ZAWÓR KULOWY TYPU TOP-ENTRY. Seria T2. Instrukcja instalacji, konserwacji i obsługi 1 T 70 pl Wydanie 1/06

ZAWÓR KULOWY TYPU TOP-ENTRY Seria T2 Instrukcja instalacji, konserwacji i obsługi 1 T 70 pl Wydanie 1/06

2 Spis treści: 1 UWAGI OGÓLNE... 3 1.1 Zakres podręcznika... 3 1.2 Opis zaworu... 3 1.3 Oznakowanie zaworu... 3 1.4 Specyfikacje techniczne... 3 1.5 Certyfikaty dla zaworu... 4 1.6 Oznakowanie CE... 4 1.7 Recykling i utylizacja... 4 1.8 Środki ostrożności... 4 2 TRANSPORT, ODBIÓR MAGAZYNOWANIE... 4 3 INSTALACJA I EKSPLOATACJA... 5 3.1 Uwagi ogólne... 5 3.2 Instalacja rurociągu... 5 3.3 Siłownik... 6 3.4 Przekazanie do eksploatacji... 6 3.4.1 Przed przekazaniem do eksploatacji... 6 4 SERWISOWANIE... 6 4.1 Uwagi ogólne... 6 4.2 Wymiana szczeliwa dławika... 6 4.3 Naprawa zaci t ego lub zakleszczonego zaworu bez usuwania go z ruroci gu... 7 4.4 Odłączanie siłownika serii B... 7 4.5 Wyjmowanie zaworu z rurociągu... 7 4.6 Rozbieranie zaworu... 7 4.7 Oględziny części rozebranego zaworu... 8 4.8 Ponowny montaż zaworu... 9 5 TESTOWANIE ZAWORU... 10 6 INSTALOWANIE SIŁOWNIKA... 10 6.1 Uwagi ogólne... 10 6.3 Instalacja siłownika serii B1C...11 6.4 Instalacja siłownika serii B1J...11 6.5 Instalacja siłowników innych marek...11 7 WADLIWE DZIAŁANIE... 12 8 NARZĘDZIA... 12 9 ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH... 12 10 RYSUNEK ZŁOŻENIOWY ORAZ WYKAZ CZĘŚCI ZAMIENNYCH... 13 11 WYMIARY I WAGI... 14 12 OZNACZENIA KODOWE TYPU... 15 NA WSTĘPIE PROSIMY O PRZECZYTANIE NINIEJSZEJ INSTRUKCJI! Niniejsza instrukcja dotyczy bezpiecznej obsługi siłownika i jego użytkowania. Jeśli potrzebują Państwo dodatkowej pomocy, prosimy o kontakt z producentem lub z jego przedstawicielem. Adresy i numery telefonów zostały podane na tylnej okładce. NALEŻY ZACHOWAĆ NINIEJSZĄ INSTRUKCJĘ! Niniejsza instrukcja może ulec zmianie bez powiadomienia. Wszystkie znaki handlowe są własnością ich odpowiednich właścicieli.

3 1 UWAGI OGÓLNE 1.1 Zakres podręcznika Niniejszy podręcznik dostarcza istotnych informacji dla użytkowników zaworów kulowych serii T2. W celu uzyskania dalszych informacji na temat siłowników i innych akcesoriów, o których w niniejszym podręczniku wspomniano jedynie pokrótce, proszę odnieść się do poszczególnych instrukcji instalacji, eksploatacji i konserwacji tychże urządzeń i akcesoriów. UWAGA: Ponieważ użycie zaworu przypisane jest do określonych zastosowań, podczas ich doboru pod uwagę należy wziąć szereg czynników. Dlatego też, pewne sytuacje, w których zawory są używane wykraczają poza zakres niniejszego podręcznika. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z użyciem lub zastosowaniem zaworu, należy skontaktować się z firmą Metso Automation celem uzyskania dokładniejszych informacji. 1.2 Opis zaworu Zawór kulowy z serii T2 posiada k o łn ie r z l ub k o ń ce spawal an ic ze, konstrukcję korpusu typu top-entry, jednoczęściowy korpus oraz jednoczęściową kulę i trzonek wsparte na łożysku. Zawór serii T2 przeznaczony jest do zastosowań kontrolnych lub odcinających. Rys. 1 Budowa zaworu serii T2 1.3 Oznakowanie zaworu Oznakowanie korpusu jest na nim odlane lub wytłoczone. Płytka identyfikacyjna znajduje się (Rys. 2) na kołnierzu zaworu lub na korpusie zaworu. Płytki identyfikacyjne posiadają następujące oznakowania: 1. Materiał korpusu 2. Materiał trzonka 3. Materiał obramowania 4. Materiał gniazda 5. Maksymalne i minimalne temperatury pracy 6. Maksymalne ciśnienie odcięcia, różnica ciśnień / temperatura 7. Klasa ciśnieniowa 8. Kodowe oznaczenie typu 9. Seryjny numer producenta 10. Kod identyfikacyjny zaworu Rys. 2 Tabliczka identyfikacyjna 1.4 Specyfikacje techniczne Długość od lica do lica: ASME B.16.10 Klasa korpusu: ASME klasa 900, 1500 Maks. dyferencjał ciśnień: patrz: Rys. 3 Zakres temperatur dla korpusu: patrz: Rys. 3 i 4 Kierunek przepływu: zależny od konfiguracji gniazda kuli Szczelność: z miękkim gniazdem ISO 5208, Szczelność: B Wymiary: patrz: Rozdział 11 Waga: patrz: Rozdział 11 Ciśnienie (bar) Pressure (bar) Rys. 3 Rys. 4 (1) (2) (5) (7) (8) ATTENTION : READ INSTRUCTIONS BEFORE INSTALLATION OR SERVICING. CONTACT METSO AUTOMATION FOR COPY. BODY SHAFT T max MAX. OPER. ps RATING TYPE at TRIM SEAT T min No. (3) (4) (6) (9) (10) Ciśnienie (bar) Pressure (bar) Temperatura Temperature ( F) Krzywe ciśnienia/temperatura korpusu zaworu CF8M Krzywe ciśnienia/temperatur korpusu zaworu, WCB MOD MADE BY METSO AUTOMATION 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 260 3600 240 3400 220 3200 3000 200 180 2800 2600 160 ASME 2400 1500 2200 140 2000 120 1800 100 ASME 1600 900 1400 80 1200 1000 60 800 40 600 400 20 200 0 0 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 Temperatura Temperature ( C) ( C) 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 0 Temperatura Temperature ( F) ( F) 100 200 300 400 500 600 700 800 ASME 900 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 Temperatura Temperature ( C) ( C) ASME 1500 3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 xxxx Pressure Ciśnienie (psig) (psig) Pressure Ciśnienie (psig) (psig)

