Opinia o ustawie o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (druk nr 344)

Warszawa, dnia 7 maja 2013 r. Opinia o ustawie o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (druk nr 344) I. Cel i przedmiot ustawy Celem ustawy jest zmniejszenie liczby zawodów regulowanych w Polsce. Przez pojęcie zawód regulowany rozumie się działalność zawodową lub zespół takich działalności, których podjęcie, wykonywanie lub jeden ze sposobów wykonywania wymaga bezpośrednio lub pośrednio posiadania specjalnych kwalifikacji zawodowych określonych przez prawodawcę. Wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy wynika z art. 65 Konstytucji, przy czym te wolności i prawa nie mają charakteru absolutnego. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 kwietnia 1999 r. (sygn. akt K 33/98), uwzględniając poglądy doktryny, wskazał iż w art. 65 Konstytucji zakodowane są trzy rodzaje praw pozostających w funkcjonalnym związku: prawo do wyboru i wykonywania zawodu, prawo do wyboru miejsca pracy, prawo do ochrony przed pracą przymusową. (K. Sobczak, Gospodarka w ujęciu konstytucyjnym, PUG 12/1997). Dalej można przeczytać, iż pełna wolność pracy to nie tylko brak przymusu, ale również brak ograniczeń, polegających na uniemożliwieniu podmiotom prawnym wykonywania określonego zawodu, czy zatrudnienia, nie przymuszając ich jednocześnie do robienia czegoś innego. (A. Patulski, Wolność pracy, prawo do pracy, zakaz pracy przymusowej, Studia z zakresu prawa pracy, Kraków 1995, s. 55). Już sam art. 65 Konstytucji przesądza, iż wolności i prawa w nim zakodowane nie mają charakteru absolutnego. W myśl tego przepisu wyjątki od nich mogą być określone w ustawach. Wprowadzając ustawowe ograniczenia trzeba mieć jednak na uwadze art. 31 ust. 3 Konstytucji, który dopuszcza możliwość ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności tylko wtedy, gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie prawa dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia ul. Wiejska 6, 00-902 Warszawa, tel. 22 694-95-57, 22 694-93-02, fax 22 694-91-06, e-mail: konieczk@nw.senat.gov.pl, zabielsk@nw.senat.gov.pl

2 i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego przesłanki te mają postać wartości (dóbr) konkurujących z zakresem korzystania przez jednostkę ze swych wolności i praw i wyraźnie korespondują z ujęciem zawartym w art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (sygn. U. 5/97, OTK ZU Nr 4/1997, poz. 46, s. 251). Prawo ograniczenia wolności i praw wynikających z art. 65 Konstytucji nie oznacza nieograniczonej swobody w tym zakresie. Do ustawodawcy należy wyraźne określenie przesłanek, od spełnienia których zależy wykonywanie danego zawodu. Ustawodawca nie może być w tym zakresie arbitralny, ale jest zobowiązany również do uwzględniania interesu danych podmiotów (wyrok TK z 19 marca 2001 r., sygn. akt K 33/00). Zdaniem projektodawcy rozbudowany system zawodów regulowanych w Polsce budzi wątpliwości co do tego, czy wprowadzone ograniczenia wolności wyboru i wykonywania zawodu spełniają wymogi określone w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Jego zdaniem nie można też nie zauważać, że nadmierne ograniczanie dostępu do wykonywania zawodów jest sprzeczne z unijną zasadą swobody przepływu pracowników. Jej niepełna realizacja utrudnia rozwój jednolitego rynku wspólnotowego, a w konsekwencji nie sprzyja zwiększaniu konkurencyjności Unii Europejskiej, której niezbędnym elementem jest mobilność zawodowa jej obywateli. W opiniowanej ustawie ustawodawca, kierując się wagą i zasadnością argumentacji leżącej u podstaw tworzenia przez prawodawcę określonych barier dostępu do danego zawodu, przyjął dwie metody redukcji ograniczeń: deregulację i dereglamentację (za uzasadnieniem projektu ustawy). Pierwsza z nich zakłada redukcję ograniczeń stawianych przez prawodawcę przed osobami chcącymi wykonywać dany zawód, z jednoczesnym pozostawieniem go w katalogu zawodów regulowanych (metoda ta dotyczy przede wszystkim zawodów zaufania publicznego). Druga zaś polega na wyłączeniu określonego zawodu z katalogu zawodów regulowanych (metoda ta dotyczy zawodów, w odniesieniu do których brak jest przesłanek do dalszej interwencji państwa w danym segmencie rynku pracy). Stopień ingerencji w regulacje dotyczące poszczególnych zawodów ustawodawca uzależnił od istnienia przesłanek ograniczenia dostępu do zawodu. Takimi przesłankami są: bezpieczeństwo odbiorców usług zawodów związanych z funkcją publiczną, fakt, iż zawód

3 ma charakter zawodu zaufania publicznego, ochrona życia i zdrowia usługobiorców innych osób, bezpieczeństwo publiczne oraz konieczność weryfikacji zdolności posługiwania się specjalistyczną wiedzą. Analizowana ustawa zmienia: ustawę z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, ustawę z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze, ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, ustawę z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, ustawę z dnia 19 października 1990 r. o Straży Granicznej, ustawę z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie, ustawę z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach, ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, ustawę z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, ustawę z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury, ustawę z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, ustawę z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej, ustawę z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych, ustawę z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, ustawę z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze, ustawę z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, ustawę z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawę z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawę z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, ustawę z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka, ustawę z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, ustawę z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, ustawę z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami oraz ustawę z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej. Nowelizacja odnosi się do zawodów: 1) notariusza; 2) komornika; 3) adwokata; 4) radcy prawnego; 5) przewodnika turystycznego górskiego; 6) międzynarodowego przewodnika wysokogórskiego; 7) instruktora nauki jazdy;

4 8) egzaminatora osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdem i osób poddawanych kontrolnemu sprawdzaniu kwalifikacji; 9) marynarza motorzysty żeglugi śródlądowej; 10) mechanika statkowego żeglugi śródlądowej; 11) obserwatora radarowego żeglugi śródlądowej; 12) przewoźnika żeglugi śródlądowej; 13) stermotorzysty żeglugi śródlądowej; 14) szypra żeglugi śródlądowej; 15) starszego marynarza żeglugi śródlądowej; 16) bosmana żeglugi śródlądowej; 17) sternika żeglugi śródlądowej; 18) pracownika ochrony fizycznej I stopnia; 19) pracownika ochrony fizycznej II stopnia; 20) pracownika zabezpieczenia technicznego I stopnia; 21) pracownika zabezpieczenia technicznego II stopnia; 22) detektywa; 23) pośrednika w obrocie nieruchomościami; 24) zarządcy nieruchomości; 25) rzeczoznawcy majątkowego; 26) przewodnika turystycznego miejskiego; 27) przewodnika turystycznego terenowego; 28) pilota wycieczek; 29) doradcy zawodowego; 30) pośrednika pracy; 31) specjalisty do spraw rozwoju zawodowego; 32) specjalisty do spraw programów; 33) lidera klubu pracy; 34) doradcy EURES; 35) asystenta EURES; 36) bibliotekarza; 37) pracownika dokumentacji i informacji naukowej; 38) trenera klasy drugiej; 39) trenera klasy pierwszej;

