Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (712703) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1 Krajowy standard kompetencji zawodowych Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (712703) Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013 Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła ISBN 978-83-7951-000-9 (całość) ISBN 978-83-7951-195-2 (195) Nakład 1000 egz. Publikacja bezpłatna Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99 e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego 26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65 e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl 2
Spis treści 1. Dane identyfikacyjne zawodu... 4 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach... 4 1.2. Notka metodologiczna i autorzy... 4 2. Opis zawodu... 6 2.1. Synteza zawodu... 6 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu... 6 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)... 6 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu... 7 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie... 7 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji kompetencji... 8 2.7. Zadania zawodowe... 8 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych... 9 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK... 9 3. Opis kompetencji zawodowych... 10 3.1. Montowanie i uruchamianie instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych Kz1... 10 3.2. Kontrolowanie, naprawa i demontowanie instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych Kz2... 12 3.3. Kompetencje społeczne KzS... 14 4. Profil kompetencji kluczowych... 15 5. Słownik... 16 3
1. Dane identyfikacyjne zawodu 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010): 712703 Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych Grupa wielka 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 poziom 3). Grupa elementarna 7127 Monterzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 7127 Air conditioning and refrigeration mechanics). Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): Sekcja F. Budownictwo, Dział 43. Roboty budowlane specjalistyczne, Grupa 43.2 Wykonywanie instalacji elektrycznych, wodno-kanalizacyjnych i pozostałych instalacji budowlanych. 1.2. Notka metodologiczna i autorzy Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie wyników badań analitycznych na 15 stanowiskach pracy w 6 przedsiębiorstwach (średnie 1, małe 4, mikro 1, w tym handlowe 2, inne 4), przeprowadzonych w marcu i kwietniu 2013 r. Zespół Ekspercki: Jakub Kus Związek Zawodowy Budowlani w Warszawie, Mariola Berdysz Główny Urząd Nadzoru Budowlanego w Warszawie, Krzysztof Konkol Zespół Szkół Chłodniczych i Elektronicznych w Gdyni, Michał Butkiewicz Edukacja i Praca w Warszawie. Ewaluatorzy: Mirosław Jastrzębski MechVent, Spółka Jawna w Wejherowie, Zdzisław Sawaniewicz Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie. 4
Recenzenci: Marcin Kryże PHU Marpol w Luzinie, Krystyna Hejłasz Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej w Warszawie. Komisja Branżowa (zatwierdzająca): Zbigniew Bachman (przewodniczący) Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości w Warszawie, Krzysztof Baranowski Polskie Stowarzyszenie Gipsu w Warszawie, Ireneusz Goździołko Związek Zawodowy Budowlani w Warszawie. Data zatwierdzenia: 15.10.2013 r. 5
2. Opis zawodu 2.1. Synteza zawodu Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych wykonuje montaż i klimatyzacyjnych w obiektach budowlanych. 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych wykonuje montaż i klimatyzacyjnych w nowych obiektach budowlanych oraz obiektach istniejących, także instaluje: wentylatory, dmuchawy, nagrzewnice, łapacze kurzu i centrale klimatyzacyjne, czerpnie i wyrzutnie powietrza, zbiorniki wody, zawory regulacyjne, sprężarki, regulatory parametrów powietrza, urządzenia kontrolno-pomiarowe oraz klimatyzatory indywidualne. Wykonuje również podłączenia instalacji wodnej, chłodniczej, grzewczej i elektrycznej oraz izolacje termiczne, akustyczne, przeciwdrganiowe i przeciwwilgociowe układów przewodowo-instalacyjnych i urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, a także pomocnicze prace budowlane związane z montażem instalacji. Ponadto kontroluje sprawność działania instalacji oraz urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, wykonuje ich bieżącą konserwację, a także prace związane z naprawą instalacji i urządzeń, remontem, przebudową, rozbudową oraz demontażem instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych pracuje najczęściej w obiektach budowlanych będących w trakcie budowy lub obiektach użytkowanych, także na wolnym powietrzu. Podczas montażu instalacji posługuje się narzędziami ręcznymi, elektrycznymi i pneumatycznymi oraz przyrządami pomiarowymi. Monter instalacji może być zatrudniony w przedsiębiorstwie budowlanym lub instalacyjnym na stanowisku montera instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, konserwatora instalacji lub urządzeń, serwisanta producenta lub wykonawcy robót instalacyjnych. Może być również pracownikiem producenta urządzeń wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych albo prowadzić własną działalność gospodarczą. Praca montera instalacji i urządzeń może 6
