Lubiński, Andrzej Uzupełnienie listy członków Związku Polaków w Niemczech Ziemi Malborskiej Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1-2, 81-87 1985
Andrzej Lubiński UZUPEŁNIENIE LISTY CZŁONKÓW ZWIĄZKU POLAKÓW W NIEMCZECH ZIEMI MALBORSKIEJ Badania związane z historią IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech (dalej ZPwN) m ają bogatą literaturę. Nikt jednak do tej pory nie podjął się opublikowania imiennego spisu tej organizacji. Dopiero niedawno dwaj badacze z Olsztyna i W rocławia przedstawili owoce swoich dociekań *. Na wstępie autorzy mówią o trudnościach związanych z korzystaniem ze źródeł wtórnych, ustaleniem wielkości organizacji, przestrzegania przez członków Związku statutu (np. płacenie składek)2 które napotykali studiując dzieje Związku. Swoje rozważania chcę ograniczyć do terenu Powiśla. Wspomniani autorzy ustalili na tym obszarze 260 nazwisk członków Związku. L iteratura przedmiotu podaje różniące się d a n e 3. Autorowi udało się ustalić 401 nowych nazwisk z czego 119 w oddziale Postolin, w pozostałych 282. Dysponujemy obecnie pełnym spisem, członków oddziału, obejmującym lata 1926 1939 4. Dokumentację przynależności do tego oddziału który obejmował wsie: Postolin, Ramzy Duże, Ramzy Małe, Cygusy, Sałuki i od roku 1935 Pułkowice przygotowano do druku na podstawie ewidencji składek, prowadzonej przez męża zaufania Teofila Kochańskiego i szczęśliwie przetrw a łej zawieruchę wojenną w murze ściany domu mieszkalnego. Wiarygodność dokum entu jako źródła historycznego nie podlega dyskusji. Notatnik o w y m iarach 10 cm X 16 cm jest zaopatrzony w sztywną okładkę koloru brąizower go. Jest to unikat, jeżeli idzie o zachowanie dokładnych danych łącznie z w y sokością składek, które wynosiły: 10, 25, lub 50 fenigów, należnie od stanu m ajątkowego członków. Nieopłacanie składki nie oznaczało, że dana osoba wystąpiła ze Związku 6. Dotyczy to w szczególności członków oddziału Postolin; Piotra Jackiewicza, Czesława Gawrońskiego, Jana Lengi, Stanisława Niemczyńskiego, Jana Ścisłowskiego, Antoniego Poroczyńskiego, Franciszka Smolińskiego, Franciszka Smolińskiego [II], Jana Wróblewskiego, W andy Budnowskiej, W ładysławy W ardeckiej, Marii Wróblewskiej.. Osoby te m iały przerwy w płaceniu składek, co wytłumaczyć można nieterminowością bądź trudnościami (finansowymi). 1 B. Ł ukaszew icz, W. W rzesiński, IV D zie ln ic a Z w ią z k u P o la k ó w w N ie m c z e c h 192Z 1939. W 60 ro czn icą pow stania, O lszty n 1982. 2 Ib id em, ss. 9 11. 3 W. W rzesiński, R u c h p o ls k i n a W arm ii, M a zu ra ch i P o w iślu w la tach 1920 1939, w yd. 2, O lszty n 1973 p o d a je za r. 1923 w e d łu g d a n y c h n iem iec k ic h 1370 członków, za ro k 1930 541 (ss. 91 i 180); R. W ap iń sk i, Z iem ia s z tu m sk a p o d p a n o w a n ie m p r u sk im, w : Z iem ia sztu m sk a, G d y n ia 1966; p o d a je 950 czło n k ó w (s. 108); P. S ow a, T ro p e m sp a d k o b ie rcó w H a k a ty, W arszaw a 1978, p o d a je 808 czło n k ó w (ss. 85 90). 4 M a te ria ły u d o stę p n io n e p rzez p. A g n ieszk ę K o c h a ń sk ę -R u jn e r z P o sto lin a. 5 R e la cja u stn a p. A. K o c h a ń s k ie j-r u jn e r (w p o sia d a n iu a u to ra n o tatk i).. 6 K o m u n ik a ty
