5,50 27,40 159,20 Siemierz B Antoni Krupa 65,70 - - 69,90 Antonówka Chracka Olga 61,70 19-99,50 Poddębie Helena Głogowska 78,50 6-90 Prawda Zgr. Sióstr Misjon. w Wilnie 117,20 22,40-147 Michałówka Grzegorz Kowerski 218,30 - - 225.10 Łaszczówka Bogusław i Zofia Augustynowicz 89,10-32,50 148,20 Przewale Józef Głogowski 163,10 5 0,50 171,20 Rogóźno Jadwiga Jastrzębska i Wanda Taczanowska 135-49 192 Krynice Grzegorz Lipczyński 154 - - 168,90 Kryniczki Grzegorz Lipczyński 276-30 344 Siennice Nowe Tadeusz Holtzer 71 - - 74 Siennice I Kazimierz Holtzer 46,30-16 71,50 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 32

Nazwa majątku cd. Siennice II Stefan Holtzer 71,50 - - 74 Hucisko Albin Wimorek 32,10 1 16 63,40 Czartowiec Wanda Chrzanowska 44 - - 54,80 Janówka Wschodnia Monika Wojciechowska 47,50-4 56 Sielec Makowski Adam 176,70 215,50-409,70 Wożuczyn Sc-y Tytusa Wydźgi 202 211 25 463 Zimno Stanisław Starowiejski 331 125 117 615 Nadolce Jan Kazimierz Szeptycki 246 425 112 826 Żulice S-cy Bolesława Halika 342-6 368 Michałów- Grodysławice Dub Cukrownia Wożuczyn 348 - - 368 S-cy Stanisława Kowerskiego 389 134 170,40 733 Niewirków S-cy J. Płacheckiego 317,50 42 31,70 534,30 Tarnawatka Władysław Tyszkiewicz 169 3 181,90 491,60 4 483,90 Kotlice Władysław Rulikowski 640 163,50-841 Cześniki Klątwy S-cy Adama Sierakowskiego Jungermilch Moszek i Mintz J. 255,80 27,60 0,80 293 218 - - 218 Żurawce Federbuchs 546 - - 546 Korhynie - Leliszka Lisowski Kazimierz 307 - - 307 11 425,16 4 598,87 1 227,79 20 744,14 POWIAT WŁODAWA Nazwa majątku Uhnin Majątek Państwowy 182,63 - - 182,63 Kulczyn Boretti Maria 139 - - 494,94 Kołacze Chilian Waldemar 53 12-66 Lubowierz i Dubeczno Szultberg Olga i s-cy Szultberga Józefa 133 65-925 Julianówka Prawdzic Tell Stanisław 109 13-150 Opole /paraf./ Pounicki par. rz. kat. 117,93 - - 121,45 Hołowno Pounicki par. rz. kat. 55,57 - - 55,57 Antopol S-cy Zalewskiego J. 184,50 152-340,50 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 33

Nazwa majątku cd. Miechy S. Sikorska, K. Puchniewska i N. Rudziecka 249 14-313 Mosty Targońska 53 - - 57 Romanów Rościszewscy Jan i Paul. 37 - - 621 Dołhobrody Pounicki par. rz. kat. 130,68 - - 130,68 Hanna Pounicki par. rz. kat. 102 - - 102 Holeszów Pounicki par. rz. kat. 162.05 - - 162.05 Rusawka las 139,44 101-438,44 Majdan stoleński Świeccy Wład. i Zofia 276 15-314 Sobibór Szymański Kaz. 57 75-140 Stulno Śliwińska Karolina 156-25 196 Uhrusk i Siedliszcze Niemirycz Stan. 411,70 319,60 1 767 Zawołocze Chełmicki Michał 44,41 2,80 90,15 139,89 Jedlanka Maj. Państwowy 403-940 1 343 Dołholiska Pounicki par. rz. kat. 36,75 1-50,40 Kotwica Pounicki par. rz. kat. 44 - - 84 Wisznice Pounicki par. rz. kat. 15,15 0,09-71,28 Leszczynka Pounicki par. rz. kat. 58,69 - - 62,97 Zofiówka Zaleski Władysław 20 91-121 Omszana Kraszewski Mieczysław 14 106-120 Polubicze S-cy Dmochowskiego Zdzisława 178,13 10,53-211,63 Horodyszcze S-cy Horodyńskiego Jul. 277,60 212 1,12 505,56 Małgorzacin Hankiewicz Bogdan 62,10 44,48-115,54 Małgorzacin Porucka Janina 29,20 12-67,20 Małgorzacin Zbysław Edward 38 22-67,20 Małgorzacin [nieczyt.] Tytus 43 - - 61,50 Wygoda Rucińska Bronisława 33,42 - - 51,63 Różanki i las Augustów Miasto Włodawa i Adampol Kamierowski Andrzej i Tomasz 154 278.44-447,44 Zamoyski Konstanty 982,75 6 164,76 30,40 7 717,02 Dębiny-Łukie Ulasiński Stanisław 36,86-168 267,68 Andrzejów Nowy Karpińska Janina 50 - - 180 Helenin Karpińska Maria Bożena 250,20 160-860 Łysocha Zw. Izb i Org. Roln. 211 10-446 Wereszczyn Chilian Waldemar 43 - - 52 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 34

Nazwa majątku cd. Wola Wereszczyńska Rudniewski Roman 294 - - 294 Wytyczno Karpiński Jakub 160 150 300 800 Zarudka Emilia Chlebowicka 62 - - 92,10 Bruss Załuski Stefan 126,87 312 169,85 881,10 Libiszów Grabowski Leon 53,88 64,72 339,62 514,89 Ludwiczyn Nowy Woyno Helena 39,12 19,11 10 73,05 Piesia Wola Krasowski Grzmisław 189 250 225 700 Sosnowica Libiszowski Teodor 134 500 400 1 148 Urszulin Przybyszewski Józef 126,50 20-169 Zawady Bór Zawadzki Ignacy 39,20 0,45-98,45 Walerianów Jankowscy Józef i Baltazar 34,50 2-94,06 7 032,83 9 200,15 2 700,14 23 422,47 POWIAT ZAMOŚĆ Nazwa majątku Korolówka Felicja Ruczajewska 134,70 - - 144,5 Hyża Adam Sajkiewicz 182 - - 191 Topornica Kazimierz Lewanowicz 90,80-70 180 Bortatycze Ordynacja Zamojska 249,30-1,1 272 Różki Udryckie Bracia Bernard 131,90 16,80-166,50 Stary Zamość Ordynacja Zamojska 249 - - 268 Borowina Ordynacja Zamojska 320,40 - - 334 Łapiguz Ordynacja Zamojska 273-18 303 Jarosławiec Ordynacja Zamojska 258 - - 267,6 Stabrów Ordynacja Zamojska 168 - - 182 Horyszów Polski Ordynacja Zamojska 284,50 - - 294 Skierbieszów Maria Miklewicz 329 160 13 320 Hajowniki Scy. Władysława Koskowskiego 183 115 33 348 Ujazdów Scy Marii Sierakowskiej 159 - - 159 Wirkowice Wojciech Wołowski 124 - - 124 Ruskie Piaski Scy Zygmunta Bukraby 171 150-359 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 35

