Ćwiczenie 1 Temat: Tworzenie stron internetowych w oparciu o język HTML Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie studenta z technologią tworzenia stron internetowych z wykorzystaniem języka HTML. Student w tym module zapozna się ze składnią języka, a w szczególności z metodami formatowania tekstu, wstawiania grafiki, tworzenia tabel, tworzenia łączy do innych stron, a także pozna metody zagnieżdżania stron w pływających ramkach.
Język HTML - Wstęp Język HTML jest bez wątpienia najpopularniejszym językiem tworzenia stron internetowych. Pierwsza specyfikacja języka powstała w 1991 roku. HTML jest językiem opisującym dokument za pomocą szeregu znaczników, stąd jego nazwa - z języka angielskiego HyperText Markup Language (hipertekstowy język znaczników). Język definiuje dokument za pomocą odpowiednich bloków (blok nagłówka, blok treści dokumentu), które reprezentowane są przez odpowiednie znaczniki. Strony internetowe napisane w języku HTML są interpretowane po stronie klienta przez przeglądarki internetowe. Oznacza to, że strona napisana w języku HTML przechowywana jest w pliku tekstowym (z rozszerzeniem.html lub.htm) na serwerze WWW (serwerze stron internetowych) pod określonym adresem internetowym (tzw. adresem URL). W momencie, gdy klient (osoba odwiedzająca stronę) wywołuje dany adres internetowy za pomocą przeglądarki internetowej, przeglądarka pobiera do pamięci podręcznej (tzw. cache) dokument HTML, odczytuje plik interpretując jego zawartość, a następnie wyświetla swoją interpretację dokumentu HTML na ekranie komputera. Często zauważyć można niewielkie różnice w tym, jak różne przeglądarki internetowe interpretują i wyświetlają zawartość danej strony internetowej. Znaczniki HTML Dokument HTML składa się z szeregu znaczników. Znaczniki definiują sekcje dokumentu takie jak nagłówki, akapity, listy czy tabele. Znacznik jest przedstawiony jako tekst będący nazwą znacznika pomiędzy symbolami nawiasów ostrych: <nazwa_znacznika> Wyróżnić można dwa rodzaje znaczników: Znaczniki wymagające zamknięcia sekcji znacznik zamykający sekcję wygląda tak samo jak znacznik otwierający, poprzedzony jest jednak symbolem / oraz nie posiada parametrów: <znacznik> </znacznik> 2
Znaczniki samodzielne znaczniki występujące samodzielnie bez konieczności zamknięcia, które po nazwie znacznika mają symbol / <znacznik /> Dodatkowo znaczniki mogą posiadać parametry, które posiadają następującą strukturę: Nazwa_parametru= wartość_parametru Parametry znaczników występują po nazwie znacznika, i mogą pojawiać się tylko w znacznikach otwierających sekcję (w przypadku znaczników wymagających zamknięcia) oraz w znacznikach nie wymagających zamknięcia. Przykładowy znacznik z dwoma parametrami powinien zostać zapisany w następujący sposób: <znacznik parametr1= wartość1 parametr2= wartość2 > </znacznik> lub np. : <znacznik parametr1= wartość1 /> Znacznikiem odbiegającym od powyższych zasad jest znacznik komentarza, który pozwala programującemu umieścić w dokumencie dowolny komentarz tekstowy, który nie zostanie wyświetlony przez przeglądarkę np: <! - dowolny tekst komentarza --> Nawet, gdy w jego wnętrzu jest inny znacznik HTML, co jest bardzo wygodnym zabiegiem, gdy programujący chce w szybki sposób wykluczyć ze strony część gotowego już kodu np.: <! - <znacznik> tekst </znacznik> --> Struktura dokumentu Dokument HTML składa się z sekcji. Pierwszym znacznikiem dokumentu powinien być zawsze znacznik definicji typu dokumentu, który informuje przeglądarkę w którym standardzie napisana jest dana strona internetowa. 3
