POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski

Podobne dokumenty
POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CK 472/03. Dnia 3 listopada 2004 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 416/16. Dnia 5 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 732/12. Dnia 20 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Uzasadnienie

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 163/12. Dnia 8 listopada 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca) SSA Elżbieta Fijałkowska

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Marta Romańska (sprawozdawca) SSN Karol Weitz

POSTANOWIENIE. SSN Helena Ciepła (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSA Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Jan Górowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster

POSTANOWIENIE. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Uzasadnienie

POSTANOWIENIE. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster SSA Wojciech Kościołek. Protokolant Beata Rogalska

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

Postanowienie z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 635/14. Dnia 6 sierpnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Tadeusz Żyznowski. Protokolant Maryla Czajkowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 329/13. Dnia 20 listopada 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski

POSTANOWIENIE. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Marek Sychowicz SSA Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) SSN Marek Sychowicz

POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Karol Weitz

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Strus (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Tadeusz Żyznowski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CK 280/04. Dnia 17 grudnia 2004 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Bronisław Czech SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Roman Trzaskowski

POSTANOWIENIE. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Marta Romańska SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSA Elżbieta Fijałkowska

POSTANOWIENIE. SSN Karol Weitz (przewodniczący) SSN Anna Owczarek (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 599/14. Dnia 19 czerwca 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 288/08. Dnia 23 września 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 524/09. Dnia 29 kwietnia 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 205/09. Dnia 21 stycznia 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CK 245/04. Dnia 14 grudnia 2004 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 129/09. Dnia 24 września 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 570/16. Dnia 8 czerwca 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Tadeusz Żyznowski

POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Marta Romańska (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 686/14. Dnia 24 września 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Marian Kocon (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Maria Grzelka SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSA Barbara Trębska

POSTANOWIENIE. SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CK 277/05. Dnia 25 stycznia 2006 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Postanowienie z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1092/00

Postanowienie z dnia 4 czerwca 2004 r., III CK 61/03

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Jan Górowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 159/13. Dnia 19 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Zawisza

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 314/09. Dnia 18 marca 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

POSTANOWIENIE. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Maria Grzelka (sprawozdawca) Protokolant Anna Banasiuk

POSTANOWIENIE. SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Małgorzata Manowska (przewodniczący) SSN Jacek Grela SSN Marcin Krajewski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Marta Romańska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 98/18. Dnia 20 czerwca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Katarzyna Tyczka-Rote

POSTANOWIENIE. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 683/14. Dnia 9 lipca 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 56/16. Dnia 29 września 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Helena Ciepła (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 207/18. Dnia 6 lutego 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Krzysztof Strzelczyk

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski SSN Andrzej Wróbel (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 29/14. Dnia 8 maja 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 47/13. Dnia 9 października 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 21/14. Dnia 20 listopada 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 614/11. Dnia 29 czerwca 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 567/11. Dnia 29 listopada 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CK 356/04. Dnia 15 grudnia 2004 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Transkrypt:

Sygn. akt II CK 676/04 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 maja 2005 r. SSN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski w sprawie z wniosku E. W. przy uczestnictwie M. K., K. K. i B. B. o stwierdzenie nabycia spadku, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 6 maja 2005 r., kasacji uczestników postępowania M. K. i K. K. od postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 23 kwietnia 2004 r., sygn. akt II Ca ( ), uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego. Uzasadnienie Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2003 r. Sąd Rejonowy w P. stwierdził, że spadek po H. K. zmarłym dnia 25 maja 1994 r. w P. na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 19 marca 1994 r. nabyli: córka E. W. w ½ części i synowie M. K. i B. K. po ¼ części. Sąd ustalił, że zmarły w dniu 25 maja 1991 r. w P. spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim z M. K. z domu P., która zmarła w dniu 29 grudnia 1997 r. Był ojcem trojga dzieci: M. K., B. K. i E. z K. W. Nie miał dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych. Syn Spadkodawcy B. K. zmarł 23 lutego 2000 r. pozostawiając jako spadkobierców ustawowych żonę B. B. i syna K. K. W skład spadku nie wchodzi gospodarstwo rolne ani wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Spadkodawca H. K. pozostawił testament własnoręczny z dnia 19 marca 1991 r., otwarty i ogłoszony w Sądzie Rejonowym w P. dnia 3 marca 2002 r.

