1 BIBLIOTEKA PUBLICZNA IM. MARII KONOPNICKIEJ W SUWAŁKACH Czytelnia Książek Cmentarz Mahometa ski w Suwałkach. Mizary w Polsce (zestawienie bibliograficzne w wyborze) Suwałki, 2017
2 Cmentarze (zarówno świeckie, jak te te o charakterze religijnym) jako miejsca ostatecznego spoczynku są nierozłącznie związane z naszym krajobrazem. Budzą zadumę nad doczesnym yciem stając się jednocześnie swoistym wyznacznikiem ludzkiej egzystencji. Nie ma większego znaczenia czy mówimy o cmentarzach katolickich, protestanckich, prawosławnych, czy te o kirkutach bąd mizarach, wszystkie one pełnią podobne funkcje będąc nieodłącznym elementem historii i kultury danej społeczności. Niniejsze zestawienie bibliograficzne w pierwotnym zamierzeniu miało pokazać, i Suwałki były miejscem docelowym równie dla wyznawców religii muzułmańskiej. Niestety, poszukiwania w literaturze regionalnej jeszcze raz pokazały, i publikacji dotyczących nieczynnego ju suwalskiego cmentarza mahometańskiego jest bardzo niewiele. Najobszerniejszy materiał (autorstwa Andrzeja Matusiewicza) związany z tematem ukazał się w kwartalniku Jaćwie. Interesująca wydaje się równie ksią ka Arkadiusza Kołodziejczyka Cmentarze muzułmańskie w Polsce. Pozostałe publikacje w du ej mierze opierają się na przejmowaniu wydawanych ju wcześniej materiałów dotyczących suwalskiego cmentarza mahometańskiego. Fot. Brama wejściowa na suwalski mizar. Marzec 2017 r.
3 A. CMENTARZ MAHOMETA SKI W SUWAŁKACH I. Wydawnictwa zwarte Ambrosiewicz, Maciej 1. Cmentarze, [w:] Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą, red. Janusz Kopciał, Suwałki : Wydawnictwo Hańcza, 2005. S. 849-851 Bacewicz, Jan 2. Kirkut, mizar, [w:] Ulicami i uliczkami Suwałk / Jan Bacewicz. Suwałki : Wydawnictwo Mirosław Basiewicz, 2008. S. 107 Filipowicz, Zygmunt 3. Hotel Hańcza zalew stadion KS Wigry ul. Fryderyka Engelsa (cmentarze) bulwary nad Hańczą hala sportowa, [w:] Suwałki i okolice : przewodnik / Zygmunt Filipowicz. Warszawa : Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1984. S. 49-55 Kołodziejczyk, Arkadiusz 4. Cmentarze muzułmańskie w Polsce / Arkadiusz Kołodziejczyk. - Warszawa : Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu Narodowa Instytucja Kultury, 1998. 112 s. : il. ; 30 cm Krzywicka Katarzyna 5. Inne zabytki, [w:] Suwalszczyzna, Zaniemenie : przewodnik / Katarzyna Krzywicka, Tomasz Krzywicki. Białystok : Agencja TD, 1999. S. 71-72 Maciejewski Stefan 6. Do suwalskiej nekropolii, [w:] Po ziemi suwalskiej / Stefan Maciejewski. Suwałki : Wydawnictwo Hańcza, 1994. S. 139-143 7. Suwalskie nekropolie, [w:] Suwałki i okolice : przewodnik informator, Stefan Maciejewski. Suwałki : Wydawnictwo AA Reporter, 1997. S. 33-35 II. Artykuły w czasopismach Matusiewicz, Andrzej 8. Cmentarz mahometański w Suwałkach / Andrzej Matusiewicz. Fot. // Jaćwie. - 2000, nr 11, s. 11 B. CMENTARZE MAHOMETA SKIE W POLSCE I. Wydawnictwa zwarte Drozd, Andrzej 9. Corpus inscriptionum tartarorum Poloniae et Lithuaniae. T. 1. Studzianka / Andrzej Drozd. - Warszawa : Polskie Towarzystwo Orientalistyczne, 2016. 614 s. : il. ; 10. Meczety i cmentarze Tatarów polsko-litewskich / Andrzej Drozd, Marek M. Dziekan, Tadeusz Majda. - Warszawa : "Res PublicaMultiethnica", 1999. - 100, [1] s., [139] s. tabl. : il. (w tym kolor.), mapy, err. ; 30 cm