4 1.5 Certyfikaty dla zaworu Certyfikat szczelności oraz certyfikat EN/DIN 50049 3.1 dla korpusu zaworu i pokrywy mogą zostać udostępnione na życzenie. 1.6 Oznakowanie CE Zawór spełnia wymagania Dyrektywy Europejskiej 97/ 23/EC odnoszącej się do sprzętu ciśnieniowego, oraz został oznakowany zgodnie z tą Dyrektywą. 1.7 Recykling i utylizacja Większość części zaworu można poddać recyklingowi, pod warunkiem, że zostały uprzednio posortowane pod kątem materiału. Większość części posiada oznakowanie materiałowe. Wraz z zaworem dostarczana jest lista materiałowa. Dodatkowo u producenta dostępne są oddzielne instrukcje dotyczące recyklingu i utylizacji. Za opłatą możliwe jest również zwrócenie zaworu do producenta w celu recyklingu i utylizacji. 1.8 Środki ostrożności Nie należy przekraczać ograniczeń technicznych zaworu! Przekroczenie ograniczeń zaznaczonych na zaworze może spowodować uszkodzenie i doprowadzić do niekontrolowanego wyzwolenia ciśnienia, co, z kolei może spowodować uszkodzenie ciała lub mienia. Nie należy rozbierać zaworu ani demontować go rurociągu, gdy znajduje się on pod ciśnieniem! Rozbieranie lub demontowanie zaworu pod ciśnieniem wywoła niekontrolowane wyzwolenie ciśnienia. Zawsze należy odizolować odpowiednią część rurociągu, zwolnić ciśnienie z zaworu i usunąć medium przed rozebraniem zaworu. Należy zwrócić uwagę na rodzaj używanego medium oraz zabezpieczyć personel i środowisko pracy przed ewentualnymi szkodliwymi lub trującymi substancjami. Należy się również upewnić, że żadne medium nie dotrze do rurociągu w trakcie konserwacj i zaworu. W przeciwnym razie może dojść do uszkodzenia ciała lub mienia. Należy uważać na ruch trący kuli! Nie wolno zbliżać rąk, innych części ciała, ani żadnych narzędzi, czy innych przedmiotów do otwartego kanału przepływu. W rurociągu nie należy zostawiać żadnych obcych przedmiotów. Gdy zawór jest uruchomiony, kula działa jak urządzenie tnące. Celem przeprowadzenia konserwacji zaworu, należy zamknąć i odłączyć ciśnienie zasilające siłownik. W przeciwnym razie może dojść do uszkodzenia ciała lub mienia. Należy uważać na emisję hałasu! Zawór w rurociągu może wytwarzać hałas. Poziom hałasu zależny jest od zastosowania zaworu. Można go zmierzyć lub wyliczyć przy pomocy oprogramowania Metso Automation Nelprof. Należy przestrzegać stosownych przepisów dotyczących emisji hałasu. Należy zachować środki ostrożności względem temperatur ekstremalnych! Korpus zaworu może być bardzo zimny lub bardzo gorący podczas użytkowania. Należy zabezpieczyć personel pracowniczy przed oparzeniami i urazami wywołanymi przez niską temperaturę. Podczas przenoszenia zaworu lub jego zespołu należy mieć na uwadze jego ciężar! Nigdy nie należy podnosić zaworu podtrzymując go za siłownik, nastawnik, wyłącznik krańcowy lub ich instalację rurową. Pasy podnoszące należy solidnie umocować wokół korpusu zaworu (patrz: Rys. 5). Spadające części urządzenia mogą spowodować uszkodzenia ciała lub mienia. Wagi zostały podane w Rozdziale 11. Podczas obsługi zaworów tlenowych oraz przy ich serwisowaniu należy przestrzegać odpowiednich procedur. 2 TRANSPORT, ODBIÓR MAGAZYNOWANIE Przed rozpoczęciem użytkowania należy sprawdzić zawór oraz urządzenia towarzyszące pod kątem ewentualnych uszkodzeń, do jakich mogło dojść w trakcie transportu. Zawór należy przechowywać z należną ostrożnością. Zalecamy magazynowanie w zamkniętym i suchym pomieszczeniu. Nie należy zdejmować zabezpieczeń kanału przepływu, aż do momentu instalacji zaworu. Tuż przed instalacją należy ustawić zawór w pożądanej pozycji. Jest on zazwyczaj dostarczany w pozycji otwartej. Rys. 5 Podnoszenie zaworu