Andrzej Lubiński Liczba członków oddziału Postolin wahała się od 68 osób w 1936 r. do 35 osób w r. 1939. Byli to głównie ludzie posiadający własne gospodarstwa rolne lub rzemieślnicy. Najmniej było inteligencji: Jan Boenigk i Anna R adtke. Ziemiaństwo reprezentowała rodzina Donimirskich z Ramz i Cygus. Listę członków oddziału Postolin zestawiono według kolejności: miejscowości, nazwisko i imię; num er główny legitymacji; lata opłacania składek; uwagi w księdze opłat skład k; oznaczano nazwiska wymienione w powołanej pracy Łukaszewicza i Wrzesińskiego, por. przyp. 1; ( ) oznaoza brak danych. Nazwiska (bez dalszych danych) członków pozostałych oddziałów podano na podstawie relacji żyjących członków ZPwN z Powiśla 6. Stanowi to zarazem tytuł do jednej pretensji wobec autorów IV Dzielnicy ZPwN, którzy nie wykorzystali relacji osób działających niegdyś w tej organizacji. 8 In fo rm a c je u stn e u zy sk an e w ciąg u 1983 r. od p. A. K o c h a ń sk ie j-r u jn e r, p. K la ry S m o liń sk iej z P o sto lin a, pp. M arii i Jó z efy R a jsk ic h ze S ta re g o T a rg u, p. M arii O siń sk iej ze S ztu m u, p. Jó zefa L ew ick ieg o ze S ztu m u, p, Jo a ch im a D u m alsk ieg o ze S ztu m u, p. W ład y sław y S z y m ań sk ie j z G d ań sk a (n o ta tk i w p o siad an iu a u to ra ). C h ciałb y m w ty m m ie jsc u w szy stk im im jeszcze raz podziękow ać. ZWIĄZEK POLAKÓW W NIEMCZECH ODDZIAŁ POSTOLIN 1926 1939 (129 CZŁONKÓW) Postolin Bartsch Franciszek, 17670, 1926 1927 Barra J6zef, 17647, 1926 1927, zmarł w m arcu 1927 Boenigk Jan, 338, 1929 Demski Józef, 17669, 1926 1928 Fankner Antoni,, 1934 i 1936 Fankoeo: Bolesław,, 1934 1937 Fankner Bronisław,, 1934 1937 Fankner Jan, 17643, 1926 1938, zmarł 26 sierpnia 1938 Fankner Józef,, 1936 1939 Fankner Konrad,, 1934 1937 Gawroński Abdon, 17788, 1933 1938 Gawroński Aleksander, 309, 1930 1939 * Gawroński Czesław, 310, 1930 1932 i 1934 Gawroński Kazimierz, 311, 1930 1938 Gawroński Roman, 17676, 1929 1939 * Gawroński Tadeusz, 569, 1935 1936 Gawroński Antoni, 17677, 1929 1931 Górski Albin, 17667, 1926 1934 Jackiewicz Piotr, 17649, 1926 1927 i 1933 1939 K latt Albin, 17639, 1926 1934 Klewicz Franciszek, 17671, 1926 1938, zmarł 1 maga 1938 Klewicz Władysław, 17672, 1926 1927 Kochański Józef, 17648, 1926 1927, w Sztumie od 1927 Kochański Teofil, 17644, 1926 1939 * Kozłowski Bernard, 17685, 1927 1936 Kurowski Józef,, 1934 1937 Kustosz Alojzy, 287, 1930, wyprowadził się do Tychnów Lenga Jan, 17662, 1926 1927 i 1932 1939* Myśliwski Franciszek, 584, 1935 1939 Nowak Heronim, 17638, 1926, zmarł w czerwcu 1926 Nowak Leon, 17668, 1926 1934, zmarł 4 m arca 1934 Pakalski Piotr, 17642, 1926 1927, zmarł w m aju 1927 Pawefleoki Bernard, 17636, 1926 1939 Pawelczak Aleksy, 570, 1935 1938 Pawelczak Michał, 17666, 1926 1927 Pawelczak Władysław, 17665, 1926 1939* Po-roczyński Antoni, 314, 1930 1932 i 1934 1936