4 Konopacki, Artur 11. ycie religijne Tatarów na ziemiach Wielkiego księstwa Litewskiego w XVI-XIX wieku / Artur Konopacki. Warszawa : Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, cop. 2010. 253 s., [2] k. tabl. : il. (w tym kolor.) ; 24 cm Landowski, Zbigniew 12. Islam : tanatoturystyka dla Polaków : Gdańsk Cmentarz Garnizonowy, [w:] Z turystyką przez wieki / pod red. Anny Łysiak-Łątkowskiej i Krzysztofa Lewalskiego. - Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2016. - S. 201-226 Myga-Piątek, Urszula 13. Aspekty krajobrazowe cmentarzy w ró nych kręgach kulturowo-religijnych / Urszula Myga-Piątek, Joanna Plit, [w:] Cmentarze i ogrody w krajobrazie : o sacrum, symbolice, kompozycji i przemijaniu = Cemeteries and gardens in landscape : on the sacred, symbolism, composition and evanescence / [red. nauk. Agata Zachariasz]. Sosnowiec : Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 2013. S. 11-29 Obrzędy 14. Obrzędy pogrzebowe i kult zmarłych Tatarów litewsko-polskich na południowym Podlasiu (1679-1915), [w:] Kultura ludowa Mazowsza i Podlasia. Studia i materiały. T. 2. // red. Arkadiusz Kołodziejczyk, Andrzej Stawasz. Warszawa : Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. Oddział (Warszawa), 1997. S. 57-72 Pleskaczy ska, Konstancja 15. Islam, [w:] Kreowanie przestrzeni umarłych : dziedzictwo kultury, wyzwania przyszłości / Konstancja Pleskaczyńska. Poznań : Wydawnictwo Uniwersytetu Artystycznego, 2015. - S. 100-119 Zaporowska, Maria 16. Wakuf cmentarny. Zarys problematyki prawnej / Maria Zaporowska, Zofia Zaporowska, [w:] Non omnis moriar : osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka : zagadnienia wybrane. T. 2 / pod red. Jacka gołaczyńskiego, Jacka Mazurkiewicza, Jarosława Turłukowskiego, daniela Karkuta. Wrocłąw : Oficyna Prawnicza ; Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego,, 2015. S. 900-918 II. Artykuły w czasopismach Górska, Iwona 17. Meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach pomnikiem historii / Iwona Górska // Ochrona Zabytków. - (2014), nr 1, s. 175-184 Janicki, Wojciech 18. Tatarzy w Polsce naród, grupa etniczna czy ludzie pogranicza? / Wojciech Janicki // Czasopismo Geograficzne poświęcone sprawom nauczania geografii. 2000, z. 2, s. 173-187 Kołodziejczyk, Arkadiusz 19. Tatarskie cmentarze w Lebiedziewie i Studziance / Arkadiusz Kołodziejczyk // Prace Archiwalno-Konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego. 1982, z. 3, s. 22-32
5 20. Tatarzy i ich cmentarze / Arkadiusz Kołodziejczak // Spotkania z Zabytkami. 1986, nr 6, s. 16-18 Kryci ski, Stanisław 21. Tatarzy w Lebiedziewie / Stanisław Kryciński. Il. // Spotkania z Zabytkami. 1987, nr 5, s. 47-48 22. Uratowany mizar / Stanisław Kryciński. Il. // Spotkania z Zabytkami. 1988, nr 6, s. 59 Nowakowska, Agata 23. Tatarzy polscy zwyczaje podlaskiej mniejszości narodowej / Agata Nowakowska // Drohiczyński Przegląd Naukowy. 2014, nr 6, s. 365-374 Węda, Łukasz Radosław 24. Parafia muzułmańska w Studziance zarys dziejów (1679-1915) / Łukasz Radosław Węda. Il. // Radzyński Rocznik Humanistyczny. 2007, t. 5, s. 17-28