5 3 INSTALACJA I EKSPLOATACJA 3.1 Uwagi ogólne Należy zdjąć zabezpieczenia otworu przepływu i sprawdzić, czy przestrzeń wewnątrz zaworu jest czysta. W razie konieczności należy zawór przeczyścić. 3.2 Instalacja rurociągu Podczas przenoszenia zaworu lub jego zespołu należy mieć na uwadze jego ciężar! 3.2.1 Montaż zaworu z końcem spawalniczym Zawory montuje się w rurociągu przy zastosowaniu standardowych metod spawalniczych. Podczas spawania lub wyżarzania złączy, należy się upewnić, że temperatura korpusu z tworzywa PTFE lub gumowych uszczelnień nie przekracza dozwolonej temperatury dla tego rodzaju materiałów uszczelnieniowych, np. 120 C. Niepożądanemu wzrostowi temperatury można zapobiec owijając korpus w trakcie spawania mokrą tkaniną ochronną. (patrz: rys.7), UWAGA: Należy używać śrub, nakrętek i uszczelek, identycznych do tych złączy, które zostały użyte w innych częściach rurociągu. Podczas umieszczania zaworu pomiędzy kołnierzami, należy uważnie wypośrodkować uszczelki kołnierzy. UWAGA: Nie należy korygować braku osiowości rurociągu poprzez dokręcanie śrub kołnierza lub jego spawanie. Przed zamontowaniem zaworu należy starannie przepłukać lub przedmuchać rury. Zanieczyszczenia, piasek oraz kawałki elektrod spawalniczych mogą uszkodzić powierzchnię kuli zaworu i gniazda. Trzy oznakowania wskazują na otwartą-zamkniętą pozycję zaworu: wskaźnik na napędzie siłownika, rowek na końcu trzonka kuli rowek klinowy trzonka kuli Jeśli zachodzą wątpliwości, co do prawdziwości wskazań wskaźnika, należy sprawdzić wskazania rowka na końcu trzonka kuli i rowka klinowego. Zawór można montować w dowolnej pozycji. Jeśli jest to możliwe, należy montować zawór w takiej pozycji, by siłownik mógł być, w razie konieczności, odłączony bez usuwania zaworu z rurociągu. Siłownik nie może stykać się z rurociągiem, ze względu na wibracje, które mogą doprowadzić do jego uszkodzenia lub zakłócić jego pracę. Rys. 7 Korpus zaworu przykryty mokrą tkaniną ochronną podczas spawania. W razie konieczności zawory z końcami spawalniczymi wspierane są płaskimi wspornikami łukowymi od strony poddanej obróbce, lub, najlepiej, (Rys. 8) w części rurociągu sąsiadującej z zaworem. Po spawaniu należy dokładnie oczyścić i wypłukać rurociąg przed przystąpieniem do eksploatacji zaworu. Po przeprowadzeniu próby działania, zawór powinien być pozostawiony w pozycji 'Otwarty', aż do rozpoczęcia procesu użytkowania. Jeśli zawór zaciąłby się podczas pracy testowej, należy go otworzyć i przepłukać ponownie silnym strumieniem. Rys. 8 Wspieranie zaworu końca spawalniczego Rys. 6 Wspieranie zaworu

6 3.3 Siłownik UWAGA: Podczas instalacji siłownika na zaworze, należy upewnić się, że zespół zaworu funkcjonuje prawidłowo. Szczegółowe informacje na temat instalowania siłownika znajdują się w Rozdziale 6 lub w oddzielnej instrukcji dla siłownika. 4 SERWISOWANIE 4.1 Uwagi ogólne Przed rozpoczęciem czynności serwisowych należy dokładnie zapoznać się ze środkami ostrożności opisanymi w Rozdziale 1.8 Pozycja otwarcia/ zamknięcia zaworu sygnalizowana jest w następujący sposób: wskaźnikiem na siłowniku lub za pomocą rowka na końcu trzonka kuli (równoległego do otworu przepływowego kuli). Jeśli zachodzą wątpliwości, co do prawdziwości wskazań wskaźnika, należy sprawdzić pozycję kuli za pomocą rowka. Siłownik powinien być zainstalowany w taki sposób, aby zapewnić dostatecznie dużo miejsca do jego demontażu. Zaleca się skierowanie cylindra siłownika ku górze. Siłownik nie może stykać się z powierzchnią rurociągu ponieważ drgania rurociągu mogą zakłócić jego pracę. W niektórych przypadkach korzystne może być zapewnienie dodatkowej podpory dla siłownika. Dotyczy to głównie sytuacji, gdy używa się dużych siłowników, przedłużonych trzonków, lub tam gdzie występują znaczne drgania. Prosimy o kontakt z Metso Automation celem uzyskania porady. 3.4 Przekazanie do eksploatacji 3.4.1 Przed przekazaniem do eksploatacji Jeśli od instalacji do momentu przekazania do eksploatacji upłynął długi okres czasu, podczas którego przeprowadzono instalację rurociągu lub dokonano pewnych zmian, zaleca się ponownie przetestować działanie zaworu, by upewnić się, że funkcjonuje on prawidłowo. Podczas przekazania do eksploatacji zawór powinien znajdować się w pozycji w pełni Otwartej lub w pełni Zamkniętej. Każde uderzenie fali ciśnienia na zawór pozostawiony w pozycji na pół otwartej doprowadzi do uszkodzenia gniazda. Na wstępie przekazania do eksploatacji zaleca się sprawdzić stan dokręcenia szczeliwa dławika, i dokręcić je, w razie konieczności. Podczas przenoszenia zaworu lub jego zespołu należy mieć na uwadze jego ciężar! UWAGA: Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie zaworu, należy zawsze używać oryginalnych części zamiennych. Zaleca się regularne sprawdzanie szczelności szczeliwa dławika. Jeśli zawór wymaga naprawy, należy wówczas wykonać następujące czynności obsługowe. Niniejszy rozdział opisuje czynności serwisowe, które użytkownik może wykonać we własnym zakresie. Numery w nawiasach odnoszą się do numeracji spisu części oraz rysunku złożeniowego zaworu przedstawionego w rozdziale 10, o ile nie zaznaczono inaczej. UWAGA: Decydując się na wysłanie zaworu do producenta celem dokonania naprawy, nie należy go demontować. Należy go jednakże dokładnie oczyścić z medium, do którego był używany i poinformować producenta o wchodzących w grę niebezpiecznych substancjach. 4.2 Wymiana szczeliwa dławika Nie należy rozbierać zaworu ani nie wyjmować go z rurociągu, gdy znajduje się on pod ciśnieniem! Szczeliwo dławika należy wymienić, gdy wyciek nie ustępuje po dokręceniu nakrętek. Szczeliwa wykonane są z grafitu lub z PTFE. Aby wymienić szczeliwa, należy odkręcić nakrętki wspornika, zajrzeć raz jeszcze do listy części instalacyjnych, a następnie usunąć siłownik i klin z wału. Usunąć dławik. Usunąć grafitowe szczeliwo dławika za pomocą narzędzia zakończonego szpicem, np. odpowiedniego śrubokręta. Dokładnie wyczyścić wnętrze dławika i wału. W celu ułatwienia czyszczenia, można wykręcić śruby. Następnie zainstalować nowe szczeliwo dławika, bacząc, by krawędzie rowka klinowego nie uszkodziły wewnętrznej powierzchni szczeliwa. Zainstalować dławik i dokręcić momentem podanym w Tabeli 1. zainstalować siłownik.