Uzupełnienie listy członków Zwigzku Polaków w Niemczech 83 Piekarskii Teofil, 17645, 1926 1933 Radtke Wiktor, 17681, 1926 1939 Rumiński Ignacy, 17664, 1926 1939 Scisłowski Jan,, 1929 1931, wystąpił 1 stycznia 1932 Szyipkowski Teofil, 17663. 1926 1939 Szypniewski Piotr, 17684, 1926 1929 W ardecki Leonard, 362, 1929 1939 W ardecki Leon, 17605, 1934 1936 Weissgeriber Leon, 17640, 1926 1933, zmarł w 1934 Wojewódka Franciszek, 17659, 1926 1927, zm arł w 1928 Wojka Antoni,, 1934 1936 Wojka Teodor, 17641, 1926 1928 i 1934 1936 Wróblewski Jan, 17636, 1926 1932 i 1935 1939* Zalewski Franciszek, 17646, 1926 1933 Zblewski Józef, 17657, 1926 1939 * Budnowska Franciszka, 5556, 1926 1939 Budnowska Wanda, 5560, 1926 1927 i 1938 1939 Czerwińska Anna, 5559, 1926 1927, w y prowadziła się do Prabut Gawrońska Irena,, 1938 4939 Gawrońska Julianna, 5611, 1929 1936 Gawrońska K atarzyna,, 1935 1939 Gawrońska Stefania,, 1935 1939 Gawrońska Stefania, 312, 1930 1934 Górska Klara, 5566, 1926 1932 K latt Lucja, 5893, 1926 1934 Klewiicz Józefina, 5561, 1926 1939 Kochańska Agnieszka, 3443, 1933 1939 Kozłowska Gertruda, 5551, 1926-1931 Nowak Józefa, 5567, 1926 1927, wyprowadziła się do Łasina Nowak Melania, 5899, 1926 1934 Nowak Zofia, 5564, 1926 1934 Pakalska Anastazja, 5894, 1926 1932 Piekarska Koleta, 5557, 1926 1933 Pawelecka Helena, 363, 1930 1939 Pawelecka Leokadia, 572, 1935 1937 Pawelecka Wanda, 973, 1935 1937 Pawelecka M arta, 5892, 1926 1939 Radtke Anna, 3469, 1936 1939 Radtke Józefa, 5569, 1926 1927, zm arła w 1928 Radtke Helena, 5570, 1926 1929 Radtke Hildegarda, 5569, 1926 1929 Rum ińska Maria, 5565* 1926 1935 Weissgerber Ludwika, 5891, 1926 1934 Wäsiüew-ska Anna,, 1935 W ardecka Władysława, 5865, 1935 i 1937 1939 W erth Helena, 5514, 1927 1931 Wojka BernardLna, 5895, 1926 1928 Wojewódka Anna, 5563, 1926 1929 Wojewódka Franciszka, 5562, 1926 1929, zmarła w 1929 Wróblewska Elżbieta, 5584, 1926 1929 W róblewska Maria, 5890, 1926 1927 i 1939 Zblewska Julianna, 5553, 1926 1939 Pa-welczak Maria,, 1035 1937 Ramzy Duże Bojanowski W ładysław, 17270, 1931 Smoliński Franciszek, 244, 1929 i 1931 1932 Smoliński Franciszek, 17689, 1930 i 1932 Scibora Jan, 336, 1930 1936 Bojanowska Maria, 5518, 1931 Smolińska Elżbieta,, 1930 1932, wyprowadziła się do Sztumu Smolińska Wanda, 6007, 1929 1932 Ramzy Małe Donimirski Kazimierz, 17270, 1926 1939* Donimirski Zbigniew,, 1933, wyprowadził się do Waplewa K iljan Jan, 17795, 1934 1938 Kozłowski Władysław, 17682, 1926 1927 Niemczyński Stanisław, 17673, 1928 1929 i 1932 1937 Pałucki Józef,, 1933 Włodarczak Aleksander, 18000, 1929 1930 Donimirska Maria, 5518, 1926 1939 * Donimirska Celina, 3413, 1933, w yprowadziła się do Waplewa K iljan M arianna, 571, 1935 1938 Kozłowska Franciszka,, 1927 Kozłowska Maria,, 1927 Cygrusy Bednarski Piotr, 17727, 1927 B randt Izydor, 17796, 1936 1939 Donimirski Bolesław, 17660, 1926 1937, zmarł w 1937
