Dostęp do infrastruktury (sieci) pocztowej oraz elementów infrastruktury pocztowej Łódź, 9 grudnia 2015 r.
Sieć pocztowa (pojęcie) Przepisy prawa międzynarodowego Przepisy prawa definiują pojęcie sieci pocztowej oraz określają obowiązki państw członkowskich w zakresie jej udostępniania innym operatorom pocztowym Dyrektywa pocztowa w preambule wskazuje, że Jeżeli okazałoby się to konieczne, zostaną podjęte działania w celu zapewnienia przejrzystości i niedyskryminującego charakteru warunków określających dostęp do publicznej sieci pocztowej Państwach Członkowskich (25) Zgodnie z przepisem art. 2 pkt 2 Dyrektywy pocztowej, przez sieć pocztową należy rozumieć system organizacji i wszelkiego rodzaju zasoby stosowane przez operatora/operatorów świadczącego/świadczących usługi powszechne, w szczególności w celu: przyjmowania przesyłek pocztowych objętych obowiązkiem świadczenia usług powszechnych z punktów dostępu na terenie całego kraju kierowania i opracowywania przesyłek z punktu dostępu sieci pocztowej do centrum doręczeń doręczania pod adresy podane na przesyłkach 2
Elementy infrastruktury pocztowej (pojęcie) Przepisy prawa międzynarodowego Przepisy prawa wymieniają elementy infrastruktury pocztowej Dyrektywa pocztowa w art. 11a stanowi, że Ilekroć niezbędna jest ochrona interesu użytkowników lub promocja rzeczywistej konkurencji, a także w świetle warunków krajowych i ustawodawstwa krajowego, państwa członkowskie zapewniając przejrzyste, niedyskryminujące warunki dostępu w odniesieniu do elementów infrastruktury pocztowej lub usług świadczonych w ramach usługi powszechnej, takich jak system kodów pocztowych, adresowa baza danych, skrytki pocztowe, skrzynki oddawcze, informacja o zmianie adresu, usługa przekierowania i usługa zwrotu do nadawcy. Przepis ten pozostaje bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do przyjmowania środków zapewniających dostęp do sieci pocztowej na przejrzystych, proporcjonalnych i niedyskryminujących warunkach. 3
Sieć pocztowa (pojęcie) Przepisy prawa międzynarodowego Zgodnie z art. 11 Dyrektywy pocztowej Parlament Europejski i Rada, stanowiąc na podstawie wniosku Komisji oraz na podstawie art. 47 ust. 2, art. 55 i art. 95 Traktatu, przyjmują takie środki harmonizacyjne, jakie są konieczne do zapewnienia użytkownikom i operatorowi(-om) świadczącemu(-ym) usługi pocztowe dostępu do sieci pocztowej na warunkach, które są przejrzyste i niedyskryminujące Przepisy Dyrektywy pocztowej zawierają jedynie klauzulę zapewnienia dostępu do sieci pocztowej, natomiast nie określają warunków i zasad, w jaki sposób ma być on zapewniony, wskazując jedynie, że zasady dostępu powinny być określone w sposób przejrzysty i niedyskryminujący. 4
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej (art. 66-70 Prawa pocztowego) Zakres obowiązku Operator wyznaczony posiadający: skrytki pocztowe własne oddawcze skrzynki pocztowe system kodów pocztowych identyfikujących obszary doręczeń bazy informacji o zmianie adresu w celu przekierowania przesyłek pocztowych jest obowiązany zapewnić dostęp do tych elementów operatorom pocztowym świadczącym usługi wchodzące w zakres usług powszechnych (art. 66 ust. 1 Prawa pocztowego) Operatorzy pocztowi nie świadczący usług wchodzących w zakres usług powszechnych uzyskają dostęp do systemu kodów i bazy informacji (art. 66 ust. 2 Prawa pocztowego) 5
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej c.d. (art. 66-70 Prawa pocztowego) Regulamin i cennik dostępu do elementów infrastruktury pocztowej Operator wyznaczony określa warunki i wysokość opłat za dostęp do elementów infrastruktury pocztowej w regulaminie i cenniku dostępu Warunki i wysokość opłat muszą spełniać zasady: przejrzystości niedyskryminacji oparcia cen o koszty 6