Nazwa majątku cd. Staw Noakowski Scy Bronisławy Skupieńskiej 134 - - 141 Lipsko Zjawienie Irena Kuncewicz 14,60 88,40-106 Łaziska Antoni Świdziński 213,4 207,80-440,5 Suchowola Marta Dziechowska 198,5 422-651 Ewusin S-cy K. Rzewuskiego 154 18-180 Sulowiec S-cy K. Huskowskiej 177 12-204 Niedzieliska Władysław Baran 60 - - 65 Adamów Maria Łoś 482,9 1 772,30-2 337,3 Krasnobród Kazimierz Fudakowski 411,2 2 216,40 77 2 799,7 Popławy Piotr i Maria Grün 68,7 - - 81,2 Narol Ordynacja Zamojska - - - 2 028,7 Zwierzyniec- Florianka Ordynacja Zamojska 318,81 6.70 6,70 358 Bodaczów Ordynacja Zamojska 176,90 3,50-190,60 Janowice Małe Państwowy (w pos. Sejmiku pow.) 60 - - 60 Średnie Neis Samuel 136 - - 136 Łabunie Szeptycki Jan 654,90 904,40 117 1719 Macówka Nowakowski Adam 100 18 139 6 668,51 6 111,30 335,80 15 546,60 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 36

ZESTAWIENIE OGÓLNE Lp. Powiat Ilość obiektów ogólny 1. Biała Podlaska 65 10 509,03 6 910,98 331,90 19 505,51 2. Biłgoraj 18 1 095,64 67,70 299,10 1 690,44 3. Chełm 46 9 795,60 5 981,32 529,01 17 521,60 4. Hrubieszów 72 18 064,40 6 564,72 261,87 25 379,64 5. Janów Lubelski 37 6 367,90 5 605,77 1 234,47 14 572,33 6. Krasnystaw 57 14 313,50 5 246 496,50 20 589,50 7. Lubartów 21 6 657,35 5 306,88 1 046,46 13 010,69 8. 88 23 858,50 5 184,33 458,76 30 101,62 9. Łuków 37 11 124,80 7 935,56 1 574,77 21 173,39 10. Puławy 56 11 929,84 6 631,70 774,09 21 416,90 11. Radzyń 47 13 574,84 15 364,50 1 023,14 29 798,87 12. Tomaszów 56 11 425,16 4 598,87 1 277,79 20 774,14 13. Włodawa 52 7 032,83 9 200,15 2 700,14 23 422,47 14. Zamość 33 6 668,51 6 111,30 335,80 15 546,60 15. Siedlce 66 11 527,91 6 021,27 1 692,32 21 340,72 Razem: 751 163 945,81 96 731,05 14 036,12 295 844,42 Źródło: APL, Pełnomocnik Wojewódzki PKWN d/s. Reformy Rolnej w ie, sygn. 40, k. 15-85. office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 37

W gospodarce województwa lubelskiego dominującą rolę odgrywało rolnictwo 6. Krótko przed II wojną światową zaledwie ok. 14 proc. ludności województwa utrzymywało się z pracy w przemyśle. Specyficzna baza surowcowa, którą poza złożami mineralnymi (złoża węgla kamiennego, torfu, fosforyty, rudy darniowe, surowce budowlane: wapienie, gliny zwałowe, piaski silikatowe, kwarcyty) stanowiły głównie płody 7 spowodowała, że niebagatelny udział w życiu przemysłowym miało miejscowe ziemiaństwo. Wiele zakładów przemysłowych, głównie z branży spożywczej, działało w ramach wielkich majątków ziemskich lub powstawało z udziałem kapitału ziemiańskiego i z inicjatywy przedstawicieli tej warstwy społecznej 8. Z tego faktu wynikała także słabość lubelskiego przemysłu, a problemy finansowe wielkich właścicieli ziemskich odbijały się na poziomie technologicznym i wartości produkcji przemysłowej. Zdaniem Janusza Kalińskiego, historyka, profesora nauk ekonomicznych, specjalisty w zakresie historii gospodarczej, względy taktyczne zadecydowały o braku postulatów nacjonalizacyjnych w Manifeście PKWN, który zapowiadał jedynie konfiskatę własności niemieckiej oraz zdrajców narodu polskiego. Kluczowe znaczenie w tym okresie miało kontrolowanie zakładów przemysłowych pozbawionych stale lub czasowo opieki właścicieli 9. Ze względu na ogromne straty demograficzne, migracje oraz zmiany granic, będące następstwem wojny, już w 1944 r. pod zarządem państwowym znalazł się poza mieniem poniemieckim także majątek opuszczony. Termin mienie opuszczone odnosił się do własności osób zamordowanych w czasie wojny lub zmuszonych do migracji (przesiedleni, wywiezieni na roboty). Ważnym składnikiem tej kategorii był majątek żydowski. Wiosną 1945 r. powyższą praktykę usankcjonowała, w imię szczególnych interesów państwa, ustawa z 6 maja 1945 r. O majątkach opuszczonych i porzuconych 10. Władze niechętnie odnosiły się do zwrotu majątku opuszczonego argumentując swoje stanowisko szczególnym znaczeniem dla interesów państwa, brakiem gwarancji szybkiego uruchomienia przedsiębiorstw lub zmianami majątku trwałego w okresie wojny 11. Ogłoszona 3 stycznia 1946 r. ustawa O przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej stanowiła odpowiedź na obarczony licznymi wadami, w opinii władz, proces reprywatyzacji w przemyśle i nieskuteczność TZP (Tymczasowego Zarządu Państwowego). Krok ten uzasadniono dążeniem do odbudowy gospodarki 6 7 8 9 10 11 Zob. np. B. Mikulec, Przemysł Lubelszczyzny w latach 1964-1914, 1989. Zob.: T. Mieczyński, Zarys fizyczno-geograficzny województwa lubelskiego, Monografia statystyczno-gospodarcza województwa lubelskiego, t. 1, Zagadnienia podstawowe, pod. red. I. Czumy, 1932; W. Wołczew, Przemysł Lubelszczyzny w okresie władzy ludowej, Wyd. Lubelskie, 1969, s. 18-22. B. Mikulec, Przemysł Lubelszczyzny, np. s. 52, 107; M. Eckert, Przemysł rolno spożywczy w Polsce 1918-1939, Poznań 1974, s. 67. J. Kaliński, Gospodarka w PRL, Warszawa 2012, s. 11, 13; J. W. Gołębiowski, Założenia, realizacja i wyniki nacjonalizacji przemysłu [w:] Gospodarka Polski Ludowej 1944-1955, pod red. J. Kalińskiego i Z. Landaua, Warszawa 1974, s. 73. A. Machnikowska, Prawo własności w Polsce w latach 1944-1981. Studium historycznoprawne, Gdańsk 2011. J. W. Gołębiowski, Założenia, realizacja i wyniki nacjonalizacji przemysłu [w:] Gospodarka Polski Ludowej 1944-1955, pod red. J. Kalińskiego i Z. Landaua, Warszawa 1974, s. 87. office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 38