2 Rodzice spadkodawcy byli współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. przy ul. G. i M.: M. K. w ¼ części, a J. K. w ¾ częściach. M. K. zmarł 5 listopada 1935 r. i spadek po nim nabyli na podstawie ustawy żona J. K. oraz dzieci H. K., F. P. i K. K. po ¼ części. J. K. zmarła 5 lipca 1976 r., a spadek po niej na podstawie testamentu nabył w całości syn H. K. Udział w nieruchomościach położonych w P. stare miasto, tom 14 k. 398 położonych przy ul. G. i M. nabyty przez spadkodawcę w drodze dziedziczenia po rodzicach wynoszący 14/16 części wyczerpuje cały spadek. Nieruchomość ta jest zabudowana dwoma budynkami o charakterze mieszkalno - usługowym w zabudowie bliźniaczej. Jedna kamienica zlokalizowana jest przy ul. G., a druga stanowiąca jej lustrzane odbicie przy ul. M. Oba budynki łączy klatka oficyn w podwórzu. Wartość rynkowa części nieruchomości zabudowanej kamienicą położoną przy ul G. na dzień sporządzenia testamentu wynosiła 670 830 000 zł, a wartość rynkowa części nieruchomości z kamienicą przy ul. M. wynosiła 308 509 000 zł. Spadkodawca był z zawodu farmaceutą. Przed śmiercią zamieszkiwał w P. przy ul. G. wspólnie z żoną M. K., córką E. W. i jej dwójką dzieci. H. K. utrzymywał dobre kontakty z wszystkimi dziećmi i nie było pomiędzy nimi konfliktów. Obie części nieruchomości, tj. kamienica usytuowana przy ul G. i kamienica usytuowana przy ul. M., były dla spadkodawcy równoważne. H. K. prosił o pomoc w zredagowaniu testamentu B. P. Powiedział jej, że cześć nieruchomości od G. ma objąć córka, a cześć od M. synowie w częściach równych. Spadkodawca rozmawiał też z córką E. W. na temat losów jego majątku po śmierci. Powiedział jej, że ma otrzymać kamienicę od ulicy G., a jej bracia kamienicę od ulicy M. po połowie. Wspomniał również raz lub dwa, że po śmierci jego dzieci każde z wnuków będzie miało po ćwiartce kamienicy. Sąd Rejonowy wskazał, że ważność testamentu własnoręcznego spadkodawcy z dnia 19 marca 1991 r. nie była kwestionowana ani przez wnioskodawczynię, ani przez uczestników i nie budziła wątpliwości Sądu. Kwestią sporną stała się natomiast interpretacja ostatniej woli spadkodawcy w zakresie wielkości udziałów, jakie miały przypaść spadkobiercom testamentowym. Podkreślił, że spadkodawca w testamencie ustanowił dzieci swoimi spadkobiercami, a zatem powołał je do spadku, lecz nie wskazał wprost ich udziałów. Zauważył, że spadkobiercy testamentowi dziedziczą spadek w częściach równych (art. 960 k.c.), gdy wielkość udziałów nie da się ustalić w drodze wykładni testamentu.

3 Sąd pierwszej instancji podniósł, że gdyby sporządzając testament H. K. poprzestał na rozporządzeniu, że powołuje do spadku swoje dzieci, to te dziedziczyłyby po jednej trzeciej części. Testator jednak w końcowej części testamentu wyraził wolę aby córka E. objęła w posiadanie część nieruchomości stanowiącej kamienicę wraz z oficyną przy ul. G., a synowie M. i B. kamienicę przy ul. M., każdy z nich po połowie tzn. w częściach równych. Odwołując się do cech testatora i do dobrych wzajemnych kontaktów pomiędzy ojcem i dziećmi przyjął, że spadkodawca w testamencie wyraził wolę, aby córka dziedziczyła po nim udział w ½ części, a synowie udziały po ¼ części. Podkreślił przy tym, że za taką interpretacją przemawiało życzenie spadkodawcy wyrażone wobec osób trzecich, aby w przyszłości każdy z wnuków otrzymać mógł po ćwiartce kamienicy (każde z dwojga dzieci córki i każde z dzieci synów). Wyraził w końcu przekonanie, że ustalenie udziałów w spadku zgodnie z regułą wyrażoną w art. 961 k.c. w oparciu o opinię biegłego, w części około 4/6 (68,5%) E. W. i po 1/6 (15,75%) B. K. i M. K. przekreślałoby wolę spadkodawcy. Od postanowienia tego apelację wnieśli uczestnicy, którą Sąd Okręgowy oddalił postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2004 r. Sąd ten przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i podzielił jego argumentację prawną. Dodatkowo powołał wyrażony w doktrynie pogląd, zgodnie z którym rzeczywistą wolę spadkodawcy należy ustalić z uwzględnieniem wszelkich okoliczności, które mogą być w tym pomocne oraz, że należy brać pod uwagę nie tylko sformułowania zawarte w testamencie, ale także wszelkie okoliczności zewnętrzne. Jednocześnie stwierdził, że spadkodawca rozporządził częścią nieruchomości z kamienicą przy ul. G. na rzecz wnioskodawczyni a kamienicą przy ul. M. na rzecz jej braci po połowie. Uczestnicy M. K. i K. K. w kasacji opartej na podstawie naruszenia prawa materialnego, tj. art. 948 k.c. oraz na naruszeniu przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 k.p.c. i 328 k.p.c., wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia przez stwierdzenie, że spadek na podstawie testamentu z dnia 19 marca 1991 r. nabyły dzieci w częściach równych tj. po 1/3 części, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy zważył, co następuje: W wyniku rozpoznania kasacji nie można wzruszyć orzeczenia w części niezaskarżonej. W części zaskarżonej Sąd Najwyższy z urzędu bierze tylko pod uwagę nieważność postępowania, a poza tym jest związany wskazanymi podstawami kasacyjnymi i podniesionymi na ich poparcie zarzutami. Ponieważ wśród nich znalazł się

