Fundacja Akademia Obywatelska Data biuletynu 11.05.2012r. Nr 14 Nowa Energia PES na Podkarpaciu Mamy przyjemność zaprezentować Państwu kolejne wydanie biuletynu. Znajdują się w nim informacje dot. tego co w najbliższym czasie będzie się dziać w projekcie. W dalszych częściach znajdują się aktualne konkursy, ważne dla sektora NGO informacje i kontakty. Serdecznie zapraszamy do lektury!! Niniejszy newsletter publikowany jest w ramach projektu Nowa Energia PES na Podkarpaciu realizowanego przez Fundację Akademia Obywatelska. Celem projektu jest rozwój podmiotów NGO (organizacji pozarządowych) z terenu województwa podkarpackiego. W tym numerze m.in.. Kawiarenki obywatelskie..2 Konkursy....4 Przedstawiamy organizację.7 Waz ne tematy 30 milionów zł na pożyczki III sektor na Podkarpaciu
Aktualności Źapraszamy na kawiarenki obywatelskie!!! Kiedy? Gdzie? Na temat? * 23 maj - ITS Cieszanów, temat: Rola kobiet w społeczności lokalnej. * 29 maj - ITS Tarnobrzeg, temat: Rola kobiet w społeczności lokalnej. Warto wiedzieć Analiza SWOT: jedna z podstawowych metod analizy strategicznej, moz e byc wykorzystywana jako narzędzie diagnozy organizacji (całos ciowo bądz w wybranym obszarze, np. promocji). Nazwa metody jest akronimem angielskich sło w: mocne strony organizacji w danym obszarze (strenghths), słabe strony w danym obszarze (weaknesses), szanse w otoczeniu, z kto rych organizacja korzystac w danym obszarze (opportunities), zagroz enia prawdopodobne lub istniejące w otoczeniu, na kto re organizacja powinna uwagę (threats). Ź ro dło: Mocni w Promocji, podręcznik dla organizacji pozarządowych, ABC II Sektora, M. borowska, I. Dembicka-Starska, Stowarzyszenie Klon/Jawor Wisława Szymborska, Portret Kobiecy Musi być do wyboru, Zmieniać się, żeby tylko nic się nie zmieniło. To łatwe, niemożliwe, trudne, warte próby. Oczy ma, jeśli trzeba, raz modre, raz szare, Czarne, wesołe, bez powodu pełne łez. Śpi z nim jak pierwsza z brzegu, jedyna na świecie. Urodzi mu czworo dzieci, żadnych dzieci, jedno. Naiwna, ale najlepiej doradzi. Słaba, ale udźwignie. Nie ma głowy na karku, to będzie ją miała. Czyta Jaspera i pisma kobiece. Nie wie po co ta śrubka i zbuduje most. Młoda, jak zwykle młoda, ciągle jeszcze młoda. Trzyma w rękach wróbelka ze złamanym skrzydłem, własne pieniądze na podróż daleką i długą, tasak do mięsa, kompres i kieliszek czystej. Dokąd tak biegnie, czy nie jest zmęczona. Ależ nie, tylko trochę, bardzo, nic nie szkodzi. Albo go kocha albo się uparła. 2 Na dobre, na niedobre i na litość boską.