narodowej, suwerenności gospodarczej i podniesienia ogólnego dobrobytu. Prasa pisała w duchu marksistowsko-leninowskiej ideologii o wyzwoleniu gospodarki polskiej z niewoli karteli i obcego kapitału. Faktycznie legitymizowano istniejący już stanu rzeczy. Nacjonalizacji podlegały przedsiębiorstwa górnicze, energetyczne, hutnicze, przemysłu wydobywczego, włókienniczego, poligraficznego, zbrojeniowego i spożywczego (gorzelnie, browary, młyny, fabryki drożdży, cukrownie i rafinerie cukru, olejarnie). W przypadku innych branż warunkiem było posiadanie zdolności zatrudniania na jedną zmianę minimum 50 pracowników. Deklarowane odszkodowania wypłacono jedynie obywatelom krajów zachodnich. Społeczne niezadowolenie zamierzano osłabić uchwaloną tego samego dnia ustawą wspierającą inicjatywę prywatną w zakresie tworzenia nowych przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych. Połowa z 5 900 przedsiębiorstw znacjonalizowanych w latach 1946-1949 była zlokalizowana na ziemiach odzyskanych. W wyniku nacjonalizacji przemysłu państwo stało się pracodawcą dla 93 proc. zatrudnionych w tym sektorze gospodarki. Dzieje lubelskiego przemysłu po 1944 r. to nadal, pomimo kilku, wiekowych z reguły, monografii, przestrzeń szerzej niezbadana. Szczególnie interesujące wydaje się zagadnienie zmian własnościowych po wojnie, gdy słaby lubelski przemysł wprzęgnięto w tryby centralnie zarządzanej gospodarki. Pomimo, iż w Manifeście PKWN dosyć ostrożnie formułowano plany odnośnie nacjonalizacji przemysłu to jej pierwsza fala nastąpiła de facto już w 1944 r. na mocy dekretów o reformie j i nacjonalizacji lasów, dlatego bardzo ważne wydaje się odtworzenie w przyszłości wykazu tych zakładów przemysłowych. Prezentowane niżej zestawienie obejmuje zakłady przemysłowe upaństwowione na podstawie ustawy z 3 stycznia 1946 r. Powstało na bazie dokumentu znajdującego się w materiałach Wydziału Przemysłu Urzędu Wojewódzkiego Lubelskiego, sporządzonego ok. połowy 1950 r. W oparciu o orzeczenia publikowane w Monitorze Polskim zweryfikowałem nazwy zakładów, dodałem informacje na temat profilu produkcji oraz uszczegółowiłem opis aktu przejęcia przedsiębiorstwa i źródła, w którym go opublikowano. Dokument został uzupełniony także o kilka pozycji. Lista przejętych przez państwo przedsiębiorstw dobitnie potwierdza rolno - spożywczy profil regionu. Największe przedsiębiorstwa wśród wyszczególnionych poniżej to związane z ziemiaństwem cukrownie. Zwraca uwagę także liczna reprezentacja przedsiębiorców narodowości żydowskiej oraz Niemców, w przypadku których moglibyśmy mówić o mieniu opuszczonym i porzuconym, aczkolwiek przed ostateczną opinią należałoby każdy przypadek przeanalizować. Nacjonalizacja przemysłu, przyjęta chłodno przez lubelski świat robotniczy 12, uruchomiła proces marginalizacji sektora prywatnego na Lubelszczyźnie i miniaturyzacji i tak z reguły niewielkich zakładów. Już na koniec 1946 r. zakłady państwowe i spółdzielcze (ok. 24 proc. wszystkich zakładów) zatrudniały połowę pracowników przemysłu województwa. Średnie zatrudnienie w zakładzie państwowym wynosiło 45 pracowników, spółdzielczym 9, 12 APL, Izba Przemysłowo-Handlowa w ie, sygn. 64, Sprawozdanie z sytuacji okręgu Izby Lubelskiej za m. styczeń 1946, 4 II 1946, bp. office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 39

