PRAWO WSPÓLNOTOWE GŁÓWNE ETAPY I IDEE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Integracja (łać) integratia oznacza scalanie, łączenie, tworzenie nowej całości. Integracja moŝe odnosić się do róŝnych dziedzin moŝemy mówić o integracji gospodarczej, politycznej, kulturalnej. Integracja jako proces międzynarodowy w trakcie, którego poszczególne państwa tworzą wspólne mechanizmy i instytucje wyposaŝone w uprawnienia, które wcześniej były zastrzeŝone dla kompetencji wyłącznej państwa. Cechą integracji europejskiej jest jej charakter częściowy. Oznacza to Ŝe nie obejmuje swym zakresem wszystkich kompetencji państw członkowskich. Przesłanki integracji europejskiej: 1. Wola polityczna państw do integrowania się 2. Komplementarność gospodarek, która jest rozumiana jako równomierny poziom rozwoju gospodarczego 3. Sprzyjające połoŝenie geograficzne, bliskość geograficzna 4. Jednolity ustrój polityczno-gospodarczy 5. Prowadzenie sprzyjającej polityki handlowej, która polega m.in. na udzieleniu ulg celnych innym państwom Integracji europejskiej mówimy w dwóch aspektach, pozytywnym i negatywnym. Aspekt negatywny usuwanie ograniczeń w handlu między krajami członkowskimi. Zakłada swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i siły roboczej, usług. Aspekt pozytywny wiąŝe się z koordynacja i harmonizacją polityk krajowych 1
W Unii Europejskiej wyróŝniamy trzy aspekty integracji: - Polityczny - Ekonomiczny - Militarny Nauki ekonomiczne wyróŝniają 4 stopnie integracji (odnosi się do integracji gospodarczej) 1. Strefa wolnego handlu polega na tym, iŝ dwa lub więcej państw zniesie między sobą cła wewnętrzne, czyli wywozowe, przywozowe. Robią to w taki sposób, Ŝe terytoria tych państw tworzą dla określonych towarów i usług jeden obszar gospodarczy. W stosunku do państw trzecich zostają, niezmienione 2. Unia celna państwa tworząc unię celną znoszą między sobą cła wewnętrzne ponadto ustanawiają wspólną taryfę celną w handlu z państwami trzecimi. 3. Wspólny rynek stanowi wprowadzenie swobodnego przepływu towarów, siły roboczej i kapitału pomiędzy integrującymi się krajami. Państwa tworząc wspólny rynek znoszą między sobą wszelkie cła wewnętrzne, ustanawiają wspólnie wspólną zewnętrzną taryfę celną i gwarantują mobilność czynników produkcji, czyli pracy i kapitału. Wspólny rynek zabrania istnienia jakiejkolwiek dyskryminacji (np. europejska wspólnota węgla i stali) 4. Unia gospodarcza (najwyŝszy stopień integracji gospodarczej) obok elementów wspólnego rynku wprowadza wspólną politykę, fiskalną, pienięŝną i społeczną w państwach członkowskich. 17 marca 1948 5 państw europejskich (Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg i Wielka Brytania) podpisuje układy Brukselskie. Na mocy tych układów powołują unię zachodnią. Głównym zadaniem miało być praktyczne zajęcie się bezpieczeństwem militarnym w Europie. Nie udało się gdyŝ powołano NATO. 5 czerwiec 1947 został ogłoszony plan pomocy europie. Plan Marshalla Obią on 18 państw europy zachodniej. - pierwotnego - wspólnotowego (wtórnego) ŹRÓDŁA PRAWA 2
Podział na akty prawa pierwotnego pochodnego wynika z róŝnic dotyczących treści tych aktów oraz ze sposobu ich uchwalania. Oprócz tych źródeł wyróŝnia się akty prawne o charakterze uzupełniającym do źródeł prawa uzupełniającego (komplementarnego) zaliczmy dwustronne czynności prawne, czyli umowy zawierane miedzy państwami członkowskimi lub umowy zawierane członkowskimi z jednej strony a wspólnotami, czy państwami trzecimi z jednej strony. Prawo pierwotne i pochodne jest zaliczane do pisanych źródeł prawa europejskiego. Do pisanych źródeł prawa europejskiego zalicza się takŝe umowy międzynarodowe zawierane z krajami trzecimi oraz organizacjami międzynarodowymi, oraz porozumienia zawierane między krajami członkowskimi. Na system prawa europejskiego składa się teŝ niepisane źródła prawa. Do niepisanych źródeł prawa zaliczamy ogólne zasady prawa i prawo zwyczajowe. PRAWO PIERWOTNE - Na niego składają się: traktaty załoŝycielskie - aneksy i protokoły do traktatów załoŝycielskich - traktaty późniejsze modyfikujące traktaty stowarzyszeniowe państw EWG z państwami, które stały się członkiem wspólnot po 1957r. Traktaty: - Paryski (ustanawiający europejską wspólnotę węgla i stali 18.04.1951) - Drugie traktaty rzymskie (ustanawiające europejską wspólnotę gospodarczą) oraz traktat ustanawiający europejską wspólnotę energii atomowej. 