Historia Oddziału Babiogórskiego PTTK w Żywcu Do stowarzyszeń, które od początku XX wieku odgrywały znaczą rolę w życiu Miasta Żywca i Ziemi Żywieckiej, należy założony przed 100 laty Babiogórski Oddział PTTK w Żywcu. Niewiele towarzystw może pochlubić się tak długą, przerywaną tylko wojnami działalnością. Praktycznie tylko Ochotnicza Straż Pożarna w Żywcu może poszczycić się dłuższą działalnością. Od roku, 1905 kiedy to w Makowie Podhalańskim powstał Oddział Babiogórski 32 działaczy z Żywca, Wadowic, Makowa Podhalańskiego, Zawoi z doktorem Zapałowiczem na czele podjęło patriotyczną inicjatywę zrzeszenia się dla poznania i turystycznego zagospodarowania gór beskidzkich. Na zebraniu założycielskim wybrano na 1 Prezesa Doktora Andrzeja Karasia, lekarza z Makowa. Najczynniejszym jednak, był właśnie Zapałowicz, który w następnym roku został prezesem Oddziału i był nim do 1908, później przenosi się do Lwowa. Od roku 1909 kolejnymi Prezesami Oddziału zostają Doktor Alfred Hubisza i Zygmunt Bocheński obaj z Makowa, a po nich Doktor Kazimierz Grusz z Zawoi. Głównym dziełem Zapałowicza i jego trwałą zasługą w dziejach Towarzystwa, było zbudowanie schroniska na Markowych Szczawinach, które było odpowiedzią na wzniesienie Schroniska pod szczytem Babiej Góry przez Beskidenverein. Otwarcie schroniska nastąpiło 15. 09. 1906r. po czteromiesięcznej budowie. Było ono drewniane, miało dwa pokoje noclegowe, jadalnię i kuchnię. Istnienie schroniska spowodowało powstanie nowych szlaków znakowanych wiodących na Babią Górę, przede wszystkim z Suchej do Zawoi, a stąd przez Markowe Szczawiny na Bronę i Diablak. Okres stałych zatargów z Beskidenverainem, które niszczyło znaki polskie na szlakach, doprowadziło do niezwykłego procesu, wszczętego przez Oddział przeciwko działaczom niemieckim. " Walka na pędzle" jak ją później nazwano czyli wzajemnie zamalowywanie znaków, doprowadziło z wolna do wyparcia Niemców z rejonu Babiej Góry i Pilska i do ograniczenia ich działalności do okolic Klimczaka i Szyndzielni. Tymczasem Oddział przeniósł swoją siedzibę w dniu 19. 03. 1910 roku z Makowa do Żywca, ale faktyczną siedzibą do czasu wyjazdu Zapałowicza była Zawoja. 1 / 5
W 1911 Oddział liczył 80 członków. Nowy Zarząd w osobach Dr. Wozaczyńskiego, Bronisława Gustawicza, Rewakowicza, założył stację turystyczne w Suchej, Jeleśni, Krzyżowej, Rycerce Górnej, nadto odnowił szlaki i wytyczał nowy na Skrzyczne z Ostrego i ze Szczyrku. 21 listopada 1917 roku w obozie oficerskim jeńców wojennych w Turkiestanie umiera na zawał serca Dr. Zapałowicz. Po I wojnie światowej, która przerwała działalność Oddziału, podjęto znów pracę. W 1921 roku liczba członków wzrosła do 177. Z wyborem na prezesa Oddziału inż. Mieczysława Mączyńskiego na Walnym Zebraniu 14. 06. 