Wanda Rutkiewicz (fot. Alek Lwow - siedzi na prawo od himalaistki)

Wanda Rutkiewicz (fot. Alek Lwow - siedzi na prawo od himalaistki) W historii zdobywania ośmiotysięczników Polacy zapisali się złotymi zgłoskami. Udział w tych dokonaniach, i to czasem pierwszorzędny, mają nie tylko mężczyźni, ale także kobiety Polki. Historia podboju gór najwyższych rozpoczyna się w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy to brytyjscy kartografowie, tworzący mapy Indii, docierają w Himalaje i stwierdzają, że szczyty, które widzą, mogą być wyższe niż 5 mil czyli 8000 m n.p.m. Trzeba niemal stu lat, by pierwsi ludzie stanęli na szczycie ośmiotysięcznika (choć bariera 8000 m n.p.m. zostaje przekroczona już w 1922 roku, gdy brytyjska wyprawa atakuje Mount Everest) 3 czerwca 1950 roku Francuzi Maurice Herzog i Louise Lachenal stają na szczycie Annapurny. To wydarzenie otworzyło nowy rozdział w eksploracji powierzchni naszej planety i wiadomym było, że oczy całego wspinaczkowego (i nie tylko) świata zwrócą się w stronę Himalajów oraz Karakorum. Rozpocznie się walka o to, kto wyżej (i najwyżej), trudniej, szybciej, o skompletowanie Korony Himalajów, czyli czternastu szczytów ośmiotysięcznych. 1 / 6

Podbój gór najwyższych przez długi czas był domeną mężczyzn, chociaż od początku dziejów alpinizmu i himalaizmu kobiety miały w tej dziedzinie swój nieliczny, ale jednak, udział. Tu należy wymienić Hettie Dyhrenfurth, która w roku 1934, wraz z mężem Oskarem zdobywa szczyt Sia Kangri (7422 m n.p.m.), ustanawiając tym samym, na dwadzieścia lat, kobiecy rekord wysokości i przekraczając barierę 7000 m n.p.m. O Hettie Dyhrenfurth wspomnieć należy nie tylko ze względu na jej dokonanie, ale także dlatego, że urodziła się w Karłowicach pod Wrocławiem. {googleads} <div style="text-align:center"> <script type="text/javascript"><!-- google_ad_client = "ca-pub-0467452152612653"; /* wtekst2 */ google_ad_slot = "7716270717"; google_ad_width = 468; google_ad_height = 60; //--> </script> <script type="text/javascript" src="http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js"> </script> </div> {/googleads} Czterdzieści lat później, w 1974 roku, kobiety pokonują kolejną barierę 8000 m n.p.m. Dokonuje tego japoński zespół kobiecy w składzie: Mieko Mori, Naoko Nakaseko oraz Masako Uchida wraz z Szerpą Jangbu, zdobywając Manaslu (8156 m n.p.m.). Rok później inna Japonka, Junko Tabei, zdobywa górę gór Mt. Everest. Polki mocno zaakcentowały swoją obecność w Himalajach 11 sierpnia 1975 roku. Wówczas zespół w składzie: Wanda Rutkiewicz, Alison Chadwick-Onyszkiewicz, Janusz Onyszkiewicz i Krzysztof Zdzitowiecki dokonuje pierwszego wejścia (i pierwszego kobiecego zarazem) na Gaszerbrum III (7952 m n.p.m.). Był to ówcześnie najwyższy niezdobyty wówczas jeszcze siedmiotysięcznik. 2 / 6

Ośmiotysięczniki nadal czekały na pierwszą Polkę... I doczekały się dzień później. Halina Krüger-Syrokomska oraz Anna Okopińska wchodzą na szczyt Gaszerbruma II, najniższego (8035 m n.p.m.) z ośmiotysięczników. Pobijają tym samym polski (i europejski) rekord wysokości kobiecej oraz dokonują pierwszego wejścia na ośmiotysięcznik w zespole czysto kobiecym. Na kolejny sukces w Himalajach Polki czekały trzy lata 16 października 1978 roku Wanda Rutkiewicz, w ramach wyprawy zachodnioniemieckiej, zdobyła szczyt Everestu (8848 m n.p.m.). Została pierwszą Polką i Europejką oraz trzecią kobietą na świecie, która stanęła na najwyższym szczycie Ziemi. Tego samego dnia Karol Wojtyła został wybrany papieżem. Później, podczas spotkania z