7 Rys. 9 Instalacja szczeliwa dławika Tabela 1 Momenty dokręcania dla szczeliwa dławika z PTFE (jedynie dla celów informacyjnych) Rozmiar nakrętki Moment obrotowy, Nm 5/16 UNC 10 3/8 UNC 20 1/2 UNC 50 5/8 UNC 150 7/8 UNC 200 1 UNC 300 UWAGA: Przed zdemontowaniem uważnie zaobserwować pozycję zaworu względem siłownika oraz pozycjonera/ wyłącznika krańcowego, tak by zapewnić prawidłowe ponowne zmontowanie zespołu. Z azwyczaj najprościej jest zdemontować siłownik oraz elementy wsporne przed wybudowaniem zaworu z rurociągu. Jeżeli zespół zaworu/siłownika jest mały, lub też nie ma do niego dobrego dostępu, lepiej jest wybudować od razu cały zespół. Zamknąć i odłączyć ciśnienie zasilające napęd oraz odłączyć instalacje i przewody sterowania. Poluzować śruby wspornika. 4.3 Naprawa zaci t ego lub zakleszczonego zaworu bez usuwania go z ruroci gu Zacięcie lub zakleszczenie zaworu może być spowodowane przez zatkanie gniazda (7) oraz kuli (3) przez transportowane medium. Kulę i gniazda można oczyścić bez wyjmowania zaworu z rurociągu przekręcając kulę do pozycji częściowo otwartej i przepłukując rury. Jeżeli to nie pomoże, należy wówczas postępować zgodnie z poniższymi instrukcjami. Rys. 10 Odłączanie siłownika serii B przy pomocy ściągacza Zdementować siłownik z zaworu za pomocą ściągacza, który można zamówić u producenta. Patrz: Rozdział 8 Narzędzia Zdjąć wspornik. 4.5 Wyjmowanie zaworu z rurociągu Nie należy rozbierać zaworu, ani wyjmować go z rurociągu, gdy znajduje się on pod ciśnieniem! Należy się upewnić, że rurociąg jest pusty, że nie znajduje się pod ciśnieniem oraz, że nie przepływa przez niego żadnego medium podczas serwisowania zaworu Należy następnie ostrożnie zamocować liny, poluzować śruby mocujące kołnierz i podnieść zawór przy pomocy lin. Należy się przy tym upewnić, czy zawór jest podnoszony prawidłowo Patrz także Rys.5. 4.6 Rozbieranie zaworu Należy wyjąc zawór z rurociągu. Wyjąć siłownik, zgodnie z instrukcjami przedstawionymi w 4.4. Poluzować nakrętki dławika, nie zdejmując go jednak. Usunąć nakrętki dławika pokrywy korpusu i zdjąć pokrywę. W razie potrzeby użyć ściągacza, by uchwycić dławik. Patrz: Rys. 11. 4.4 Odłączanie siłownika serii B Podczas podnoszenia zaworu lub jego zespołu należy mieć na uwadze jego ciężar! Nie należy odłączać siłownika ze sprężyną zwrotną dopóki nacisk sprężyny nie zostanie zablokowany śrubą. Rys. 11 Zdejmowanie pokrywy korpusu

