RAPORT PRZYCZYNY NIEZADOWOLENIA WYBORCÓW POSZCZEGÓLNYCH PARTII POLITYCZNYCH ARC RYNEK I OPINIA CZERWIEC 2015
WSTĘP Ostatnie wybory prezydenckie i ich wyniki pokazały, że polska scena polityczna stoi przed dużymi zmianami. Wyborcy głosując na Andrzeja Dudę oraz na Pawła Kukiza powiedzieli zdecydowane nie dotychczasowemu układowi politycznemu i wyrazili żądanie zmian. Nasz instytut ARC Rynek i Opinia, który od ponad 23 lat realizuje badania opinii i rynku postanowił sprawdzić, na ile wyborcy są zadowoleni z działań partii politycznej, na którą głosowali w wyborach parlamentarnych cztery lata temu i jakie są najważniejsze przyczyny niezadowolenia. W wyniku zrealizowanych badań, łącznie na ponad 2 tysiącach respondentów, możliwe było stworzenie dogłębnej analizy poszczególnych partii, nie tylko pod względem wierności jej elektoratu, lecz również pod względem przyczyn niezadowolenia wyborców. Niniejsza analiza może być pomocna w procesie pozyskiwania nowych wyborców, odzyskiwania utraconych wyborców oraz umacniania przekonań obecnych wyborców. Poniższe opracowanie może być wykorzystywane wyłącznie na potrzeby wewnętrzne partii politycznych, którym zostało przekazane. Publikowanie danych możliwe jest wyłącznie po uprzednim uzyskaniu zgody właściciela raportu instytutu badawczego ARC Rynek i Opinia, który od ponad 23 lat realizuje badania opinii i rynku. W przypadku zainteresowania szczegółowymi wynikami badania dla poszczególnych partii, prosimy o kontakt z kierownikiem projektu, Maciejem Glińskim (maciej.glinski@arc.com.pl). Zapraszamy do zapoznania się z raportem ARC Rynek i Opinia 1
SPIS TREŚCI 1. POZIOM ZADOWOLENIA Z DZIAŁALNOŚCI PARTII POLITYCZNYCH.4 2. WIERNOŚĆ WYBORCÓW 8 3. PRZYCZYNY ROZCZAROWANIA POSZCZEGÓLNYCH PARTII POLITYCZNYCH..10 3.1. PO...11 3.2. PIS.14 3.3. SLD 16 3.4. TWÓJ RUCH 18 3.5. PSL.20 4. PRZYCZYNY GŁOSOWANIA NA PAWŁA KUKIZA.21 5. RAPORT W MEDIACH...23 6. INFORMACJA O BADANIACH.25 7. O ARC RYNEK I OPINIA 25 8. KONTAKT..26 2
1. POZIOM ZADOWOLENIA Z DZIAŁALNOŚCI PARTII POLITYCZNYCH Najwięcej osób zawiedzionych jest wśród wyborców SLD oraz PSL, najmniej wśród wyborców PiS. PiS ma również największy odsetek wyborców (22%), którzy deklarują, że są bardzo zadowoleni z działań wybranej przez nich partii. Osób bardzo zadowolonych nie ma ani w SLD ani w Ruchu Palikota. Jednocześnie te dwie partie (SLD i Twój Ruch) oraz PSL mają najwięcej wyborców, którzy są zdecydowanie niezadowoleni z działań swojej partii w ciągu ostatnich czterech lat. Poziom zadowolenia z działalności partii politycznych Źródło: ARC Rynek i Opinia, 8-12.06.2015 Analizując poziom zadowolenia wyborców z działań poszczególnych partii warto zwrócić uwagę, że są dwie partie: SLD i Twój Ruch, gdzie w ogóle nie ma bardzo zadowolonych wyborców, natomiast niemal połowa jest zdecydowanie zawiedzionych. 3
Poziom zadowolenia z działań partii szczegółowe wyniki. Źródło: ARC Rynek i Opinia, 8-12.06.2015 Źródło: ARC Rynek i Opinia, 8-12.06.2015 4
Źródło: ARC Rynek i Opinia, 8-12.06.2015 Źródło: ARC Rynek i Opinia, 8-12.06.2015 5
Źródło: ARC Rynek i Opinia, 8-12.06.2015 6
2. WIERNOŚĆ WYBORCÓW Zgodnie z deklaracjami respondentów, najbardziej wiernych wyborców ma PiS. Jedna trzecia wyborców PO, PSL oraz SLD jeszcze nie zdecydowała, na kogo będzie głosować. Najbardziej licznie wyborcy będą odchodzili od partii: Twój Ruch, SLD oraz PSL. Zdecydowanie najwierniejszy elektorat ma PiS aż 68% wyborców sprzed 4 lat chce ponownie głosowac na tę partię. Tylko 7% wyborców PiSu deklaruje, że w najbliższych wyborach zdecyduje się na inną partę. Najbardziej podzielony jest elektorat PO. Tylko 30% wyborców sprzed czterech lat jest zdecydowanych ponownie głosować na tę partię, 36% na pewno nie, zaś aż 34% to osoby niezdecydowane. W przypadku PSLu 41% wyborców z 2011 roku mówi tej partii zdecydowane nie, zaś 33% przyznaje, że jeszcze nie wie, na którą partię zagłosuje. Podobnie jest w przypadku SLD tutaj odsetek osób zdecydowanych, że nie poprą tej partii w najbliższych wyborach wynosi 50%, zaś 33% nadal się waha. 7