5 40) trenera klasy mistrzowskiej; 41) instruktora sportu; 42) geodety w zakresie geodezyjnych pomiarów sytuacyjno-wysokościowych, realizacyjnych i inwentaryzacyjnych; 43) geodety w zakresie rozgraniczania i podziałów nieruchomości (gruntów) oraz sporządzania dokumentacji do celów prawnych; 44) geodety w zakresach geodezyjnych pomiarów podstawowych; 45) geodety w zakresie geodezyjnej obsługi inwestycji; 46) geodety w zakresie geodezyjnego urządzania terenów rolnych i leśnych; 47) geodety w zakresie redakcji map; 48) geodety w zakresach fotogrametrii i teledetekcji; 49) taksówkarza; 50) syndyka; 51) urzędnika sądowego (prokuratury). Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Wyjątek dotyczy zawodów regulowanych ustawami: o gospodarce nieruchomościami, o ochronie osób i mienia, o usługach turystycznych oraz o usługach detektywistycznych. Zmiany w odniesieniu do nich (wraz z konsekwencjami w postaci zmian w innych ustawach oraz przepisów przejściowych i dostosowujących) wejdą w życie 1 stycznia 2014 r. II. Przebieg prac legislacyjnych Sejm uchwalił ustawę na 38. posiedzeniu w dniu 19 kwietnia 2013 r. Projekt ustawy był przedłożeniem rządowym. Projektem nowelizacji zajmowała się sejmowa Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektów ustaw deregulacyjnych. W dniu 10 grudnia 2012 r. odbyło się wysłuchanie publiczne. W trakcie prac w Sejmie nie zmienił się katalog zawodów, do których odnosi się nowelizacja oraz nie dokonano zmian skutkujących ograniczeniem projektowanej deregulacji. Niemniej na uwagę zasługuje: 1) pogłębienie deregulacji w odniesieniu do zawodów regulowanych ustawą o gospodarce nieruchomościami (zdecydowano się na dereglamentację zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami oraz zarządcy nieruchomości); 2) dereglamentacja zawodu międzynarodowego przewodnika wysokogórskiego;

6 3) wprowadzenie instytucji zastępcy notarialnego zamiast pierwotnie projektowanej instytucji notariusza na próbę. III. Uwagi szczegółowe: 1) art. 2 pkt 2 lit. a tiret pierwsze zmiana art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo o adwokaturze podyktowana jest przyjęciem założenia, iż prawo wpisu na listę adwokatów bez konieczności odbycia uprzednio aplikacji adwokackiej oraz złożenia egzaminu adwokackiego powinno przysługiwać również komornikom. W tym samym punkcie uregulowana jest także sytuacja radców oraz starszych radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Jednak ze względu na użycie w tym przepisie spójnika wyrażającego alternatywę rozłączną ( albo ) powstaje wątpliwość, czy warunek w postaci co najmniej 3-letniego doświadczenia w danym zawodzie dotyczy zarówno radców i starszych radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, jak i komorników. Można sądzić przy tym, że wolą ustawodawcy było w istocie identyczne potraktowanie wymienionych grup, skoro zostały one objęte jednym punktem. W związku z tym należałoby rozważyć zmianę brzmienia nadawanego temu fragmentowi art. 66 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze. Z uwagi na to, że analogiczne zastrzeżenia wywołuje przepis nowelizujący ustawę o radcach prawnych przyjęcie poprawki do art. 2 pkt 2 lit. a tiret pierwsze powinno znaleźć odzwierciedlenie w podobnej poprawce do art. 3 pkt 2 lit. a tiret pierwsze. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 2 w lit. a w tiret pierwsze, pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) osób, które przez okres co najmniej 3 lat: a) zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, lub b) wykonywały zawód komornika; ; w art. 3 w pkt 2 w lit. a w tiret pierwsze, pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) osób, które przez okres co najmniej 3 lat: a) zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, lub b) wykonywały zawód komornika; ;

7 2) art. 2 pkt 2 lit. a tiret drugie w pkt 4 w lit. a zostało wymienione stanowisko aplikanta sądowo-prokuratorskiego. Stanowiska takie były przewidziane ustawą z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury oraz niektórych innych ustaw, jednakże na skutek ewolucji, jaką przeszedł model kształcenia aplikantów sądowych i prokuratorskich oraz w związku z uchyleniem ustawy o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury, ostatecznie stanowiska aplikantów sądowo-prokuratorskich nie zostały utworzone. Tym samym należy stwierdzić, iż ustawa Prawo o adwokaturze będzie odnosiła się do zbioru, który jest zbiorem pustym. Identyczna uwaga odnosi się do art. 3 pkt 2 lit. a tiret drugie (zmiana dotycząca ustawy o radcach prawnych) oraz art. 11 pkt 5 lit. c (zmiana dotycząca ustawy o komornikach sądowych i egzekucji). Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 2 w lit. a w tiret drugie, w pkt 4 w lit. a skreśla się wyrazy aplikanta sądowoprokuratorskiego, ; w art. 3 w pkt 2 w lit. a w tiret drugie, w pkt 4 w lit. a skreśla się wyrazy aplikanta sądowoprokuratorskiego, ; w art. 11 w pkt 5 w lit. c, w ust. 3 skreśla się wyrazy aplikanta sądowo-prokuratorskiego, ; 3) art. 2 pkt 2 lit. a tiret trzecie w wyliczeniu wskazującym na rodzaje spółek, w których adwokaci i radcowie prawni mogą wykonywać zawód, pominięto spółkę komandytowoakcyjną. Identyczny błąd występuje w art. 3 pkt 2 lit. a tiret trzecie. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 2 w lit. a w tiret trzecie, w lit. b po użytych dwukrotnie wyrazach komandytowej dodaje się wyrazy lub komandytowo-akcyjnej ; w art. 3 w pkt 2 w lit. a w tiret trzecie, w lit. b po użytych dwukrotnie wyrazach komandytowej dodaje się wyrazy lub komandytowo-akcyjnej ;