Program TVP Rzeszów Nowa Energia Przypominamy!!! W ramach projektu Nowa Energia PES na Podkarpaciu emitowany jest program Nowa Energia z udziałem organizacji pozarządowych z ternu województwa podkarpackiego. Ideą programu jest promocja aktywnych PES, prezentacja ich działalności, problemów oraz sukcesów. W każdym odcinku organizacje otrzymują od ekspertów recepty na dalsze działanie. Emisja odcinków premierowych co dwa tygodnie w środy o godz. 17, powtórki programu co drugi piątek o 17.10. Człowiek jest wielki nie przez to, co posiada, lecz przez to, kim jest i nie przez to, co ma, lecz przez to, czym dzieli się z innymi. Jan Paweł II Programy te są dostępne na stronie internetowej: http://www.tvp.pl/rzeszow/edukacyjne/nowa-energia Aktualności cd. Planowane szkolenie. Gdzie? Cieszano w Kiedy? 1-3 czerwiec Temat? Wioski Tematyczne Prowadzący? Jarosław Kuba Dokładne informacje w najbliz szym czasie. 3
Konkursy Fundusz dla Organizacji Pozarządowych: kolejny nabór wniosków. Firma ECORYS Polska Sp. z o.o. w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Gmin RP Euroregion Bałtyk do 27 czerwca 2012 r. prowadzi drugi nabór wniosków o dofinansowanie projektów małych w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych. Wysokość dofinansowania jednego projektu wynosi od 10 tys. do 60 tys. franków szwajcarskich. Udział w konkursie mogą wziąć fundacje, stowarzyszenia i związki stowarzyszeń oraz osoby prawne utworzone na podstawie przepisów ustaw, niedziałające w celu osiągnięcia zysku lub przeznaczające zysk na cele statutowe, których suma przychodów z działalności w ostatnim okresie obrachunkowym nie przekroczyła kwoty 50 000 złotych. Szczegółowe kryteria kwalifikowalności Wnioskodawców określa Podręcznik dla Organizacji Pozarządowych obowiązujący wraz z Erratą z 29 grudnia 2011. Podręcznik, Errata oraz wzory dokumentów aplikacyjnych znajdują się na stronie www.swissgrant.pl w zakładce Do pobrania. Szczegółowe informacje związane z procedurą ubiegania się o dofinansowanie dostępne są na oficjalnej stronie internetowej www.swissgrant.pl w zakładce Fundusz dla Organizacji Pozarządowych. Ruszyła V edycja konkursu grantowego Na dobry początek! Fundacja Banku Gospodarstwa Krajowego im. J. K. Steczkowskiego ogłosiła piątą edycję konkursu grantowego Na dobry początek! o dofinansowanie projektów edukacyjnych dla dzieci w wieku 2-5 lat mieszkających na terenach wiejskich i w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. Listy intencyjne można składać do 29 maja 2012 r. W konkursie dofinansowane będą projekty w dwóch ścieżkach: Ścieżka I nowatorskie projekty w zakresie stymulowania rozwoju kierowane do dzieci w wieku 3-5 lat objęte już edukacją. Ścieżka II projekty mające na celu ułatwienie dostęp do edukacji w grupach rówieśniczych dzieciom w wieku przedszkolnym (2-5 lat) które nie mają wcale lub mają utrudniony dostęp do edukacji. Projekty powinny uwzględniać zaangażowanie rodziców/opiekunów w ich współtworzenie i realizację. O dofinansowanie mogą ubiegać się podmioty niedziałające dla osiągnięcia zysku: stowarzyszenia, fundacje, świetlice wiejskie, biblioteki, domy kultury, przedszkola i pozostałe instytucje działające dla dobra publicznego, mające osobowość prawną i zarejestrowane w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. W konkursie udział brać mogą również grupy nieformalne, pod warunkiem nawiązania współpracy z podmiotem posiadającym osobowość prawną i działającym na terenie do 20 tys. mieszkańców oraz filie, oddziały podmiotów, mieszczące się w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców Źródło: www.fundacja-steczkowskiego.pl Konkurs Fundusz Małych Grantów 2012" - bezpieczeństwo drogowe Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego ogłosiło konkurs na realizację projektów: Fundusz Małych Grantów 2012". Celem konkursu jest promowanie bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez pomoc organizacjom non-profit w realizacji projektów podnoszących bezpieczeństwo ruchu drogowego. Zgłoszenia do 1 czerwca 2012. Regulamin, sposób przygotowania i termin składania wniosku, kryteria wyboru wniosków projektowych, znajdują się na stronie internetowej www.pbd.org.pl Źródło i więcej na: http://wiadomosci.ngo.pl/ wiadomosci/762467.html 4
