PRACE Z ZAKRESU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ ORAZ NAUK PENALNYCH ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 1 2011-12-05 09:41:21
ACTA ERASMIANA Katedra Doktryn Politycznych i Prawnych Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 2 2011-12-05 09:41:24
PRACE Z ZAKRESU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ ORAZ NAUK PENALNYCH Redaktorzy: Mirosław Sadowski Piotr Szymaniec Wrocław 2011 ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 3 2011-12-05 09:41:24
Redakcja naukowa całości: Dr hab. Mirosław Sadowski Piotr Szymaniec Redakcja części I: Dr hab. Mirosław Sadowski Piotr Szymaniec Redakcja części II: Prof. UWr dr hab. Maciej Szostak Izabela Dembowska Recenzenci: Prof. nadzw. dr hab. Jerzy Konieczny Prof. UWr dr hab. Maciej Marszał Opracowanie redakcyjne i korekta: Paweł Klint Piotr Szymaniec Projekt okładki: Przygotowanie do druku: Stanisław Rękar Copyright by Katedra Doktryn Politycznych i Prawnych WPAiE UWr, Koło Naukowe Doktryn Politycznych i Prawnych Wydziału Prawa & Authors Wrocław 2011 ISBN 978-83-933222-0-6 Publikacja sfinansowana ze środków Działu Młodzieżowego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, a także sponsorów prywatnych ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 4 2011-12-05 09:41:24
Spis treści Wprowadzenie (Mirosław Sadowski i Piotr Szymaniec).................. 8 Część I INTEGRACJA EUROPEJSKA........................................ 11 PIOTR SZYMANIEC Integracja oraz dezintegracja państw Europy w wybranych doktrynach polityczno-prawnych i ekonomicznych II połowy XVIII stulecia.......... 13 KLAUDYNA BIAŁAS-ZIELIŃSKA Zjednoczona Europa w myśli Konrada Adenauera, Roberta Schumana oraz Alcide de Gasperiego. Zarys problematyki........................ 35 JAGODA SZPAK Kontrowersje wokół zagadnienia legal transplants..................... 53 BARTOSZ GRECZNER Precedens jako przykład konwergencji kultur prawnych w obszarze prawa Unii Europejskiej................................................ 72 ALEKSANDRA NOWICKA Znaczenie Agencji Praw Podstawowych w kształtowaniu systemu ochrony praw podstawowych w Unii Europejskiej.............................. 92 JAKUB KOCIUBIŃSKI Zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka......................................... 114 WIKTOR CZABAJ Problem dyskryminacji mniejszości seksualnych w stosunkach rodzinnych w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka..................... 131 ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 5 2011-12-05 09:41:24
6 Spis treści Część II PRACE KARNISTYCZNE........................................... 149 Słowo wstępne (Maciej Szostak).................................... 150 ALICJA OLSZAR Kierunki rozwoju współczesnego procesu karnego...................... 151 ANNA ZALESIŃSKA Ochrona sfery życia prywatnego w przestrzeni informatycznej............. 170 JOANNA BRZEZIŃSKA La peine criminelle, sa spécification et sa dimension dans le droit pénal français......................................................... 187 MARTYNA PIESZCZEK, RAFAŁ CITOWICZ Osoba pełniąca funkcję publiczną jako podmiot przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu.......................................... 200 IRMINA BONDARCZUK Realizacja praw pokrzywdzonego w procesie karnym w świetle postulatów sprawiedliwości naprawczej........................................ 223 EMILIA MĄDRECKA Stosowanie i wykonywanie tymczasowego aresztowania w świetle standardów Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wybrane zagadnienia.................................... 237 ALINA ROGOWSKA Wolność sumienia i wyznania w świetle przepisów polskiego Kodeksu karnego wykonawczego.................................................. 256 KAMILA MROZEK Przesłanki udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z reszty kary pozbawienia wolności........................................ 266 PIOTR PAŁASZEWSKI Wybrane problemy związane ze stosowaniem i wykonywaniem tymczasowego aresztowania.................................................... 277 ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 6 2011-12-05 09:41:24
Spis treści 7 KATARZYNA SITNIK Odmienności w wykonywaniu kary pozbawienia wolności wobec kobiet w obowiązującym ustawodawstwie polskim................................ 293 MARCIN JAN ZIĘBA Rola orzecznictwa Sądu Najwyższego w prawidłowej subsumpcji czynu pod normę prawa karnego materialnego, na tle prawnokarnej ochrony znaków towarowych (art. 305 p.w.p.)........................................ 303 JOANNA SZUFEL Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika........ 321 IZABELA DEMBOWSKA Ocena wiarygodności zeznań osób z zaburzeniami osobowości w procesie karnym........................................................ 334 IZABELA DEMBOWSKA Profilowanie kryminalne sprawczyń seryjnych zabójstw................. 357 ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 7 2011-12-05 09:41:24
