W CZASIE CELEBRACJI WSPÓLNOTOWYCH

POMOCE DLA WYKONUJĄCYCH POSŁUGI W CZASIE CELEBRACJI WSPÓLNOTOWYCH DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO RUCHU ŚWIATŁO-ŻYCIE ARCHIDIECEZJI GDAŃSKIEJ UWAGA! Niniejsze zasady nie mają charakteru dokumentu ani oficjalnych przepisów liturgicznych. Mają służyć wyłącznie ujednoliceniu postaw w czasie celebracji wspólnotowych i być pomocne w przygotowaniu się do nich przez osoby podejmujące posługi. Stąd prosimy, aby nie powoływać się na nie w przypadku dyskusji nt. poprawności liturgii, zainteresowanym zaś polecamy oficjalne dokumenty kościelne. POSŁUGI PODEJMOWANE PRZEZ MINISTRANTÓW MINISTRANT KRZYŻA (+) Procesja wejścia (rys. 1) ustawia się za ministrantami kadzidła, pomiędzy ministrantami światła zachowuje odpowiednie tempo procesji oddaje cześć ołtarzowi przez skłon głowy wraz z ministrantami światła ustawia krzyż procesyjny w stojaku obok ołtarza bez ukłonu udaje się na swoje miejsce Procesja wyjścia (długa) po błogosławieństwie wyjmuje krzyż ze stojaka ustawia się na czele procesji w nawie głównej pomiędzy ministrantami światła, twarzą do ołtarza, zostawiając odpowiednią ilość miejsca dla reszty posługujących i kapłanów oddaje cześć ołtarzowi przez skłon głowy i udaje się do zakrystii

MINISTRANT NIOSĄCY KSIĘGĘ EWANGELII (E) Procesja wejścia (rys. 1) ustawia się za posługującymi, przed kapłanami po dojściu przed ołtarz oddaje cześć ołtarzowi przez skłon głowy kładzie Ewangeliarz na ołtarzu i udaje się na swoje miejsce MINISTRANCI ŚWIATŁA (MŚ) Procesja wejścia (rys. 1) oddają cześć ołtarzowi przez skłon głowy ustawiają świeczniki przed ołtarzem na najwyższym stopniu bez ukłonu udają się na swoje miejsca Procesja z Ewangeliarzem (rys. 2) w czasie śpiewu przed Ewangelią udają się przed ołtarz i bez ukłonu podnoszą świeczniki gdy kapłan podniesie Ewangeliarz na komendę ceremoniarza wraz z ministrantami kadzidła i kapłanem wykonują skłon głowy udają się po najszerszym stopniu przed ambonę i stają twarzami do siebie po odczytaniu Ewangelii wracają tą samą drogą przed ołtarz wspólnie z ministrantami kadzidła wykonują skłon głowy odstawiają świeczniki przed ołtarz i bez ukłonu wracają na swoje miejsca Procesja wyjścia (długa) po błogosławieństwie udają się przed ołtarz i podnoszą świeczniki ustawiają się na czele procesji w nawie głównej wokół ministranta krzyża, twarzą do ołtarza, zostawiając odpowiednią ilość miejsca dla reszty posługujących i kapłanów oddają cześć ołtarzowi przez skłon głowy i udają się do zakrystii 2