Konkursy cd. Konkurs MSiT: wspieranie sportu młodzieżowego. Minister Sportu i Turystyki ogłosiła konkurs ofert na dofinansowanie w 2012 r. ogólnopolskiego projektu z zakresu wspierania sportu młodzieżowego. Oferty można składać do 29 maja 2012. Konkurs w Programie Polska - Białoruś - Ukraina Do 14 czerwca 2012 r. Wspólny Sekretariat Techniczny Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013 przyjmuje wnioski o dofinansowanie projektów parasolowych (wdrażanych poprzez mikroprojekty) w ramach Priorytetu 3. Współpraca sieciowa oraz inicjatywy społeczności lokalnych, Działanie 3.2 Inicjatywy społeczności lokalnych. Celem głównym Programu jest wspieranie transgranicznych procesów rozwojowych. Wnioski mogą składać m.in. organizacje pozarządowe. Każdy projekt parasolowy musi obejmować partnerstwo transgraniczne ponad granicami UE (partnerstwo między organizacjami polskimi i ukraińskimi i/lub białoruskimi) na trzecim poziomie (partnerstwo pomiędzy partnerem wiodącym mikroprojektu i partnerami, którzy w nim uczestniczą) i na co najmniej jednym z pozostałych poziomów: na pierwszym (partner dla partnera wiodącego projektu parasolowego) lub na drugim (partnerstwo pomiędzy partnerem wiodącym projektu parasolowego i partnerem wiodącym mikroprojektu). Ilość mikroprojektów w jednym projekcie parasolowym: minimum 5, maksymalnie 20. Każdy mikroprojekt musi znacznie przyczyniać się do osiągnięcia ogólnego celu projektu parasolowego. Planowany czas realizacji każdego z projektów parasolowych nie może przekroczyć 24 miesięcy. Czas trwania każdego z mikroprojektów nie może być dłuższy niż 12 miesięcy Budżet jednego mikroprojektu (całkowity koszt kwalifikowalny): minimum 10 tys. euro, maksymalnie 50 tys. euro. Procent dofinansowania projektu: do 90 proc. kwalifikowalnych kosztów projektu parasolowego. Ogólna pula środków przeznaczona na dofinansowanie projektów: 6 654 291,98 euro. Więcej na: http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/751474.html Rodzaj zadania: Ogólnopolski projekt szkolenia młodzieży uzdolnionej sportowo w piłce siatkowej w szkolnych ośrodkach sportowych działających ze wsparciem jednostek samorządu terytorialnego. Projekt powinien obejmować propozycję działań zmierzających do doskonalenia umiejętności gry w piłkę siatkową w środowisku najbardziej sportowo uzdolnionych dzieci i młodzieży uczącej się w gimnazjach i liceach oraz powinien obejmować swym zasięgiem całe terytorium Polski. O dotację na realizację zadania mogą ubiegać się organizacje spoza sektora finansów publicznych o zasięgu ogólnopolskim, powołane dla prowadzenia działalności w zakresie szkolenia młodzieży uzdolnionej sportowo, w szczególności w zakresie piłki siatkowej. Termin realizacji zadań nie może wykraczać poza okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. 5
