DZIENNIK USTAW Z 2003 R. NR 159 POZ. 1540 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU 1) z dnia 4 czerwca 2003 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: cukiernik, mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim, ogrodnik, operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, piekarz, rolnik, rybak śródlądowy, rzeźnik-wędliniarz, technik agrobiznesu, technik hodowca koni, technik inżynierii środowiska i melioracji, technik mechanizacji rolnictwa, technik ogrodnik, technik pszczelarz, technik rolnik, technik rybactwa śródlądowego, technik technologii żywności i technik żywienia i gospodarstwa domowego (Dz. U. z dnia 12 września 2003 r.) Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, z późn. zm. 2) ) zarządza się, co następuje: 1. 1. Określa się podstawy programowe kształcenia w następujących zawodach objętych klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, stanowiącą załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. Nr 63, poz. 571): 1) cukiernik - symbol cyfrowy 741[01]; 2) mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych - symbol cyfrowy 723[03]; 3) monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim - symbol cyfrowy 723[05]; 4) ogrodnik - symbol cyfrowy 611[01]; 5) operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego - symbol cyfrowy 827[01]; 6) piekarz - symbol cyfrowy 741[02]; 7) rolnik - symbol cyfrowy 613[01]; 8) rybak śródlądowy - symbol cyfrowy 615[01]; 9) rzeźnik-wędliniarz - symbol cyfrowy 741[03]; 10) technik agrobiznesu - symbol cyfrowy 341[01]; 11) technik hodowca koni - symbol cyfrowy 321[01]; 12) technik inżynierii środowiska i melioracji - symbol cyfrowy 311[19]; 13) technik mechanizacji rolnictwa - symbol cyfrowy 311[22]; 14) technik ogrodnik - symbol cyfrowy 321[03]; 15) technik pszczelarz - symbol cyfrowy 321[04]; 16) technik rolnik - symbol cyfrowy 321[05]; 17) technik rybactwa śródlądowego - symbol cyfrowy 321[06]; 18) technik technologii żywności - symbol cyfrowy 311[36]; 19) technik żywienia i gospodarstwa domowego - symbol cyfrowy 512[04]. 2. Podstawy programowe, o których mowa w ust. 1, stanowią załączniki nr 1-19 do rozporządzenia. 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 1) Minister Edukacji Narodowej i Sportu kieruje działem administracji rządowej - oświata i wychowanie, na podstawie 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Edukacji Narodowej i Sportu (Dz. U. Nr 97, poz. 866). 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320, z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 i Nr 144, poz. 1615, z 2002 r. Nr 41, poz. 362, Nr 113, poz. 984, Nr 141, poz. 1185 i Nr 200, poz. 1683 oraz z 2003 r. Nr 6, poz. 65, Nr 128, poz. 1176 i Nr 137, poz. 1304. (Załączniki do rozporządzenia stanowią oddzielny załącznik do niniejszego numeru)
Załącznik nr 13 Zawód: technik mechanizacji rolnictwa SYMBOL CYFROWY 311[22] PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK MECHANIZACJI ROLNICTWA I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: 1) określać znaczenie techniki w rolnictwie; 2) analizować i oceniać wpływ warunków przyrodniczych na zastosowania techniki rolniczej; 3) wykonywać i odczytywać szkice, rysunki wykonawcze i złożeniowe; 4) posługiwać się podstawowymi przyrządami pomiarowymi i dobierać właściwe techniki pomiarowe; 5) wykonywać podstawowe czynności obróbki ręcznej i mechanicznej metali; 6) wykonywać podstawowe czynności kowalskie z elementami obróbki cieplnej; 7) wykonywać połączenia lutowane, spawane i klejone; 8) obsługiwać, eksploatować i naprawiać narzędzia, maszyny i urządzenia stosowane w produkcji roślinnej i zwierzęcej; 9) diagnozować stan techniczny maszyn i pojazdów rolniczych; 10) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej; 11) prowadzić uproszczoną rachunkowość; 12) dobierać i stosować specjalistyczne programy komputerowe wspomagające technikę rolniczą; 13) rozwiązywać problemy w twórczy sposób; 14) samodzielnie podejmować decyzje; 15) organizować pracę własną i zespołu pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem; 16) przystosowywać się do nowych zadań, 17) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy i z klientami; 18) prowadzić negocjacje; 19) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy; 20) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, 21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności; 22) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy; 23) poszukiwać miejsca pracy jako przedsiębiorca lub pracownik najemny; 24) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników; 25) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego; 26) prowadzić i obsługiwać pojazdy silnikowe w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości". B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu: 1) zainteresowania techniczne; 2) szybkie reagowanie na bodźce zewnętrzne; 3) koncentracja i podzielność uwagi. 