MINISTRANCI OŁTARZA (MO) Funkcja ta z racji ilości i różnorodności posług (np. odbieranie darów lub pateny w procesji komunijnej) jest często wykonywana także przez innych ministrantów. Przygotowanie darów po modlitwie powszechnej ustawiają na ołtarzu mszał, mikrofon i rozkładają kielich asystują przy odbieraniu darów (zazwyczaj min. 4 osoby): kołacze, owoce, kwiaty i inne dary układają na kredensji lub na innym przygotowanym miejscu, nie na ołtarzu ampułki odkładają na kredensję puszki z komunikantami układają na korporale na ołtarzu patenę z hostią do ołtarza przynosi celebrans bądź ministrant kładzie ją na ołtarzu po prawej stronie korporału podają ampułki po okadzeniu ołtarza i celebransa przynoszą wodę do obmycia rąk (tzw. lavabo) Dzwonienie Na przeistoczenie (wykonuje je dwóch ministrantów): daje znak dzwonkami do uklęknięcia przed epiklezą (gdy kapłan wyciąga ręce nad darami) trzy razy uderza w gong podczas ukazania Ciała oraz Krwi Pana Jezusa daje znak dzwonkami do powstania po ukazaniu Krwi, gdy kapłan przyklęka Po Baranku Boży : daje znak dzwonkami do uklęknięcia po śpiewie Baranku Boży Modlitwy eucharystyczne, tzw. libelli w czasie Święty, święty, święty jeden lub dwóch MO rozdaje koncelebransom teksty Modlitwy Eucharystycznej, tzw. libelli w odpowiednim momencie podają mikrofon koncelebransom po doksologii Przez Chrystusa i odpowiedzi Amen zbierają libelli 3

Procesja komunijna: po ukazaniu postaci ( Oto Baranek Boży ) usługujący biorą z kredensji pateny w ilości odpowiadającej komunikującym kapłanom dołączają do kapłanów, asystując przy komunikowaniu Komunię przyjmują na samym końcu po skończonej procesji podają wodę do puryfikacji po puryfikacji zabierają z ołtarza kielich oraz puszki po komunikantach, mszał oraz zdejmują mikrofon MINISTRANCI KADZIDŁA TURYFERARIUSZ (T) niosący kadzielnicę (turyfę, trybularz) NAWIKULARIUSZ (N) niosący łódkę z kadzidłem (nawikulę) Przed i po każdym okadzeniu należy wykonać ukłon w stronę okadzanej osoby / przedmiotu. Dbają o to, by węgle były dostatecznie rozpalone, a w razie potrzeby rozpalają nowe w zakrystii. Procesja wejścia (rys. 1) ustawiają się na czele procesji, po prawej T, po lewej N zachowują odpowiednie tempo procesji po dojściu do ołtarza, przed wejściem na stopień oddają cześć ołtarzowi przez skłon głowy udają się na lewą stronę ołtarza po ucałowaniu ołtarza przez głównego celebransa podchodzą do niego celem zasypania kadzidła, po czym podają mu kadzielnicę ustawiają się po dwóch stronach głównego celebransa i wraz z nim obchodzą ołtarz, czyniąc w odpowiednim momencie ukłony: przed okadzeniem ołtarza przed i po okadzeniu krzyża po okadzeniu całego ołtarza odbierają kadzidło i udają się najkrótszą drogą do zakrystii 4

Procesja z Ewangeliarzem (rys. 2) w czasie śpiewu przed Ewangelią udają się do głównego celebransa stojącego przy krześle celem zasypania kadzidła ustawiają się za ołtarzem na wysokości jego boków i ministrantów światła gdy kapłan podniesie Ewangeliarz na komendę ceremoniarza wraz z ministrantami światła i kapłanem wykonują skłon głowy udają się do ambony i stają twarzami do siebie po słowach Słowa Ewangelii według św podają kapłanowi kadzielnicę po odczytaniu Ewangelii wracają tą samą drogą przed ołtarz wspólnie z ministrantami światła wykonują skłon głowy najkrótszą drogą wracają do zakrystii Przygotowanie darów (rys. 3) po złożeniu darów na ołtarzu ustawiają się po lewej stronie ołtarza po ofiarowaniu chleba i wina podchodzą do głównego celebransa celem zasypania kadzidła, po czym podają mu kadzielnicę ustawiają się po dwóch stronach głównego celebransa i wraz z nim obchodzą ołtarz, czyniąc w odpowiednim momencie ukłony odbierają kadzidło, wykonują ukłon w stronę celebransa, okadzają go trzema rzutami i wykonują ponownie ukłon w jego stronę w ten sam sposób okadzają lud udają się najkrótszą drogą do zakrystii Przeistoczenie przed wyjściem zasypują kadzidło, jeśli jest taka potrzeba w czasie śpiewu Święty, święty, święty udają się przed ołtarz i klękają trzema rzutami kolejno okadzają ukazywane Hostię i kielich po przeistoczeniu udają się najkrótszą drogą do zakrystii 5