25.03.1957 25.03.1957 Podpisano wówczas konwencję o pewnych instytucjach wspólnych dla wspólnot europejskich. - Traktat o fuzji instytucji tzw. Traktat fuzyiny 08.04.1965 - Jednolity akt europejski podpisany luty 1986 r. - Traktat o UE (traktat z Masrtiicht) 7.02.1992 r. wprowadzających unię europejską na trzech filarach: 1) Wspólnoty Europejskie 2) Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa. 3) Współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. - Traktat z Amsterdamu określano jako Amsterdamski 2.10.1970 - Traktat z Nicei (nicejski) ma charakter zmieniający wcześniejsze traktaty 26.02.2001 3
Traktaty są ustanawiane bezpośrednio przez państwa członkowskie, ponadto akty te powołują wspólnoty do Ŝycia. W Traktatach państwa członkowskie wypracowały wspólny cel, określiły strukturę, organy, kompetencje sądownicze, legislacyjne, administracyjne. Parcelacja oznacza recepcje traktatów załoŝycielskich przez wspólnoty i stosowanie tych traktatów, jako własnego prawa. PRAWO WTÓRNE: Obejmuje akty prawne stanowione przez organy wspólnotowe, a nie przez same państwa członkowskie. Prawo wtórne znane jest ustawodawstwem instytucjonalnym, gdyŝ obejmuje jednostronnie akty legislacyjne organów wspólnot podejmowane na podstawie upowaŝnienia traktatu rzymskiego w celu wykonania zadań traktatowych organizacji. Akty prawa wtórnego dzielimy na dwie grupy: 1) Akty, które mają moc wiąŝącą dla adresatów zaliczmy do nich rozporządzenia dyrektywy i decyzje 2) Akty, które takiej mocy wiąŝącej nie mają zaliczmy opinie i zalecania Tu występuje uporządkowanie hierarchiczne, tu ustawa musi być zgodna z konstytucją. W traktacie art. 249 Traktatu Wspólnot Europejskich, stanowi on dla uzupełnienia podejmują decyzje, formułują decyzje. Obowiązek uzasadnienia aktu prawnego wtórnego spełnia 3 funkcje: 1) Informowanie adresatów 2) Kontrola legalności i pomocy w interpretacji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 3) Samokontrola organu stanowiącego prawo Uzasadnienie jest badane w ramach kontroli realności aktu wspólnotowego przez europejski trybunał sprawiedliwości Ponadto uzasadnienie powinno wyjaśniać potrzebę i cel wydania aktu oraz powinno wskazywać róŝnicę miedzy dotychczasowym i postulanym stanem prawnym. Ten obowiązek uzasadnienia wynika z art.190 traktatów europejskich, stanowi rozporządzenia 4
CHARAKTERYSTYKA ROZPORZĄDZENIA Rozporządzenie ma zasięg ogólny i generalny obowiązuje w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkach. Rozporządzenia wiąŝą nie tylko, co do rezultatu, który powinien być osiągnięty, ale co do formy i metod jego osiągnięcia. Rozporządzenia wiąŝą w stosunku, co do wszystkich norm w nim zawartych a więc w stosunku do norm podstawowych, czyli norm materialnych, proceduralnych. TakŜe w stosunku do norm kompetencyjnych (organizacyjnych), oraz norm implementacyjnych. Związanie rozporządzeniem staje się aktualnym z chwilą jego wejścia w Ŝycie. Ponadto państwa członkowskie nie mogą podejmować Ŝadnych środków krajowych, które mogłyby zmienić stosowanie rozporządzenia, ani środków ustawodawczych, które były by sprzeczne z rozporządzeniem. Fakt, Ŝe rozporządzenia są stosowane we wszystkich państwach członkowskich odróŝniają je od dyrektyw. Albowiem dyrektywy są waŝne tylko w