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej c.d. (art. 66-70 Prawa pocztowego) Wpływ Prezesa UKE na regulamin i cennik dostępu do elementów infrastruktury pocztowej operator wyznaczony przedkłada Prezesowi UKE projekty regulaminu oraz cennika dostępu lub ich zmian wraz z uzasadnieniem, zawierającym w szczególności określenie poszczególnych składników kosztów tego dostępu, w terminie co najmniej 60 dni przed planowanym terminem wprowadzenia w życie regulaminu lub cennika lub ich zmian Prezes UKE może w drodze decyzji, w terminie do 30 dni od dnia przedłożenia projektów wnieść sprzeciw w stosunku do całości albo części przedłożonego projektu, jeżeli są sprzeczne z przepisami ustawy regulamin dostępu do elementów infrastruktury pocztowej oraz cennik dostępu do elementów infrastruktury pocztowej lub projekty ich zmian w zakresie objętym sprzeciwem Prezesa UKE nie wchodzą w życie 7
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej c.d. (art. 66-70 Prawa pocztowego) Wpływ Prezesa UKE na regulamin i cennik dostępu do elementów infrastruktury pocztowej c.d. Prezes UKE może w decyzji o sprzeciwie nałożyć na operatora wyznaczonego obowiązek przedłożenia poprawionych projektów lub projektów ich zmian w części objętej sprzeciwem Prezes UKE może żądać od operatora wyznaczonego dodatkowych dokumentów lub udzielenia dodatkowych informacji (bieg terminów ulega zawieszeniu) Regulamin dostępu do elementów infrastruktury pocztowej oraz cennik dostępu do elementów infrastruktury pocztowej lub ich zmiany podlegają publikacji na stronie podmiotowej BIP 8
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej c.d. (art. 66-70 Prawa pocztowego) Wpływ Prezesa UKE na regulamin i cennik dostępu do elementów infrastruktury pocztowej c.d. w przypadku braku zatwierdzonych regulaminu dostępu lub cennika albo niezawarcia umowy o dostęp, Prezes UKE, na pisemny wniosek zainteresowanego operatora pocztowego, może nałożyć obowiązek podjęcia negocjacji w celu zawarcia takiej umowy. W decyzji określa się termin zakończenia negocjacji nie dłuższy niż 60 dni od dnia złożenia wniosku w przypadku niepodjęcia negocjacji, odmowy zawarcia lub niezawarcia umowy w terminie wyznaczonym przez Prezesa operator pocztowy może zwrócić się z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie dostępu 9
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej c.d. (art. 66-70 Prawa pocztowego) Zakres wniosku o wydanie decyzji w sprawie dostępu projekt umowy o dostęp wskazanie części projektu umowy o dostęp, co do których strony negocjacji nie doszły do porozumienia stanowiska stron negocjacji w spornych kwestiach Obowiązek przedłożenia dodatkowych wyjaśnień lub dokumentów strony negocjacji są obowiązane do przedłożenia Prezesowi UKE (na jego wezwanie) - dodatkowych wyjaśnień oraz dokumentów niezbędnych do rozpatrzenia wniosku o wydanie decyzji w sprawie dostępu (w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania) 10
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej c.d. (art. 66-70 Prawa pocztowego) Przesłanki decyzji w sprawie dostępu Podejmując decyzję w sprawie dostępu Prezes UKE bierze pod uwagę: charakter zaistniałych kwestii spornych oraz praktyczną możliwość ich rozwiązania zapewnienie: - utrzymania ciągłości świadczenia usług powszechnych - niedyskryminacyjnych warunków dostępu - rozwoju konkurencyjnego rynku usług pocztowych Decyzja w sprawie dostępu zastępuje umowę o dostęp w zakresie objętym decyzją. W przypadku zawarcia umowy o dostęp decyzja w sprawie dostępu wygasa w zakresie objętym umową. 11
Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej c.d. (art. 66-70 Prawa pocztowego) Ograniczenie możliwości przekazywania informacji o zmianie adresu operator wyznaczony posiadający bazę informacji o zmianie adresu w celu przekierowania przesyłek pocztowych, któremu podmiot korzystający z usług pocztowych zgłosił informację o zmianie adresu w celu przekierowania przesyłek - jest obowiązany przekazać tę informację operatorom pocztowym, z którymi zawarł umowę o dostęp w tym zakresie, jeżeli podmiot dokonujący zgłoszenia wyraził zgodę na przekazanie informacji o zmianie adresu pozostałym operatorom pocztowym za przyjęcie zgłoszenia operator wyznaczony może pobrać opłatę 12