8 Zainstalować narzędzia ustalające (patrz: Rys. 12), by wypchnąć wsporne pierśc ienie gniazda lub mieszki do pozycji tylnej. Jeśli uszkodzenie jest rozległe, dane części powinny zostać wymienione. Należy sprawdzić, czy w rowku sprężynowym nie znajdują się nieczystości, które mogłyby doprowadzić do zaklinowania się pierścienia oporowego (35). Gniazdo S 64 62 63 35 7 Rys. 12 Narzędzie rozszerzające i ustalające Wyciągnąć kulę wraz z gniazdami, przy czym kula powinna znajdować się w pozycji Otwarta (patrz: Rys.13) Następnie powoli umieścić kulę na miękkiej powierzchni. Rys. 15 Gniazdo S Należy sprawdzić uszczelnienie i tylne powierzchnie pierścienia gniazda (7), pierścienia oporowego (35) oraz pierścienia typu O-ring (63). Powierzchnie uszczelnienia mogą wymagać obróbki gładkościowej. Powierzchnia uszczelnienia gniazda (7) docierana jest względem powierzchni kuli. Jeśli uszkodzenie jest rozległe, dane części powinny zostać wymienione. Należy sprawdzić, czy w rowku sprężynowym nie znajdują się nieczystości, które mogłyby doprowadzić do zaklinowania się pierścienia oporowego (35). Rys. 13 Wyciąganie kuli w celu sprawdzenia stanu łożyska, należy usunąć wszelkie możliwe pierścienie osadcze(27) i wyciągnąć tuleję łożyska z wału. Wyciągnąć pierścienie oporowe i mieszki. 4.7 Oględziny części rozebranego zaworu Gniazdo H 62 7 4.7.1 Gniazda Gniazdo T 64 62 63 35 7 Rys. 14 Gniazdo T Należy sprawdzić uszczelnienie i tylne powierzchnie pierścienia gniazda (7), pierścienia oporowego (35) oraz pierścienia typu O-ring (63). Powierzchnie uszczelnienia mogą wymagać obróbki gładkościowej. Rys. 16 Gniazdo H Należy sprawdzić powierzchnie uszczelnienia gniazda (7) oraz mieszki (62). Powierzchnie uszczelnienia mogą wymagać obróbki gładkościowej. Części głęboko uszkodzone powinny być wymienione. Sprawdzić mieszki pod kątem wszelkich nieczystości, które mogłyby wpłynąć negatywnie na działanie zaworu. Jeśli to konieczne, powierzchnia uszczelnienia gniazda (7) może zostać dotarta względem powierzchni kuli. Tylna powierzchnia gniazda (7) oraz proste krawędzie mieszków (62) mogą zachodzić na siebie. Korpus również można dotrzeć, w przypadku, gdy powierzchnia uszczelnienia jest uszkodzona.

9 4.7.2 Kula W celu oczyszczenia kuli należy unieść ją wraz z jej gniazdami, wyjąć z korpusu i umieścić na miękkiej powierzchni. Należy sprawdzić uszczelnienie oraz powierzchnie łożyska trzonka kuli. Następnie za pomocą tkaniny ściernej usunąć drobniejsze zadrapania i nieczystości. Kula może wymagać obróbki gładkościowej (patrz także Rozdział 4.6). Należy spiłować wszelkie zanieczyszczenia z rowka klinowego trzonka. Jeśli na kuli znajdują się głębokie zadrapania, należy ją wymienić. 4.7.3 Łożysko Konstrukcja standardowa Łożyska wykonane są z tworzywa PTFE i posiadają siatkę ze stali nierdzewnej. Sprawdzić pasy łożyska i wymienić w razie konieczności. Konstrukcja odporna na działanie wysokich temperatur Łożyska wykonane są ze stali nierdzewnej z twardą powłoką lub ze stopu czystego kobaltu. Wymienić w razie konieczności. 4.8 Ponowny montaż zaworu Należy przeczyścić wszystkie wewnętrzne części. Jeśli w środku znajduje się rdza, powierzchnię zardzewiałą można po oczyszczeniu spryskać środkiem antykorozyjnym. Należy sprawdzić reakcję środka antykorozyjnego na przepływające medium. Zainstalować pierwszą sprężynę na pierścieniu oporowym. KONIEC PRAWEJ SPR YNY, WYPROSTOWANY KONIEC DRUTU WSPARTY O RAMI Należy następnie nasmarować pierścienie typu O- ring, na przykład silikonem i umieścić je w odpowiednich rowkach. Umieścić pierścień oporowy, wykonany z dwóch warstw pasma PTFE, w rowku O-ring. Pasmo powinno być jedno-częściowe z przyciętymi końcami (patrz: Rys.18) Zainstalować pierścienie oporowe lub mieszki (konstrukcje C i H) w obu otworach przepływowych i docisnąć je do pozycji tylnej za pomocą ściągacza. Rys. 19 Zastosowanie ściągacza Należy utrzymać ściągacz w tej pozycji, aż do zainstalowania narzędzi ustalających. Umieścić narzędzia ustalające w odpowiedniej pozycji i docisnąć, jak pokazano na rysunku 19. Usunąć ściągacz. Wsunąć kulę wraz z łożyskiem i gniazdami do korpusu, w pozycji otwartej. Należy się przy tym upewnić, że tylna powierzchnia gniazda nie uszkodzi pierścienia oporowego podczas osuwania kuli w głąb korpusu. Patrz: Rys. 20. KONIEC LEWEJ SPR ZYNY, WYPROSTOWANY KONIEC DRUTU WEPCHNI TY W OTWÓR O POD U NA SPR YNY Rys. 17 Osadzanie sprężyny ODLEW KORPUSU Rys. 20 Osadzanie kuli w korpusie PIER CIE OPOROWY KO CE PRZYCI TE NA SKOS O-Ring ROWEK USTALAJ CY Usunąć narzędzia ustalające. Zainstalować uszczelkę pokrywy korpusu. Ta grafitowa uszczelka powinna być każdorazowo wymieniana. Rys. 18 Pierścień O-ring jako uszczelnienie tylne