a prywatnym 4,5 13. Izba Przemysłowo - Handlowa w ie pisała wprost o wielkim zniechęceniu i obawach przed podjęciem ryzyka własnej działalności gospodarczej. W praktyce oznaczało to, iż właściciele zakładów pozbawieni surowców, zmuszeni do sprzedawania wyrobów po cenach sztywnych, a więc także poniżej kosztów produkcji, poddani presji politycznej i podatkowej likwidowali swoje przedsiębiorstwa. Kolejnym zjawiskiem było likwidowanie zakładów na mocy orzeczeń różnego rodzaju organów ścigających przejawy niezgodnej z restrykcyjnym prawem działalności. Na tym etapie badań trudno określić skalę samolikwidacji, likwidacji i organizacji nowych przedsiębiorstw, aczkolwiek źródła i analogiczna sytuacja w handlu i rzemiośle sugerują dużą dynamikę zmian. Na przełomie lat 40. i 50. zlokalizowano na terenie województwa istotne inwestycje, aby przełamać jego wybitnie rolniczy charakter, niszcząc równocześnie warunki dla rozwoju prywatnej inicjatywy. Przez kolejne 10 lat sektor prywatny został w zasadzie ograniczony do minimum. Według danych z 1956 r. zakłady prywatne stanowiły wprawdzie blisko 30 proc. zakładów przemysłowych woj. lubelskiego, ale zatrudniały zaledwie ok 2 proc. zatrudnionych w przemyśle. Średnie zatrudnienie w zakładzie państwowym wynosiło 65 pracowników, spółdzielczym 19, a prywatnym 2. Sektor prywatny pod względem branżowym został ograniczony w zasadzie do przemysłu zbożowego i przetworów zbożowych (83 proc.) reprezentowanego głównie przez młyny i kaszarnie. Stan posiadania uzupełniały 33 tartaki i 22 wytwórnie materiałów wiążących i elementów budowlanych 14. WYKAZ (NIEPEŁNY) UPAŃSTWOWIONYCH NA MOCY USTAWY Z 3 STYCZNIA 1946 R. PRZEDSIĘBIORSTW WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO (STAN POŁ. 1950 R.). POWIAT BIAŁA PODLASKA Lp. Nazwa Siedziba 1 2 3 4 Zakłady Przemysłowe H. B. Raabe Młyn Zbożowy Jan Ratajewicz Zakłady Cegielniane Sukc. J. Widelskiego Tartak Parowy i Stolarnia Mechaniczna Biała Podlaska Biała Podlaska Chotyłów Biała Podlaska Przedmiot działania Produkcja kołków szewskich Wyrób cegły Przecieranie drewna i wyroby drewniane Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 30 z 24 V 1948 Orz. ML nr 6 z 30 IV 1948 Źródło poz. 222 nr 58, poz. 351 nr 60, poz. 365 13 14 APL, Izba Przemysłowo-Handlowa w ie, sygn. 65, Sprawozdanie z sytuacji gospodarczej okręgu Izby Lubelskiej oraz działalności władz i biura Izby za 1946 r., 22 IV 1947, bp. Statystyka przemysłu, statystyka zakładów przemysłowych i rzemieślniczych 1956, Statystyka Polski, seria 2, z. 4, Warszawa 1958, s. 33-35. office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 40

Lp. Nazwa cd. Siedziba 5 Tartak Chotyłów Chotyłów 6 7 Młyn Zbożowy Genia Nortman Młyn Gospodarczy Jan Kumanowicz Biała Podlaska Rossosz Przedmiot działania Przecieranie drewna Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. ML nr 1 z 20 XI 1947 8 Młyn Zbożowy Cieleśnica MRiRR 9 Cegielnia Welcman Chotyłów Wyrób cegły 10 11 Drukarnia Lubelczyk Drukarnia (utworzona z połączonych drukarń: Lubelczyka i Pow. Wydz. Samorządowego w Białej ) Biała Podlaska Biała Podlaska Wykonywanie wszelkich druków Wykonywanie wszelkich druków Orz. MPL nr 2 z 26 VII 1949 Orz. MPL nr 6 z 5 VIII 1949 Orz. MPL nr 12 z 8 IX 1949 Źródło MP 1947, nr 145, poz. 881 nra-52, poz. 723 nr A-59, poz. 802 nr A-75, poz. 943 POWIAT CHEŁM Lp. Nazwa Siedziba Przedmiot działania Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Źródło 12 13 14 15 16 17 Młyn Zbożowy Dalke Gustaw Polska Spółka Robotnicza Wyrobu Szkła, Sp. z o.o. Młyn Motorowy K. Gryziński Młyn Zbożowy Biały i Młyn Zbożowy Czerwony J. Boguszewska Młyn Zbożowy J. Rolnik, A. Brodziak i Ska, Zjednoczenie Pracowników i Właścicieli Młyna G. Michalenko Młyn Gospodarczy Otto Hein Kamień Ruda Opalin Chełm Chełm Chełm Cyców Wyroby szklane nr 23 z 13 II 1948 Orz. MPL nr 18 z 15 X 1949 nr 30 z 24 V 1948 nr 30 z 24 V 1948 nr 23 z 13 II 1948 poz. 223 poz. A-84, poz. 1038 nr 58, poz. 351 nr 58, poz. 351 poz. 223 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 41

Lp. Nazwa cd. Siedziba 18 19 20 21 22 23 24 R. Dratt i Spółka. Fabryka Maszyn Rolniczych i Odlewnia Żelaza Sp. Akc. Wiatrak Edward Lisiecki Wiatrak Rudolf Malert Olejarnia Gustaw Benc Wiatrak Adolf Hiegier Wiatrak Juliusz Pachołka Tartak Chełm Rampa Chełm Sermiary Bachus Gotówka Aleksandria Krzywowolska Kulik Chełm Przedmiot działania Produkcja maszyn rolniczych Olejarnia Przecieranie drewna 25 Wiatrak Ludwin 26 Cegielnia mechaniczna Horodyszcze Horodyszcze Wyrób cegły 27 Młyn Zbożowy Rejowiec 28 29 30 31 32 Zakład Mechaniczny F. Gassner, K. Najdeker i W. Orłowski Drukarnia Zwierciadło i Wytwórnia Stempli Kauczukowych Spółka Akcyjna Cukrowni i Rafinerii Rejowiec Chełmska Rektyfikacja i Fabryka Wódek A. Dauman Cegielnia Romana Wederka Chełm Chełm Rejowiec Chełm Os. Sowicz 33 Browar Trubaków Chełm Produkcja i reperacja maszyn rolniczych drukarnia Wyrób cukru Rektyfikacja spirytusu, gorzelnia przemysłowa i fabryka wódek gatunkowych Wyrób cegły Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. MPC nr 6 z 2 XII 1949 Orz. ML nr 2 z 24 XI 1947 nr 43 z 14 VII 1948 nr 37 z 14 VI 1948 Z reformy j Orz. MPL nr 21 z 31 X 1949 Orz. MPL nr 11 z 8 IX 1949 nr 2 z 17 VI 1947 Orz. MS nr 1 z 14 V 1948 Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Orz. MPRiS z 14 VI 1949 Źródło MP 1950, nr A-1, poz. 8 MP 1947, nr 145, poz. 882 nr 58, poz. 358 nr. A-94, poz. 1133 nr A-75, poz. 942 MP 1947, nr 90, poz. 608 nr 53, poz. 302 nr 74, poz. 937 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 42