himalaistką, powiedział: Dobry Bóg tak chciał, że tego samego dnia weszliśmy tak wysoko. Fragment Polskiej Kroniki Filmowej poświęcony wejściu Wandy Rutkiewicz na Mt. Everest (16 października 1978), z wypowiedziami himalaistki i jej matki. {youtube}84wdq3s7zxs {/youtube} Niestety, himalajskie szczyty za obcowanie ze sobą każą płacić niekiedy najwyższą cenę. 30 lipca 1982 roku w obozie II pod K2 (8611 m n.p.m.) na udar mózgu umarła Halina Krüger-Syrokomska kierowała wówczas wyprawą kobiecą na ten szczyt. Pochowana została u podnóży K2, podobnie jak Dobrosława Miodowicz-Wolf, która 10 sierpnia 1986 brała udział w nieudanym, z powodu załamania pogody, ataku szczytowym. Uczestnicy wycofali się z wysokości około 8500 m n.p.m. Podczas odwrotu pomagała innym uczestnikom, sama zmarła jednak z powodu wyczerpania. 30 czerwca 1983 roku kolejny ośmiotysięcznik zostaje zdobyty przez Polkę na szczycie Broad Peak (8047 m n.p.m.) staje Krystyna Palmowska, a jej partnerka na tej wyprawie, Anna Czerwińska, dochodzi do przedwierzchołka (8028 m n.p.m.). Jest to zarazem pierwsze kobiece wejście na ten szczyt. 3 / 6

Krystyna Palmowska dwa lata później, wraz z Wandą Rutkiewicz i Anną Czerwińską, zdobywa Nanga Parbat (8126 m n.p.m.), dokonując pierwszego wejścia w zespole czysto kobiecym. Kolejnym wielkim sukcesem polskiego himalaizmu kobiecego było wejście przez Wandę Rutkiewicz na K2 (8611 m n.p.m.). 23 czerwca 1986 roku. Wejście to jest o tyle wyjątkowe, iż było zarazem pierwszym polskim i pierwszym kobiecym wejście na tę górę. Portret Wandy Rutkiewicz z roku 1987 (fot. Alek Lwow) 4 / 6

Lata Wandy cel, Po spotkał następnego Na najbardziej Od Himalajach m n.p.m.). Dopiero górach październiku później odnotowuje Przy zgromadziła {youtube}hri6yyuhoxs{/youtube} Kolejnymi Urszula 2006), (maj Sylwia dosłownie szczyty: listę z realizuje Anna roku raz swoim momentu gdyby dokonań 2010). 80. okazji Baranowska. Agnieszka Bukowicka ostatni Czerwińska najwyższych, Rutkiewicz, 2003 ją jest Tokarska rok Gaszerbrum XX oraz paniami, koncie i jej Anny znanych w pierwszą 62000 dnia. w. najwyższe wchodzi wysokości Ewa zaginięcia życie w przenośni. głównych widział Barbara w górach himalajskiej Czerwińskiej polskim, Wanda przynosi Kiela-Pałys (wejście Panejko-Pankiewicz nie opowiada dla której (zarówno Polką powraca II początków ją kolejno zostało których i najwyższych. szczyty Batko, i Carlos około Wandy Cho W 2 miała ambicją kobiecym ożywienie. boczne premierowym scenie Oyu. o (maj Mt. 8200 warto przerwane szczycie Carsolio, osiem zdobywaniu wszystkich Rutkiewicz Polsce, Himalaje swojej Mt. zespole Everest było Niestety 2008), wierzchołki m pojawiają himalaizmie wspomnieć Everest ośmiotysięczników n.p.m. zdobycie był weszła kariery Lhotse jak który niemal z roku Anna w kluczem kontynentów. Ryszardem te czerwiec roku i i Planowała w dwa Sziszapangmę po przełomu ośmiotysięczne. swojej wspinaczkowej (8501 świecie) Lichota Czerwińska himalajskiej o piętnastoletniej to 1992, zdobyciu dwie wierzchołek Koronie wejścia przede Ziemi 2005), m himalajskiej nowe skompletowania Pawłowskim, podczas (maj n.p.m.). biwakować postaci wieków i bez Ziemi otwierają wierzchołka, wszystkim Martyna korony. postaci 2010) (wierzchołek środkowy wątpienia uparcie kobiecej tylko przerwie maju, Do ataku działalności i i roku Małgorzata Zapewne rozpocząć Wojciechowska ona, dwie zarazem wyróżniająca Sylwia a pięła Korony schodząc Gaszerbrum następnie Sziszapangmy jest sceny 2006 we Kanczendzongę. jako środkowy). Polki jedną wspinaniu Bukowicka zdobywa osiągnęłaby