1921 rok zaczął się nowy bardzo owocny w sukcesy okres. Rozbudowano schronisko na Markowych Szczawinach założono nowe stacje na Przegibku i Glinnym. W 1923 roku Oddział - dzięki staraniom Mączyńskiego - uruchamia pod przełęczą Glinne przy gajówce, stację turystyczną, a w roku 1926 Władysław Miodowicz wespół z Józefem Mertą zakłada Koło w Białej, należące do Oddziału Babiogórskiego. W latach 1927-1930 Oddział buduje piękne schronisko na Hali Miziowej pod szczytem Pilska, otwarte w lipcu 1930 roku. W latach 1932-33 Oddział, działając przez swoje koło w Wadowicach zbudował schronisko na Leskowcu. Aż do wybuchu II wojny światowej Oddział rozwijał się wszechstronnie, na co wpłynęło przede wszystkim wytrwałe kierownictwo przez Mieczysława Mączyńskiego, jako Prezesa i Wiktora Fucika jako Sekretarza, wspierających przez takich działaczy jak: Konrad Mikuszewski, Szczepan Olszowski, Rudolf Niemczyk, Władysław Haliński, Czesław Panczakiewicz, Władysława Pantofliński, Tomasz Wróbel, Adam Ozaist, Roman Pele i wielu innych. Wojna zdziesiątkowała ludzi, zniszczyła wieloletni trud Oddziału. W obozach koncentracyjnych zginęli Mączyński i Fucik wielu innych rozproszyło się po świecie. Przy odbudowie zniszczonego wojną dorobku oddali niezapomniane usługi w 1945 i latach następnych: W. Haliński, R. Niemczyk, Józef Bielewicz, S. Olszewski. W trudnym okresie po wojnie staje na czele Oddziału Władysław Haliński, a jako sekretarz R. Niemczyk. Przy pomocy ZG - PTT subwencji państwowych, oraz udziale Odlewni Żeliwa w Węgierskiej Górce, Browaru Żywieckiego i Fabryki Śrub w Sporyszu - Oddział uruchomił schronisko na Rysiance, 2 / 5
Lipowskiej, Boraczej i Pilsku oraz wyposażył Schronisko na Markowych Szczawinach. Ponadto odnowił szlaki turystyczne i corocznie je poprawiał. W 1949 r Oddział odnowił 50 km starych i wykonał 21 km nowych szlaków. W 1947 w Wadowicach powstaje samodzielny Oddział, zaś Koło w Białej stało się Oddziałem już 1933 roku z biegiem czasu do Zarządu Oddziału weszli nowi działacze - Jan Kantyka, Stanisław Sowiński, Antoni Hołowiński, Bonifacy Adrian, Magdalena Meres, Helena Chłopczyk, Aleksander Zuziak. Z inicjatywy i przy poparciu Oddziału, głównie dzięki pracy Szczepana Olszewskiego, wybudowano w 1950 skocznię na Małym Grojcu. Dnia 26 stycznia 1950 roku doszło do zjednoczenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego powstaje PTTK. W 1952 roku Oddział zorganizował kurs ratownictwa górskiego w Szczyrku. Skończyły go 32 osoby z Bielska, Cieszyna i Żywca. Od roku 1954 powstaje w sekcji żywieckiej GOPR - u wyróżniali się Mieczysław Pawełek, Bronisław Moc, Jan Kantyka, Józef Ciapuła, Tadeusz Puciński, Emil Anton, Alfred Kubica. W roku 1954 prezesem Oddziału Babiogórskiego PTTK zostaje Antoni Hołowiński. Oddział wyznacza nowe szlaki organizuje kursy przewodników, rajdy chłopskie, zawody narciarskie. W 1972 roku Prezesem Oddziału zostaje Bronisław Kocoń. W 1973 roku Oddział kupuje parcelę na Hali Rycerzowej gdzie w 1975 roku oddana zostaje do użytku 1 Bacówka na Rycerzowej, a 1976 roku następna na Krawców Wierch. W latach 1972-1975 do Oddziału przychodzą młodzi działacze: Marek Sapeta, Józef i Władysław Talikowie, Lesław Piątek, Stanisław Kresek, Jan Furtak, Józef Ćwikła i wielu innych. Oddział organizuje zawody Narciarskie o puchar Pilska, Zloty Żywczaków na Babiej Górze, Beskidzka Jesień, Rajd na Raty, Koło w Cięcinie, zawody narciarskie o puchar Magury. 3 / 5