Twój Ruch to partia, która straci najwięcej dotychczasowych wyborców aż 76% z nich nie będzie głosowało ponownie na tą partię w najbliższych wyborach, zaś 14% jest niezdecydowana. Czy w nabliższych wyborach parlamentarnych zamierza Pan/ Pani głosować na tą samą partię, na którą głosował(a) Pan/ Pani w poprzednich wyborach? Źródło: ARC Rynek i Opinia, 8-12.06.2015 W trzech partiach politycznych: PO, PSL i SLD aż jedna trzecia wyborców jeszcze nie zdecydowała, na jaką partię zagłosuje w najbliższych wyborach parlamentarnych. Te osoby mogą być pozyskane przez inne partie, ale ich partia ma jeszcze szansę przekonać ich do siebie. 8
3. PRZYCZYNY ROZCZAROWANIA WYBORCÓW POSZCZEGÓLNYCH PARTII POLITYCZNYCH Z badań ARC Rynek i Opinia wynika, że wyborcy są ogólnie rozczarowani polityką i decyzjami politycznymi różnych partii. Partią, której elektorat jest najbardziej zadowolony, jest PiS, natomiast poziom rozczarowania jest wysoki w pozostałych partiach: SLD, PSL-u, Twoim Ruchu czy PO. Niniejsze badanie pokazuje, że nie tylko partia rządząca jest narażona na poważną krytykę. Przykładem jest SLD partia, której aż 85% wyborców wskazuje na rozczarowanie. Zawiedzeni wyborcy (respondenci w badaniu) osoby, które 4 lata temu głosowały na daną partię i się na niej zawiodły. Część z nich mimo tego nadal będzie głosowała na tą samą partię, część jeszcze nie zdecydowała, a część z pewnością na inną partię. 9
3.1. PLATFORMA OBYWATELSKA Za najważniejsze błędy PO jej zawiedzeni wyborcy uważają tolerowanie niekorzystnej sytuacji pracowników na rynku pracy. Ponadto, zawiedzeni wyborcy PO czują, że byli lekceważeni przez ostatnie lata, a także, że władza jest bezkarna i zaangażowana w wiele afer. Główne przyczyny niezadowolenia z PO (możliwość wyboru wielu odpowiedzi) Największą niezadowoloną grupą wiekową wsród wyborców PO są osoby w wieku 36-45 lat. To, co im najbardziej przeszkadza to: afery, pycha, bezkarność władzy oraz lekceważenie wyborców. Dosyć krytycznie w stosunku do tej partii odnoszą się również jej najmłodsi wyborcy osoby w wieku 18-25 lat. Im z kolei zdecydowanie najbardziej przeszkadza nieudolność partii, a także fakt, że PO miała być partią liberalną, a okazała się partią socjaldemokratyczną. Najmłodsi wyborcy najgorzej też oceniają szefostwo partii zarówno wcześniejszego lidera Donalda Tuska, obecną premier Ewę Kopacz oraz prezydenta Bronisława Komorowskiego. 10
Czynnikiem, który kobietom przeszkadza w wiekszym stopniu niż mężczyznom w działaniach PO jest tolerowanie niekorzystnej sytuacji na rynku pracy, aczkolwiek dla meżczyzn jest to również jeden z głównych czynników niezadowolenia. PO w opiniach kobiet PO w opiniach mężczyzn 11
Największe różnice w opiniach między kobietami i mężczyznami Co ciekawe najważniejsza, wskazana przez rozczarowanych wyborców przyczyna niezadowolenia z PO, czyli tolerowanie niekorzystnej sytuacji pracowników na rynku pracy: umowy śmieciowe, bezrobocie, brak bezpieczeństwa zatrudnienia, rzadziej jest wskazywana przez osoby, które postanowiły odejść od partii. Elektorat planujący opuszczenie PO znacznie częściej wskazuje na to, że władza bardzo oddaliła się od społeczeństwa i ma do niego lekceważący stosunek. 12