POWIAT HRUBIESZÓW Lp. Nazwa Siedziba Przedmiot działania 34 Młyn Zbożowy Bełz 35 36 Młyn i Tartak Imperial M. Goldberg i Ska Młyn Zbożowy Bug Hrubieszów Nowy Dwór 37 Młyn Gazowy Kryłów 38 Młyn Zbożowy Zabuże 39 Tartak Werbkowice Werbkowice 40 41 Młyn Handlowy Rekord Brandt i Regel Zakłady Rolno Przemysłowe Leszczków Hrubieszów Hrubieszów 42 Młyn Zbożowy Dołhobyczów 43 44 45 Spółka Akcyjna Cukrowni Strzyżów Cegielnia St. Gmurczyka Cegielnia Bronisława Szymanowicza POWIAT KRAŚNIK Strzyżów Horodło Horodłowice Przecieranie drewna Wyrób cukru Wyrób cegły Wyrób cegły Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. ML nr 1 z 20 XI 1947 nr 52 z 15 VII 1948 Reforma rolna Reforma rolna nr 2 z 17 VI 1947 Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Źródło MP 1947, nr 145, poz. 881 nr A-68, poz. 528 MP 1947, nr 90, poz. 608 nr 74, poz. 937 nr 74, poz. 937 Lp. Nazwa Siedziba 46 Zakłady Przemysłowo- Handlowe w Kraśniku Sp. z o.o. Kraśnik 47 Tartak Lipa Lipa 48 Tartak Zaklików Zaklików Przedmiot działania Upaństwowiono zakład energetyczny Przecieranie drewna Przecieranie drewna Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 13 1 XII 1947 Orz. ML nr 6 z 30 IV 1948 Orz. ML nr 9 z 30 XI 1948 Źródło MP 1947, nr 5, poz. 27 nr 60, poz. 365 nr A-86, poz. 983 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 43

Lp. Nazwa cd. Siedziba 49 50 51 Tartak Mucha Aleksander Fosforyty Rachowskie Elektrotar Sp. z o.o. Janów Lubelski Rachów Janów Lubelski Przedmiot działania Przecieranie drewna Kopalnia fosforytów Wytwarzanie przesyłanie i rozdział energii elektrycznej Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Zarz. Przew. GKdSUP z 31 III 1949 nr 8 z 24 VI 1947 nr 10 z 30 VII 1947 Źródło Lubelski Dziennik Wojewódzki nr 13/1949 MP 1947, nr 96, poz. 622 MP 1947, nr 115, poz. 735 POWIAT KRASNYSTAW Lp. Nazwa Siedziba 52 53 Młyn Motorowy Rekord Nusyn Terkieltaub, Szloma Rozenberg i Ska Młyn Wodno- Elektryczny Kazimierz Ślewiński 54 Młyn zbożowy 55 56 57 Cegielnia Józefa Fornala Cegielnia Marcina Sławińskiego Cegielnia Michała Plewy Krasnystaw Gorzków Częstoborowice Łopiennik Zadisane Izbica Przedmiot działania Wyrób cegły Wyrób cegły Wyrób cegły Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Z reformy j Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Źródło nr 74, poz. 937 nr 74, poz. 937 nr 74, poz. 937 POWIAT LUBARTÓW Lp. Nazwa Siedziba 58 59 60 Młyn Motorowy Rekord Aron Halbersberg Huta Szklana Lubartów A. Halbersberga Wiatrak Emil Lohstein Lubartów Lubartów Wólka Zabłocka Przedmiot działania Wyrób butelek ze szkła półbiałego Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 37 z 14 VI 1948 nr 37 z 14 VI 1948 Źródło nr 58, poz. 358 nr 58, poz. 358 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 44

Lp. Nazwa cd. Siedziba 61 62 63 Wiatrak Ferdynand Jentz Wiatrak Beniamin Bryks Wiatrak Krystian Nykiel Kol. Baran (pow. Lubartów) Rozpłucie Grabów Kol. Zawada Przedmiot działania 64 Wiatrak Jan Betkier Brzeziny 65 66 Wiatrak August Gudrian Wiatrak Adam Ferdynand Grabów Stanisławów Duży 67 Młyn zbożowy Łęczna POWIAT LUBLIN Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Z reformy j Źródło Lp. Nazwa Siedziba Przedmiot działania Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Źródło 68 69 70 71 72 73 74 75 Bengal Fabryka przetworów chemicznych Fabryka Maszyn i Narzędzi Rolniczych M. Wolski i S-ka Lubelska Fabryka Maszyn i Narzędzi Rolniczych Plon Karwin-Trzyniec S-ka Górniczo- Hutnicza Fabryka Wag W. Hess Sp. z o.o. Specjalna Fabryka wag Uchylnych J. Caudr Młyn Zbożowy Korona Icek Horowicz Wyrób Czekolady p.n. Veritas Piaski Pasta do obuwia i podłogi Wytwarzanie maszyn i narzędzi rolniczych i odlewnia żelaza Wytwarzanie maszyn i narzędzi rolniczych Wytwórnia gwoździ i łańcuchów Wyrób wag i odważników Wyrób wag uchylnych Wyrób czekolady i cukierków nr 26 z 14 II 1948 nr 9 24 VI 1947 nr 9 24 VI 1947 nr 30 z 24 V 1948 nr 30 z 24 V 1948 nr 30 z 24 V 1948 nr 30 z 24 V 1948 poz. 226 MP 1947, nr 96, poz. 623 MP 1947, nr 96, poz. 623 nr 58, poz. 351 nr 58, poz. 351 nr 58, poz. 351 nr 58, poz. 351 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 45