POSŁUGI PODEJMOWANE PRZEZ WIERNYCH Jeżeli osoby wykonujące te funkcje nie ubierają alby, powinny zatroszczyć się o odpowiedni strój elegancki i skromny zarazem. Jeżeli jest taka możliwość kobiety ubierają spódnice, zaś mężczyźni garnitur. Strój wyraża nasz szacunek wobec Boga oraz zgromadzonej wspólnoty. LEKTORZY / PSAŁTERZYSTA (L/PS) po zakończeniu kolekty czytający i/lub śpiewający wychodzą na środek przed ołtarz nie wchodząc na stopień oddają cześć ołtarzowi przez głęboki ukłon udają się do ambony i wykonują czytania / psalm osoby jeśli w danym momencie nie wykonują posługi mogą usiąść na przygotowanych miejscach obok ambony przed i po czytaniu nie wykonują żadnych ukłonów ani w stronę ołtarza, ani ambony, ani celebransa po wykonaniu czytań i psalmu wspólnie schodzą tą samą drogą po oddaniu czci ołtarzowi rozchodzą się na swoje miejsca UWAGA: jeśli lektor / psałterzysta pełni służbę w prezbiterium, do czytania podchodzi z miejsca od strony ambony, bez ukłonu MODLITWA POWSZECHNA (MP) Szczegółowe zasady przygotowania i wykonania modlitwy powszechnej znajdują się na str. 9. SŁUŻBA DARÓW (D) po modlitwie powszechnej posługujący ustawiają się z tyłu nawy głównej w odpowiedniej kolejności: dary na potrzeby wspólnoty (kołacze, owoce, kwiaty itp.) dary eucharystyczne (woda i wino, chleb) 6

procesja wyrusza w momencie, gdy kapłan podejdzie przed ołtarz celem odebrania darów po złożeniu niesionego daru para bez ukłonu udaje się na koniec procesji gdy złożone zostaną ostatnie dary wszyscy posługujący składają głęboki ukłon i rozchodzą się na swoje miejsca UMIEJSCOWIENIE POSŁUG W STRUKTURZE EUCHARYSTII I. OBRZĘDY WSTĘPNE: Procesja wejścia T+N, +, MŚ, E Pozdrowienie ołtarza T+N Znak krzyża i pozdrowienie wiernych Akt pokuty Kyrie Eleison Hymn Chwała na wysokości Bogu Kolekta II. LITURGIA SŁOWA BOŻEGO: Pierwsze czytanie L 1 Psalm responsoryjny Ps Drugie czytanie L 2 Śpiew przed Ewangelią T+N o Procesja z księgą Ewangelii MŚ, T+N Ewangelia Homilia Wyznanie wiary Modlitwa powszechna MP 7

III. LITURGIA EUCHARYSTYCZNA: Przygotowanie darów MO (kielich, mszał) o Procesja z darami MO (odbiór darów) T+N MO (lavabo) Prefacja o Święty, święty, święty MO (libelli) Modlitwa eucharystyczna MO (mikrofon) o Epikleza, wspomnienie tajemnicy dnia o Przeistoczenie MO (dzwonki) T+N o Aklamacja po przeistoczeniu o Anamneza, ofiarowanie, modlitwy wstawiennicze o Doksologia MO (libelli) Obrzędy komunii: o Wprowadzenie, Modlitwa Pańska, embolizm o Obrzęd pokoju o Łamanie chleba o Komunia święta Modlitwa po Komunii MO (dzwonki) MO (pateny) MO (woda) IV. OBRZĘDY ZAKOŃCZENIA: Błogosławieństwo Oddanie czci ołtarzowi Procesja wyjścia +, MŚ 8