Przykład definicji typu dokumentu: <!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/tr/html4/loose.dtd"> Znacznik definicji typu dokumentu odbiega składnią od wyżej opisanych znaczników, ponieważ nie jest znacznikiem zamykanym, ale nie ma też symbolu / typowego dla samodzielnych znaczników. Zawarte w nim informacje informują przeglądarkę w której wersji języka zapisana jest strona oraz wskazują adres definicji danej wersji standardu (w3.org to organizacja normująca standardy języka HTML). Powyższy wpis informuje, iż strona napisana jest w standardzie HTML 4.01, opcja transitional informuje iż składnia języka jest przejściowa i może zawierać elementy niezalecane dla danej wersji, jednak wersja ta jest bardziej zalecana dla początkujących programistów, ponieważ w przeciwieństwie to wersji strict (ścisłej) jest mniej restrykcyjna i zastosowanie znacznika, który np. w danej wersji specyfikacji nie występuje, sprawi iż przeglądarka i tak wyświetli go poprawnie. Po znaczniku definicji typu dokumenty występuje pierwsza główna sekcja dokumentu HTML, którą reprezentuje znacznik: <html> </html> Wszystkie inne sekcje dokumentu znajdują się pomiędzy tymi znacznikami. Kolejną sekcją, w której znajdują się techniczne informacje o stronie jest sekcja nagłówkowa: <head> </head> W sekcji nagłówkowej znajdują się meta znaczniki i tytuł strony. Mogą tutaj znajdować się także definicje funkcji JavaScript lub definicje stylu. Tytuł strony znajduje się pomiędzy znacznikiem zamykanym: <title> </title> Po sekcji nagłówkowej znajduje się sekcja treści dokumentu : <body> </body> Schematyczną strukturę dokumentu prezentuje Rysunek 1. 4
HTML HEAD META BODY TITLE... TEKST OBRAZY TABELE MULTIMEDIA RAMKI ODNOŚNIKI Rysunek 1 Schemat struktury dokumenty HTML Zadanie 1. Pierwsza strona internetowa Na podstawie wstępu teoretycznego oraz kierując się schematem na rysunku 1 stworzyć stronę internetową za pomocą notatnika systemowego. Strona powinna mieć tylko poprawnie zachowaną strukturę dokumentu, tytuł oraz kilka linijek dowolnego tekstu w treści strony. Stronę zapisać jako plik na pulpicie o nazwie index.html. Otworzyć plik w dwóch różnych przeglądarkach internetowych. Gdzie znajduje się tytuł strony? Czy znak enter wywołuje przejście do nowej linii? Formatowanie tekstu Tekst formatowany jest za pomocą odpowiednich znaczników oraz ich parametrów. <small> </small> - tekst pomniejszony <big> </big> - tekst powiększony 5
<i> </i> - kursywa <b> </b> - tekst pogrubiony <strong> </strong> - tekst wzmocniony <sup> </sup> - indeks górny <sub> </sub> - indeks dolny <h1> </h1> - tytuł nagłówkowy stopnia pierwszego ( i odpowiednio do h6) <br /> - znacznik łamania linii (przejście do nowej linii) Ważnym znacznikiem formatowania tekstu jest znacznik <font> </font>. Znacznik działa jednak tylko z parametrami odpowiedzialnymi za: size= 1-7 rozmiar czcionki color= #rgb(hex) lub angielska nazwa koloru kolor czcionki face= nazwa czcionki nazwa czcionki, można wymienić kilka nazw czcionek oddzielonych przecinkami, ponieważ nigdy nie ma pewności, że osoba oglądająca stronę ma zainstalowaną definiowaną przez nas czcionkę. Zadanie 2. Odtworzyć sformatowany tekst Przetestować przedstawione powyżej znaczniki formatowania tekstu. Odtworzyć poniższy wydruk strony (podpowiedzi znajdują się na zielonym tle): Przykładowy niebieski tekst o rozmiarze 3 pisany czcionką Tahoma. Przykładowy czerwony tekst o rozmiarze 6 pisany czcionką Times New Roman. 6