Lp. Nazwa cd. Siedziba 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 Browar Parowy Jeleń Fabryka Garbarska Peisach Brikman Spółka Robotnicza Huta Szkła Sp. z o.o. Fabryka Soków Owocowych Lumowerke Fabryka Marmolady Milejów Ost und Gemȕse Ververtungs- Genossenschaft mit Anteli-Haftung Kwaszarnia Kapusty Milejów Młyn Pszenno-Żytni Central Boruch Orensztein, Izaak Leib Rubinsztejn i Ska Młyn Zbożowy Piaski Berek Ślimak Młyn parowowodny Adolf i Henryk B-cia Krauze Państwowa F-ka Papy i Przetw. Smołowych Zakłady Przemysłowe Eternit Zakłady Graficzne Pietrzykowski Drukarnia Estetyczna Fabryka Garbarska M. Sillberstein Fabryka Garbarska Zorkraut Państwowa fabryka Obuwia im. M. Buczka Technische Zentrale Fabryka Pasów, Uprzęży, Wł. Klimczak, Otto Schleid, Kalnin -Tatary Milejów Przedmiot działania Produkcja piwa garbarnia Wyroby szklane Wytwórnia soków owocowych Przetwórnia owocowo warzywna Wyrób papy Wyrób płyt eternitowych i mat. nowych Druki druki Garbarnia Garbarnia Wyrób obuwia Produkcja pasów i uprzęży Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 26 z 14 II 1948 nr 26 z 14 II 1948 Orz. MPL nr 4 z 30 VII 1949 nr 29 z 24 V 1948 Z reformy j nr 25 z 14 II 1948 Z reformy j nr 37 z 14 VI 1948 Orz. MPL nr 17 z 5 X 1949 Orz. MOdb. z 28 II 1949 Orz. MPL nr 8 z 5 VIII 1949 Orz. MPL nr 8 z 5 VIII 1949 nr 26 z 14 II 1948 Orz. MPL nr 13 z 8 IX 1949 Źródło poz. 226 poz. 226 M.P. 1949 nr 55 poz. 749 nr 58, poz. 350 poz. 225 nr 58, poz. 358 nr 81, poz. 993 nr. 17, poz. 227 nr 59, poz. 804 nr 59, poz. 804 poz. 226 nr 75, poz. 944 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 46

Lp. Nazwa cd. Siedziba 94 95 Przetwórnia Mięsa Poels et Co Olejarnia S-cy Tanchena i Izraela Grynfeldów Przedmiot działania Wyrób konserw i wyrobów mięsnych Produkcja oleju 96 Fabryka Skrzyń Wyrób skrzyń 97 Piekarnia Mechaniczna Helena Cenzarowicz Wypiek pieczywa 98 Mleczarnia Mleczarnia 99 Młyn zbożowy Jakubowice 100 Młyn zbożowy Krzesimów 101 Cegielnia Rekord Wyrób cegły 102 103 104 105 Cegielnia Sierakowszczyzna właść. Jakub Izrael Brodt Cegielnia Czechówka Górna Cegielnia Helenów Cegielnia Lemszczyzna Helenów Produkcja cegły Wyrób cegły Wyrób cegły Wyrób cegły 106 Młyn zbożowy Piotrowice 107 Młyn zbożowy Trawniki 108 109 Lubelska Fabryka Wódek i Likierów S. M. Krychowscy Rektyfikacja Lubelska S-cy J. Czarneckiego Fabryka wódek i likierów Rektyfikacja spirytusu i gorzelnia przemysłowa 110 F-ka wag Ideal Produkcja wag 111 112 Wytwórnia Cukru Skrobiowego Lubelska Fabryka trykotaży i pończoch (Lubań Wronki) Produkcja drożdży, krochmalu i słodu Wytwórnia pończoch i trykotaży Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 30 z 24 V 1948 Orz. MPL nr 71 z 12 II 1949 Orz. ML z 16 XI 1948 nr 62 z 27 XII 1948 Reforma rolna Reforma rolna Orz. MPL nr 33 z 1 II 1950 i MS nr 58 z 22 XI 1948 Orz. MPL nr 28 z 2 I 1950 nr 30 z 24 V 1948 Z reformy j Z reformy j Z reformy j Orz. MS nr 2 Orz. MS nr 2 Orz. MPL nr 28 z 2 I 1950 Orz. MPRiS nr 7 z 9 XII 1949 Orz. MPL nr 28 z 2 I 1950 Źródło nr 58, poz. 351 nr. 15, poz. 212 nr 81, poz. 762 nr 1, poz. 3 MP 1950, nr 23, poz. 242 nr A-86, poz. 975 MP 1950,, poz. 240 nr 58, poz. 351 nr 63, poz. 426 nr 63, poz. 426 MP 1950,, poz. 230 MP 1950, nr 4, poz. 49 MP 1950,, poz. 230 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 47

Lp. Nazwa cd. Siedziba 113 114 115 116 117 Fabryka Maszyn i Aparatów Elektrycznych inż. T. Szwentchner Lechia Sp. akcyjna. Lubelskie Zakłady Mechaniczne Cukrownia i Rafineria Spółka Akcyjna Elektrownia w Piaskach Sp. z o.o. Drukarnia Kossakowskiej - Piaski Przedmiot działania Wyrób maszyn rolniczych i elektrycznych Wytwórnia maszyn młyńskich, gorzelniczych i cukrowniczych Wyrób cukru i produktów ubocznych Wytwarzanie i rozdział energii elektrycznej Drukarnia 118 Drukarnia Drukarnia 119 120 121 122 123 124 125 Chemigrafia Lubelska Lubelskie Zakłady Graficzne A. Szczuka Drukarnia (obecnie WK PPS) Cegielnia Kalinowszczyzna Browar Parowy K. R. Vetter (wł. Olga Lipczyńska i S-ka) oraz lodownia i słodownia (wł. A. Strakaczowa i S-ka) Wytwórnia Lemoniady i Wód Gazowanych K. R. Vetter (wł. A. Strakaczowa i S-ka) Fabryka Wódek i Likierów K. R. Vetter (wł. J. Karszo- Siedlewski i S-ka) Wykonywanie wszelkich druków Drukarnia Drukarnia Wyrób cegły Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. MPL nr 33 z 1 II 1950 Orz. MPL nr 35 z 25 II 1950 nr 2 z 17 VI 1947 nr 13 z 1 XII 1947 Orz. MPL z 18 VII 1949 Orz. MPL nr 8 z 5 VIII 1949 Orz. MPL nr 6 z 5 VIII 1949 Orz. MPL nr 8 z 5 VIII 1949 Orz. MPL nr 11 z 8 IX 1949 Zarządzenie MPL z 31 X 1949 (zarząd przymusowy) Orz. MPRiS nr 1 z 15 VI 1949 Orz. MPRiS nr 1 z 15 VI 1949 Orz. MPRiS nr 1 z 15 VI 1949 Źródło MP 1950, nr 23, poz. 242 MP 1950, nr 31, poz. 365 MP 1947, nr 90, poz. 608 nr 5, poz. 27 nr 48, poz. 659 nr 59, poz. 804 nr A-59, poz. 802 nr 59, poz. 804 nr A-75, poz. 942 nr A-85, poz. 1047 nr 41, poz. 573 nr 41, poz. 573 nr 41, poz. 573 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 48