O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ PRZY PISANIU MODLITWY POWSZECHNEJ? Osoba podejmująca posługę układania modlitwy powszechnej, powinna być człowiekiem modlitwy, zarówno osobistej jak i wspólnotowej. Powinna być także zasłuchana w Słowo Boże oraz wrażliwa na potrzeby bliźnich. To wszystko bowiem ma znaleźć swoje odbicie w treści układanych wezwań. Forma: intencje powinny być sformułowane w formie prośby, nie dziękczynienia czy uwielbienia (dopuszczalną formą jest dziękując za prosimy o ), pochwały świętego (dopuszczalna forma czcząc prosimy za jego wstawiennictwem o ), nie powinny pod żadnym pozorem zawierać pouczeń należy dbać o poprawność stylistyczną, gramatyczną i logiczną wezwań należy unikać stwierdzeń negatywnych (np. prosimy, aby politycy przestali, aby NN nie był ) należy dostosować formę wezwań do okoliczności, tj. bardziej uroczyste na niedziele, święta czy nadzwyczajne zgromadzenia, mniej na dni powszednie należy zachować jednolitość raz obranej formy w każdym z wezwań Rodzaje wezwań: Forma kompletna Módlmy się za..., aby... Taką budowę mają wezwania w modlitwie wielkopiątkowej liturgii Męki Pańskiej. Ta forma modlitwy jest szczególnie wskazana podczas uroczystych celebracji. Np. Módlmy się za Kościół Święty, aby nieustannie głosił światu Ewangelię. 9

Forma skrócona Módlmy się, aby... Od razu podaje się o jaką łaskę prosimy, jednym słowem zaznaczając za kogo się modlimy. Np. Módlmy się, aby Kościół Święty nieustannie głosił światu Ewangelię. Forma najkrótsza Módlmy się za... W tej formie podaje się jedynie za kogo się modlimy. Nadaje się ona szczególnie do liturgii dni powszednich. Np. Módlmy się za Kościół Święty. Forma oparta na cytatach z Pisma świętego «Cytat». Módlmy się... Cytaty w miarę możliwości powinny być zaczerpnięte z Liturgii Słowa danego dnia. Powinny też mieć związek z treścią danego wezwania. Należy przy tej formie dbać o to, aby wezwania nie były zbyt długie. Np. «Idźcie i nauczajcie wszystkie narody». Módlmy się, aby Kościół Święty nieustannie głosił światu Ewangelię. Forma zaczynająca się od zwrotu do Boga Jej pierwsze słowa mają charakter inwokacji do Boga lub jednej z Osób Boskich. Mogą być też przypomnieniem jakiegoś zbawczego działania Boga. Należy zwrócić tutaj uwagę, aby wezwania miały charakter błagalny. Np. Chryste, Ty przyniosłeś na świat Dobrą Nowinę. Daj twemu Kościołowi siły do głoszenia jej na całym świecie. Forma z zapowiedzią intencji Może być stosowana na Mszach w grupach formacyjnych. Po modlitwie wstępnej kapłana wyznaczona osoba zapowiada ogólną intencję spośród 4 grup wezwań (np. Módlmy się w potrzebach Kościoła itd.), zgromadzeni wypowiadają zgodne z nią szczegółowe intencje (nie mówią aklamacji Ciebie prosimy ), po czym wyznaczona osoba 10

zbiera wypowiedziane intencje słowami zachęty do modlitwy (np. Ciebie prosimy ). Należy w tej formie zwrócić uwagę na to, aby trzymać się treści poszczególnych grup wezwań. Inne formy wezwań Wezwania mogą też zaczynać się od innych słów. Tu również należy zwrócić uwagę, aby miały charakter błagalny. Np. Prosimy Cię Panie za Twój Kościół. Daj mu siły i mądrość do głoszenia Twojej Ewangelii. Treść i struktura wezwań: należy zachować poprawność teologiczną modlitwa powszechna jest odpowiedzią ludu Bożego na usłyszane Słowo, dlatego przed przystąpieniem do jej układania należy zapoznać się z czytaniami danego dnia i (jeśli jest taka możliwość) homilią i nimi inspirować poszczególne wezwania warto, a czasem należy uwzględnić: aktualny okres liturgiczny, obchodzone wspomnienie czy święto i związane z nimi szczególne prośby należy uwzględnić aktualne wydarzenia (tj. kataklizmy, wojny, wybory, rozpoczynające się wakacje, rekolekcje, czas żniw itp.) należy objąć w niej następujące grupy intencji, w podanej kolejności, nie omijając żadnej z nich: 1. w potrzebach Kościoła (za papieża, biskupów, księży, dzieła misyjne, o zjednoczenie Kościoła, o rozwój wiary w Kościele, o powołania, za wspólnoty chrześcijańskie...) 2. za rządzących państwami i o zbawienie całego świata (o pokój, przestrzeganie praw człowieka, za kierujących państwami, właściwy rozwój, poszanowanie rodziny...) 3. za ludzi doświadczonych różnymi trudnościami (za chorych, cierpiących, umierających, głodnych, więźniów, nałogowców, prześladowanych, za zmarłych przebywających w czyśćcu...) 11