Wprowadzenie Z ogromną przyjemnością chcielibyśmy zaprezentować Państwu nową serię wydawniczą firmowaną przez Katedrę Doktryn Politycznych i Prawnych oraz Koło Naukowe Doktryn Politycznych i Prawnych wrocławskiego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii..Tak jak inne serie, które wychodzą pod egidą Katedry i Koła Naukowego również ta przyjmuje za patrona odrodzeniowego humanistę, Erazma z Rotterdamu (1469 1536). Sądzimy bowiem, że autor Pochwały głupoty swoją intelektualną odwagą, bezkompromisowością sądów, ale też dążeniem do prawdy podczas dyskusji naukowych oraz zdrowym rozsądkiem, może stanowić wzór dla dzisiejszych badaczy. W nowej serii publikować będziemy materiały będące plonem różnych konferencji naukowych, jak też prace doktorantów i młodych pracowników nauki z naszego Wydziału oraz z zaprzyjaźnionych ośrodków w kraju. Pierwszy tom, który niniejszym polecamy Państwa uwadze,.składa się z dwóch części. Pierwsza z nich inspirowana jest obradami Ogólnopolskiego Sympozjum Naukowego Tendencje integracyjne i dezintegracyjne we współczesnym świecie, które odbyło się z inicjatywy i dzięki wysiłkom czterech Katedr naszego Wydziału: Katedry Prawa Międzynarodowego i Europejskiego, Katedry Prawa Konstytucyjnego, Katedry Doktryn Politycznych i Prawnych oraz Katedry Teorii i Filozofii Prawa w Kudowie-Zdroju w dniach 28 29 października 2010 r. Część ta dotyczy zagadnień integracji europejskiej, którą wszak rozumiemy szeroko nie tylko jako problemy związane z funkcjonowaniem i dalszym rozwojem Unii Europejskiej, lecz jako wszelkie tendencje integracyjne, jakie występowały i występują w Europie i jakie doprowadziły do powstania porządków prawnych Wspólnot Europejskich oraz Unii Europejskiej, a także Rady Europy. Dwa pierwsze artykuły tej sekcji mają charakter historyczno-teoretyczny. Piotr Szymaniec analizuje zagadnienia integracji i dezintegracji państw Europy w myśli schyłku Oświecenia epoki, w której z jednej strony występowało silne marzenie o jedności Europy i harmonijnej współpracy państw ją tworzących, z drugiej zaś pojawiły się już partykularyzmy, ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 8 2011-12-05 09:41:24
Wprowadzenie 9 jakie doprowadziły do powstania nowoczesnych państw narodowych i silnych nacjonalizmów XIX stulecia, co na długi czas zastopowało tendencje integracyjne. Klaudyna Białas-Zielińska natomiast ukazuje koncepcję zjednoczonej Europy autorstwa Konrada Adenauera, Roberta Schumana oraz Alcide de Gasperiego, ukazując wagę myśli chrześcijańskiej demokracji dla kształtowania się obecnej koncepcji wspólnej Europy i prowokując niejako pytanie, jak daleko od ideałów wyznawanych przez tych polityków odeszliśmy we współczesnej praktyce funkcjonowania instytucji unijnych. Kolejne dwa teksty podchodzą do zagadnienia integracji państwa z punktu widzenia teorii prawa. Jagoda Szpak przedstawia koncepcję przeszczepów prawnych (legal transplants), tzn. przyjmowania do porządku prawnego regulacji powstałych w innym, nieraz bardzo odległym, systemie prawnym. Bartosz Greczner także odnosi się do zagadnienia kultur prawnych, uznając precedens w obszarze prawa Unii Europejskiej za przykład ich konwergencji. Kolejna praca pióra Aleksandry Nowickiej dotyczy bardzo aktualnych kwestii, pokazując miejsce Agencji Praw Podstawowych w systemie instytucjonalnoprawnym Unii. Integracji systemów prawnych w ramach Rady Europy poświęcone są dwa artykuły zamykające tę część mianowicie Jakub Kociubiński omawia zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a Wiktor Czabaj zajmuje się dyskryminacją mniejszości seksualnych w stosunkach rodzinnych w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Drugi człon tomu pod redakcją prof. Macieja Szostaka oraz Izabeli Dembowskiej stanowią prace z zakresu nauk penalnych. Otwierają go rozważania Alicji Olszar o kierunkach rozwoju współczesnego procesu karnego. Z kolei Anna Zalesińska zajmuje się ochroną sfery życia prywatnego w przestrzeni informatycznej. Joanna Brzezińska przedstawia system kar we francuskim prawie karnym, Rafał Citowicz i Martyna Pieszczek pozostają zaś przy zagadnieniach polskiego prawa karnego, dotykając kwestii osoby pełniącej funkcję publiczną jako podmiotu przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu. Irmina Bondarczuk prezentuje realizację praw pokrzywdzonego w procesie karnym w świetle idei sprawiedliwości naprawczej, a Emilia Mądrecka odnosi polską regulację tymczasowego aresztowania do standardów ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 9 2011-12-05 09:41:24
10 Wprowadzenie Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tematykę tymczasowego aresztowania porusza także Piotr Pałaszewski. Trzy prace ustosunkowują się do problematyki prawa karnego wykonawczego Alina Rogowska analizuje jego przepisy odnoszące się do wolności sumienia i wyznania, Kamila Mrozek ukazuje przesłanki warunkowego przedterminowego zwolnienia z reszty kary pozbawienia wolności, natomiast przedmiotem zainteresowania Katarzyny Sitnik jest wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec kobiet. Marcin Zięba zaś skupia swą uwagę na orzecznictwie Sądu Najwyższego w zakresie prawnokarnej ochrony znaku towarowego. Joanna Szufel omawia odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Całość wieńczą dwa kryminalistyczne teksty Izabeli Dembowskiej, dzięki czemu również ta trudna dyscyplina nauk penalnych jest reprezentowana w niniejszym zbiorze. Na zakończenie chcemy bardzo podziękować Panom Profesorom Maciejowi Marszałowi i Jerzemu Koniecznemu za podjęcie się zrecenzowania niniejszego tomu, a Panu Doktorowi Pawłowi Klintowi za wielką pomoc w opracowaniu redakcyjnym i korekcie artykułów wchodzących w skład niniejszego tomu. Pragniemy wyrazić nadzieję, że nowa propozycja wydawnicza zostanie życzliwie przyjęta przez Czytelników i znajdzie kontynuację w następnych tomach. Mirosław Sadowski i Piotr Szymaniec ACTA_ERAZMIANA_2011.indd 10 2011-12-05 09:41:24