Juz wkro tce - 30 miliono w zł na poz yczki dla przedsiębiorstw społecznych Przypominamy trwa I edycja Szkoły Liderów. Przed nami kolejny, trzeci zjazd 19 20 maja, podczas którego, głównymi tematami będzie: kreatywność lidera, zarządzanie sobą w czasie oraz sytuacje ryzyka podczas pracy w grupie. Kolejną edycję planujemy na jesieni. Liderem jest ten, kto widzi więcej niż inni, patrzy dalej niż inni i kto dostrzega rzeczy, zanim zobaczą je inni. L. Eims Długo oczekiwany fundusz pożyczkowy dla przedsiębiorstw społecznych ma szansę wreszcie ruszyć. Na razie w formie pilotażu. Bank Gospodarstwa Krajowego zapowiada: pierwsze pożyczki będą na jesieni. Środki finansowe będą rozdzielone pomiędzy pięć makroregionów, które odpowiadają obecnym obszarom oddziaływania Centrów Ekonomii Społecznej. Najwięcej, bo po 24%, alokacji otrzymają dwa makroregiony obejmujące województwa kujawsko-pomorskie, łódzkie, mazowieckie oraz dolnośląskie, lubuskie, wielkopolskie i opolskie. Najmniej środków 11% - otrzyma makroregion, w skład którego wchodzą województwa: lubelskie, podkarpackie i podlaskie. Podstawą dla stworzenia takiego podziału była liczba spółdzielni socjalnych i organizacji pozarządowych działających w danych makroregionach. Wśród podmiotów, które będą mogły starać się o pożyczkę, znalazły się: spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, organizacje pozarządowe, centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, zakłady aktywności zawodowej i warsztaty terapii zajęciowej. Źródło: ekonomiaspoleczna.pl Więcej na: http:// www.ekonomiaspoleczna.pl/ wiadomosc/770155.html 6
Przedstawiamy NGO - Stowarzyszenie na Rzecz osób dotkniętych Przemocą w Rodzinie Tarcza w Stalowej Woli Uświadomić! Oderwać! Wzmocnić! Uświadomić! Oderwać! Wzmocnić! to hasła towarzyszące Stowarzyszeniu na Rzecz Osób dotkniętych Przemocą w Rodzinie TARCZA od 2 lat. Stowarzyszenie działa na terenie Stalowej Woli i okolic. Podstawowym celem TARCZY jest pomoc ofiarom przemocy, budowa systemu profilaktyki oraz kształtowanie świadomości społecznej w zakresie przeciwdziałania przemocy. Stowarzyszenie działa na wiele sposobów. Wspiera dzieci z świetlicy socjoterapeutycznej Tęcza organizując wypoczynek letni, prowadzi akcje informacyjne w szkołach czy też realizuje projekty. W ubiegłym roku Stowarzyszenie w ramach umowy o wsparciu realizacji zadania publicznego z Gminą Stalowa Wola prowadziło badania ankietowe wśród mieszkańców miasta na temat zjawiska przemocy. W ramach zadania wydana została Diagnoza Zjawiska Przemocy Domowej w Gminie Stalowa Wola. Zawarte w niej wyniki badań wykazują że co dziesiąty ankietowany (10%, w tym porównywalny odsetek kobiet i mężczyzn) doświadczył czynnej przemocy fizycznej (bicie), z czego ponad połowa więcej niż jeden raz. Co jedenasty respondent (9%, w także niemal identyczny odsetek kobiet i mężczyzn) doświadczył biernej przemocy fizycznej (groźba pobicia), z czego większość przynajmniej kilkukrotnie. Co piąty badany (19%, zarówno mężczyźni, jak i kobiety) stał się ofiarą przemocy psychicznej, z tego również większość kilku- a nawet wielokrotnie. Ogólnie rzecz biorąc przemocy w rodzinie (co najmniej jednej z jej form) doświadczyło w okresie ostatnich trzech ok. 21% ogółu badanych, z czego nieznacznie więcej mężczyzn (22%) niż kobiet (20%). Powyżej publikacja Diagnoza zjawiska przemocy domowej w gminie Stalowa Wola Stalowa Wola 2011 Wyniki badań nie są zadowalające, dlatego też Tarcza prowadzi punkt konsultacyjny, w którym można uzyskać pomoc. W punkcie tym pełnią dyżury członkowie stowarzyszenia oraz zatrudnieni specjaliści którzy bezpłatnie udzielają porad osobom uwikłanym w przemoc. W każdy piątek od 16.00-18.00 pełni dyżur prawnik. Porady psychologiczne w każdy czawartek od 16.00-18.00, są współfinansowane ze środków Gminy Stalowa Wola w ramach zadania Pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób. Punkt informacyjny w każdy wtorek od 16.00-18.00. Tarcza zaprasza na ul. Jana Pawła II 5 (Przedszkole nr 9) do nowej siedziby. Kontakt telefoniczny 0-512-939-994. 7