Sieć pocztowa (art. 2 pkt 29 Prawa pocztowego) Pod pojęciem sieci pocztowej należy rozumieć system organizacji świadczenia usług pocztowych i wszelkiego rodzaju zasoby stosowane przez operatora wyznaczonego, w szczególności w celu: przyjmowania przesyłek pocztowych objętych obowiązkiem świadczenia usług powszechnych z urządzeń, w których przesyłki pocztowe mogą być nadawane, w szczególności z nadawczych skrzynek pocztowych segregowania i grupowania przesyłek pocztowych objętych obowiązkiem świadczenia usług powszechnych według ich adresu w celu przemieszczenia z miejsca ich nadania do placówki pocztowej właściwej dla ich doręczenia doręczania przesyłek pocztowych objętych obowiązkiem świadczenia usług powszechnych pod adresy wskazane na tych przesyłkach 13
Sieć pocztowa (art. 77 ust. 6 zd. 1 i ust. 7 Prawa pocztowego) Regulacja w zakresie obowiązku zapewnienia dostępu do sieci pocztowej w Prawie pocztowym Szczególny charakter regulacji ze względu na odniesienie do wzajemnego dostępu do sieci pocztowej pomiędzy operatorami wyznaczonymi: Art. 77 ust. 7 Prawa pocztowego stanowi, że W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 6, operatorzy wyznaczeni są obowiązani do zawarcia, w zakresie niezbędnym dla zachowania interoperacyjności świadczenia usług powszechnych, umów o współpracy, w tym o wzajemnym dostępie do sieci pocztowej, na przejrzystych i niedyskryminujących warunkach Art. 77 ust. 6 zd. 1 Prawa pocztowego z kolei stanowi, że W przypadku gdy żaden z operatorów pocztowych nie spełnia kryteriów, o których mowa w ust. 4, Prezes UKE, w drodze decyzji, wskazuje operatorów pocztowych, którzy pełnić będą obowiązki operatora wyznaczonego, dokonując podziału tego obowiązku według kryterium terytorialnego lub poszczególnych usług powszechnych, w sposób zapewniający brak nakładania się obowiązków świadczenia usług powszechnych 14
Elementy sieci pocztowej a etapy świadczenia usług pocztowych Z pojęcia sieć pocztowa zawartego w Dyrektywie pocztowej wynika związek sieci pocztowej z poszczególnymi etapami świadczenia usług pocztowych Sieć pocztową operatora pocztowego tworzą dwa elementy: system organizacji procesu świadczenia usług pocztowych (np. procedury wewnętrzne na poszczególnych etapach świadczenia usług pocztowych, organizacja pracy służby doręczeń), oraz wszelkie zasoby umożliwiające uruchomienie procesu świadczenia usług pocztowych (np. zasoby transportowe, zasoby ludzkie, centra rozdzielcze, centra dystrybucji, sprzęt wykorzystywany na poszczególnych etapach świadczenia usług pocztowych, jak również wszelkiego rodzaju infrastruktura) 15
Elementy sieci pocztowej a etapy świadczenia usług pocztowych Poszczególne elementy tworzące system organizacji świadczenia usług pocztowych oraz zasoby wykorzystywane do świadczenia usług pocztowych mogą być również postrzegane w kontekście poszczególnych etapów (ogniw) świadczenia usług pocztowych Poszczególne etapy świadczenia usług pocztowych tworzą pewnego rodzaju niezależne ogniwa wchodzące w skład łańcucha świadczenia usług pocztowych W sieci pocztowej obejmującej system organizacji procesu świadczenia usług pocztowych oraz zasoby umożliwiające uruchomienie procesu świadczenia usług pocztowych od nadania przesyłki pocztowej do jej doręczenia wyróżnia się poszczególne i samodzielne (autonomiczne) etapy procesu (ogniwa) 16
Elementy sieci pocztowej a etapy świadczenia usług pocztowych Dyrektywa europejska oraz Prawo pocztowe wyróżniają trzy zasadnicze etapy świadczenia usług pocztowych, które realizowane są w ramach sieci pocztowej operatora pocztowego: Przyjęcie przesyłki pocztowej Segregowanie/grupowanie /opracowywanie przesyłek pocztowych Doręczenie przesyłki 17