2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z organizowaniem i kontrolą przebiegu procesów pracy w produkcji rolniczej oraz eksploatacją i naprawą pojazdów, maszyn i urządzeń rolniczych. 3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa może podejmować pracę w przedsiębiorstwach technicznej obsługi wsi i rolnictwa. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. 4. Zawód technik mechanizacji rolnictwa jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym wstępną specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: eksploatacji sprzętu rolniczego, diagnostyki i naprawy sprzętu rolniczego, organizacji obrotu sprzętem rolniczym, naprawy i eksploatacji maszyn melioracyjnych, instalacji technicznych w budownictwie wiejskim. 5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa powinna posiadać następujące pracownie:
1) podstaw techniki rolniczej; 2) silników i pojazdów; 3) maszyn i urządzeń rolniczych; 4) eksploatacji i napraw; 5) ekonomiczną. Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w: 1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę; 2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe; 3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty. Pracownie: podstaw techniki rolniczej, silników i pojazdów, maszyn i urządzeń rolniczych oraz eksploatacji i napraw powinny być ponadto wyposażone w: 1) przekroje, modele, atrapy i oryginalne egzemplarze pojazdów, maszyn i narzędzi rolniczych oraz ich części; 2) modele budynków inwentarskich; 3) narzędzia ślusarskie, stolarskie, blacharskie, kowalskie, skrawające, pomiarowe i traserskie; 4) próbki materiałów eksploatacyjnych; 5) normy; 6) katalogi; 7) instrukcje obsługi. Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w: 1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego; 2) poradniki; 3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej; 4) dokumenty księgowe; 5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory; 6) materiały biurowe. Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego, u pracodawców - w przedsiębiorstwach techniczno-handlowej obsługi wsi i rolnictwa prowadzących sprzedaż, naprawę i konserwację pojazdów, maszyn i urządzeń rolniczych oraz świadczących usługi mechanizacyjne, a także w indywidualnych gospodarstwach rolnych. 6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe: 1) podstawy techniki rolniczej; 2) pojazdy i środki transportowe w rolnictwie; 3) maszyny i urządzenia techniczne w rolnictwie; 4) ekonomiczny. II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %* Podbudowa programowa: gimnazjum Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawody: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim Podstawy techniki rolniczej 15 10 15 Pojazdy i środki transportowe w rolnictwie Maszyny i urządzenia techniczne w rolnictwie 15 10 15 25 25 25 Ekonomiczny 15 25 15 Razem 70** 70** 70** Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej). ** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację. III. BLOKI PROGRAMOWE BLOK: PODSTAWY TECHNIKI ROLNICZEJ 1) wykonywać proste szkice i rysunki wykonawcze części maszyn; 2) czytać dokumentację techniczną maszyn i pojazdów; 3) definiować pojęcia: materiał, półfabrykat, proces technologiczny, obróbka, zabieg; 4) wymieniać podstawowe materiały konstrukcyjne oraz ich właściwości; 5) określać przydatność różnych materiałów w technice rolniczej; 6) posługiwać się przyrządami pomiarowymi i narzędziami stosowanymi w technice rolniczej; 7) posługiwać się poradnikami, katalogami i Polskimi Normami w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu, a także układem SI; 8) wykonywać łączenie materiałów stosowanych w technice rolniczej; 9) charakteryzować metody zgrzewania materiałów; 10) dobierać i charakteryzować parametry obróbki plastycznej materiałów i stosować odpowiednie narzędzia; 11) wykonywać podstawowe prace ślusarskie; 12) określać budowę i zasady działania elementów napędów hydraulicznych; 13) analizować warunki