3.2. PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ W przypadku PiS tym, co najbardziej przeszkadzało wyborcom było nadmierne skupienie się na katastrofie smoleńskiej. Ponadto, wyborcy mają zastrzeżenia co do wizerunku Jarosława Kaczyńskiego oraz twierdzą, że partia instrumentalnie wykorzystywała w swoich działaniach Kościół. Główne przyczyny niezadowolenia z PiSu (możliwość wyboru wielu odpowiedzi) Grupą wiekową, która wydaje się być najbardziej zadowolona z działań PiSu są wyborcy tej partii w wieku 36-45 lat. Im też w zdecydowanie najmniejszym stopniu przeszkadza skupienie się partii na katastrofie smoleńskiej. Z kolei na ten aspekt w największym stopniu zwracają uwagę osoby 13
starsze powyżej 55 roku życia. Najmłodszym wyborcom PiSu najbardziej przeszkadza negatywny wizerunek lidera partii Jarosława Kaczyńskiego. Kobiety znacznie częściej niż mężczyźni wskazują na brak konsekwencji w działaniu PiSu. Z kolei mężczyznom częściej przeszkadza fakt, że PiS stworzył niekonstruktywną opozycję do partii rządzącej, nadmiernie krytykował rząd oraz instrumentalnie wykorzystywał Kościół. Niezależnie od płci skupienie się na katastrofie smoleńskiej jest głównym czynnikiem niezadowolenia z tej partii. PiS w oczach kobiet PiS w oczach mężczyzn Największe różnice w opiniach między kobietami i mężczyznami 14
3.3. SOJUSZ LEWICY DEMOKRATYCZNEJ Zawiedzeni wyborcy SLD uważają tą partię za nieudolną, ignorującą problemy ludzi pracy. Ponad połowa ma żal do partii za wystawienie Magdaleny Ogórek jako kandydatki na urząd prezydenta. Niemal połowa respondentów negatywnie ocenia lidera partii Leszka Millera. Główne przyczyny niezadowolenia z PiSu (możliwość wyboru wielu odpowiedzi) Najmłodsi wyborcy SLD przede wszystkim wskazują na nieudolność partii oraz brak osób z młodego pokolenia w zarządzie partii. Z kolei starszemu elektoratowi powyżej 46 roku życia bardziej niż innym przeszkadza rozważanie stworzenia koalicji z partią prawicową wyłączenie dla własnych korzyści. Mężczyźni znacznie częściej wyrażają swoje niezadowolenie z działalności SLD niż kobiety. Elementy, na które szczególnie zwracali uwagę to: nieudolność partii, ignorowanie problemów ludzi pracy oraz negatywny wizerunek Leszka Millera jako lidera. 15
SLD w oczach kobiet SLD w oczach mężczyzn Największe różnice w opiniach między kobietami i mężczyznami 16
3.4. TWÓJ RUCH Głównym zarzutem zawiedzionych wyborców Twojego Ruchu jest brak realizacji któregokolwiek z punktów programowych. Zdaniem wyborców partia wykazała się nieudolnością i brakiem konsekwencji w działaniu. Główne przyczyny niezadowolenia z Twojego Ruchu (możliwość wyboru wielu odpowiedzi) Najbardziej niezadowoloną grupą wiekową wśród wyborców Twojego Ruchu są osoby w wieku 46-55 lat. Wśród najczęściej wskazywanych przez nich grzechów partii znalazły się: poparcie wydłużenia wieku emerytalnego, negatywny wizerunek Janusza Palikota oraz nadmierna koncentracja na sprawach obyczajowych. Z kolei osoby najmłodsze częściej maja partii za złe, że nie wykorzystała potencjału ruchu obywatelskiego oraz poparła wydłużenie wieku emerytalnego. Mężczyźni częściej niż kobiety wykazywali niezadowolenie z partii. Wyborcy, 17
którzy deklarują, że w najbliższych wyborach parlamentarnych nie zagłosują na partie Twój Ruch częściej niż ci, którzy zagłosują ponownie na tę partię wskazywali jako główne przyczyny niezadowolenia: negatywny wizerunek Janusza Palikota oraz zbyt happeningowe metody uprawiania polityki. Twój Ruch w oczach kobiet Twój Ruch w oczach mężczyzn Największe różnice w opiniach między kobietami i mężczyznami 18
3.5. POLSKIE STRONNICTWO LUDOWE Wyborcy zarzucają PSL-owi przede wszystkim uległość wobec koalicjanta oraz brak dbałości o interesy mieszkańców wsi. Główne przyczyny niezadowolenia z PSLu (możliwość wyboru wielu odpowiedzi) W związku z tym, że liczebność próby w przypadku wyborców PSL była stosunkowo nieduża, nie ma możliwości przeprowadzenia szczegółowej analizy z podziałem na grupy wiekowe czy płeć. 19