84 Andrzej Lubiński Donimirski Józef, 17661, 1926 1939 Zbmerski Leon, 17542, 1931 1936 Żuchowski Antoni, 17182, 1935 1938 Klin W eronika, 5558, 1926 1939 Bednarska Teofila, 5924, 1927 Zbmerska Józefina, 5842, 1931 1936 Pułkowice Kwella Franciszek, 17612, 1935 1938 Szypniewski Józef, 17616, 1935 1937 W iśniewski Franciszek, 17625, 1935 1936* Wiśniewski Walenty, 17607, 1935 1936 Kwella Anastazja, 5868, 1935 1938 Kwella Helena, 5572, 1935 1938 Omieczyńska Franciszka,, 1935 1939 Szypniewska Dorota, 3454, 1935 1939 Szypniewska Stefania, 3442, 1935 1938 Wiśniewska G ertruda, 5869, 1936 Sadluki Ribacki Jan, 17658, 1926 1939 Bądki Piasecka Agnieszka Piasecki Feliks Benowo L iterska Maria Szwarc Olga Gerdeja Krzyżanowski CZŁONKOWIE ZWIĄZKU POLAKÓW W NIEMCZECH Z INNYCH ODDZIAŁÓW ZIEMI MALBORSKIEJ Krasna Łąka Szymańska G ertruda Szymańska Leokadia Szymański Aleksander Szymański Jan Kwidzyn Bukowska G ertruda Różycki Brunon Mikołajki Pomorskie Bartnicka Filomena Dąbrówka Pruska Begdon Jan Kwella Begdon Zofia Neugebauer Józef Golisz Teofil Nowak Feliks K latt Śmiech G ertruda Kosteński Śmiech Moroszko Stefania Sizypniewski Nowak Filomena Nowak Franciszka Nowak W aleria Kałwa Nowakowski Dąbrowska W aleria Neugebauer W aleria Hoffmann Pakalska Salomea Kamrowski Pakalski Wacław Łebek Przeperski Jan Łemkowski Jan Reszkowski Stanisław Szymańska Stanisława Ru ca Szreiiber Antoni Koloząb Szreiber Zofia Grochowska Stefania Szlagowska Agnieszka Szypniewska Wanda Koźlinka Szypniewski Jan W róblewski Wróblewska Maria
Uzupełnienie listy członków Związku Polaków w Niemczech 85 Mirany Nowy Targ Drożą Izydor Będźmierow-ska Rozalia Broża Maria Będźmierowski Aleksander Izdebska Alfons Juchta Jan Izdebski Leon Juchta Jan Izdebska W aleria Juchta Filomena Jeziołowicz Franciszek Juchta Jadwiga Jeziołowicz M arianna Juchta Maria Jeziołowicz Monika Mazurkiewicz Bernard Jeziołowicz Pelagia Omieczyńska Maria Jeziołowicz W aleria Omieczyński Jakub Nawrocka Elżbieta Pafturalski Juliusz Nawrocki Franciszek Pawelecka Monika Preuss Bolesław Pawelecki Aleksander Preuss K lara Piasecki Franciszek Preuss Maria Wiechowska Zofia Preuss W acław Wiechowski Józef Palczewska Leokadia Palczewski Pierzchowice Frzelińska Anna Gram aiowska M arianna Pnzelińska M arianna Gram atowska M aria Przelińska Wanda Gramatowsfci Józef Przeliński Jan Grm atowski Leon Przeliński Michał Gram atowski Stanisław Skoczyńska Monika Gram atowski W ładysław Skoczyńska Seweryna Kalinowska Maria Skoczyński Domian Łemkowska Kazimiera Skoczyński W alenty Łemkowska Teofila W ojtacka Anna Sławiński W ojtacka Zofia Słupczyńska Maria Wojtacki Bronisław Zabłońska Maria Zabłońska Maria Nowa Wieś Zabłońska Gertruda Zabłońska Stefania