równowagi układu sił; 14) interpretować warunki wytrzymałościowe przy rozciąganiu i ściskaniu materiałów; 15) obliczać i analizować naprężenia zmęczeniowe; 16) obliczać, dobierać i właściwie eksploatować osie, wały, łożyska, przekładnie, sprzęgła, hamulce i układy hydrauliczne; 17) definiować podstawowe pojęcia związane z elementami elektrotechniki, elektroniki i automatyki; 18) stosować układy elektroniczne w urządzeniach sterujących; 19) posługiwać się źródłami i odbiornikami prądu stałego i zmiennego; 20) obsługiwać systemy regulacyjne i zabezpieczające zasilanie prądem elektrycznym; 21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze urządzeń technicznych; 22) udzielać pomocy przedlekarskiej w przypadku porażenia prądem elektrycznym; 23) zabezpieczać urządzenia techniczne przed uszkodzeniem i pożarem. 1) rysunek techniczny; 2) materiałoznawstwo; 3) podstawy metrologii; 4) obróbka metali, w tym: blacharstwo, obróbka cieplna i plastyczna, łączenie i cięcie metali i materiałów niemetalowych; 5) obrabiarki mechaniczne; 6) części maszyn i elementy mechaniki technicznej; 7) elektrotechnika; 8) elektronika; 9) automatyka; 10) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze urządzeń technicznych; 11) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w przypadku porażenia prądem elektrycznym. BLOK: POJAZDY I ŚRODKI TRANSPORTOWE W ROLNICTWIE 1) określać budowę i działanie mechanizmów ciągnika rolniczego; 2) określać budowę i zasady działania silników spalinowych; 3) obsługiwać mechanizmy ciągnika rolniczego; 4) stosować zasady eksploatacji pojazdów rolniczych i środków transportu stosowanych w rolnictwie;
5) diagnozować stan techniczny zespołów ciągnika rolniczego; 6) dokonywać montażu i demontażu pojazdów silnikowych; 7) dokonywać weryfikacji części i zespołów ciągnika rolniczego; 8) dokonywać napraw i regulacji mechanizmów ciągnika rolniczego; 9) przystosowywać ciągnik rolniczy do prac polowych i transportowych; 10) charakteryzować rodzaje i przeznaczenie środków transportu stosowanych w rolnictwie; 11) korzystać z instrukcji obsługi i napraw, katalogu części i literatury fachowej, dotyczących pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie; 12) wykonywać planowe przeglądy i naprawy pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie; 13) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas przeglądów i napraw pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie; 14) przygotowywać ciągnik rolniczy i przyczepę do badań technicznych; 15) prowadzić dokumentację pracy pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie; 16) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami bezpieczeństwa i ochrony środowiska; 17) stosować przepisy o ruchu drogowym; 18) prowadzić i obsługiwać pojazdy silnikowe w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B; 19) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy. 1) podział ciągników rolniczych; 2) ogólna budowa ciągnika rolniczego; 3) budowa i działanie mechanizmów ciągnika rolniczego; 4) silniki spalinowe - budowa, rodzaje, zasady działania; 5) budowa i działanie układów silnika spalinowego; 6) budowa i działanie mechanizmów przenoszenia napędu; 7) instalacja elektryczna pojazdów silnikowych; 8) instalacja hydrauliczna i pneumatyczna pojazdów silnikowych; 9) obsługa i eksploatacja pojazdów silnikowych; 10) kołowy transport rolniczy; 11) rodzaje i budowa przyczep transportowych; 12) demontaż, weryfikacja, naprawa, montaż, regulacja i konserwacja zespołów i części silnika spalinowego i ciągnika rolniczego; 13) ewidencja pracy i napraw ciągnika rolniczego; 14) bezpieczeństwo i higiena pracy przy obsłudze oraz eksploatacji ciągników rolniczych i środków transportu stosowanych w rolnictwie; 15) przepisy o ruchu drogowym; 16) technika kierowania pojazdem silnikowym; 17) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy. BLOK: MASZYNY I URZĄDZENIA TECHNICZNE W ROLNICTWIE 1) wyjaśniać budowę i działanie narzędzi, maszyn oraz urządzeń technicznych stosowanych do: a) prac uprawowych i doprawiających, b) nawożenia, siewu i sadzenia roślin, c) pielęgnacji i ochrony roślin, d) zbioru oraz przetwarzania zielonek, zbóż i roślin okopowych, e) czyszczenia, suszenia, sortowania produktów rolniczych, f) obsługi zwierząt gospodarskich; 2) charakteryzować wymagania agrotechniczne, jakim powinny odpowiadać narzędzia i maszyny rolnicze; 3) ustalać właściwie parametry robocze poprzez regulację mechanizmów, maszyn i urządzeń rolniczych; 4) wykonywać czynności obsługi technicznej mechanizmów, maszyn i urządzeń rolniczych; 5) obsługiwać instalacje hydrauliczne i pneumatyczne w maszynach i urządzeniach rolniczych; 6) dobierać i zestawiać agregaty do kompleksowej mechanizacji procesów technologicznych, z uwzględnieniem siły uciągu i warunków polowych; 7) agregatować z ciągnikami rolniczymi narzędzia i maszyny zawieszane oraz przyczepiane;