przebiegać w niekorzystnych warunkach atmosferycznych, na wysokości, w wymuszonych pozycjach. Często stosuje ostre narzędzia i urządzenia wytwarzające wysoką temperaturę oraz maszyny wywołujące hałas. W trakcie wykonywania pracy narażony jest na porażenie prądem, szkodliwe działanie preparatów oraz substancji niebezpiecznych oraz choroby układu mięśniowo-szkieletowego. Monter może pracować w podstawowym wymiarze czasu pracy w systemie zmianowym lub pozostawać w gotowości na wypadek awarii i nagłych napraw. Monter pracuje najczęściej w kilkuosobowym zespole, pod nadzorem lub samodzielnie. 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu Wykonywanie zadań związanych z montażem instalacji oraz urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych wymaga dokładności, rzetelności i dbałości o czystość i porządek na stanowisku pracy. Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych musi mieć dobrą kondycję i wytrzymałość fizyczną. Powinien umieć pracować w zespole oraz mieć zdolności manualne i techniczne. W pracy montera wymagana jest również sprawność ruchowa, dobry wzrok, słuch, węch, sprawny zmysł dotyku, umiejętność rozróżniania barw oraz zdolność koncentracji i podzielność uwagi. Przeciwwskazaniem do zatrudnienia w zawodzie jest dysfunkcja układu ruchu, wzroku (zwłaszcza daltonizm), słuchu, zmysłu równowagi oraz lęk wysokości. 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych powinien posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe o kierunku budowlanym lub mechanicznym. Do wykonywania zadań typowych dla tego zawodu zatrudniane są najczęściej osoby, które ukończyły zasadniczą szkołę zawodową w zawodzie 712616 Monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych. Dla osób z wykształceniem gimnazjalnym istnieje możliwość szkolenia praktycznego (przyuczenia) na stanowisku pracy lub podczas kursu organizowanego przez ośrodki doskonalenia zawodowego. Monter powinien uczestniczyć w szkoleniach organizowanych przez zakład pracy, stowarzyszenia i organizacje branżowe, producentów materiałów instalacyjnych oraz urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Szczególnie ważne są szkolenia dotyczące stosowania nowych technologii i narzędzi pracy. 7
2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/ /walidacji kompetencji Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych uczestnicząc w kursach organizowanych przez producentów wyrobów budowlanych i urządzeń stosowanych w instalacjach wentylacji i klimatyzacji może uzyskać certyfikat montera określonego systemu wentylacji lub klimatyzacji, serwisanta lub konserwatora instalacji i urządzeń w określonej technologii. Może również uzyskiwać kwalifikacje i uprawnienia do wykonywania podstawowych robót elektrycznych, instalacyjnych (instalacji wodnych, grzewczych i chłodniczych), wykończeniowych w budownictwie, a także blacharskich, malarskich (nakładanie powłok antykorozyjnych i izolacyjnych), izolacyjnych (dźwiękochłonnych, termicznych, przeciwwilgociowych) po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej w zawodach: 712616 Monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych; 712603 Monter instalacji gazowych, albo ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego i potwierdzeniu uzyskanych kwalifikacji w systemie egzaminów zewnętrznych. Monter z wieloletnią praktyką może być zatrudniony na stanowisku doradcy techniczno-handlowego branży wentylacyjnej lub klimatyzacyjnej. 2.7. Zadania zawodowe Z1. Przygotowywanie procesu montażu i klimatyzacyjnych zgodnie z dokumentacją techniczną (niezbędne kompetencje Kz1, KzS). Z2. Wykonywanie pomocniczych robót budowlanych związanych z montażem instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych (niezbędne kompetencje Kz1, KzS). Z3. Wykonywanie montażu i klimatyzacyjnych (niezbędne kompetencje Kz1, Kz2, KzS). Z4. Kontrolowanie, obsługa i konserwacja i klimatyzacyjnych (niezbędne kompetencje Kz2, KzS). Z5. Planowanie i wykonanie napraw lub demontażu instalacji i urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (niezbędne kompetencje Kz2, KzS). Z6. Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami BHP, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz wymaganiami ergonomii (niezbędne kompetencje Kz1, Kz2, KzS). 8