10 5 TESTOWANIE ZAWORU Testowanie ciśnieniowe powinno być wykonywane z wykorzystaniem urządzeń w odpowiedniej klasie ciśnieniowej! Rys. 21 Uszczelka pokrywy korpusu Umieścić pokrywę na swojej pozycji. Jeśli szczeliwa znajdują się na swoim miejscu i są w dobrym stanie technicznym, należy ostrożnie nasunąć pokrywę, upewniając się, że rowek klinowy wału ich nie uszkodzi. Jeśli to konieczne należy wymienić szczeliwa dławika, zgodnie z zaleceniami podanymi w punkcie 2.6.12. Dokręcić nakrętki pokrywy momentami dokręcania podanymi w Tabeli 2. Dokręcać w kolejności przedstawionej na Rys. 22. Po ponownym montażu należy przeprowadzić test hydrauliczny korpusu. Test ciśnienia należy wykonać zgodnie z właściwa normą. Stosować ciśnienia wymagane przez klasę ciśnieniową lub odpowiadające ciśnieniu w otworze kołnierza. Podczas próby, zawór powinien być w pozycji do połowy otwartej. Jeżeli wymagane jest również zbadanie szczelności elementu obudowy, prosimy skontaktować się z producentem. 6 INSTALOWANIE SIŁOWNIKA 6.1 Uwagi ogólne Podczas instalacji siłowników należy posługiwać się odpowiednimi elementami mocującymi i sprzęgłami. Należy uważać na ruch tnący kuli! Tabela 2 Zalecane momenty dokręcania dla nakrętek szpilek korpusu (jedynie dla celów informacyjnych) Zalecane momenty dokręcania Gwint Moment obrotowy, Nm 5/16 UNC 24 3/8 UNC 45 1/2 UNC 100 5/8 UNC 200 3/4 UNC 350 7/8 UNC 500 1 UNC 700 1 1/4 8UN 1300 1 1/2 8UN 1600 1 3/4 8UN 1600 2 8UN 2500 2 1/4 8UN 3500 2 1/2 8UN 5000 2 3/4 8UN 6300 3 8UN 8400 Uwaga: Gwinty muszą być dobrze nasmarowane Instalacja napędu przekładniowego ręcznego typu M Znak na końcu trzonka wskazuje kierunek otworu przepływowego kuli. Należy przestawić zawór do pozycji zamkniętej. Następnie należy nasmarować rowki siłownika i sprzęgła. Nałożyć sprzęgło na trzonek i zablokować je. Zamocować wspornik(i) na zaworze. Pomiędzy licem montażowym kołnierza zaworu lub wspornikiem, a licem montażowym siłownika powinno się zamontować przekładkę (dla szczegółowych wskazówek zob. instrukcje siłownika). Nasmarować śruby siłownika. Zamocować i dokręcić wszystkie śruby. Wyregulować pozycję pełnego otwarcia i pełnego zamknięcia za pomocą śrub sześciokątnych znajdujących się po obu stronach obudowy (patrz: Rys. 23). Śruba ogranicznika pozycji otwartej znajduje się najbliżej pokrętła, z boku obudowy, natomiast ogranicznik śrubowy pozycji zamknięcia jest na przeciwległym końcu. Kierunek kręcenia pokrętłem oznaczony jest na pokrętle. Sprawdzić zawór obracając pokrętło do pozycji skrajnych. Wskaźnik na szczycie siłownika pokazuje kierunek otworu przepływowego. ogranicznik pozycji ZAMKNIĘTY ogranicznik pozycji OTWARTY Rys. 22 Kolejność dokręcania nakrętek Zmontować szczeliwo dławika zgodnie z instrukcjami podanymi w rozdziale 4.2. Rys. 23 Pozycje zamknięte i otwarte siłownika typu