8) wykonywać podstawowe prace w gospodarstwie rolnym przy pomocy agregatów ciągnikowych oraz urządzeń technicznych; 9) prowadzić dokumentację pracy maszyn rolniczych; 10) diagnozować stan techniczny mechanizmów, maszyn i urządzeń rolniczych; 11) wykrywać niedomagania w pracy maszyn rolniczych i ustalać przyczyny ich powstawania; 12) dokonywać montażu i demontażu maszyn i urządzeń rolniczych; 13) dokonywać pomiarów stopnia zużycia części maszyn i urządzeń rolniczych; 14) wykonywać czynności naprawcze oraz regulacyjne narzędzi, maszyn i urządzeń rolniczych; 15) wykonywać czynności konserwacyjne sprzętu rolniczego; 16) planować procesy przeglądów i napraw sprzętu rolniczego; 17) posługiwać się instrukcjami obsługi i napraw oraz katalogami części sprzętu rolniczego; 18) stosować zasady bezpiecznej pracy sprzętem rolniczym. 1) narzędzia i maszyny uprawowe oraz doprawiające; 2) maszyny do nawożenia; 3) maszyny do siewu i sadzenia roślin; 4) narzędzia oraz maszyny do pielęgnacji i ochrony roślin; 5) maszyny do zbioru zielonek; 6) maszyny do zbioru zbóż; 7) maszyny do zbioru roślin okopowych; 8) maszyny i urządzenia do czyszczenia, sortowania oraz suszenia produktów rolniczych; 9) urządzenia transportu wewnętrznego; 10) maszyny i urządzenia do przygotowywania oraz zadawania pasz; 11) maszyny i urządzenia do obsługi oraz pielęgnacji zwierząt gospodarskich; 12) maszyny i urządzenia do usuwania odchodów zwierzęcych; 13) rodzaje agregatów i zasady agregatowania; 14) eksploatacja agregatów w różnych warunkach polowych; 15) karty technologiczne wybranych procesów produkcji rolniczej; 16) gospodarka materiałami eksploatacyjnymi i częściami zamiennymi; 17) naprawa maszyn i urządzeń rolniczych; 18) konserwacja narzędzi i maszyn rolniczych; 19) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska przy naprawie i eksploatacji narzędzi, maszyn i urządzeń rolniczych. BLOK: EKONOMICZNY 1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne; 2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej; 3) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa; 4) analizować rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy; 5) objaśniać procesy i formy integracji międzynarodowej; 6) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską; 7) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników; 8) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe; 9) podejmować decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie i stosować efektywne strategie marketingowe; 10) przystosowywać się do nowych zadań i wprowadzania zmian; 11) objaśniać i stosować zasady i metody obsługi klienta; 12) sporządzać bilans przedsiębiorstwa; 13) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej; 14) prowadzić uproszczoną rachunkowość; 15) rozróżniać i obliczać podatki; 16) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej; 17) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych; 18) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa; 19) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;
20) stosować przepisy prawa gospodarczego, handlowego, pracy i finansowego; 21) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy. 1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne; 2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej; 3) rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy; 4) integracja międzynarodowa; 5) przedsiębiorstwo i jego działalność; 6) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie; 7) zasady i metody obsługi klienta; 8) system marketingowy w agrobiznesie; 9) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie; 10) bilans przedsiębiorstwa; 11) rachunek ekonomiczny; 12) dokumentacja działalności gospodarczej; 13) uproszczone formy rachunkowości; 14) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej; 15) strategia przedsiębiorstwa na rynku; 16) biznesplan przedsiębiorstwa; 17) wybrane zagadnienia z zakresu prawa gospodarczego, handlowego, pracy i finansowego; 18) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.