8 4) art. 2 pkt 2 lit. b tiret drugie wprowadzany wymóg ukończenia aplikacji legislacyjnej może w niektórych przypadkach wbrew intencjom deklarowanym w uzasadnieniu projektu ustawy skutkować pogorszeniem dostępu do zawodu adwokata. Według obowiązującego stanu prawnego, wykonywanie czynności wymagających wiedzy prawniczej, a jednocześnie bezpośrednio związanych z tworzeniem aktów normatywnych, jest jedną z przesłanek umożliwiających przystąpienie do egzaminu adwokackiego na podstawie art. 66 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo o adwokaturze (czyli bez odbywania aplikacji), pod warunkiem wszakże, że staż pracy danej osoby w urzędzie obsługującym organ władzy publicznej wynosi co najmniej 5 lat w okresie przypadającym na maksymalnie 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu. Opiniowana ustawa skraca te ostatnie okresy (odpowiednio do 3 i 6 lat), a ponadto odrębnie reguluje sytuację osób, które zajmują się legislacją, od tych, które są zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonują wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów. Ten ostatni zabieg w powiązaniu ze wspomnianym wyżej wymogiem odbycia aplikacji legislacyjnej może jednak prowadzić do tego, że osoby, które mają już np. 4-letni staż pracy na stanowisku związanym z legislacją, lecz nie odbyły jak dotąd aplikacji legislacyjnej, utracą możliwość przystąpienia do egzaminu (wobec zamieszczenia w nowelizowanej ustawie lex specialis odnoszącego się do legislatorów należy przyjąć, iż powołany art. 66 ust. 2 pkt 4 nie będzie miał do nich zastosowania). W gorszej sytuacji znajdą się także ci, którzy co prawda odbyli wskazaną aplikację, ale nie mogą powołać się na wymagany staż pracy po ukończeniu aplikacji legislacyjnej, mimo że w sumie przez długi okres pracowali na stanowiskach, o których mowa w pkt 4a dodawanym w art. 66 ust. 2 zmienianej ustawy (tyle że jeszcze przed aplikacją). Uwagę zwraca również to, że aplikację legislacyjną odbywają osoby, które zostaną na nią skierowane przez kierownika urzędu, w którym są zatrudnione, a zatem nie można określić jej mianem powszechnie dostępnej. Poza tym podnieść też trzeba, że wśród osób kończących aplikację legislacyjną stosunkowo mało jest takich, które zajmują się tworzeniem aktów prawa miejscowego. Innymi słowy, końcowy fragment przepisu może sugerować, że jego adresatami mieliby być także legislatorzy zatrudnieni przykładowo w urzędach wojewódzkich, podczas gdy w rzeczywistości z tej grupy podmiotów bardzo mały odsetek będzie w stanie spełnić nowy wymóg ustawowy.

9 W tej sytuacji wskazane jest przyjęcie poprawki, na mocy której w art. 2 w pkt 2 w lit. b skreślony zostanie tiret drugie (samo wyeliminowanie opisanego warunku ukończenia aplikacji legislacyjnej pozbawiłoby zmianę ujętą w dodawanym pkt 4a waloru nowości normatywnej, a tym samym pozostawienie tego przepisu w takiej okrojonej wersji, tzn. pozbawionej elementu różnicującego w porównaniu z pkt 4, należy uznać zbędne), albo przynajmniej poprawki polegającej na dodaniu przepisu przejściowego, który odpowiednio zabezpieczyłby interesy osób aktualnie zatrudnionych na stanowiskach związanych z legislacją. Podobnej korekcie powinien zostać poddany art. 3 pkt 2 lit. b (zmiana dotycząca ustawy o radcach prawnych) oraz art. 6 pkt 4 lit. a, 2 pkt 5 (zmiana dotycząca ustawy Prawo o notariacie). Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 2 w lit b skreśla się tiret drugie; w art. 3 w pkt 2 w lit b skreśla się tiret drugie; w art. 6 w pkt 4 w lit. a skreśla się pkt 5; Wprowadzenie sugerowanych poprawek musiałoby znaleźć wyraz w skreśleniu tych jednostek redakcyjnych, które precyzują, że wśród dokumentów dołączanych do wniosku o dopuszczenie do egzaminu zawodowego winien się znaleźć dokument zaświadczający o ukończeniu aplikacji legislacyjnej, a także dokumenty zaświadczające posiadanie odpowiedniego stażu pracy w charakterze legislatora (art. 2 pkt 12 lit. c tiret drugie; art. 3 pkt 12 lit. c tiret drugie; art. 6 pkt 24 lit. c tiret drugie, pkt 8b). Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 12 w lit c skreśla się tiret drugie; w art. 3 w pkt 12 w lit c skreśla się tiret drugie; w art. 6 w pkt 24 w lit. c w tiret drugie, we wprowadzeniu do wyliczenia skreśla się wyrazy i pkt 8b oraz skreśla się pkt 8b;

10 5) art. 2 pkt 3 lit. a, pkt 7 ze względu na objęcie treścią art. 66 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o adwokaturze (przepis określający katalog podmiotów, które są zwolnione z odbywania aplikacji adwokackiej i nie muszą składać egzaminu adwokackiego) osób, które zdały egzamin notarialny po dniu 22 kwietnia 1991 r., dodaje się w art. 68 ust. 3 kolejny punkt determinujący rodzaj dokumentów, jakie należy przedłożyć okręgowej radzie adwokackiej wraz z wnioskiem o wpis na listę adwokatów. Mianowicie: mówi się tutaj o dokumencie zaświadczającym uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu notarialnego. Tymczasem w powołanym art. 66 ust. 1 pkt 4 wymienione zostały jeszcze egzaminy sędziowski i prokuratorski, a żaden z punktów w art. 68 ust. 3 nie wymaga przedstawienia dokumentów potwierdzających złożenie tych egzaminów. Jest to niewątpliwie luka prawna, którą można przy okazji wypełnić modyfikując brzmienie dodawanego punktu siódmego. w art. 2 w pkt 3 w lit. a, w pkt 7 po wyrazie egzaminu dodaje się wyrazy sędziowskiego, prokuratorskiego lub ; 6) art. 2 pkt 6 przepis ust. 1a (lit. a) oraz ust. 1b i 1c (lit. b) stanowić będą w ustawie swoistą nowość. Tyle że powstaje zasadnicze pytanie, czy są to regulacje, które należy kwalifikować jako materię ustawową i czy kwestie objęte tymi przepisami nie powinny raczej, tak jak to jest skądinąd obecnie, być przedmiotem unormowania na poziomie aktu wykonawczego do ustawy (zob. art. 78 ust. 15 i wydane na podstawie tego przepisu rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 2009 r. w sprawie przeprowadzania egzaminu adwokackiego). Ponadto można też mieć pewne wątpliwości, czy w istocie dodawany ust. 1a ma jakąkolwiek wartość normatywną, skoro już w ust. 1 przesądzono, że egzamin wstępny polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 150 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa oraz że kandydat może wybrać tylko jedną odpowiedź, którą zaznacza na karcie odpowiedzi stanowiącej integralną część testu. W tej sytuacji ust. 1a przewidujący, że [w]ybór odpowiedzi polega na zakreśleniu na karcie odpowiedzi jednej z trzech propozycji odpowiedzi (A albo B, albo C), wydaje się być po prostu zbędny. To samo dotyczy analogicznej zmiany wprowadzanej w ustawie o radcach prawnych oraz ustawie Prawo o notariacie.