11 6.3 Instalacja siłownika serii B1C Nastawić siłownik do takiej samej pozycji, w jakiej znajduje się zawór (w pełni otwartej, bądź w pełni zamkniętej). Spiłować ewentualne zadrapania i oczyścić otwór trzonka. Kreska na końcu trzonka oznacza kierunek otworu przepływowego kuli. Nasmarować otwór trzonka siłownika. Luźno zamocować wspornik do zaworu. Ostrożnie nasunąć siłownik na trzonek zaworu. Unikać wciskania na siłę, gdyż może to spowodować uszkodzenie kuli i gniazd. Zalecamy montaż siłownika w taki sposób, aby jego cylinder skierowany był ku górze. Ustawić siłownik równolegle lub prostopadle do rurociągu, tak precyzyjnie jak to tylko możliwe. Nasmarować śruby mocujące siłownika, a następnie dokręcić wszystkie śruby. - Wyregulować pozycje otwarcia i zamknięcia kuli za pomocą ograniczników śrubowych siłownika, umieszczonych na obu jego końcach (patrz: rys.24). Dokładną pozycję otwarcia można zaobserwować w otworze wgłębnym korpusu. Sprawdzić, czy żółta strzałka na siłowniku wskazuje pozycję otwartą kuli Nie wkładać palców do otworu! Jeżeli siłownik został ponownie założony do tego samego zaworu nie ma potrzeby regulacj i ograniczników. Przemieścić tłok siłownika napędu do końca obudowy (pozycja otwarta). Obrócić siłownik ręcznie aż do uzyskania pozycji otwarcia zaworu. Zamocować siłownik w pozycji opisanej powyżej. Sprawdzić szczelność gwintu ograniczników śrubowych. Gwinty te wymagają uszczelnienia za pomocą odpowiedniego środka uszczelniającego, który nie twardnieje np. Loctite 225. Sprawdzić czy siłownik działa prawidłowo. Przemieścić tłok siłownika do dwóch skrajnych pozycji w cylindrze i sprawdzić ruch oraz pozycje kuli względem siłownika (zamykanie: zgodnie z ruchem wskazówek zegara; otwieranie: przeciwnie do ruchu wskazówek zegara). Zawór powinien być zamknięty gdy tłok jest w pozycji skrajnego wysunięcia. W razie potrzeby zmienić pozycję pokrywy siłownika, tak by prawidłowo wskazywała pozycję zamknięcia/ otwarcia zaworu. 6.4 Instalacja siłownika serii B1J Siłowniki ze sprężyną zwrotną stosuje się tam, gdzie ruch zamykający lub otwierający zaworu jest potrzebny w przypadku przerwy do zasilaniu powietrzem. Typ B1J posiada sprężynę zamykającą - sprężyna wpycha tłok do końca cylindra, do pozycj i maksymalnego wysunięcia. Z kolei siłownik typu B1JA posiada sprężynę otwierającą - sprężyna popycha tok w kierunku obudowy. Siłowniki ze sprężyną zwrotną montuje się w podobny sposób do siłowników serii B1C, biorąc jednakże pod uwagę co następuje. 6.4.1 Typ B1J Założyć siłownik tak, aby tłok był w pozycji maksymalnie wysuniętej. Cylinder nie może być pod ciśnieniem i przyłącza powietrza muszą być otwarte. Zawór musi być w pozycji zamkniętej. 6.4.2 Typ B1JA Należy założyć siłownik tak, aby tłok znajdował się w pozycji na końcu cylindra po stronie obudowy. Cylinder nie może być pod ciśnieniem i przyłącza powietrza muszą być otwarte. Zawór musi być w pozycji otwartej. Dalsza część montażu przebiega jak opisano w Rozdziale 6.3. 6.5 Instalacja siłowników innych marek UWAGA: Metso Automation nie bierze żadnej odpowiedzialności za siłowniki nie instalowane przez Metso Automation. Inne siłowniki mogą być instalowane tylko jeśli posiadają połączenie ISO 5211, a ich wymiary odpowiadają wymiarom trzonu i rowka klinowego. ogranicznik pozycji ZAMKNIĘTY ogranicznik pozycji OTWARTY Rys. 24 Pozycje otwarcia i zamknięcia siłownika B1C/B1J

12 7 WADLIWE DZIAŁANIE Poniższa Tabela 4 przedstawia usterki jakie mogą wystąpić po długotrwałym okresie użytkowania. 8 NARZĘDZIA Oprócz narzędzi standardowych, potrzebne mogą być również następujące: Do zdejmowania siłownika: - ściągacz 9 ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH Każdorazowo podczas zamawiania części zamiennych należy podać następujące informacje: oznaczenie typu zaworu i numer seryjny (z dokumentacji lub tabliczki znamionowej) numer listy części (lub numer niniejszej instrukcji), numer części, nazwę części oraz potrzebną ilość sztuk. Tabela 3 Wadliwe działania Usterka Możliwa przyczyna Działania naprawcze Nieprawidłowo wyregulowane śruby siłownika Wyregulować ogranicznik pozycji zamknięcia Wycieki przy zamkniętym zaworze Uszkodzona powierzchnia kuli Wymienić kulę Uszkodzone gniazdo(a) Wymienić gniazdo(a) Kula nie może się swobodnie poruszać Wyczyścić wnętrze zaworu Zanieczyszczenia pomiędzy kulą a gniazdami Przepłukać zawór od środka Mechanicznie oczyścić powierzchnie uszczelniające i gniazda Nieregularny ruch zaworu Uszkodzone łożysko Wymienić łożysko Uszkodzone gniazdo Wymienić gniazdo(a) Zbyt ciasne szczeliwo dławika Poluzować nakrętki Wyciek przez szczeliwo dławika Luźne szczeliwo Dokręcić nakrętki Zużyte lub uszkodzone szczeliwo Wymienić szczeliwo dławika Wyciek przez szczeliwo pokrywy korpusu Niedokręcone nakrętki pokrywy korpusu Ponownie dokręcić nakrętki pokrywy korpusu Uszkodzona uszczelka korpusu Wymienić uszczelkę korpusu

13 10 RYSUNEK ZŁOŻENIOWY ORAZ WYKAZ CZĘŚCI ZAMIENNYCH 18 14 9 69 8 16 12 65 129 130 62 35 63 64 7 G 4 60 89 10 4 62 7 H 3 63 64 7 S, T 94 61 5 5 35 62 1 19 Pozycja Ilość Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 3 1 Kula 4 1 Łożysko czopowe 5 1 Łożysko czopowe 7 1 Gniazdo kuli 8 1 Pokrywa 9 1 Dławik 10 1 Klin 12 Szpilka 14 Szpilka 16 Nakrętka sześciokątna 18 Nakrętka sześciokątna 19 1 Płytka identyfikacyjna 35 2 Gniazdo drugorzędne(s, T, G) 60 1 Pas łożyskowy 61 1 Pas łożyskowy 62 2 Mieszek sprężysty (H) 2 Sprężyna (S, T, G) 63 2 Pierścień O-ring (S, T, G) 64 4 Pierścień oporowy (S, T, G) 65 1 Uszczelka korpusu 69 5 Pierścień szczeliwa 77 1 Grzyb 89 1 Łożysko oporowe 94 1 Łożysko oporowe 129 2 Pierścień oporowy (G) 130 2 Uszczelnienie tylne (G)