Średnia arytmetyczna Definicja Nagłówek h2 Nagłówek h1 Kursywa, pogrubienie, wzmocnienie z kursywą, indeksy dolne. Tekst w nawiasach to tekst pomniejszony. Średnią arytmetyczną n wartości pomiarowych nazywamy wynik ilorazu sumy wszystkich wartości pomiarowych (x 1 + x 2 + + x n ) przez ilości wszystkich składników pomiarowych (n). Wzór Nagłówek h2 Wzór reprezentujący średnią arytmetyczną: Kursywa i pogrubienie S R = (x 1 + x 2 + + x n ) / n Indeks dolny Gdzie: x 1-n - kolejne wartości pomiarów, n - liczba wszystkich pomiarów Kursywa i indeks dolny Akapity, bloki i listy Tekst organizowany jest za pomocą bloków i list. Blok akapitu reprezentuje znacznik: <div> </div> lub znacznik: <p> </p> Znaczniki akapitu mogą zostać opatrzone parametrem align, który odpowiada za poziome wyrównanie tekstu w danym akapicie np. <div align= right > </div> Powyższy przykład wyrównuje tekst w danym akapicie do strony prawej. Inne wartości parametru align mogą przyjąć wartości: left (do lewej), center (do środka), justify (justowanie). 7
Innym przykładem organizowania tekstu są wypunktowania i listy numerowane. Listę otwiera znaczniki <ul> (w przypadku wypunktowań, natomiast w przypadku list numerowanych jest to znacznik <ol>). Elementy listy oznaczane są znacznikiem <li> </li>. Np.: <ul> <li> Punkt pierwszy </li> <li> Punkt drugi </li> </ul> Uwaga! Jeśli w treści elementu listy (<li> </li>) umieścimy kolejną listę uzyskamy listę zagnieżdżoną (patrz przykład - ćwiczenie 3). Zadanie 3. Odtworzyć bloki i listy Przetestować przedstawione powyżej znaczniki bloków i list. Odtworzyć poniższy wydruk strony. Wyjustowany akapit tekstu. Wyjustowany akapit tekstu. Wyjustowany akapit tekstu. Wyjustowany akapit tekstu. Wyjustowany akapit tekstu. Wyjustowany akapit tekstu. Wyjustowany akapit tekstu. Wyjustowany akapit tekstu. 1. Punkt pierwszy 1. Podpunkt pierwszy 2. Podpunkt drugi PP pierwszy PP drugi PP trzeci 3. Podpunkt trzeci 2. Punkt drugi 3. Punkt trzeci Podpunkt pierwszy Podpunkt drugi 1. PP pierwszy 2. PP drugi Podpunkt trzeci 4. Punkt czwarty 5. Punkt piąty Akapit tekstu wyrównany do środka. Akapit tekstu wyrównany do strony prawej. 8
Grafika Grafiki i zdjęcia są podstawowym elementem stron internetowych. Aby umieścić grafikę na stronie zastosować należy znacznik <img /> z odpowiednimi parametrami. Parametry znacznika: src= ścieŝka parametr wskazujący ścieżkę względną do miejsca na dysku, gdzie znajduje się plik z grafiką width= wartość px parametr określający szerokość grafiki. height= wartość px parametr określający wyskokość grafiki. alt= tekst parametr określający tekst alternatywny, który zostanie wyświetlony, gdy z jakiegoś powodu grafika nie zostanie wyświetlona na stronie align= left lub right parametr określa z której strony obrazek ma być opisany tekstem border= wartość px - parametr określa grubość obramowania obrazka (szczególnie przydatne, gdzy obrazek ma być łączem internetowym) Pamiętać należy, iż ustalając niepoprawnie wartości szerokości i wysokości rysunku uzyskać można niepożądany efekt nieproporcjonalnego rozciągnięcia zdjęcia. Zadanie 4. Odtworzyć układ grafiki na stronie Do wykonania tego ćwiczenia należy pobrać z Internetu dowolne zdjęcie o średnich rozmiarach, a następnie odtworzyć poniższy wydruk strony. 9