11 Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 6, skreśla się lit. a; w art. 3 w pkt 7, skreśla się lit. a; w art. 6 w pkt 19, skreśla się lit. a; 7) art. 2 pkt 9 konieczna jest korekta w zakresie odesłania zawartego w art. 77 ust. 2. w art. 2 w pkt 9, w art. 77 w ust. 2 skreśla się wyrazy i 2 ; 8) art. 2 pkt 10 lit. d, ust. 12 proponuje się poprawkę o charakterze redakcyjnym (pkt 2) oraz wyeliminowanie jednego z kryteriów, które Minister Sprawiedliwości powinien uwzględnić, wydając rozporządzenie określające wynagrodzenie przewodniczącego i członków zespołu powołanego do przygotowania pytań na egzamin adwokacki. Chodzi o to, że liczba kandydatów nie stanowi w tym kontekście kryterium adekwatnego. Identycznych poprawek wymaga art. 3 pkt 10 lit. d, ust. 12. Ponadto kryterium liczby kandydatów powinno zostać wyeliminowane z art. 6 pkt 23 lit. e, 18 pkt 3. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 10 w lit. d, w ust. 12 w pkt 2 wyraz ich zastępuje się wyrazami a także ; w art. 2 w pkt 10 w lit. d, w ust. 12 w pkt 3 skreśla się wyrazy oraz liczbę kandydatów ; w art. 3 w pkt 10 w lit. d, w ust. 12 w pkt 2 wyraz ich zastępuje się wyrazami a także ; w art. 3 w pkt 10 w lit. d, w ust. 12 w pkt 3 skreśla się wyrazy oraz liczbę kandydatów ; w art. 6 w pkt 23 w lit. e, w 18 w pkt 3 skreśla się wyrazy oraz liczbę kandydatów ; 9) art. 2 pkt 11 lit. a w nowelizowanym ust. 3 pozostawiono określenie egzaminator (w tym również jako element wyrażenia 4 adwokatów jako egzaminatorów ), choć wobec nadania komisjom egzaminacyjnym nowego kształtu osobowego i rezygnacji

12 z powoływania zastępców egzaminatorów, dalsze dookreślanie statusu członków owych komisji nie znajduje uzasadnienia. Taką samą uwagę można sformułować pod adresem art. 3 pkt 11 lit. a, ust. 4. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 11 w lit. a, ust. 3 wyrazy egzaminatorów i Naczelna Rada Adwokacka 4 adwokatów jako egzaminatorów zastępuje się wyrazami osoby i Naczelna Rada Adwokacka 4 osoby spośród adwokatów ; w art. 3 w pkt 11 w lit. a, ust. 4 wyrazy egzaminatorów i Krajowa Rada Radców Prawnych 4 radców prawnych jako egzaminatorów zastępuje się wyrazami osoby i Krajowa Rada Radców Prawnych 4 osoby spośród radców prawnych ; 10) celem zachowania spójności terminologicznej w ustawie Prawo o adwokaturze oraz ustawie o radcach prawnych wskazane jest także zastąpienie wyrazu egzaminatorzy użytego w przepisach normujących kwestię oceny poszczególnych części egzaminów adwokackiego i radcowskiego wyrazami członkowie komisji egzaminacyjnej (oczywiście w odpowiednim przypadku). Analogiczna poprawka powinna zostać wprowadzona w art. 11 pkt 20, art. 31d. ust. 1 (zmiana dotycząca ustawy o komornikach sądowych i egzekucji). Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 14 w lit. f, w ust. 10 wyraz Egzaminatorzy zastępuje się wyrazami Członkowie komisji egzaminacyjnej ; w art. 2 w pkt 15: a) w lit. b, w ust. 2 użyty dwukrotnie wyraz egzaminatorzy zastępuje się wyrazami członkowie komisji egzaminacyjnej, b) w lit. c, w ust. 4 wyraz egzaminatorów zastępuje się wyrazami członków komisji egzaminacyjnej ; w art. 3 w pkt 13 w lit. f, w ust. 10 wyraz Egzaminatorzy zastępuje się wyrazami Członkowie komisji egzaminacyjnej ;

13 w art. 3 w pkt 14: a) w lit. b, w ust. 2 użyty dwukrotnie wyraz egzaminatorzy zastępuje się wyrazami członkowie komisji egzaminacyjnej, b) w lit. c, w ust. 4 wyraz egzaminatorów zastępuje się wyrazami członków komisji egzaminacyjnej ; w art. 11 w pkt 20, w art. 31d w ust. 1 wyraz Egzaminatorzy zastępuje się wyrazami Członkowie komisji egzaminacyjnej ; 11) art. 2 pkt 11 lit. b w zmienianym ust. 7 w ostatnim zdaniu ustawodawca przesądza, że art. 75g ust. 2 będący częścią regulacji poświęconej instytucji wyłączenia członka komisji kwalifikacyjnej, powinien być stosowany także w przypadku członków komisji egzaminacyjnych. Mówi się tu jednak o stosowaniu odpowiednim, mimo że brzmienie powołanego art. 75g ust. 2 oraz kontekst normatywny tego przepisu pozwala stosować go wprost. Dlatego proponuje się usunięcie z treści ust. 7 omawianego zastrzeżenia. To samo odnosi się do art. 3 pkt 11 lit. b, ust. 8. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 11 w lit. b, w ust. 7 skreśla się wyraz odpowiednio ; w art. 3 w pkt 11 w lit. b, w ust. 8 skreśla się wyraz odpowiednio ; 12) art. 2 pkt 12 lit. c tiret trzecie proponuje się korektę redakcyjną brzmienia nadawanego punktowi ósmemu dla zachowania spójności terminologicznej nowelizowanej ustawy (por. art. 2 pkt 3 lit. a w zakresie pkt 7 dodawanego w art. 68 ust. 3). Podobną poprawkę należy rozważyć odnośnie do art. 3 pkt 12 lit. c tiret trzecie. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 12 w lit. c tiret trzecie, w pkt 8 wyrazy dokumenty zaświadczające o zdaniu zastępuje się wyrazami dokument zaświadczający uzyskanie pozytywnego wyniku z ; w art. 3 w pkt 12 w lit. c tiret trzecie, w pkt 8 wyrazy dokumenty zaświadczające o zdaniu zastępuje się wyrazami dokument zaświadczający uzyskanie pozytywnego wyniku z ;

14 13) art. 2 pkt 14 lit. c w ust. 5 przewiduje się, iż zadanie stanowiące pierwszą część egzaminu adwokackiego może polegać na przygotowaniu skargi konstytucyjnej. Jednocześnie z przepisu wynika, iż wspomniana część pierwsza ma obejmować zagadnienia z zakresu prawa karnego. W związku z tym ustawodawcy można zarzucić niekonsekwencję, albowiem skargę konstytucyjną (a ściślej: pismo obejmujące ten środek) sporządza się mając na względzie m.in. wymogi formalne stawiane pismom procesowym w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, co z kolei jest następstwem odesłania zawartego w art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Co więcej przygotowanie skargi konstytucyjnej wymaga wiedzy z dziedziny prawa konstytucyjnego, a nie tylko karnego (materialnego czy procesowego), cywilnego, rodzinnego itd. jako tych gałęzi prawa, w ramach których mogą funkcjonować normy prawne wywołujące zastrzeżenia natury konstytucyjnej. W szczególności niezbędna jest znajomość wzorców konstytucyjnych oraz dorobku orzeczniczego sądu konstytucyjnego. Wobec tego pozostaje stwierdzić, że opisywane zadanie wykracza poza zakres tematyczny części pierwszej egzaminu adwokackiego. Identycznie ma się rzecz z regulacją dotyczącą części pierwszej egzaminu radcowskiego art. 3 pkt 13 lit. c, ust 5. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 14 w lit. c, w ust. 5 wyrazy,apelacji albo skargi konstytucyjnej zastępuje się wyrazami albo apelacji ; w art. 3 w pkt 13 w lit. c, w ust. 5 wyrazy,apelacji albo skargi konstytucyjnej zastępuje się wyrazami albo apelacji ; albo w art. 2 w pkt 14 w lit. c, w ust. 5 po wyrazach prawa karnego dodaje się wyrazy albo konstytucyjnego ; w art. 3 w pkt 13 w lit. c, w ust. 5 po wyrazach prawa karnego dodaje się wyrazy albo konstytucyjnego ;