W ramach jubileuszu 65 - lecia założenia Oddziału, przypadającego na 1968 rok Oddział otrzymuje sztandar. W roku 1984 nowym Prezesem Oddziału zostaje wybrany Jan Kantyka za jego prezesury zostaje zakupiona i wyremontowana Siedziba Oddziału przy Ulicy 3 Maja 16 w Żywcu, która zostaje otwarta 5. 10. 1991 roku. W roku 1992 Prezesem Oddziału zostaje wybrany Edmund Zaiczek zaś w 1993 roku Oddział rozwiązuje BORT, który przynosi straty i od tego momentu Oddział nie prowadzi działalności gospodarczej. W latach 1994-1997 Oddział zakupuje działki na Hali Rysiance, Leskowcu i działkę przy ulicy Krótkiej w Żywcu. 13. 05. 1995 roku Ojciec Święty Jan Paweł II przyjmuje Członkowstwo Honorowe Oddziału Babiogórskiego w Żywcu w 75 - rocznicą swoich urodzin i 90 lecia Oddziału. Obchody rocznic i jubileuszy w niczym nie zakłócają społecznej pracy takich działaczy Oddziału Babiogórskiego jak: Jadwiga i Bolesław Kłosowscy, Kazimierz Foltyn, Marek Sapeta, Halina Hołowińska, Henryk Jakubiec, Helenę Kresek, Zbigniew Micherdziński, Jerzy Śliwiński, Krzysztof Staszkiewicz, Aleksander Zuziak, Józef i Władysław Talikowie, Małgorzata Latasz i wiele innych. Starsi koledzy nie szczędzili rad i pomocy swym młodszym kolegom: Markowi Żurowi, Włodzimierzowi Bukowczanowi, Jackowi Sewerynowi, Andrzejowi Szewczykowi. 12 października 2003 roku po wielu trudnych latach starań Oddziału i Spółki "Karpaty" zostaje poświęcone i otwarte nowe schronisko na Hali Miziowej. 19 marca 2005 roku Nowym Prezesem Oddziału Babiogórskiego PTTK w Żywcu zostaje wybrany jego wieloletni Sekretarz Józef Talik. Nowy Zarząd zaraz przystąpił do przygotowań z okazji jubileuszu 100 lecia jego istnienia. Zostały odnowione elewacje zewnętrzne, wymienioną stolarkę drzwiową, wyremontowano zaplecze sanitarne, od sponsorów Oddział dostaje komputer i fax. Z ostał wybity medal związany z jubileuszem 100 lecia Oddziału. W roku 2009 Prezesem Oddziału ponownie wybrany został Józef Talik. W okresie od 2009 do 2012 r. odnotować można wzrost aktywności kół i klubów oraz znaczny wzrost ilości członków. Od około 500 w 2009 r. do ponad 750 w 2012 r. 4 / 5
Przy Oddziale aktywnie działają koła zarówno terenowe, szkolne jak też w samej siedzibie Oddziału. Cztery największe skupiające łącznie ponad 2/3 członków Oddziału to: Koło Miejskie PTTK im. inż. Rudolfa Niemczyka w Żywcu (najstarsze koło istniejące od 1950 r. liczące prawie 300 członków), Koło PTTK im. Jana Pawła II w Węgierskiej Górce (ponad 200 członków), Klub Górski ZDOBYWCY (ponad 150 członków) i Koło PTTK BESKIDEK w Porąbce (prawie 150 członków) (dane z grudnia 2014 r.) Oprócz tego przy ZO powołane są specjalistyczne Komisje jako fachowe organy doradcze w konkretnych dyscyplinach: Komisja Turystyki Górskiej, Komisja Narciarska, Komisja Krajoznawcza, Komisja Młodzieżowa, Komisja Turystyki Kolarskiej, Komisja Górskiej Turystyki Jeździeckiej. W 2013 r. Prezesem Oddziału został wybrany Jakub Nowak. Oddział ma pod swoją opieką 580 kilometrów szlaków górskich, 80 kilometrów szlaków narciarskich, posiada 758 członków (stan na 31.12.2012 r.) co daje mu miejsce w pierwszej dziesiątce największych oddziałów PTTK w Polsce. Jest także drugim najstarszym oddziałem powstałym na ziemiach obecnie istniejących w granicach Polski. W 2015 r. Oddział obchodzi Jubileusz 110-lecia działalności. 5 / 5