Elementy sieci pocztowej a etapy świadczenia usług pocztowych Pomiędzy trzema podstawowymi etapami świadczenia usług pocztowych istnieją etapy pośrednie W obrębie zasadniczych etapów świadczenia usług realizowanych w sieci pocztowej operatora pocztowego: przyjęcia przesyłki pocztowej (proces gromadzenia) transportu przesyłek pocztowych segregowania/grupowania/opracowywania przesyłek pocztowych (sortowanie zewnętrzne) następuje: rozdzielenie przesyłek pocztowych na poszczególne lokalizacje transport do właściwej placówki rejonu doręczeń sortowanie wewnętrzne lokalna dystrybucja doręczenie przesyłek pocztowych 18 (por. Ruza Miletic, Access To The Postal Network In Liberalized Postal Service Market, Beograd 2013)
Czynniki determinujące udostępnienie sieci pocztowej Najważniejsze czynniki warunkujące udostępnienie sieci pocztowej przez operatora pocztowego świadczącego usługi powszechne innym operatorom pocztowym: czynniki finansowe sytuacja na rynku pocztowym pozostałe (o charakterze prawnym, gospodarczym, inwestycyjnym) 19
Czynniki determinujące udostępnienie sieci pocztowej (czynniki finansowe) Czynnikiem determinującym odpłatne udostępnienie sieci pocztowej jest czynnik finansowy rozumiany jako: zwiększenie efektywności finansowej operatora pocztowego wykorzystanie posiadanej organizacji przedsiębiorstwa i zasobów, które obecnie nie są wykorzystywane poprawa stabilności finansowej operatora pocztowego zwrot części nakładów poniesionych na utrzymanie sieci pocztowej zwiększenie możliwości modernizacji posiadanej sieci pocztowej 20
Czynniki determinujące udostępnienie sieci pocztowej (sytuacja na rynku pocztowym) Czynnikiem determinującym udostępnienie sieci pocztowej jest sytuacja na rynku pocztowym rozumiana jako zapotrzebowanie na usługi pocztowe wyrażające się w rocznym wolumenie przesyłek pocztowych Spadający popyt na usługi pocztowe skłania do udostępnienia sieci pocztowej, ponieważ operator pocztowy: zmuszony jest poszukiwać nowych źródeł przychodów i dodatkowego zabezpieczenia finansowego sieć pocztowa zwiększa swoje rezerwy stanowiące niewykorzystane możliwości przedsiębiorcy pomimo spadku popytu, koszty utrzymania sieci pocztowej są podobne udostępnienie sieci pocztowej nie wymaga ze strony operatora pocztowego dodatkowych nakładów Wykorzystanie posiadanych rezerw, czy też zwiększenie wydajności sieci pocztowej przy jednoczesnym spadku popytu na usługi pocztowe, stwarza szanse na generowanie dodatkowych zysków jedynie w sytuacji, gdy operator pocztowy udostępni swoją sieć pocztową innym operatorom pocztowym 21
Czynniki determinujące udostępnienie sieci pocztowej (czynniki pozostałe) Pozostałe czynniki determinujące udostępnienie sieci pocztowej operatorom pocztowym mogą mieć charakter: prawny, np. prawo krajowe nakłada obowiązek dostępowy - decyzja regulatora krajowego nakłada obowiązek dostępowy gospodarczy, np. operator pocztowy wchodzi w handlowe porozumienia z innymi operatorami pocztowymi inwestycyjny, np. pozyskanie dodatkowych środków na rozbudowę, modernizację posiadanej sieci pocztowej 22
PODSUMOWANIE Systematycznie malejący popyt na usługi pocztowe na rynkach europejskich, w tym w Polsce, wymusza podejmowanie kroków mających na celu zapewnienie rentowności działalności pocztowej, w tym działalności prowadzonej przez operatora wyznaczonego. Operatorzy pocztowi poszukują dodatkowych przychodów i poprawy rentowności swoich jednostek organizacyjnych. Taką szansę stwarza pełne wykorzystanie posiadanego potencjału sieci pocztowej i uczynienie z niej swojego atutu, poprzez czerpanie dodatkowych korzyści ekonomicznych. Dlatego też określenie zasad dostępu do elementów infrastruktury pocztowej i sieci pocztowej (w tym sieci operatora wyznaczonego), stanowiąc z jednej strony wypełnienie postanowień prawa europejskiego, stworzyć może warunki do poprawy rentowności działalności pocztowej w odpowiedzi na skutki spadku popytu na usługi pocztowe. 23
Dziękuję za uwagę! mail: m.slawinska@uke.gov.pl 24