Abrysińska Barbara Zabłońska Teresa Abrysiński Stanisław.,. Zabłoński Antoni Karbowski Leon Zabłoński Jan Lenzner Zabłoński Franciszek Ligrnan Franciszka Zabłoński Antoni Ligman Paweł W ojtacka Jadwiga Lisewski Leonard Wojtackti Jan Pakalski Teof il Pawłowski Fryderyk Sadłuki Redmer Wojciech Zenke Feliks Ruca Zenke Pelagia Smoliński Jan Nowak Heronim Smoliński Konrad Nowak Maria Smoliński Paweł Nowak M arta Wojtakowski Jan Walasik Maria Stary Targ Walasik W ładysław Arentowicz Feliks
86 Andrzej Lubiński Arentowicz Kazimierz Wróblewski Arentowicz M arta Zakrzewska Leokadia Będźmierowskd Franciszek Zakrzewska Ludwika Broda Aleksander Zakrzewska Paulina Broda Antoni Zimmerman Antonii Broda Franciszek Zimmerman Helena Broda Prakseda Floryn Anna Straszewo Floryn Franciszka Floryn Jan Kosecki Jan M atem Helena Hepner Izdebski Piotr Połomska Aniela Połomska G ertruda K erner Bruno Połomska M arta Kerner Zofia Połomski Jan Klingenberg Antoni Połomski Franciszek Klingenberg Bronisława Wojke Aniela Klingenberg Ewa Klingenberg Helena Klingenberg Jan Szropy KlingenbeTg Leokadia Górczyńska M arta Klingenberg Leon Klingenberg Monika Sztum K ikut Jan Borzych Feliks K ikut Maria Borzyeh Franciszek K ikut M ałgorzata Borzych Helena K ikut Walenty Borzych Jan K rella Borzych Leokadia Krupińska Helena Ewertowska Bronisława K rupiński Franciszek Ewertowski Henryk Kuśmider Franciszka Osińska Czesława M ądry Jan Osińska Władysława Meirowska Hanna M orawska Aurelia Preuss Feliks Morawski Edward Preuss Leon M orawski Józef Preuss Stefania Morawski Leon Radtke Aleksandra Potowska Helena Radtke Józef Potowska Jadwiga R adtke Stanisława Potowska Leokadia Rajska Maria Potowska Maria Rumianek M arta Potowska Ludwika Stech Potowska Michalina Sufrażanka Maria Potowska Stefania Suszek Potowska Teofila Szydzik Potowski Alfons Szypniewski Franciszek Potowski Klemens Teszner Józef Potarzyński Stefan Trafalski Paweł Ronowska Teresa W iśniewski Piotr Ronowski Leon Wojciechowska Antonina W łodarczak Feliks Wojciechowską Marią Włocjaręząk Stefąi)
Uzupełnienie listy członków Związku Polaków w Niemczech 87 Sztumska Wieś Józkowski Wiśniewski Jan Ramoty Redmer Jan Telkwice Brzeszczyński Maksymilian Chełkowska Emilia Donimirska Zofia Donimirski Jan Juchta Jan Tropy Danielewska Helena Danielewska Monika Danielewska M aria Danielewski Jam Danielewski Ja n Gawroński Kozłowska Maria Kozłowski Klemens Kryn Jan Kryn Julianna Pobłocka Anastazja Trzciano Klóskowska Zofia Lewicka Helena Lewicka Klara Pacer Urszula Połomski Leon Ronowski Franciszek Lewicka Monika Ronowski Piotr Sadowska OLga Sadowski Roman Quella Antoni Quella Klara Trzciński Józef Tychnowy Licznerski Roman Omieczyńska Franciszka T ulice Mazurkiewicz Adajbert M azurkiewicz Julianna Waplewo Beutler Boruszewski Fridrychowska M aria Kamiński Krakowski Kraski Franoiszek K raski Józef Kraska Julianna Neubohn Orlewioz Rochon Roszkowski Franciszek Ziółkowski Zynda K lara