4 także zarzut, że przekonanie testatora o równoważności i jednakowej wartości obu kamienic nie mogło stanowić podstawy.. do przydania wnioskodawczyni połowy udziału w spadku, a jego uwzględnienie mogło także pogorszyć położenie procesowe skarżących, wystąpiła kwestia, czy w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku w postępowaniu kasacyjnym obowiązuje zakaz reformationis in peius. Sąd stwierdza nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali uczestnicy, jak również w ten sam sposób rozstrzyga o wysokości ich udziałów (art. 677 1 k.p.c.). Z tego względu w takiej sprawie sąd drugiej instancji nie jest związany zakresem żądań uchylenia lub zmiany zaskarżonego postanowienia na niekorzyść uczestnika postępowania, który wniósł apelację. W razie częściowego zaskarżenia takiego orzeczenia sąd odwoławczy, stwierdzając jego wadliwość oraz brak podstaw do jego zmiany uchyla je w całości (por. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 października 1973 r., III CZP 113/73, OSNCP 1974, nr 9, poz. 144). Odpowiednie stosowanie w postępowaniu kasacyjnym przepisów o postępowaniu apelacyjnym (art. 393 19 k.p.c.) oznacza, że niektóre z nich znajdują zastosowanie wprost bez.żadnych modyfikacji i zabiegów adaptacyjnych, inne tylko pośrednio, a więc z uwzględnieniem konstrukcji i odrębności postępowania, w którym znajdują zastosowanie, a jeszcze inne nie będą mogły być wykorzystywane w żadnym zakresie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1975 r., I CO 9/75, OSNCP 1976, nr 10, poz. 219). Z zasady dyspozycyjności wynika prawo strony do sformułowania zarzutów kasacyjnych. Wybór ten dotyczy zarówno rodzaju jak i ich zakresu. Jeżeli w kasacji zostanie wyartykułowany zarzut mogący pogorszyć położenie skarżącego, to powinien on zostać rozpoznany w postępowaniu kasacyjnym, jeżeli podlegałby rozpoznaniu w postępowaniu apelacyjnym, bez względu na zakaz reformationis in peius Trzeba podzielić wyrażony wyżej pogląd, że treść art. 677 1 k.p.c. oraz charakter postępowania o stwierdzenie nabycia spadku wyłączają w tym postępowaniu ten zakaz (art. 384 k.p.c.). Przystępując do oceny zarzutu naruszania art. 233 1 k.p.c. należy zauważyć, że Sąd pierwszej instancji wyraźnie ustalił, że spadkodawca w testamencie nie wskazał wprost udziałów spadkobierców. Wprawdzie określił wartość części nieruchomości spadkowej zabudowanej kamienicą przy ul. G. na kwotę 670 830 000 zł, a wartość części nieruchomości spadkowej przy ul. M. także zabudowanej budynkiem mieszkalno usługowym na kwotę 308 569 000, niemniej w drodze wykładni testamentu przyjął, że