zamykają pierwsza Ziemi, himalajskiej. coraz atak Pierz-Pękala wspinały swoim do zsię szczytowy II (maj bazy wyżej Rok były: (8034 postać wdwa (8013 Polka, koncie ijej się ten {youtube}5joquy9gth0{/youtube} Obecnie dziewiątym weszła Kinga himalajskiego jako swój Kinga szczytem pierwsza program, Baranowska światka. natomiast, ośmiotysięcznym. Polka, którym szczycie Jednak jest natomiast jest pod Kanczendzongi zdobyciu zdobycie roku Makalu, na Na 2006, wszystkie pierwszego trzy Korony który, kiedy spośród (18 jeśli wspinała Himalajów. maja wspięła szczytu zostanie zdobytych 2009) się (Cho zdobyty, bez przez Broad Oyu) użycia siebie będzie Peak, tlenu. trzy szczytów konsekwentnie dla lata niej zniknęła m W ramach Gaszerbrum najwyższych. Również wejścia dokonuje Nanga Jeśli polskiego Polki chwili wszystkim 30 15 Parbat. programu obecnej sierpnia czerwca inne ośmiotysięcznikach wyjść himalaizmu Everest II) alpinistki 1985 oraz aklimatyzacyjnych. Paniom trwa 1975 1983 1986 Polski przygotowuje Agnieszka kobiecego. również 1978 - planują uda Halina Himalaizm Krystyna Rutkiewicz, inna w (pełna Bielecka, Krüger-Syrokomska zrealizować tym Palmowska Aleksandra polska Zimowy. Monika roku lista): dla Krystyna wyprawa zmierzyć cele, Witkowska. której, W - Dzik jako ten składzie Palmowska być weźmie i się pierwsza Anna rok K2 Himalajach może, Obecnie (8611 szczytami Okopińska są: natomiast będzie kobieta Tamara i Polka, się m Anna przebywa n.p.m.) okazać ośmiotysięcznymi. to Europejka Czerwińska jako staje udział Dhaulagiri. Styś udany jako wyjątkowy pierwsze w na (ma w bazie, pierwsza szczycie debiut wyprawie i już trzecia zdobywają Działająca na Polki gdzie dla w koncie Do górach Broad kobieta na pokonują w 18 12 16 20 1994 1989 1990 1997 20001987 1991 Ewa Wanda Barbara 1991 Panejko-Pankiewicz Wanda - Wanda Batko i Rutkiewicz Ryszard staje wspina zdobywa Pawłowski i samotnie się Wanda Mt. na Everest. z Gaszerbrum Ryszardem Rutkiewicz wspinają zdobywa, Cho się wchodzą II jako Wareckim, Oyu (8034 na pierwsza (8201 m na n.p.m.). Elsą m szczyt Polka, n.p.m.). Ávila, II. Gaszerbruma Annapurnę Carlosem Nanga (8013 Peak i na pierws bari 621 2001 2001 2000 Anna w zespole wchodzi Cho z Oyu. Dariuszem na wierzchołek Załuskim środkowy stają Sziszapangmy. szczycie Lhotse (8501 m świe 26 sierpnia 2003 2003 Ryszard Anna Pawłowski, Sylwia Tomasz Bukowicka Tauszyński i Jarosław Woćko Gaszerbrum wspinają II. się Gaszerb 2003 2003 Sylwia Bukowicka dokonuje i Marcin pierwszego Miotk zdobywają w sezonie Cho wejścia Oyu. Cho Oyu. Pa 28 25 czerwca 2005 Urszula Anna Czerwińska Barańska Tokarska i Piotr Barabaś Mt. Everest. zdobywają kobiecego Cho wejścia Oyu. Makalu (8485 m Ca 2007 2006 2008 Martyna Tamara Agnieszka Styś Wojciechowska Kiela-Pałys i Dariusz Załuski i Jarosław oraz Broad Nanga Hawrylewicz Peak Parbat Załuski, jest ścianą na Janusz wchodzą to drugie Diamir. Adamski, II. na Dhaulagiri polskie Mt. Everest. Tomasz wejście (8167 kobiece. Kobielski, m n.p.m (80 I n( {youtube}ogmkojiamek{/youtube} Kinga - 5 21 27 18 12 24 25 22 23 października września wrzesnia kwietnia lipca maja 2011 2009 2010 2012 2013 2010 2009 - na 2008 Anna Kinga Małgorzata Monika Aleksandra Magdalena duet mieszkająca szczycie Kinga Renata Małgorzata matka Lichota Baranowska Barańska Kinga Witkowska Baranowska Annapurny Wątroba Dzik Prask i Piszczek syn w zdobywa Londynie Australii Wątroba dokonuje i - Jacek i Małgorzata wchodzi Zbigniew jako zdobywa (27 (jako Lhotse. Małgorzata pierwsza Teler zdobywa Anna pierwszego jako kwietnia