14 11 WYMIARY I WAGI øo P M V UL R N E ød DN C A J1 øb J2 øu G2 G1 Zawór T2H, ASME 1500 TZP WYMIARY w mm V α DN A B C D E M N O P R UL G1 G2 U J1 J2 8 UN KG T2H 02 50 368 215.9 89 50.8 348 9.52 58 35 39.1 163 60 - - 167 Ņ224 22.5 1 1/8 95 T2H 03 80 470 266.7 125 76.2 447 12.7 80 45 50.4 201 70 - - 225 Ņ300 22.5 1 1/2 205 T2H 04 100 546 311.1 150 507 12.7 90 55 60.6 218 80 - - 280 348 348 16.6 1 1/2 335 T2H 06 150 705 393.7 240 730 22.22 146 85 94.6 328 80 415.2 216.2-440 575-2 800 T2H 08 200 832 482.6 305 850 25.4 180 105 116.1 358 95 480 128-545 625-2 1500

15 12 OZNACZENIA KODOWE TYPU ZAWÓR KULOWY TYOU TOP ENTRY, Seria T2 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Q- T2 G H 20 D H H 03 01 Y KOD Q Q- Q-CODE QLF- QX- PROJEKT PRODUKTU Standardowy, wykończenie niskoszumowe, dla zastosowań gazowych i płynnych, konstrukcja jednogniazdowa SPECJALNE OPCJE PRODUKTU Wykończenie odpowiednie dla przepustu wody zasilającej, konstrukcja jednoczęściowa Wielokanałowa kula typu Q-ball dla zastosowań gazowych i płynnych Wielokanałowa kula typu Q-ball + płytka tłumiąca w QXA- *) dolno-obiegowym otworze przepływowym korpusu, dla zastosowań gazowych *) Dla zastosowań płynnych używa się przegród wykonanych zgodnie ze specyfikacjami klienta. Kod "A" zostaje zamieniony wówczas na kod "Y". 1. znak SERIA / MODEL T T2 T3 T4 Korpus typy top-entry, zamontowany czop zawieszenia, szczeliwo dławika (za wyjątkiem zaworów podwodnych) STANDARDOWE Pełny otwór, z kołnierzem NIESTANDARDOWE Pełny otwór, spawane końce Otwór zredukowany, spawane końce 2. znak KLASACIŚNIENIOWA G ASME Klasa 900 H ASME Klasa 1500 3. znak BUDOWA A B E H S Y Budowa standardowa, łożysko z PTFE, z dwoma gniazdami Z jednym gniazdem, łożysko metalowe, jednostronnie szczelny Z jednym gniazdem, łożysko z PTFE, jednostronnie szczelny Odporny na działanie wysokich temperatur, metalowe łożysko, z dwoma gniazdami Konstrukcja do zastosowań podwodnych Konstrukcja specjalna 6. znak KULA MATERIAŁY STANDARDOWE A CF8M / AISI 316 + Chrom *) D CF8M / AISI 316 + NiBo MATERIAŁY NIESTANDARDOWE B CF8M / AISI 316 + napoiny o zasadzie kobaltowej G Typ AISI 329 (SS 2324) + Chrom *) H CA-6NM (lub F6NM) + Chrom *) Y Materiały specjalne *) kula bezchromowa z miękkimi gniazdami 7. znak GNIAZDO H, S Standardowe gniazdo metalowe T Standardowe gniazdo miękkie G Gniazdo metalowe 8. znak Uszczelnie nie gniazda * zawory podwodne Uszczelka pokrywy Szczeliwo dławika MATERIAŁY STANDARDOWE Uszczelnie nie tylne pierścienia oporowego 02 (Polyamid) Graphit Graphit Viton GF 03 (Polyamid) Graphit Graphit 18 Graphit Graphit 05* Viton GF MATERIAŁY NIESTANDARDOWE V-Ringe, PTFE 9. znak Kod budowy 10. znak Y Kołnierz specjalny Viton GF Sprężyna / Mieszki Inconel X-750 Wno. 1,4418 (Avesta 248SV) GR660 / F6NM AISI 329 (SS 2324) 4. ROZMIAR (w calach) 02, 03, 04, 06, 08, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 24, 28, 30 5. znak KORPUS ŚRUBY MATERIAŁY STANDARDOWE A CF8M B8M D WCB L7M MATERIAŁY NIESTANDARDOWE F LCC L7M G WCC L7M J LC2 L7M Y Materiały specjalne

16 Metso Automation Inc. Europe, Levytie 6, P.O. Box 310, 00811 Helsinki, Finland. Tel. +358 20 483 150. Fax +358 20 483 151 North America, 44 Bowditch Drive, P.O. Box 8044, Shrewsbury, MA 01545, USA. Tel. +1 508 852 0200. Fax +1 508 852 8172 South America, Av. Independéncia, 2500- Iporanga, 18087-101, Sorocaba-São Paulo, Brazil. Tel. +55 15 2102 9700. Fax +55 15 2102 9748/49 Asia Pacific, 238A Thomson Road, #25-09 Novena Square Tower A, 307684 Singapore. Tel. +65 6511 1011. Fax +65 6250 0830 China, 19/F, the Exchange Beijing, No. 118, Jianguo Lu Yi, Chaoyang Dist, 100022 Beijing, China. Tel. +86-10-6566-6600. Fax +86-10-6566-2575 Middle East, Roundabout 8, Unit AB-07, P.O. Box 17175, Jebel Ali Freezone, Dubai, United Arab Emirates. Tel. +971 4 883 6974. Fax +971 4 883 6836 www.metsoautomation.com