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych Kz1 Montowanie i uruchamianie instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (potrzebne do wykonywania zadań Z1, Z2, Z3, Z6). Kz2 Kontrolowanie, naprawa i demontowanie instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (potrzebne do wykonywania zadań Z3, Z4, Z5, Z6). KzS Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań Z1 Z6). 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 3 właściwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 7 i jej odpowiednik w ISCED 2011). Osoba wykonująca zawód montera instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych: 1) w zakresie wiedzy: zna i rozumie podstawowe fakty, zasady i pojęcia w zawodzie montera instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz zależności pomiędzy wybranymi zjawiskami w zawodzie; zna i rozumie elementarne uwarunkowania prowadzonej działalności w branży instalacyjnej i budowlanej; 2) w zakresie umiejętności: ma umiejętności wymagane do realizacji zadań i rozwiązywania problemów poprzez wybieranie podstawowych metod, narzędzi, materiałów do montażu instalacji wentylacyjnych potrafi wykonywać zadania według ogólnej technologii i instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach; umie rozwiązywać proste problemy występujące w trakcie wykonywania zadań zawodowych, odbierać i formułować wypowiedzi, rozumie bardzo proste pisane zwroty techniczne w języku obcym. 9
3. Opis kompetencji zawodowych Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych w badaniach na stanowiskach pracy. Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z6 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1. 3.1. Montowanie i uruchomienie instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych Kz1 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z montowaniem i uruchamianiem i klimatyzacyjnych, w szczególności zna: przepisy i zasady BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska oraz wymagania ergonomii w zakresie montażu instalacji i urządzeń wentylacyjnych podstawy materiałoznawstwa w instalacjach wentylacyjnych podstawy chłodnictwa; podstawy rysunku technicznego budowlanego; podstawy elektrotechniki i elektroniki; wymagania dot. parametrów powietrza w obiektach budowlanych i ich częściach o różnym przeznaczeniu; podstawowe typy instalacji i urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz technologie ich montażu; Umiejętności wykonuje typowe prace montażowe i rozruchowe i klimatyzacyjnych według określonej instrukcji robót w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: stosować przepisy i zasady BHP, ochrony ppoż. ochrony środowiska oraz wymagania ergonomii w zakresie montażu instalacji i urządzeń wentylacyjnych zabezpieczać miejsca wykonywanych robót instalacyjnych; sporządzać zapotrzebowanie na materiały do montażu instalacji wentylacyjnych kalkulować koszty robót związanych z montażem instalacji wentylacyjnych rozpoznawać rodzaje i elementy instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz technologie ich wykonywania; posługiwać się dokumentacją montażu i uruchamiania instalacji i urządzeń wentylacyjnych 10
zasady organizacji stanowiska do montażu instalacji i urządzeń wentylacyjnych dokumentację montażu i uruchamiania instalacji i urządzeń wentylacyjnych podstawowe układy regulacji wentylacji i klimatyzacji; zasady oceny jakości montażu instalacji i urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych; zasady obliczania kosztów montażu instalacji i urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. dobierać materiały i narzędzia do montażu instalacji wentylacyjnych i instalacj posługiwać się narzędziami oraz przyrządami pomiarowymi podczas montażu instalacji wentylacyjnych i instalacj dobierać uzbrojenie oraz aparaturę kontrolno-pomiarową do montażu instalacji wentylacyjnych i instalacj wyznaczać trasę prowadzenia przewodów i miejsca montażu uzbrojenia instalacji wentylacyjnych i instalacj wykonywać połączenia rur oraz montować uzbrojenie, urządzenia i aparaturę kontrolno-pomiarową instalacji wentylacyjnych i instalacj wykonywać próby szczelności instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych; wykonywać izolacje antykorozyjne, termoizolacyjne, przeciwwilgociowe i akustyczne instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych; oceniać jakość wykonania instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych; wykonywać czynności związane z uruchamianiem i regulacją dokonywać przeglądu technicznego i klimatyzacyjnych. 11