4. za miejscową wspólnotę (potrzeby parafii, intencje sprawowanej Mszy świętej, za zmarłych z rodzin zgromadzonych, za zgromadzoną wspólnotę Eucharystyczną za nas samych...) Modlitwa za zmarłych zwyczajowo umieszczana jest jako przedostatnia. wezwań nie może być mniej niż 4 (czyli tyle ile grup wezwań) ani więcej niż 6 jeśli jest taka możliwość, należy uwzględnić intencję, w której jest sprawowana Eucharystia i dopasować ją do którejś z serii wezwań Aklamacja: Po wezwaniu należy podać odpowiednią aklamację, którą wierni potwierdzają wspólnie modlitwę: np. Ciebie prosimy, Do Pana módlmy się chwila modlitwy w ciszy po każdym wezwaniu inna, dłuższa forma błagalna w wypadku rzadko stosowanej formy (np. Panie oczyść nas i wysłuchaj nasze modlitwy ); należy przygotować ją ze zgromadzonymi (np. przećwiczyć albo wręczyć teksty) Wstęp i zakończenie: Wprowadzenie i zakończenie modlitwy powszechnej należy do głównego celebransa, jednak mogą one zostać przygotowane przez osobę układającą wezwania. Propozycja musi zostać odpowiednio wcześniej przedstawiona celebransowi celem akceptacji. może uwzględniać treści usłyszanego Słowa Bożego, okres liturgiczny albo życie świętego, którego wspomnienie obchodzimy wstęp jest zachętą do modlitwy skierowaną do wiernych, nie zaś do Boga modlitwa końcowa natomiast zawiera prośbę skierowaną do Boga, aby wysłuchał zanoszone modlitwy, zakończoną odpowiednim sformułowaniem, na które wierni odpowiadają Amen 12

Sposób wykonania: ułożoną modlitwę należy dać do sprawdzenia (przesłać najpóźniej trzy dni przed celebracją do odpowiedzialnego świeckiego za Diakonię Liturgiczną kontakt na stronie www.gdansk.oaza.pl/dl) modlitwę należy wydrukować lub starannie przepisać na kartkę A4 i włożyć w sztywną oprawę czytać może jedna lub więcej osób, jednak unikać należy naprzemiennego czytania przez 2-3 osoby, aby nie stwarzać niepotrzebnego ruchu przy ambonie (przy ambonie stoi tylko jedna osoba!) należy zadbać o odpowiednia dykcję oraz właściwe ułożenie mikrofonu (w razie potrzeby należy to przećwiczyć przed celebracją) należy zadbać o elegancki i skromny strój Poruszanie się w prezbiterium: po wprowadzającym wezwaniu celebransa udajemy się na środek przed ołtarz, nie wchodząc na stopień oddajemy cześć ołtarzowi przez głęboki ukłon, po czym udajemy się na ambonę po odczytaniu wezwania / wezwań nie wykonujemy ukłonów ani w stronę ambony, ani ołtarza, ani celebransa powrót następuje tą samą drogą dopiero po podsumowującej modlitwie celebransa Opracowanie: Diakonia Liturgiczna Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Gdańskiej www.gdansk.oaza.pl/dl 13

Rysunki dotyczą kościoła pw. Zesłania Ducha Świętego w Sopocie rys. 1. Procesja wejścia. 14

rys. 2. Procesja z Ewangeliarzem. 15

rys. 3. Przygotowanie darów. 16