15 14) proponuje się poprawkę o charakterze redakcyjnym do art. 2 pkt 15 lit. c, ust. 5 oraz podobną do art. 3 pkt 14 lit. c, ust. 5, gdyż przyjęte przez Sejm wprowadzenie do wyliczenia nie jest dostatecznie jasne. Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 15 w lit. c, w ust. 5 we wprowadzeniu do wyliczenia wyrazy jednego z zadań z zastępuje się wyrazami zadań z różnych ; w art. 3 w pkt 14 w lit. c, w ust. 5 we wprowadzeniu do wyliczenia wyrazy jednego z zadań z zastępuje się wyrazami zadań z różnych ; 15) art. 2 pkt 17 w myśl art. 79 ustawy Prawo o adwokaturze w nowym brzmieniu, jedną z przesłanek skreślenia aplikanta adwokackiego z listy aplikantów ma być okoliczność otrzymania [przez niego] negatywnego wyniku z egzaminu adwokackiego. Takie bezwarunkowe ujęcie przedmiotowej przesłanki wywołuje jednak zastrzeżenia, a to z tego powodu, że w praktyce może zdarzyć się, iż osoba, która w trakcie odbywania aplikacji adwokackiej podejdzie do egzaminu adwokackiego (np. jako legitymująca się wystarczająco długim stażem pracy w kancelarii adwokackiej) i nie zdoła uzyskać oceny pozytywnej, utraci jednocześnie możliwość kontynuowania szkolenia aplikacyjnego, co jest o tyle trudne do zaakceptowania, że ustawa nie wyznacza limitu, jeżeli chodzi o liczbę podejść do egzaminu, a sama aplikacja ma wykształcić takie umiejętności i wyposażyć aplikanta w taką wiedzę, które pozwolą mu pomyślnie przejść przez egzamin zawodowy, a następnie rzetelnie wykonywać zawód adwokata. Analogiczną wadą obarczony jest również przepis odnoszący się do aplikantów radcowskich (art. 3 pkt 16, pkt 4). Propozycja poprawek: w art. 2 w pkt 17, w pkt 4 po wyrazie adwokackiego dodaje się wyrazy, chyba że aplikant nie ukończył jeszcze aplikacji adwokackiej ; w art. 3 w pkt 16, w pkt 4 po wyrazie radcowskiego dodaje się wyrazy, chyba że aplikant nie ukończył jeszcze aplikacji radcowskiej ; 16) uwaga sformułowana w punkcie 5 niniejszej opinii może też być odniesiona do art. 3 pkt 1, w zakresie dodawanego pkt 7. Niemniej porównanie relacji nowelizowanego

16 art. 24 ust. 2a ustawy o radcach prawnych z art. 24 ust. 2 i 2b tejże ustawy nasuwa wniosek, iż w przypadku tych przepisów pożądana jest dalej idąca interwencja ustawodawcy. Uwagę zwraca bowiem fakt, że postanowienia zawarte w art. 24 ust. 2a pkt 3 5, a także dodawanym pkt 6 nie powinny znajdować się w tej jednostce redakcyjnej, jako że dotyczą w istocie osób, o których mowa w art. 24 ust. 2b (do których to notabene przepis ust. 2a ma być stosowany odpowiednio). Sygnalizowaną usterkę można naprawić np. przez uchylenie wymienionego ust. 2b i nadanie nowego brzmienia art. 24 ust. 2. Dodatkowo należałoby uzupełnić treść pkt 7. w art. 3 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) w art. 24: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Wpis osoby, która uzyskała pozytywny wynik z egzaminu radcowskiego, następuje na jej wniosek, na podstawie uchwały rady okręgowej izby radców prawnych właściwej ze względu na miejsce odbycia aplikacji radcowskiej. W przypadku osób, o których mowa w art. 25 ust. 1 i 2, o właściwości rady okręgowej izby radców prawnych do podjęcia uchwały w sprawie wniosku o wpis rozstrzyga odpowiednio miejsce złożenia wniosku albo miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o wpis., b) w ust. 2a w pkt 5 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 6 i 7 w brzmieniu: 6) dokumenty zaświadczające co najmniej 3-letni okres zatrudnienia w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywania wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego w przypadku osób, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. c i pkt 5 lit. c; 7) dokument zaświadczający uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu sędziowskiego, prokuratorskiego lub notarialnego., c) uchyla się ust. 2b; ; 17) art. 4 pkt 3, art. 44a ust. 1 pkt 3 lit. a tiret pierwszy do trzeciego mając na względzie czytelność przepisu, proponuje się przyjęcie niżej sformułowanej poprawki redakcyjnej.

17 w art. 4 w pkt 3, w art. 44a w ust. 1 w pkt 3 w lit. a użyte trzykrotnie wyrazy przygotowuje do nabycia zastępuje się wyrazami umożliwia nabycie ; 18) art. 4 pkt 3, art. 44b ust. 4 proponuje się przyjęcie poprawki redakcyjnej, uwzględniającej sposób sformułowania podobnych przepisów w innych aktach prawnych. Analogiczna uwaga dotyczy dodawanego do art. 177 ustawy o gospodarce nieruchomościami ust. 1a (art. 8 pkt 5 lit. b). Ponadto w odniesieniu do ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne należy ujednolicić terminologię wewnątrz ustawy. W nowelizowanym art. 41 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne mówi się o dzienniku praktyki zawodowej a w dodawanym art. 44b o dzienniku praktyk zawodowych. W tym samym celu proponuje się zmianę w nowelizowanym art. 197 pkt 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Propozycja poprawek: w art. 4 w pkt 3, w art. 44b w ust. 4 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: Osoba zainteresowana prowadzi dziennik praktyki zawodowej ; w art. 4: a) w pkt 3, w art. 44b w ust. 5, 6, 7 i w ust. 8 we wprowadzeniu do wyliczenia oraz w pkt 1, 2 i 5, b) w pkt 5, w art. 45h w pkt 1 w lit. b użyte dwukrotnie oraz w części wspólnej - wyrazy praktyk zawodowych zastępuje się wyrazami praktyki zawodowej ; w art. 8 w pkt 5 w lit. b, w ust. 1a zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: Kandydat na rzeczoznawcę prowadzi dziennik praktyki zawodowej, o której mowa w ust. 1 pkt 5. ; w art. 8 w pkt 17 w lit. b, w pkt 1 wyraz praktyk zastępuje się wyrazami praktyki zawodowej ; 19) art. 4 pkt 3, art. 44b ust. 6 zestawiając ten przepis z art. 177 ust. 1a ustawy o gospodarce nieruchomościami (po zmianach) nasuwa się pytanie dlaczego w odniesieniu do dziennika praktyki zawodowej, o którym mowa w dodawanym

18 art. 44b ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, ustawodawca nie określił ustawowo maksymalnej wysokości opłaty za jego wydanie? w art. 4 w pkt 3, w art. 44b w ust. 6 na końcu dodaje się wyrazy w wysokości nieprzekraczającej 1% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym wydanie dziennika praktyki zawodowej, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.) ; 20) w art. 4 w pkt 4, art. 45 ust. 2 w związku z tym przepisem nasuwa się pytanie, co ustawodawca chciał nim wyrazić? Jeżeli wolą ustawodawcy jest wprowadzenie zasady: jeden wniosek jeden zakres uprawnień, należałoby to jednoznacznie w przepisie wskazać. Przepis w brzmieniu uchwalonym przez Sejm można interpretować jako wprowadzenie zasady: jedna osoba uprawnienia tylko w jednym zakresie, co jak się wydaje nie było wolą ustawodawcy. w art. 4 w pkt 4, w art. 45 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Wniosek o nadanie uprawnień zawodowych może dotyczyć tylko jednego z zakresów, o których mowa w art. 43. Złożenie przez osobę zainteresowaną wniosku w jednym zakresie nie wyłącza możliwości złożenia przez nią wniosku o nadanie uprawnień zawodowych w innym zakresie. ; 21) art. 4 pkt 4, art. 45 ust. 3 oraz art. 4 pkt 5, art. 45a ust. 1 proponuje się poprawkę techniczno-legislacyjną dotyczącą sposobu oznaczania przepisów, do których się odsyła. w art. 4: a) w pkt 4, w art. 45 w ust. 3, b) w pkt 5, w art. 45a w ust. 1 - wyrazy lub 44a zastępuje się wyrazami lub art. 44a ;

19 22) art. 4 pkt 5, art. 45d ust. 2 oraz art. 45g ust. 4 proponuje się poprawki technicznolegislacyjne zmierzające do uwzględnienia Zasad techniki prawodawczej dotyczących formułowania odesłań zewnętrznych ( 156 Zasad techniki prawodawczej). art. 4 w pkt 5: a) w art. 45d w ust. 2 wyraz przepisów zastępuje się wyrazami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., b) w art. 45g w ust. 4 wyrazy przepisach odrębnych zastępuje się wyrazami w ustawie z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 63, poz. 394); 23) art. 4 pkt 5, art. 45e w myśl poglądów Trybunału Konstytucyjnego oraz doktryny formułując przepisy o charakterze obligacyjnym nie należy posługiwać się czasownikiem modalnym powinien. Rodzić on może bowiem wątpliwości interpretacyjne. 1) w art. 4 w pkt 5, art. 45e otrzymuje brzmienie: Art. 45e. Postępowanie kwalifikacyjne w sprawie nadania uprawnień zawodowych trwa nie dłużej niż 4 miesiące od dnia jego wszczęcia, a w przypadku postępowania obejmującego tylko część wstępną nie dłużej niż 2 miesiące. ; albo w art. 4 w pkt 5, art. 45e otrzymuje brzmienie: Art. 45e. Postępowanie kwalifikacyjne w sprawie nadania uprawnień zawodowych kończy się nie później niż 4 miesiące od dnia jego wszczęcia, a w przypadku postępowania obejmującego tylko część wstępną nie później niż 2 miesiące. ; 24) art. 4 pkt 5, art. 45g ust. 5 ponieważ uzupełnienie jest zmianą proponuje się przyjęcie niżej sformułowanej poprawki. Analogiczna uwaga dotyczy art. 193 ust. 10 (art. 8 pkt 11). 1) Zob. Dobre praktyki legislacyjne http://rcl.gov.pl/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&itemid=130

20 w art. 4 w pkt 5, w art. 45g w ust. 5 skreśla się wyrazy uzupełnienia i ; w art. 8 w pkt 11, w art. 193 w ust. 10 skreśla się wyrazy uzupełnienia i ; 25) art. 4 pkt 5, art. 45h pkt 1 lit. c w związku, z tym przepisem nasuwa się pytanie, co należy rozumieć przez organizację działania komisji kwalifikacyjnej? Czy wolą ustawodawcy jest, aby rozporządzenie określało wyłącznie organizację komisji albo sposób jej działania, czy też zarówno organizację, jak i sposób jej działania? Zakładając, iż w rozporządzeniu mają być uregulowane zarówno organizacja samej komisji, jak i sposób jej działania, proponuje się przyjęcie niżej zaproponowanej poprawki. w art. 4 w pkt 5, w art. 45h w pkt 1 w lit. c po wyrazie organizację dodaje się wyrazy i sposób ; 26) art. 5 pkt 1, art. 10 ust. 3 pkt 2 mając na względzie, iż przepisy art. 70 2 i art. 87 1 Kodeksu wykroczeń nie formułują obowiązków, ale określają czyny zabronione, należałoby sformułować wprowadzenie do wyliczenia w pkt 2 w sposób uwzględniający ten fakt. w art. 5 w pkt 1, w ust. 3 w pkt 2 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie: o dopuszczeniu się przez osobę, o której mowa w ust. 2, przy wykonywaniu obowiązków służbowych, czynu zabronionego określonego w: ; 27) art. 6 pkt 2 zmianie ulega w tym wypadku jedynie zdanie pierwsze (tak też projekt opiniowanej ustawy). Zdanie drugie dotyczy natomiast istotnych kompetencji Ministra oraz organów samorządu notarialnego, tj. możliwości wglądu do akt osobowych oraz dyscyplinarnych kandydata, które to kompetencje są niezbędne dla dokonania przez wskazane podmioty rzetelnej oceny kandydata na stanowisko notariusza. Dlatego wprowadzenie do wyliczenia wymaga stosownej korekty. w art. 6 w pkt 2 we wprowadzeniu do wyliczenia po wyrazach 3 dodaje się wyrazy zdanie pierwsze ;