Wykonanie zadań zawodowych Z3, Z4, Z5, Z6 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2. 3.2. Kontrolowanie, naprawa i demontowanie instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych Kz2 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z utrzymywaniem w sprawności technicznej kontrolowaniem, naprawą i demontażem instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, w szczególności zna: przepisy i zasady BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska oraz wymagania ergonomii w zakresie obsługi, naprawy i demontażu podstawy materiałoznawstwa w instalacjach wentylacyjnych podstawy rysunku technicznego budowlanego; procedury kontroli parametrów powietrza w obiektach budowlanych; podstawy technologii napraw urządzeń wentylacyjnych rodzaje instalacji, budowę urządzeń wentylacyjnych zasady organizacji prac związanych z naprawą demontażem podstawowe układy regulacji Umiejętności wykonuje typowe prace eksploatacyjne instalacji i urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych według określonego harmonogramu oraz demontuje instalacje i urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne, w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: stosować przepisy i zasady BHP, ochrony ppoż., i ochrony środowiska oraz wymagania ergonomii w zakresie obsługi, naprawy i demontażu instalacji i urządzeń wentylacyjnych przygotowywać stanowiska do wykonywania robót związanych z naprawą i demontażem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych; sporządzać zapotrzebowanie na materiały do robót związanych z naprawą i demontażem kalkulować koszty robót związanych z naprawą i demontażem rozpoznawać rodzaje i elementy i klimatyzacyjnych oraz technologie ich wykonywania; 12
zasady obliczeń kosztów napraw i demontażu instalacji i urządzeń wentylacyjnych podstawy planowania napraw metody diagnozowania nieprawidłowości pracy instalacji i urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. posługiwać się dokumentacją napraw instalacji i urządzeń wentylacyjnych dobierać materiały i narzędzia do napraw i demontażu instalacji i urządzeń wentylacyjnych posługiwać się narzędziami i przyrządami pomiarowymi w trakcie naprawy i demontażu dobierać uzbrojenie oraz aparaturę kontrolno-pomiarową do napraw instalacji i urządzeń wentylacyjnych naprawiać przewody i uzbrojenie instalacji wentylacyjnych obsługiwać aparaturę kontrolo- -pomiarową instalacji wentylacyjnych wykonywać próby szczelności instalacji po wykonanej naprawie instalacji i urządzeń klimatyzacyjnych; wykonywać izolacje antykorozyjne, termiczne, przeciwwilgociowe i akustyczne naprawianych instalacji wentylacyjnych oceniać jakość wykonanych napraw klimatyzacyjnych; wykonywać czynności związane z uruchamianiem i regulacją i klimatyzacyjnych po wykonanej naprawie; 13
dokonywać przeglądu technicznego instalacji i urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych po wykonanej naprawie; demontować instalacje i urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne. Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS. 3.3. Kompetencje społeczne KzS: ponosi odpowiedzialność za montaż i klimatyzacyjnych, dostosowuje zachowanie do zmiennych warunków w środowisku pracy, pracuje częściowo samodzielnie i podejmuje współpracę w zespole monterów w zorganizowanych warunkach, ocenia swoje działania realizowane w ramach współpracy zespołowej i ponosi odpowiedzialność za ich skutki. 14
4. Profil kompetencji kluczowych Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu montera instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych przedstawia rys. 1. Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych projekt PIAAC (OECD). Rozwiązywanie problemów Współpraca w zespole Komunikacja ustna Wywieranie wpływu/przywództwo Planowanie i organizowanie pracy Sprawność motoryczna Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania Umiejętności matematyczne Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu Serie1 1 2 3 4 5 Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 712703 Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 15
5. Słownik Zawód Specjalność Zadanie zawodowe Kompetencje zawodowe Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Kompetencje kluczowe Standard kompetencji zawodowych Kwalifikacja Europejska Rama Kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Krajowy System Kwalifikacji zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją. wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych. zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego. wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych. zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję. przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji. opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce. ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości. 16