POWIAT ŁUKÓW Lp. Nazwa Siedziba 126 127 Huta Szklana Dąbrowa Sp. Akcyjna Tartak Parowy Szymczak i Kreński Sp. z o.o. 128 Młyn i tartak 129 Młyn zbożowy i elektrownia Br. Zakalik Dabrowa Łuków Stoczek Łukowski Kock Przedmiot działania Wyroby szklane Przecieranie drewna i tarcie drzewa Upaństwowiono zakład energetyczny Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. MPL nr 35 z 25 II 1950 Orz. ML nr 6 z 30 IV 1948 nr 13 1 XII 1947 Źródło MP 1950, nr 31, poz. 365 nr 60, poz. 365 MP 1947, nr 5, poz. 27 POWIAT PUŁAWY Lp. Nazwa Siedziba 130 Młyn Elektryczny Oskar Ulrych 131 Tartak 132 133 Zakład Garbarsko- Kuśnierski B. Głębocki Fabryka wód mineralnych Brzozowa Gać Bocznica kolejowa Puławy Kurów Nałęczów Przedmiot działania Przecieranie drewna Garbarnia Wyrób wód mineralnych 134 Młyn zbożowy Prawno 135 Tartak Żyrzyn Żyrzyn 136 Browar Kluczkowice 137 Młyn zbożowy Łaziska 138 139 140 141 Cukrownia Opole Lubelskie Cukrownia Garbów Spółka Akcyjna Cegielnia A. Pączka, i J. Piłata Cegielnia Zubowski Mieczysław Opole Lubelskie Przybysławice Zagrody Włostowice Wyrób cukru Wyrób cukru i produktów ubocznych Wyrób cegły Wyrób cegły Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. ML nr 1 z 20 XI 1947 Z reformy j Z reformy j Z reformy j nr 2 z 17 VI 1947 nr 2 z 17 VI 1947 Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Źródło MP 1947, nr 145, poz. 881 MP 1947, nr 90, poz. 608 MP 1947, nr 90, poz. 608 nr 74, poz. 937 nr 74, poz. 937 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 49

POWIAT RADZYŃ Lp. Nazwa Siedziba 142 143 144 Młyn Zbożowy Braci Maksjanow Młyn Parowy i elektrownia B, Aroniak, B. Nasbaum, A. Ciepliński Młyn parowy Jan Zaorski Miedzyrzec Podlaski Radzyń Podlaski Siemień 145 Drukarnia Lajzer Radzyń Przedmiot działania Wytwarzanie oraz rozdział energii elektrycznej oraz przemiał zboża Wykonywanie wszelkich druków Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 37 z 14 VI 1948 nr 13 1 XII 1947 Z reformy j Orz. MPL nr 6 z 5 VIII 1949 Źródło nr 58, poz. 358 MP 1947, nr 5, poz. 27 nr A-59, poz. 802 POWIAT SIEDLCE Lp. Nazwa Siedziba 146 147 148 Huta Szkła Robotnicza Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Przemysłowo- Handlowe Lewin Ska Spółka Komandytowa Piekarnia i chłodnia z urządzeniem masarskim Siedlce Siedlce Siedlce Przedmiot działania Wyrób szkła Eksploatacja młyna motorowego oraz handel zbożem i przetworami zbożowymi Wypiek pieczywa i chłodnia 149 Młyn zbożowy Borki 150 151 Młyn zbożowy G. i H. Werner Drukarnia Szulim Zalzman POWIAT TOMASZÓW cz. Koty- Hulidów Siedlce Wykonywanie wszelkich druków Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa i MS nr 58 z 22 XI 1948 nr 43 z 14 VII 1948 Orz. MPL nr 6 z 5 VIII 1949 Źródło nr A-86, poz. 975 nr A-59, poz. 802 Lp. Nazwa Siedziba 152 153 Tartak i Zakłady Przem. Drzewnego Młyn Motorowy Niewirków Wacław Płachecki i Jan Kulesza Tarnawatka Niewirków Przedmiot działania Prowadzenie tartaku i zakładów przemysłu drzewnego Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 9 z 24 VI 1947 Źródło MP 1947, nr 96, poz. 643 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 50

Lp. Nazwa cd. Siedziba 154 Młyn Motorowy Sława Ryfka Hochkopf, Jakób Lederkremer, Józef Szloma Lejzorowicz i Ska 155 Młyn Zbożowy Tomaszów Lubelski Ruda Żurawiecka Przedmiot działania 156 Młyn Zbożowy Wierzbica 157 Młyn Zbożowy Józef Dornberg 158 Cegielnia Szczepiatyn Sabaudia Górna Wyrób cegły 159 Piekarnia Bełżec Wypiek pieczywa 160 Młyn zbożowy Leliszka 161 Młyn zbożowy Gregor Wilhelm Wereszyn 162 Cegielnia Wożuczyn Wożuczyn 163 Tartak Susiec Susiec 164 165 166 Cukrownia Wożuczyn Spółka Akcyjna Cegielnia Pipiowski i Zarębski Cegielnia Pachla Andrzej POWIAT WŁODAWA Tomaszów Lubelski Tyszowce Komarów Górny Przecieranie drewna Wyrób cukru Wyrób cegły Wyrób cegły Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. MPL nr 3 z 27 VII 1949 nr 43 z 14 VII 1948 Z reformy j Z reformy j Z reformy j Orz. ML nr 2 z 24 XI 1947 nr 2 z 17 VI 1947 Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Zarządzenie MPL z 16 VIII 1949 (zarząd przymusowy) Źródło nr 52, poz. 724 MP 1947, nr 145, poz. 882 MP 1947, nr 90, poz. 608 nr 74, poz. 937 nr 74, poz. 937 Lp. Nazwa Siedziba 167 S-cy N. Gurfinkla, Sz. Czerwonogóry i M. Spokojny, Prowadzenie młyna parowego, elektrowni i olejarni Włodawa Przedmiot działania Wytwarzanie i rozdział energii elektrycznej oraz prowadzenie młyna i olejarni Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. MGiE nr 7 z 14 II 1950 Źródło MP 1950, nr 30, poz. 358 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 51