na druga Lhotse. Bąk Everest zdobywają Pierz-Pękała wierzchołek pierwsza Cho Lichota Manaslu. Polka) 2010) Wątroba Oyu. polskiego od zdobywa staje Polka Gaszerbrum strony i Piotr Everestu. i Daniel Everest. zdobywa na staje Pustelnik wejście północnej. Everest szczycie Mizera na Everest II. szczycie kobiecego i Kanczendzongi stają tym zdobywają samym, od na Manaslu strony szczycie od strony Everest. jako południow (8156 (8586 trzecia Annap półno m Polskie Wanda Kinga Mt. K2 Shishapangma Gaszerbrum Dhaulagiri Kanczendzonga Annapurna (23 Baranowska Everest Rutkiewicz Himalaistki, czerwca (5 (26 (1 (27 października (16 (22 II maja września (12 (15 (18 (16 października kwietnia (18 1986) lipca (18 (8 (8 pod 2008) września szczytów): maja 2006) 1991) względem 1989) 1985) 2007) 1990) 2010) 2008) 2003) 2009) 1991) 1987) 1978) liczby zdobytych ośmiotysięczników: Anna Małgorzata Krystyna Sylwia Shishapangma Czerwińska (21 (Rocky (wierzchołek maja (62012) Lhotse Makalu Manaslu Broad Nanga Bukowicka Peak Palmowska Parbat (21 (25 Wątroba (27 (25 maja od (30 (15 południa północy czerwca 2001) 2006) sierpnia (3 szczyty): (2 Summit) szczyty, 2000) 2009) 2001) (22 1985) (12 1983) 2003) maja środkowy) (30 główych dwie czerwca 2013) 2011) góry): i (6 1983) boczne): Cho Mt. Lhotse Lichota Everest Oyu (24(23 maja (23 września szczyty): (26 maja 2012) 2010) 2003) października 2000) Ewa Halina Anna Barbara Urszula Martyna Tamara Shishapangma Panejko-Pankiewicz Okopińska Krüger-Syrokomska Styś Tokarska Batko Wojciechowska (1 I szczyt): (16 czerwca (12 (20 szczyt): (wierzchołek szczyt): sierpnia 2006) (1 1990) 2005) (1 1997) (1 szczyt 1975) środkowy) szczyt): główny 2 maja i 1 boczny): Agnieszka Gaszerbrum Kiela-Pałys II (27 lipca (1 szczyt): 2006) 1994 Anna Renata Magdalena Małgorzata Aleksandra Monika - Cho Barańska Everest: Oyu Piszczek Prask Pierz-Pękała (24 Dzik (21 (18 (24 (23 września (1 (1 szczyt): 2010) 2008) Najpopularniejsze Gaszerbrum Mt. Everest Witkowska (23 II (22 maja ośmiotysięczniki (1 lipca szczyt): 2012) 2009) (12011) szczyt): himalaistów. {youtube}4r0aooht_gi{/youtube} - Mt. Cho Nanga Lhotse Broad Annapurna Gaszerbrum Manaslu Shishapangma Dhaulagiri K2 Kanczendzonga Makalu Everest Oyu 1Peak Parbat 3 1 25 1II I 212 podczas 2(plus 48 11(plus 1 zimowej raz 2 razy Rocky wierzchołek wyprawy wśród Summit) Polek na środkowy) Annapurnę (liczba wejść): Krótkie Wanda 1992 następnie kroki Anna wspinaczkowe, roku. Czerwińska Rutkiewicz sylwetki do Powojenna W Wrocławia. roli wybranych modela które urodzona zawierucha To przez tutaj, Artur pań: 4 Tatry, w lutego Hajzer. sprowadziła nieodległych Alpy 1943 i Pamir roku ją Górach i jej w zawiodły Płungianach rodzinę Sokolich, ją do w 1987 Polski, Himalaje. na stawiała Litwie, roku wpierw opowiada swoje zaginęła do pierwsze Łańcuta, o 13 ubraniu maja 5 / 6

nauk importującą górskiej. Kinga Warszawie. Wysokogórskiego Kolosy oraz Kanczedzongę. Manaslu, farmaceutycznych, Baranowska w roku Jest z Indii a 2008 członkinią w Warszawa. odzież. roku - za urodzona 2009 lecz zdobycie Jest kadry porzuciła Z otrzymała 10 autorką wykształcenia 17 narodowej lipca w listopada ciągu zawód licznych 1949 nagrodę jednego Polskiego 1975 roku dla jest pozycji Ministra gór. w geografką roku Warszawie. Obecnie Związku książkowych w dwóch Wejherowie, Sportu i ekonomistką. prowadzi Alpinizmu ośmiotysięczników: Z za wykształcenia wspinaczkę poświęconych obecnie własną i Klubu Laureatka mieszka na firmę jest tematyce Dhaulagiri doktorem nagrody w autor: Tomasz Markiewicz 6 / 6