stosunku do tego państwa członkowskiego, do którego są skierowane. Rozporządzenia są bezpośrednio stosowane i w swej naturze stają się częścią krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych. Rozporządzenia wywierają skutki bezpośrednie w stosunku do jednostek. Rozporządzenie tak samo dyrektywa moŝe zostać uniewaŝnione tylko na skutek decyzji europejskiego trybunału sprawiedliwości. Pyzatym rozporządzenie moŝe być skierowane tylko do państw członkowskich. Rozporządzenie jest wydawane, gdy jest wymagane scentralizowane zarządzanie wspólnotami. Rozporządzenia są instrumentem unifikacji inaczej ujednolicenia prawa europejskiego. DYREKTYWA Dyrektywy są wiąŝące, jeŝeli chodzi o zamienny skutek we wszystkich państwach członkowskich, do których są skierowane. Państwom członkowskim pozostawiony jest jednak wybór form i metod realizacji dyrektyw. Państwa członkowskie zgodnie z artykułem 249 Traktatów Wspólnoty Europejskiej art.10 zobowiązane są w określonym terminie dostosować przepisy krajowe tak, aby odpowiadały treści dyrektywy. Dyrektywa podaje na ogól termin, do kiedy powinna zostać wprowadzona. Dyrektywy są uchwalane przez Rade Unii Europejskiej i Komisje Europejskie, przy czym uchwalenie dyrektyw wysuwa się na plan pierwszy w zakresie działania rady, podczas gdy komisja musi dostać polecenie wydania dyrektywy. 5
Komisja europejska moŝe uchwalać dyrektywy w przypadku przewidzianych w traktacie róŝnic są to dyrektywy o charakterze technicznym natomiast rada unii europejskiej wydaje dyrektywy, które mają na celu zbliŝenie ustawodawstwa państw członkowskich. W przypadku dyrektyw mamy do czynienia z dwustopniowym procesem stosowania prawa. W pierwszym etapie kompetentny organ wspólnoty wydaje dyrektywę określonej treści, którą kieruje do odpowiedniego państwa członkowskiego. Wówczas na poziomie wspólnot ustala się pewien model prawny, który w drugim etapie państwa członkowskie realizują w stosunku wewnętrznym Drogą ustawodastw krajowych. Zgodnie z artykułem 254 Traktatów wspólnoty europejskiej dyrektywy muszą zostać opublikowane w dzienniku urzędowym wspólnot europejskich części L. Te publikowane dyrektywy mają charakter informacyjny. Dyrektywy o ile ich ostatni artykuł nie określa daty wejścia w Ŝycia, obowiązują od 20 dnia po ich opublikowaniu w dzienniku narodowym. WyróŜniamy dyrektywy starego i nowego podejścia. Zgodnie ze starym podejściem dyrektywy muszą być formułowane szczególnie w zakresie objętego nim przedmiotu. Natomiast dyrektywy nowego podejścia uchwalane od 1985r. określają cele w sposób bardziej ogólny. Pyzatym są sprawy, w których dyrektywy mają być wydawane obligatoryjnie (obowiązkowo). Dotyczy to sprawach mających na celu zbliŝenie ustawodastw państw członkowskich, w pozostałych sprawach wydawane są fakultatywnie. DECYZJE Decyzje dotyczą tylko tych, do których są skierowane. SłuŜą one regulowaniu przypadków indywidualnych, mogą być skierowane do osób fizycznych lub prawnych a takŝe do państw członkowskich unii europejskiej. Adresat nie musi być w decyzji nazwany. Wystarczy, jeŝeli nadany aktem krąg adresatów, nadaje się do indywidualizacji. Decyzje musza opierać się na postanowieniach traktatu i musza być podejmowane zgodne z określoną procedurą. Decyzje obowiązują w całości i nie pozostawiają państwom członkowskim swobody wyboru formy czy metod ich stosowania. Decyzje podobnie jak inne akty prawne wiąŝące, podlegają sądowej kontroli z punktu widzenia prawa materialnego i procesowego. Poza tym decyzje mogą być zaskarŝone przez osoby fizyczne i prawne, co zasadniczo róŝni decyzje dyrektyw i rozporządzeń. Decyzje są wydawane przez Radę Unii, komisje europejską. Decyzje moŝna porównać do konstytucji krajowych aktów administracyjnych. 6