21 28) art. 6 pkt 3 lit. b proponuje się następującą poprawkę redakcyjną, nawiązującą do dotychczasowego brzmienia art. 11 pkt 1 ustawy Prawo o notariacie (por. fragment po spójniku i ; zob. też art. 65 ust. 2 ustawy Prawo o adwokaturze oraz art. 24 ust. 1 pkt 3 ustawy o radcach prawnych): w art. 6 w pkt 3 w lit. b, w pkt 1a wyrazy posiada pełnię zastępuje się wyrazami korzysta w pełni z ; 29) art. 6 pkt 4 lit. a w 2 w pkt 2 po wyrazach asystenta sędziego występują wyrazy w sądzie, które należy uznać za zbędne (jest to swego rodzaju pleonazm). w art. 6 w pkt 4 w lit. a, w 2 w pkt 2 wyrazy asystenta sędziego w sądzie zastępuje się wyrazami asystenta sędziego ; 30) art. 6 pkt 4 lit. c zawarte w nowelizowanym 3 odesłanie do 2 pkt 1 6 jest nieprawidłowe, gdyż po zmianie brzmienia 2 pkt 1 przepisie tym nie będzie już mowy o okresie wykonywania określonej pracy, umożliwiającym przystąpienie do egzaminu notarialnego bez odbycia aplikacji notarialnej. w art. 6 w pkt 4 w lit. c, w 3 wyrazy pkt 1 6 zastępuje się wyrazami pkt 2 6 ; 31) w art. 12 4 ustawy Prawo o notariacie należy uwzględnić to, że na mocy art. 6 pkt 4 lit. b opiniowanej ustawy (dodawany 2a) określona zostaje nowa kategoria osób zwolnionych z wymogu odbycia aplikacji notarialnej. Nie ulega wątpliwości, że osoby te również powinny spełniać warunki, o których mowa w art. 11 pkt 1 3 i 7 ustawy Prawo o notariacie. w art. 6 w pkt 4 w lit. c: a) wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie: 3 i 4 otrzymują brzmienie:, b) dodaje się 4 w brzmieniu: 4. Osoby, o których mowa w 2 i 2a, muszą spełniać wymagania przewidziane w art. 11 pkt 1 3 i 7.;

22 32) art. 6 pkt 5 lit. a tiret drugie oraz trzecie proponuje się poprawki redakcyjne odpowiednio do punktu piątego oraz punktu szóstego. Propozycja poprawek: w art. 6 w pkt 5 w lit. a w tiret drugie, w pkt 5 wyrazy ma orzeczony zakaz zastępuje się wyrazami został pozbawiony prawa ; w art. 6 w pkt 5 w lit. a w tiret trzecie, w pkt 6 wyrazy pełnię praw publicznych zastępuje się wyrazami prawa publiczne ; 33) art. 6 pkt 5 lit b, 3 oraz art. 6 pkt 12 lit. b, 2b ze względu na błąd logiczny, jaki kryje się w wyrażeniu charakter stwierdzonych nieprawidłowości stanowi rażącą i oczywistą obrazę przepisów prawa, konieczna jest modyfikacja brzmienia przepisów, w których wyrażenie to zostało użyte. Propozycja poprawek: w art. 6 w pkt 5 w lit. b, w 3 wyrazy charakter stwierdzonych, w wyniku wizytacji, o której mowa w art. 44 2a zdanie pierwsze, nieprawidłowości stanowi zastępuje się wyrazami nieprawidłowości stwierdzone w wyniku wizytacji, o której mowa w art. 44 2a zdanie pierwsze, stanowią ; w art. 6 w pkt 12 w lit. b, w 2b wyrazy charakter stwierdzonych nieprawidłowości stanowi zastępuje się wyrazami stwierdzone nieprawidłowości stanowią ; 34) art. 6 pkt 6 lit. a określenie w trybie jako odnoszące się do zasad prowadzenia wspólnej kancelarii notarialnej przewidzianych w art. 4 3 nie może być uznane za prawidłowe. Wobec tego proponuje się przyjęcie poniższej poprawki. w art. 6 w pkt 6 w lit. a, w 1 wyrazy w trybie art. 4 3, zastępuje się wyrazami w formie spółki, o której mowa w art. 4 3 zdanie pierwsze, ; 35) art. 6 pkt 8 w dodawanym art. 22a w 2 posłużono się sformułowaniem w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Określenie to jest tożsame z nazwą stosowaną na określenie jednej z form, w jakiej mogą być dokonywane czynności prawne (zob. art. 73

23 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny). Udzielenie upoważnienia aplikantowi notarialnemu do wykonywania pewnych czynności notarialnych nie stanowi z pewnością czynności prawnej w rozumieniu przepisów prawa cywilnego, a zatem nie powinno się w tym zakresie stosować wyrażenia mającego już ustalone znaczenie. Niezależnie od tego wypada podnieść, że wymóg pisemności upoważnienia wynika pośrednio z brzmienia art. 22a 3 in fine. W konsekwencji zaś przyjąć trzeba, iż omawianego upoważnienia nie można udzielić w inny sposób niż na piśmie, a czynności dokonane przez aplikanta upoważnionego ustnie nie wywołają skutków właściwych czynnościom notarialnym dokonanym przez osobę uprawnioną. w art. 6 w pkt 8, w art. 22a w 2 skreśla się wyrazy w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ; 36) art. 6 pkt 16, 12 oraz art. 6 pkt 28, art. 75 część wspólna we wskazanych miejscach mamy do czynienia z postanowieniami, w których odsyła się do przepisu zawierającego dalsze odesłanie. Taka metoda regulacji narusza 157 Zasad techniki prawodawczej. W związku z tym zasadne jest wprowadzenie odpowiednich poprawek. Propozycja poprawek: w art. 6 w pkt 16, w 12 wyrazy w art. 22a 1 zastępuje się wyrazami w art. 79 pkt 2, 4, 7 i 8 ; w art. 6 w pkt 28, w art. 75 w części wspólnej wyrazy w art. 22a 1 zastępuje się wyrazami w art. 79 pkt 2, 4, 7 i 8, ; 37) wobec uchylenia w art. 74 ustawy Prawo o notariacie 12, którego dokonuje się na mocy art. 6 pkt 23 lit. d opiniowanej ustawy, zachodzi potrzeba korekty odesłania zawartego w art. 74 6. w art. 6 w pkt 23 w lit. b: a) wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie: 6 i 7 otrzymują brzmienie:, b) dodaje się 6 w brzmieniu:

24 6. W przypadku zaistnienia przeszkody uniemożliwiającej przeprowadzenie egzaminu przez komisję w terminie, o którym mowa w 5, Minister Sprawiedliwości wyznacza dodatkowy termin przeprowadzenia egzaminu przez tę komisję, o którym przewodniczący komisji zawiadamia zdających listem poleconym za poświadczeniem odbioru oraz obwieszcza na tablicy ogłoszeń w siedzibie wyznaczonej rady izby notarialnej. Przepisy 11 i 14 17 stosuje się odpowiednio, z wyłączeniem terminu, o którym mowa w 16. ; 38) art. 6 pkt 24 lit. b mając na względzie potrzebę nadania zmienianym przepisom 2 i 3 większej przejrzystości proponuje się rezygnację z odesłania do art. 11 pkt 4. w art. 6 w pkt 24 w lit. b, w 2 i 3 skreśla się wyrazy o której mowa w art. 11 pkt 4, ; 39) art. 6 pkt 24 lit. c zmianą nie objęto tu wprowadzenia do wyliczenia stanowiącego początkowy fragment 2, podczas gdy zawarte w tym miejscu odesłanie do art. 12 2 powinno być rozszerzone o 2a. w art. 6 w pkt 24 w lit. c przed tiret pierwsze dodaje się tiret w brzmieniu: wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie: Osoby, o których mowa w art. 12 2 i 2a, dołączają do wniosku odpowiednio:, ; 40) art. 6 pkt 25, art. 74c 2 w uchwalonym przez Sejm przepisie jest mowa o egzaminie konkursowym, natomiast z przepisów poprzedzających nowelizowany art. 74c, a zwłaszcza art. 71 1, wynika, iż naboru na aplikację notarialną dokonuje się w drodze egzaminu wstępnego. w art. 6 w pkt 25, w art. 74c w 2 wyraz konkursowym zastępuje się wyrazami wstępnym ; 41) art. 6 pkt 25, art. 74d 3 proponuje się korektę stylistyczną wprowadzenia do wyliczenia. w art. 6 w pkt 25, w art. 74d w 3 we wprowadzeniu do wyliczenia wyrazy za