Tabele Tabele (<table> </table>) składają się z wierszy (<tr> </tr>), a wiersze z komórek (<td> </td>). Treść tabeli może znajdować się tylko w komórkach. Najważniejsze parametry znacznika tabeli <table>: Width= { px % } - szerokość tabeli podana w pikselach lub w względnej szerokości ekranu. Border= px grubość ramki tabeli Cellspacing= px odległość pomiędzy komórkami Cellpadding= px odległość zawartości komórki od krawędzi komórki Najważniejsze parametry znacznika komórki <td>: Align= { left right center } poziome wyrównanie w komórce Valign= { top middle bottom } pionowe wyrównanie w komórce Width= { px % } - szerokość komórki podana w pikselach lub w względnej szerokości tabeli. 10
Zadanie 5. Odwzorować tabelę Przetestować przedstawione powyżej znaczniki tabel. Odtworzyć poniższy wydruk strony. Głowna tabela ma szerokość 700px. Tabela wewnątrz komórki ma zdefiniowaną odległość zawartości komórki od jej krawędzi na wartość 20 px. Łącza (linki) Łącza internetowe zwane często potocznie linkami są jednym z najważniejszych elementów stron internetowych. Łącza służą do wywołania innej strony internetowej poprzez zdarzenie kliknięcia w łącze. Łącze definiuje się za pomocą znacznika <a> </a>. Pomiędzy znacznikami wpisuje się treść, w jaką należy kliknąć, aby przejść do wywołanej strony. Stronę do jakiej chcemy przenieść użytkownika po zdarzeniu kliknięcia w łącze definiuje się w parametrze href= url lub ścieŝka wzdlędna znacznika <a>. Przykładowo, gdy łącze umieszczone jest w dokumencie index.html, a prowadzić ma do dokumentu news.html, który znajduje się w tym samym katalogu co plik index.html znacznik będzie wyglądał następująco: <a href= news.html target= _self > Kliknij, aby zobaczyć news y </a> Parametr target informuje przeglądarkę o tym, w którym oknie ma otworzyć nowy dokument. W przypadku wartości _self nowy dokument otwarty zostanie we własnym oknie, dla wartości _blank nowy dokument otwarty zostanie w nowym oknie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby otwierać nowy dokument w nowym oknie o nazwie własnej, np.: wyniki W takiej sytuacji dokument otworzy się w nowym oknie o wewnętrznej (nigdzie nie 11
widocznej) nazwie wyniki i gdy kolejny link wywołany zostanie z parametrem target= wyniki zostanie on otwarty w tym żądanym oknie. Możliwe jest także wykorzystanie znacznika łącza do otwarcia domyślnego w systemie programu pocztowego z wypełnionym adresem odbiorcy. Uzyskuje się to poprzez wpisanie zamiast ścieżki do dokumentu adresu e-mail z przedrostkiem mailto. Np. <a href= mailto:jan.kowalski@wp.pl > Napisz do mnie </a> Zadanie 6. Stworzyć łącza Stworzyć trzy dokumenty HTML: index.html, news.html, kontakt.html. We wszystkich dokumentach wprowadzić przykładową treść. W każdym z dokumentów stworzyć łącza do wszystkich pozostałych dokumentów. Łącza umieścić w tabeli wg wzoru. Pływające ramki Pływające ramki pozwalają na umieszczenie w jednym dokumencie HTML innego dokumentu HTML. Okienko definiowane jest znacznikiem <iframe> </iframe>. Pomiędzy znaczniki iframe wpisuje się treść, która pojawi się w przeglądarce, która nie obsługuje pływających ramek. Najważniejsze parametry znacznika <iframe>: Src= ścieŝka ścieżka do dokumentu, który otwarty zostanie w okienku domyślnie po wejściu na stronę. Name= nazwa_ramki pływające okienko musi posiadać nazwę, ponieważ umożliwia to na zdefiniowanie w znaczniku łącza <a> (parametr target) w którym pływającym okienku ma się otworzyć dokument. 12
Width= px szerokość pływającego okienka Height= px wysokość pływającego okienka Border= px - grubość ramki okienka Zadanie 7. Pływające ramki Przetestować przedstawiony powyżej znacznik iframe. Odtworzyć poniższy wydruk strony. Po kliknięciu w odpowiednie łącze, przypisany do łącza dokument otworzy się w okienku iframe. 13