5 spadkodawca rozporządził jednak ułamkowymi udziałami w spadku i w związku z czym wartość tych składników majątkowych wyczerpujących cały spadek nie miała dla rozstrzygnięcia sprawy większego znaczenia. Tymczasem Sąd Okręgowy, co trafnie podnieśli skarżący, z jednej strony przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, a z drugiej w sposób sprzeczny z nimi stwierdził, że z treści testamentu wynika, iż wolą testatora było, aby wnioskodawczyni otrzymała kamienicę przy ul. G., a jej bracia po połowie drugiej. Ustalenie to wskazuje na to, że spadkodawca rozporządził tylko przedmiotami należącymi do spadku i to w zakresie w jakim był ich właścicielem, a nie ułamkowymi udziałami w spadku. Trzeba więc zgodzić się ze skarżącymi, że Sąd drugiej instancji popadł przy konstruowaniu podstawy faktycznej orzeczenia w wewnętrzną sprzeczność, co stanowi rażące naruszenie powołanych w kasacji przepisów procesowych (art. 233 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c.). Uchybienie to niewątpliwie miało wpływ na wynik sprawy, bo przy ustaleniu, że spadkodawca rozporządził poszczególnymi przedmiotami wyczerpującymi cały spadek miałby w sprawie zastosowanie art. 961 zdanie drugie k.c. W takim wypadku dla ustalenia udziałów poszczególnych spadkobierców niezbędne byłoby wyliczenie wartości praw majątkowych przeznaczonych dla poszczególnych spadkobierców i porównanie ich z wartością całego spadku. Uzyskane w ten sposób ułamki określiłyby wielkość udziałów poszczególnych spadkobierców (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1985 r., III CRN 10/85, niepubl.). Wykazanie podstawy naruszenia przepisów prawa procesowego zwalniało w zasadzie Sąd Najwyższy od rozważania zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego. Można jednak zauważyć, że z art. 960 k.c. wynika, iż gdy spadkodawca powołuje do spadku więcej niż jedną osobę powinien określić udziały spadkobierców, gdyż w przeciwnym wypadku dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli jednak w treści testamentu zawarte są pewne wskazówki co do udziałów poszczególnych spadkobierców należy rozstrzygnąć, czy w drodze wykładni testamentu da się ustalić jaka w tej materii była rzeczywista wola spadkodawcy. Z dyrektywy zawartej w art. 948 1 k.c. wynika bowiem wprost, że przy tłumaczeniu treści testamentu należy dążyć do zapewnienia możliwie pełnego i wiernego urzeczywistnienia ostatniej woli spadkodawcy. Właściwa, jako wynikająca z teorii woli, jest metoda subiektywno- indywidualna wykładni testamentów. Taki wybór wartości w procesie interpretacji wynika z tego, że testament jest jednostronną czynnością prawną, nie skierowaną do określonego adresata, a zatem nie zachodzi potrzeba ochrony drugiej strony, bo jej nie ma. Z tego

6 względu dla wykrycia rzeczywistej woli spadkodawcy mogą mieć znaczenie okoliczności w jakich testament został sporządzony (por postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2001 r., II CKN378/00 niepubl. i z dnia 22 grudnia 1997 r., II CKN 542/97, OSNC 1998, nr 7-8, poz. 118). Wykładnia testamentu ma jednak na celu usunięcie niejasności i nie może prowadzić do modyfikacji jego treści (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00, OCNC 2002, nr 1, poz. 14). Przedmiotem więc interpretacji może być tylko to co znalazło się choćby w sposób nieporadny i niejasny w treści testamentu. W drodze interpretacji nie można uzupełnić treści testamentu, tj. wywieść tego co testament nie zawiera. Okoliczności złożenia testamentu uwzględnia się więc przy wykładni testamentu i można je dowodzić wszelkimi środkami dowodowymi. Nie są one jednak samoistnym przedmiotem wykładni, bo nie jest to testament. Nie można więc za pomocą tych środków ustalić tego czego treść testamentu nie zawiera (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2002 r., IV CKN 1587/00 niepubl.) Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozporządzenia spadkodawcy i nadać mu rozsądną treść (interpretatio in favorem tetamenti). Artykuł 960 k.c. stanowi ustawowe uzupełnienie treści testamentu przez wskazanie, że w braku określenia udziałów spadkowych w testamencie współspadkobiercy dziedziczą spadek w częściach równych. Określenie wielkości udziałów przez spadkodawcę w jakikolwiek sposób wyłącza stosowanie tego przepisu. Określenia nieprecyzyjne podlegają natomiast wykładni w zasygnalizowany sposób. Skoro udział spadkodawcy w przedmiotowej nieruchomości wyczerpywał cały spadek, to w drodze wykładni trzeba rozstrzygnąć jaki charakter miało postanowienie o objęciu w posiadanie przez córkę części nieruchomości z kamienicą przy ul. G. i synów części nieruchomości z kamienicą przy ul. M. Z przytoczonych względów kasja uległa uwzględnieniu (art. 393 13 k.p.c. w zw. art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98).