ZALECENIA I OPINIE Czyli akty, które nie mają mocy wiąŝącej, w związku z tym dla swych adresatów i stron trzecich nie ustanawiają Ŝadnych praw i obowiązków. Parlament europejski razem z Radą unii europejskiej oraz komisją europejską mogą formułować te akty, kiedy uznają to za stosowne. Zalecenie dochodzi do skutku z inicjatywy własnej organu, i sugeruje adresatowi sposób zachowania w sposób autorytatywny, stanowczy. Opinia jest inspirowana działaniem innego organu, i jest mniej stanowcza niŝ zalecenie. Stanowi ona jedynie wyraŝenie poglądów. Sady krajowe powinny uwzględniać zalecenia informujące o interpretacji przepisów wspólnotowych. W doktrynie wykształcił się pogląd, iŝ opinie i zalecenia mają znaczenie prawne, gdy są przewidziane w procedurach traktatowych. UMOWY WSPÓLNOTOWE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH JAKO, ŹRODŁO PRAWA Umowy międzynarodowe wspólnoty Unia jest podmiotem prawa międzynarodowego i zawiera wiele umów międzynarodowych o charakterze dwustronnym i wielostronnym. Umowy międzynarodowe wspólnoty wiąŝą jej instytucje oraz państwa członkowskie. Umowy zawierane przez wspólnoty europejskie stanowią źródło prawa międzynarodowego publicznego oraz źródło prawa wspólnotowego. Mogą być interpretowane przez europejski trybunał sprawiedliwości. W ramach art. 234 Traktatu wspólnot europejskich. Wykładnia europejskiego trybunału sprawiedliwości wiąŝe wspólnotę i państwa członkowskie. Umowy międzynarodowe wspólnoty powinny pozostawać w zgodzie prawem pierwotnym, czyli z traktatami. Zapewnieniu tej zgodności słuŝy specjalna procedura unormowana w art.300 ustęp 6 traktatu wspólnot europejskich. Natomiast jest wymagane, aby w instrukcjach wspólnotowych, czyli prawo wtórne oraz prawo państw członkowskich było zgodne z umowami międzynarodowymi. Obowiązek ten wynika członkowskich art.300 ustęp 7 traktatu wspólnot europejskich. INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ Unia Europejska jest skomplikowaną instytucją w skład, której wchodzi wiele róŝnych organów. Na organizacje europejskie składają się trzy filary. I. Wspólnoty Europejskie II. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 7
III. Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne Filar II i III mają charakter całkowicie międzynarodowy i stąd teŝ działania w tych dziedzinach są podejmowane wyłącznie na podstawie rozstrzygnięć które zapadają podczas spotkań przedstawicieli rządów państw członkowskich. Natomiast I filar posiada własną toŝsamość. Czyli zespól związanych z nim instytucji i procedur dotyczących formułowania i wdraŝania polityk wspólnotowych zupełnie innych niŝ w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Na mocy konstytucji Unia Europejska uzyskała ona osobowość prawną. Struktura Unii Europejskiej opiera się na dziesięciu formalnych instytucjach. Na 1.Komisji Europejskiej, 2.Radzie Unii Europejskiej 3.Radzie Europejskiej, 4.Europejskim Trybunale Sprawiedliwości, 5.Sądzie Pierwszej Instancji, 6.Komitecie Ekonomiczno-Społecznym, 7.Komitecie Regionów, 8.Parlamencie Europejskim, 9.Europejski System Banków Centralnych 10.Trybynale obrachunkowym KOMISJA EUROPEJSKA Pełni rolę przede wszystkim organu wykonawczego Unii Europejskiej. AngaŜuje się w proces podejmowania decyzji na wszystkich szczeblach unijnych. Jest to instytucja, która dysponuje znaczącą władzą i wpływami.. Komisja Europejska jest organem kolegialnym obecnie składa się z 25 członków zwanych komisarzami. Są oni mianowani przez rządy państw członkowskich, jednak muszą zostać zaaprobowani prze parlament europejski. W związku z tym wybór komisarza określany jest jako podwójna inwestytura. Kadencja trwa 5 lat. Rozpoczyna się i kończy jednocześnie z kadencją parlamentu europejskiego. Na czele komisji soji przewodniczący. Komisarze w trakcie pełnienia swoich obowiązków nie są przedstawicielami swoich krajów w komisji Europejskiej. Nie mogą teŝ działać w ich partykularnym interesie, gdyŝ komisarz powinien na uwadze dobro całej wspólnoty europejskiej. Traktat wspólnoty europejskiej w artykule 213 ze znaczkiem 1 stanowi, Ŝe członkowie komisji europejskiej zobowiązani są ani nie szukać ani nie przyjmować dyrektyw Ŝadnego rządu lub innego ciała. KaŜdy komisarz posiada swój własny gabinet, który słuŝy mu pomocą w wypełnianiu własnych obowiązków. Gabinet jest to mały zespół ludzi od 6 do 7 urzędników, którzy zostali oddelegowani z administracji Unii Europejskiej albo ze słuŝby cywilnej macierzystego państwa Komisarza. Gabinet przewodniczącego jest większy, i składa się z około 12 członków. 8
Prace komisji europejskich są zorganizowane wokół oddzielnych obszarów działania analogicznie do ministerstw rządów narodowych. Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi są dyrekcje generalne, uzupełnią je wyspecjalizowane agencje i słuŝby. Takie jak urząd statystyczny i wspólne centrum badawcze. Dyrekcje generalne mają róŝną wielkość, która zaleŝy od ilości wykonywanej pracy, oraz od znaczenia przypisywanego dziedzinie, którą się zajmuje. Komisja europejska z jednej strony skupia w sobie funkcje politycznej władzy wykonawczej z drugiej zaś urzędniczej słuŝby cywilnej. Posiada szeroki katalog kompetencji które zostały określone bezpośrednio w Traktacie wspólnot europejskich. Niektóre kompetencje zostały rozwinięte w nieformalny sposób, w drodze wykładni Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Komisja europejska pełni określone funkcje w ramach I, II i III filaru. Do uprawnień komisji europejskiej naleŝy miedzy innymi inicjatywa legislacyjna. Komisja ma prawo inicjować i zgłaszać Radzie Unii Europejskiej propozycje aktów prawnych, bez których Rada Unii w określonych przypadkach nie moŝe podjąć decyzji. Komisja posiada równieŝ praw wydawania aktów prawnych które są albo przepisami wykonawczymi do rozporządzeń Rady Unii Europejskiej albo mieszczą się w granicach własnych kompetencji. Ponad to Komisja Europejska jest organem zapewniającym wykonanie budŝetu Unii Europejskiej, zarządza głównymi funduszami wspólnotowymi czyli Europejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Funduszem Rozwoju i Funduszem Spójności.. Komisja Europejska zarządza i realizuje wspólną politykę oraz sprawuje funkcje kontrolne, czuwa nad wykonywaniem przez państwa członkowskie postanowień traktatowych i decyzji podjętych przez organy wspólnot Europejskich. Ponad to reprezentuje wspólnoty europejskie w stosunkach międzynarodowych na podstawie mandatu udzielonego jej przez Radę Unii Europejskiej. Siedziba komisji Europejskiej mieści się w Brukseli. PARLAMENT EUROPEJSKI W skład parlamentu europejskiego wchodzą posłowie wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich przeprowadzanych w kaŝdym państwie członkowskim. Pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się w czerwcu 1979r. Zgodnie z postanowieniami traktatu nicejskiego. Parlament Europejski liczy maksymalnie 732 członków. Członkowie parlamentu zasiadają w nim nie według przynaleŝności do danego państwa lecz według przynaleŝności do międzynarodowych ugrupowań politycznych. Członkowie parlamentu nie są związani instrukcjami własnych rządów lub instytucji wspólnot europejskich. Parlament Europejski nie rozporządza pełną władzą ustawodawczą, choć ma prawo do uczestnictwa w procesie 9