III sektor na Podkarpaciu Najwięcej organizacji w naszym regionie powstawało w latach 2002-2005 wzrost o ponad 19 % był jednym z największych w kraju. Po tym okresie dynamika przyrostu NGO spadała, bo w latach 2005-2010 na Podkarpaciu przyrost liczby stowarzyszeń i fundacji wynosił 6 % w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców - 8 miejsce w skali kraju. Zdecydowana większość podkarpackich organizacji powstaje i działa na obszarze administracyjnym miast, szczególnie w dużych ośrodkach regionu m.in. Rzeszowie, Tarnobrzegu, Przemyślu, Krośnie, Sanoku, Stalowej Woli. Potwierdzają to badania Klon/Jawor 2010, które wskazują, że gdy uwzględnimy jedynie gminy wiejskie najmniej organizacji zarejestrowanych jest w Polsce Centralnej i Wschodniej. Jednak, gdy bierzemy pod uwagę liczebność Ochotniczych Straży Pożarnych to w woj. podkarpackim na 10 tyś mieszkańców średnio działa ich ponad 14,5 (jedna z najwyższych średnich w kraju). Po okresie mniejszej aktywności w latach 80-tych i 90-tych uaktywniły się także Koła Gospodyń Wiejskich, które działają jeszcze przeważnie jako grupy nieformalne (bez osobowości prawnej). W okresie ostatnich trzech lat można zaobserwować wzrost liczby organizacji powstających na terenie gmin wiejskich Podkarpacia. To jeden z istotnych mierzalnych efektów realizacji Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich i pobudzenia aktywności wiejskich organizacji w ramach Programu Integracji Społecznej. W skali kraju organizacje pozarządowe najczęściej działają w sferze sportu, turystyki, rekreacji oraz hobby. Ponad połowa organizacji (53 %) prowadzi w tym obszarze jakieś działania, w tym dla 36% są to najważniejsze aktywności. 47 % NGO jest aktywnych w sferze edukacji i wychowania, 31% w kulturze i sztuce, 19 % ochronie zdrowia, 17 % w sferze usług socjalnych, pomocy społecznej, 16 % w rozwoju lokalnym. Badania Klon/Jawor wskazują, że rośnie znaczenie organizacji działających w sferze edukacji i wychowania. W 2004 r. stanowiły one 10% NGO, w 2010 r. już 15 %. Spada natomiast udział organizacji zajmujących się usługami socjalnymi i pomocą społeczną - w latach 2004-2008 stanowiły 11% sektora, w 2010 r. 7 %. Nieznacznie maleje także największy segment organizacji skupionych na sporcie, turystyce, rekreacji lub hobby. Z badań Podkarpackiej Rady Organizacji Pozarządowych, prowadzonych corocznie od kilku lat w ramach współfinansowania z Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Społecznych wynika, że najwięcej podkarpackich NGO zaangażowanych jest w rozwój sportu, turystyki, rekreacji i sportu ponad 47 %. W dalszej kolejności organizacje objęte sondażem PROP zajmują się edukacją i wychowaniem - 41,4%, kulturą i sztuką - 32,9%, rozwojem lokalnym - 28,7%, ochroną zdrowia i działalnością na rzecz niepełnosprawnych - 25,5%, ochroną środowiska 16%. Kolejno wymieniane są usługi socjalne i działalność charytatywna, prawo i ochrona praw człowieka, wsparcie III sektora. Trudno jest jednoznacznie określić działalność organizacji, ponieważ większość z nich realizuje więcej niż jeden cel i działa na rzecz wielu różnych grup. Dlatego respondenci sondażu PROP mieli możliwość wybrania więcej niż jednej dziedziny aktywności i zazwyczaj wskazywali na 2-3 najczęściej realizowane. Badaniem nie objęto OSP, dlatego należy brać pod uwagę, że to duża grupa organizacji na Podkarpaciu, która działa w sferze zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Z badań PROP wynika, że dla 46 % badanych organizacji samorząd gminny jest najważniejszym partnerem. Dane z raportu M. Gumowskiej i J. Herbsta Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych potwierdzają, że podkarpackie statystyki nie odbiegają od danych ogólnopolskich, które wskazują, że ponad 49 % polskich NGO wymienia samorząd jako najważniejszego partnera z punktu widzenia realizacji celów statutowych. 8