25 poszczególne zastępuje się wyrazem poszczególnych ; 42) art. 6 pkt 28, art. 75 pkt 2 celem uniknięcia dwukrotnego powtarzania spójnika oraz proponuje się następującą poprawkę o charakterze redakcyjnym. w art. 6 w pkt 28, w art. 75 w pkt 2 wyrazy odbywaniu oraz zastępuje się wyrazami odbywaniu, a także ; 43) art. 6 pkt 28, art. 75 pkt 4 ze względu na niezręczność stylistyczną związaną z użyciem wyrażenia niebędącego zatrudnionym można rozważyć korektę redakcyjną wskazanego przepisu. w art. 6 w pkt 28, w art. 75 w pkt 4 wyrazy niebędącego zatrudnionym zastępuje się wyrazami, który nie jest zatrudniony ; 44) art. 6 pkt 29 zmieniany art. 76 ustawy Prawo o notariacie poświęcony będzie instytucji zastępcy notarialnego. W myśl 1 tego artykułu ustawodawca postanowił, iż status zastępcy notarialnego uzyskuje osoba, która uzyskała pozytywny wynik z egzaminu notarialnego i złożyła ślubowanie. Z kolei w dalszych jednostkach redakcyjnych uregulowane zostały m.in. kwestie umieszczenia zastępcy w wykazie zastępców notarialnych ( 3) oraz skreślenia z tego wykazu ( 4). Uwagę zwraca przy tym okoliczność, że przepis art. 76 3 w pierwszej kolejności mówi o wspomnianym umieszczeniu w wykazie, a dopiero potem o odebraniu ślubowania. Jednocześnie 4 analizowanego artykułu nie przewiduje odmowy złożenia ślubowania jako przesłanki skreślenia z wykazu, choć jak już zaznaczono powyżej stosownie do 1 zastępcą notarialnym jest osoba, która zdała egzamin zawodowy i złożyła ślubowanie. Wydaje się, że w tej sytuacji najpierw zainteresowani powinni składać ślubowanie, a dopiero po dopełnieniu tego obowiązku prezes rady właściwej izby notarialnej powinien umieszczać zastępcę we właściwym wykazie. Przy okazji należałoby skorygować w art. 75 także brzmienie 5. Otóż, przepis ten stanowi, że [s]kreślenie z wykazu zastępców notarialnych skutkuje wygaśnięciem uprawnienia, o którym mowa w 1. Jest to swego rodzaju skrót myślowy, ponieważ w art. 75 1 nie wskazuje się żadnego uprawnienia, a dopiero z odczytania tego

26 przepisu wraz z innymi regulacjami wprowadzanymi do ustawy Prawo o notariacie można dowiedzieć się, jakie uprawnienia łączą się ze statusem zastępcy notarialnego (zob. też art. 75 6 in fine). Propozycja poprawek: w art. 6 w pkt 29, w art. 75 w 3 wyrazy umieszcza zastępcę notarialnego w wykazie zastępców notarialnych tej izby i odbiera ślubowanie zastępuje się wyrazami odbiera ślubowanie, a następnie umieszcza zastępcę notarialnego w wykazie zastępców notarialnych danej izby ; w art. 6 w pkt 29, w art. 75 w 5 wyrazy uprawnienia, o którym mowa w 1 zastępuje się wyrazami uprawnień zastępcy notarialnego ; 45) wobec wprowadzenia instytucji zastępcy notarialnego odpowiedniej zmiany wymagają również te przepisy, które w opiniowanej ustawie zostały pominięte, a które posługują się dotychczasowym pojęciem zastępca notariusza. po pkt 34 dodaje się pkt 35 37 w brzmieniu: 35) w art. 92 w 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych nadto imię i nazwisko tej osoby; ; 36) w art. 95f w 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych nadto imię i nazwisko tej osoby; ; 37) w art. 95h w 2 pkt 4 otrzymuje brzmienie: 4) imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt poświadczenia dziedziczenia sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych nadto imię i nazwisko tej osoby; ; ; 46) uwaga z pkt 45 ma też znaczenie w kontekście regulacji zawartych w ustawie z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu

27 i dyrektywie 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Mianowicie: katalog podmiotów zawarty w art. 2 ust. 1 pkt 1 powołanej wyżej ustawy jest katalogiem zamkniętym. W lit. n wymienionego przepisu wskazano m.in. na notariusza oraz przedstawicieli innych zawodów prawniczych jako podmioty (instytucje) obowiązane w rozumieniu ustawy. W związku z tym, mając na względzie z jednej strony wprowadzenie instytucji zastępcy notarialnego, z drugiej zaś to, że dla wykonania powołanej dyrektywy konieczne jest zapewnienie, by katalog podmiotów, na które nakłada się pewne obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, był kompletny, proponuje się uzupełnienie wyliczenia z art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. n ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Odpowiedniej nowelizacji wymagać będzie w tej sytuacji również art. 21 ust. 3 pkt 4 tej ustawy, gdyż w przepisie tym wskazano, że kontrolę wypełniania przez instytucje obowiązane obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, oprócz Generalny Inspektora Informacji Finansowej sprawują w odniesieniu do notariuszy prezesi sądów apelacyjnych. po art. 13 dodaje się art. 13a w brzmieniu: Art. 13a. W ustawie z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 276, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 2 w ust. 1 w pkt 1 lit. n otrzymuje brzmienie: n) notariuszy oraz zastępców notarialnych w zakresie czynności notarialnych dotyczących obrotu wartościami majątkowymi, adwokatów wykonujących zawód, radców prawnych wykonujących zawód poza stosunkiem pracy w urzędach obsługujących organy administracji rządowej i jednostkach samorządu terytorialnego, prawników zagranicznych świadczących pomoc prawną poza stosunkiem pracy, biegłych rewidentów wykonujących zawód, doradców podatkowych wykonujących zawód, ; 2) w art. 21 w ust. 3 pkt 4 otrzymuje brzmienie: 4) prezesi sądów apelacyjnych w odniesieniu do notariuszy oraz zastępców notarialnych;. ;