ustawodawczym z tego teŝ względu jego kompetencje róŝnią się od kompetencji które posiadają parlamenty narodowe państw członkowskich. Kompetencje Parlamentu Europejskiego są szerokie, określone w traktatach: a)uprawnienia kontrolne odnoszą się do prac Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej. Parlament zadaje pytania ustnie i pisemnie te pytania kieruje do Komisji Europejskiej lub Rady Unii Europejskiej, wszczyna sprawy przeciw Komisji lub Radzie przed Europejskim Trybunale Sprawiedliwości. W ramach tych uprawnień przeprowadza raz w roku debatę nad działalnością wspólnot europejskich, przeprowadzając debatę opiera się na sprawozdaniu. Sprawozdanie zobowiązana jest sporządzić Komisja Europejska, ponad to Parlament Europejski ma prawo wyrazić wobec komisji, votum nieufności. Votum nieufności prowadzi do dymisji komisji. b)uprawnienia legislacyjne moŝna by sprowadzić do funkcji doradczej. Parlament Europejski współpracuje z Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejska w procesie decyzyjnym. c)uprawnienia budŝetowe pozwalają Parlamentowi Europejskiemu na przyjmowanie lub odrzucanie projektu budŝetu. Parlament Europejski zatwierdza część wydatków budŝetu zwłaszcza wydatki nie obligatoryjne. d)uprawnienia stanowiące przejawiają się głównie w mianowaniu rzecznika praw obywatelskich, wyraŝaniu zgody na przyjęcie nowych członków oraz zawierania umów o stowarzyszeniu ze wspólnotami. Sesje parlamentu europejskiego odbywają się plenarnie w Strasburgu. Posiedzenia komisji parlamentu europejskiego odbywają się w Brukseli, a sekretariat parlamentu mieści się w Luksemburgu. RADA EUROPEJSKA Rada Europejska wykształciła się z praktyki odbywania co pewien czas konferencji szefów państw lub rządów państw członkowskich wspólnot. Rada europejska jest instytucją unijną (unii europejskiej). Rada Europejska jest instytucją mało sformalizowaną, nie kadencyjną. Jest to instytucja międzynarodowa. Jest wspomagana administracyjnie, przez państwo członkowskie które sprawuje przewodnictwo w radzie, czyli przez tak zwaną prezydencie oraz sekretariat generalny. Skład i funkcje rady europejskiej określają przepisy traktatu unii europejskiej zgodnie z postanowieniami art. 4 traktatu unii europejskiej. 10
W skład rady wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich i przewodniczący komisji. Szefom państw i rządów towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich oraz jeden członek komisji. Traktat unii europejskiej nie przewiduje specjalnego trybu powoływania rady europejskiej. Albowiem wchodzą do niej kaŝdorazowi szefowie państw i rządów i kaŝdorazowy przewodniczący komisji. Podobnie jak kaŝdorazowi ministrowie spraw zagranicznych. W związku z tym zmiana na tych stanowiskach zawsze towarzyszą zmiany personalne w składzie rady europejskiej. Statut członka rady europejskiej określany jest przez fakt Ŝe szefowie państw i rządów oraz ministrowie spraw zagranicznych korzystają z przywilejów i immunitetów zagwarantowanych przez prawo międzynarodowe publiczne. Natomiast przewodniczący komisji i wchodzący w skład rady europejskiej komisarz objęci są postanowieniami protokołu o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich. Jest to protokół z 8 kwietnia 1965. Art. 4 traktatu wspólnot europejskich określa częstotliwość spotkań rady do co najmniej dwóch w ciągu roku., ponad to wskazuje osobę która przewodniczy takim spotkaniom. Przewodniczącym jest szef państwa lub szef rządu państwa członkowskiego które obecnie sprawuje prezydencie w radzie. po kaŝdym spotkaniu rada ma obowiązek składania sprawozdania na ręce Parlamentu Europejskiego. Ponad to rada co roku sporządza sprawozdanie o postępie osiągniętym przez Unię. Funkcje Rady Europejskiej zostały określone w art. 4 w sposób bardzo lakoniczny (skromny). Art. 4 stanowi Ŝe rada europejska nadaje impuls niezbędny do rozwoju unii i określa główne wytyczne jej polityki. Funkcje rady europejskiej mają głównie charakter polityczny. W swych traktatach załoŝycielskich znajdujemy niewiele przepisów które dotyczą kompetencji Rady Europejskiej moŝna wskazać na art. 99 traktatu wspólnot europejskich ustęp 3, który stanowi o określonych kompetencjach własnych rady europejskiej w obszarze polityki gospodarczej i walutowej. Następnie art. 13 i art. 17 traktatu unii europejskiej, który dotyczy kompetencji rady