cd. III sektor na Podkarpaciu 63 % z nich utrzymuje częste kontakty z samorządem na poziomie gminy i powiatu. W 56 podkarpackich gminach, objętych Poakcesyjnym Programem Wspierania Obszarów Wiejskich, lokalne organizacje były najważniejszym partnerem JST w realizacji Programu Integracji Społecznej. Zdecydowana większość badanych organizacji współpracuje z samorządem terytorialnym. Najczęściej NGO współpracują z gminą 60%, rzadziej z powiatem 30 % i urzędem marszałkowskim 10 %. Analiza stosowanych form współpracy wskazuje, że najczęściej stosowane jest wsparcie finansowe. Tylko 30 % badanych organizacji wskazało na systematyczne dotacje finansowe od samorządu. 19 % organizacji skorzystało z przekazania lub udostępnienia lokalu. W dalszej kolejności jako formy wsparcia wymienione zostały: - przekazywanie i wymiana aktualnych informacji - pomoc w realizacji konkretnych projektów - pomoc w opracowaniu wniosku - pomoc w organizowaniu lokalnych akcji - pomoc w pozyskaniu wkładu własnego. Aktywność społeczną mieszkańców Podkarpacia można ocenić wysoko na tle Polski. W działalność miejscowych organizacji pozarządowych w 2008 r. było zaangażowanych, jako członkowie i wolontariusze, 6,8% mieszkańców województwa, podczas gdy wśród ogółu ludności Polski było to tylko 5,4%. W latach 2002 i 2010 największą liczbą organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców charakteryzowały się w większości te same powiaty: południe i wschód województwa oraz największe miasta. Organizacje pozarządowe w województwie podkarpackim cechują się słabym potencjałem jak podaje GUS, w 2008 r. zaledwie 8% organizacji w województwie podkarpackim zatrudniało pracowników. Były więc przeciętnie uboższe od ogółu polskich organizacji, wśród których udział podmiotów zatrudniających pracowników wynosił 13%. Środowisko podkarpackich NGO, chociaż dość liczne, jest zróżnicowane zarówno pod względem potencjału jak i jakości i standardów działań. Nieliczne, silne organizacyjnie i kadrowo organizacje z większych miast regionu dość dobrze funkcjonują, korzystając ze wsparcia samorządu i dotacji zewnętrznych. Organizacje małe, z obszarów wiejskich, nadal borykają się z wieloma problemami i działają okazjonalnie. Analiza sektora pozarządowego w regionie wykazuje, iż głównym problemem organizacji społecznych jest ich przetrwanie lub utrzymanie dotychczasowej aktywności w sytuacji wycofywania się sponsorów oraz państwa ze wspierania ich działań. Znaczącym zagrożeniem jest pogłębianie rozwarstwienia między organizacjami małymi a tymi, które osiągnęły w swoim rozwoju masę krytyczną, która pozwala im funkcjonować samodzielnie i przejmować większość dostępnych dla całego sektora środków. Większość podkarpackich organizacji pozarządowych profesjonalizuje jednak swoje działania i świadoma jest konieczności podnoszenia jakości poprzez wykorzystanie wyspecjalizowanych kadr. Źródło: Regionalny Plan Działania na Rzecz Rozwoju Ekonomii Społecznej w Województwie Podkarpackim na lata 2012-2020. J. Przewłocka Polskie organizacje pozarządowe 2010. Najważniejsze pytania, podstawowe fakty. Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020 http://monitoruj.podkarpackie.pl/spo%c5%82ecze% C5%84stwo-obywatelskie.html 9
INKUBATORY TRŹECIEGO SEKTORA Czynne pon. - pt. 10.00-18.00 ITS w Jaśle Ul. Czackiego 13 38-200 Jasło kom. 600 905 956 Opiekun: Paweł Duży e-mail: p.duzy@akademiaobywatelska.eu ITS w Tarnobrzegu ul. 11-go listopada 8a 39-400 Tarnobrzeg kom. 600 906 557 Tel. 15 801 28 60 Opiekun: Elwira Żmuda e-mail: e.zmuda@akademiaobywatelska.eu ITS w Rzeszowie ul. Hetmańska 4/9 i 11 35-045 Rzeszów tel./fax 17 740 38 76 kom. 660 513 557 Opiekun: Wojciech Jarosz e-mail: w.jarosz@akademiaobywatelska.eu rzeszow@energiango.pl ITS w Cieszanowie ul. Sobieskiego 8 37-611 Cieszanów tel./fax 16 631 71 29 kom. 600 801 750 Opiekun: Barbara Broź e-mail: b.broz@akademiaobywatelska.eu cieszanow@energiango.pl ITS w Przecławiu ul. Rynek 2 39-320 Przecław Kom. 600 905 956 Opiekun: Paweł Duży e-mail: p.duzy@akademiaobywatelska.eu Czynne pierwsze środy miesiąca YOUR LOGO HERE