Lp. Nazwa cd. Siedziba 168 169 Spółka Przemysłowa N. Turkieltaub i S-ka inż. Mieczysław Feilchenfeld Młyn Zbożowy J. Wassersztrum i Ska Parczew Parczew 170 Tartak Suszno Suszno Przedmiot działania Wytwarzanie i rozdział energii elektrycznej oraz prowadzenie młyna walcowego Przecieranie drewna 171 Huta Szkła Szulberg Dubeczno Huta szkła 172 173 Huta Szklana Robotnicza Nadburzanka Sp. z o.o. Młyn Wodno- Parowy T. Zalewski i S-ka Uhrusk Włodawa Wyroby szklane 174 Wiatrak Kosyń 175 Wiatrak Tyda Gustaw Kol. Kulczyn 176 Wiatrak N. Wil Kol. Kulczyn 177 Wiatrak Macoszyn Duży 178 Wiatrak Marianka 179 Wiatrak Hańsk 180 Wiatrak Kol. Kołacze 181 Wiatrak Ossowa 182 Wiatrak Derych Ludwik 183 Wiatrak Buster Kol. Wojciechów Kol. Wojciechów Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa Orz. MGiE nr 7 z 14 II 1950 Orz. ML nr 6 z 30 IV 1948 Orz. MPL nr 4 z 30 VII 1949 i MS nr 58 z 22 XI 1948 Źródło MP 1950, nr 30, poz. 358 nr 60, poz. 365 M.P. 1949 nr 55 poz. 749 nr A-86, poz. 975 office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 52

POWIAT ZAMOŚĆ Lp. Nazwa Siedziba 184 185 186 187 188 189 190 191 Fabryka Wyrobów Drzewnych Maurycy Zamoyski Tartak Parowy i Giętarnia Mebli Bukowych Sp. z o.o. Młyn Elektro- Walcowy Tobiasz Fuks i Ska Młyn wodny Haper Roman Młyn Zbożowy Józef Sekrecki Młyn Wodny Hersz Gewercman Warsztaty i magazyn Cegielnia, Kaflarnia i Betoniarnia Panieńskie Zwierzyniec Zamość Zamość Sułówek Płoskie Ruskie Piaski Zamość Wólka Panieńska 192 Tartak Zwierzyniec 193 Młyn wodnoelektryczny Michalów 194 Tartak parowy Krasnobród 195 Browar parowy Zwierzyniec 196 Cukrownia i Rafineria Klemensów Klemensów Przedmiot działania Wyrób mebli i tartak Wytwórnia mebli Warsztaty mechaniczne Wyrób cegły i kafli Wyrób cukru Nr orzeczenia i nazwa ministerstwa nr 26 z 14 II 1948 Z reformy j nr 58 z 22 XI 1948 Z reformy j Z reformy j Z reformy j Z reformy j nr 2 z 17 VI 1947 Źródło poz. 226 nr 86, poz. 975 MP 1947, nr 90, poz. 608 Źródło: Monitor Polski 1947-1950; APL, Urząd Wojewódzki Lubelski Wydział Przemysłu, sygn. 447. Wykaz skrótów zastosowanych w tabeli: GKdSUP Główna Komisja do Spraw Upaństwowienia Przemysłu MGiE Ministerstwo Górnictwa i Energetyki ML Ministerstwo Leśnictwa MOdb. Ministerstwo Odbudowy MP - Monitor Polski MPC Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego MPiH Ministerstwo Przemysłu i Handlu MPL Ministerstwo Przemysłu Lekkiego MPRiS Ministerstwo Przemysłu Rolnego i Spożywczego MPS Ministerstwo Przemysłu Spożywczego MRiRR Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych MS Ministerstwo Skarbu Orz. - Orzeczenie office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 53

W zamyśle twórców reforma rolna miała zapewnić nowej władzy legitymację społeczną do dalszego przekształcania ustroju społeczno - gospodarczego. Rozpoczynała ona całą sekwencję działań podważających prawo własności w imię demagogicznych haseł. W kolejnych latach uderzano w sektor prywatny przemysłu, handlu, rzemiosła, bankowości, przejęto grunty kościelne. Kilka lat po parcelacji majątków ziemskich część beneficjentów reformy j zmuszona do kolektywnej uprawy ziemi stała się ofiarą systemu. Nie zawahano się także naruszyć skromnych zasobów pieniężnych obywateli przeprowadzając, pod pozorem walki ze spekulacją i nieuczciwym zyskiem, bardzo niekorzystną reformę walutową, z której finansowano następnie część inwestycji 6 letniego planu rozwoju gospodarczego i budowy podstaw socjalizmu na lata 1950-1955. Dramatyczne były losy ludzi, ale także losy setek ziemiańskich dworów i zakładów przemysłowych województwa lubelskiego. Z niektórymi zabytkami kultury ziemiańskiej los obszedł się łaskawie i zachwycają współcześnie przypominając o, nieodległych przecież, czasach i świecie, który przestał istnieć. Istnieje także pewna liczba zakładów przemysłowych nawiązujących do tradycji przedwojennych. Jednak w wielu przypadkach trudno rozpoznać już ziemiański czy przemysłowy charakter miejsca. Powyżej zaprezentowane wykazy majątków ziemskich i zakładów przemysłowych to świadectwa trudnej powojennej historii, które szeregom liczb nadają imiona i nazwiska umiejscawiając je w konkretnej przestrzeni geograficznej. W optyce władzy rozparcelowane hektary obszarniczej ziemi i odebrane kapitalistom fabryki to liczby dowody sprawności inżynierów i wykonawców społeczno - gospodarczej odbudowy, naśladujących w mniejszym lub większym stopniu sowieckie wzorce. W optyce większości społeczeństwa, doświadczonego licznymi problemami społecznymi i gospodarczymi przed wojną, a następnie dramatem wojny i okupacji, kontrolowanego i represjonowanego przez komunistyczny aparat represji, to społeczny i gospodarczy wymiar ludzkiego nieszczęścia. office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 54

office@wei.org.pl, www.wei.org.pl 55