w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Oraz art. 40 A traktatu unii europejskiej, który kompetencji rady w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Generalnie w sprawach dotyczących wspólnot europejskich, rada europejska nie stanowi Ŝadnych aktów prawnych, jednakŝe moŝe omawiać sprawy dotyczące wspólnot. Podejmowanie decyzji przez Rade Europejskiej decyzje rady podejmowane są na ogół w formie oświadczeń przewodniczącego jako tak zwane konkluzje prezydencji. W nauce prawa europejskiego decyzje rady dzielone są na 4 kategorie według kryterium rzeczowego: 1) Decyzje programujące rozwój instytucjonalny wspólnot. 2) Wytyczne które formułują i zasady integracji. 11
3) Decyzje merytoryczne, np. dotyczące poszerzenia kompetencji parlamentu europejskiego. 4) Decyzje w formie deklaracji intencji np. deklaracja intencji z 95 r. z Rosją RADA UNII EUROPEJSKIEJ Określana jest jako rada ministrów, powstała na mocy art.1 traktatu o fuzji z 1965 r. Rada jest zasadniczo instytucją prawotwórczą, we wspólnotowym systemie instytucjonalnym. Tę kompetencję prawotwórczą w przypadkach określonych w traktacie dzieli z parlamentem europejskim komisją. Rada unii europejskiej posiada równieŝ kompetencje o charakterze wykonawczym. Składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich z szczebla ministerialnego, upowaŝnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu w danym państwie. Rada unii europejskiej jest instytucją o zmiennym składzie osobowym, jest instytucją kolegialną. KaŜde państwo członkowskie przewodniczy radzie przez sześć miesięcy, a rotacja następuje 1 stycznia i 1 lipca kaŝdego roku. Kolejność sprawowania prezydencji ustala rada w tym zakresie podejmuje decyzje jednomyślnie. Rada jest zwoływana przez przewodniczącego i z jego inicjatywy. TakŜe na wniosek jednego z członków lub wniosek komisji. Na jego posiedzenia zapraszana jest komisja chyba Ŝe rada podejmie decyzje przeciwną. Rada działa na podstawie traktatów załoŝycielskich i regulaminu. Posiedzenia rady odbywają się w Brukseli. Rada jest wspomagana w swoich działaniach przez sekretariat generalny, kierowany przez sekretarza generalnego. Sekretarz generalny jest równieŝ wysokim przedstawicielem do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Sekretarz wspomagany jest przez zastępcę, który jest odpowiedzialny za zarządzanie sekretariatem. Za przygotowanie prac rady odpowiedzialny jest komitet złoŝony ze stałych przedstawicieli państw członkowskich Zadania i kompetencje W I filarze na podstawie art.202 traktatu wspólnot europejskich Rada Unii Europejskiej : 1) Zapewnia koordynację ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich 2) Ma uprawnienia do podejmowania decyzji 3) Ma uprawnienia do wykonywania decyzji Rada moŝe podejmować nie wiąŝące uchwały w celu zapewnienia koordynacji ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich. Oraz w celu ogólnej harmonizacji polityki państw członkowskich i wspólnot. Ponadto rada decyduje o środkach prawnych które mają 12
zapewnić realizację celów zawartych w traktatach. Oznacza to Ŝe rada jest ośrodkiem stanowienia pochodnego prawa wspólnotowego Unii Europejskiej. Ponadto rada ma własne kompetencje z zakresie wspólnotowego prawa pierwotnego. MoŜe zmieniać liczbę członków komisji. Ponadto na wniosek Europejskiego Trybunału sprawiedliwości moŝe zmienić liczbie rzeczników generalnych, wydaje teŝ opinie o zwołaniu konferencji międzynarodowych w sprawie wprowadzenia zmian do traktatów załoŝycielskich. Zawiera równieŝ umowy międzynarodowe które w imieniu wspólnot negocjowała komisja. MoŜe wpływać na inne instytucje z wyjątkiem parlamentu europejskiego. Rada nominuje członków trybuna obrachunkowego, poza tym moŝe kontrolować niektóre działania komisji. MoŜe zaŝądać by komisja podjęła działania. Uczestniczy w kontroli realizacji budŝetu. 13