4. PRZYCZYNY GŁOSOWANIA NA PAWŁA KUKIZA Połowa wyborców Pawła Kukiza wskazuje na to, że ich wybór był spowodowany chęcią wyrażenia sprzeciwu wobec istniejącego systemu partyjnego. Co ciekawe, osoby głosujące na Pawła Kukiza nie skupiają się na jego programie wyborczym, który się tworzy. Ważne jest dla nich, że Paweł Kukiz jest osobą nową, wiarygodną i nieskompromitowaną. Te cechy Pawła Kukiza podkreślane są zarówno przez osoby, które głosowały na niego w wyborach prezydenckich jak i wśród osób, które planują głosować na jego partię w nadchodzących wyborach parlamentarnych. Przyczyny głosowania na Pawła Kukiza w wyborach prezydenckich 20
Przyczyny chęci oddania głosu na Pawła Kukiza w wyborach parlamentarnych Warto zwrócić uwagę, że Paweł Kukiz bardzo szybko zdobył swój elektorat w dużej mierze osoby, które chciały zaprotestować przeciwko obecnym siłom politycznym. Oznacza to, że elektorat ten jest również łatwy do stracenia. Powstaje pytanie, na ile wyborcy Pawła Kukiza będą mu wierni, kiedy już poznają program polityczny jego partii. 21
RAPORT W MEDIACH 22
23
5. INFORMACJA O BADANIACH Niniejszy raport powstał w oparciu o dwa badania zrealizowane przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia. Badanie 1: POZIOM ZADOWOLENIA Z DZIAŁALNOŚCI PARTII, NA KTÓRĄ WYBORCY GŁOSOWALI W WYBORACH PARLAMENTARNYCH W 2011 ROKU Badanie zostało przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia w dniach 8-12.06.2015 na ogólnopolskiej próbie osób dorosłych, N=1013. Metoda badawcza: CATI (wywiady telefoniczne). Badanie 2: PRZYCZYNY ROZCZAROWANIA WYBORCÓW POSZCZEGÓLNYCH PARTII POLITYCZNYCH Badanie zostało przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia w dniach 18-24.06.2015 na ogólnopolskiej próbie osób dorosłych, N=1119. Metoda badawcza: CAWI (ankiety on-line na własnym panelu do badań - epanel.pl). 6. O ARC RYNEK I OPINIA ARC Rynek i Opinia już od ponad 23 lat przeprowadza badania marketingowe oraz sondaże opinii publicznej i ma stałe miejsce wśród najlepszych instytutów badawczych w Polsce. ARC Rynek i Opinia to firma niezależna, polskiego pochodzenia. Dzięki przynależności do największej międzynarodowej sieci zrzeszającej niezależne agencje badawcze IriS realizuje projekty badawcze w Europie i na świecie. Instytut ARC Rynek i Opinia posiada certyfikat jakości pracy ankieterów PKJPA, a wszystkie badania są realizowane w zgodzie ze standardami ESOMAR-u. ARC Rynek i Opinia jest partnerem strategicznym istotnych projektów na polskim rynku, m.in. Superbrands oraz E-Gazel Biznesu. Więcej informacji na naszej stronie: www.arc.com.pl 24
RODZAJE BADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ ARC RYNEK I OPINIA DLA PARTII I RUCHÓW POLITYCZNYCH: Badanie (tracking) poparcia dla partii / kandydata Badania spotów wyborczych (pre-testy) Analizy regionalne poparcia dla partii / kandydata Badanie nastrojów społecznych Badanie zaufania do instytucji / organizacji / kandydatów Badanie problemów społecznych na poziomie lokalnym Wizerunek partii politycznej / kandydata Mocne i słabe strony partii / kandydata Profil wyborców vs profil antyelektoratu Akceptacja dla konkretnych rozwiązań programowych partii / kandydata Testowanie haseł wyborczych Badania adresowane pod kątem pozyskania wyborców niezdecydowanych Badania na potrzeby konwencji wyborczych 7. KONTAKT ARC Rynek i Opinia Sp. z o.o. Ul. Słowackiego 12 01-627 Warszawa Tel. (22) 584 85 00 Fax (22) 584 85 01 e-mail: office@arc.com.pl W sprawie raportu prosimy kontaktować się z panem Maciejem Glińskim, kierownikiem zespołu badawczego, który przygotował raport: e-mail: maciej.glinski@arc.com.pl 25